diff --git a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/firewalls/chapter.sgml b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/firewalls/chapter.sgml
index 325dd5dac9..07df450615 100644
--- a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/firewalls/chapter.sgml
+++ b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/firewalls/chapter.sgml
@@ -1,3052 +1,3052 @@
 <!--
      The FreeBSD Mongolian Documentation Project
 
-     Original revision 1.87
+     Original revision 1.90
 
      $FreeBSD$
 -->
 
 <chapter id="firewalls">
   <chapterinfo>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Жозеф Ж.</firstname>
 	<surname>Баарбиш</surname>
 	<contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Брэд</firstname>
 	<surname>Дэйвис</surname>
 	<contrib>SGML уруу хөрвүүлж шинэчилсэн </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Лодойсамбын</firstname>
 	<surname>Баянзул</surname>
 	<contrib>Орчуулсан  </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
   </chapterinfo>
 
   <title>Галт хана</title>
 
   <indexterm><primary>Галт хана</primary></indexterm>
 
   <indexterm>
     <primary>аюулгүй байдал</primary>
 
     <secondary>галт хана</secondary>
   </indexterm>
 
   <sect1 id="firewalls-intro">
     <title>Танилцуулга</title>
 
     <para>Галт ханын тусламжтайгаар систем уруу орж байгаа болон түүнээс гарч байгаа өгөгдлийн урсгалыг шүүн нэвтрүүлэх боломжтой болдог. 
 Галт хана нь сүлжээгээр дамжин өнгөрч байгаа пакетуудыг, <quote>дүрмүүдэд</quote> заасны дагуу эсвэл нэвтрүүлэх, эсвэл хаах үүргийг гүйцэтгэдэг.
 	Галт ханын дүрмүүд нь пакетийг протоколын төрөл, эхлэл хост хаяг, очих хост хаяг, эхлэл порт хаяг, очих порт хаяг зэрэг хэд хэдэн шинжээр нь шинжлэх боломжийг олгодог.</para>
 
     <para>Галт ханыг ашигласнаар тухайн хостын болон сүлжээний аюулгүй байдлыг нилээд нэмэгдүүлж чадна. Галт ханын тусламжтайгаар дараах зүйлсийг хийх боломжтой :</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Дотоод сүлжээнд байрлаж байгаа сервер машин, түүн дээр ажиллаж байгаа програм үйлчилгээг Интернэтээр дамжин орж ирж буй гадны урсгалаас хамгаалах, тусгаарлах.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Дотоод сүлжээнд байрлаж байгаа хостоос Интернэт уруу хандах хандалтыг хаах, хязгаарлах.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Network address translation буюу Сүлжээний Хаягийн Хөрвүүлэлтийг 
 	  (<acronym>NAT</acronym>) дэмжих. Өөрөөр хэлбэл дотоод сүлжээндээ хувийн <acronym>IP</acronym> хаяг хэрэглэж, 
 	  Интернэтэд гарахдаа дундаа нэг холболтыг (нэг <acronym>IP</acronym> хаяг эсвэл автоматаар оноосон бүлэг хаягаар) хуваан хэрэглэх.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншсаны дараа, та дараах зүйлсийг мэдэх болно:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>пакетийг шүүн нэвтрүүлэх дүрмүүдийг хэрхэн оновчтойгоор тодорхойлох.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>&os;-тэй хамт суусан галт ханануудын ялгаа.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>OpenBSD-н 
 	  <application>PF</application> галт ханыг хэрхэн тохируулах болон хэрэглэх.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para><application>IPFILTER</application>-г хэрхэн тохируулах болон хэрэглэх.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para><application>IPFW</application>-г хэрхэн тохируулах болон хэрэглэх.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншихаасаа өмнө, та дараах зүйлсийг мэдсэн байх шаардлагатай:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>&os; болон Интернэтийн тухай үндсэн ойлголт.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
   </sect1>
 
   <sect1 id="firewalls-concepts">
     <title>Галт ханын тухай ойлголтууд</title>
 
     <indexterm>
       <primary>галт хана</primary>
 
       <secondary>дүрмүүд</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>Галт ханын дүрмүүдийг дараах үндсэн хоёр янзаар үүсгэж болно:
       <quote>inclusive буюу хамааруулсан</quote> эсвэл <quote>exclusive буюу хамааруулаагүй</quote>.  
       Хамааруулаагүй галт хана нь дүрмэнд тохирсон урсгалаас бусдыг нэвтрүүлнэ. Харин хамааруулсан галт хана бол эсрэгээр нь, 
       дүрмэнд тохирсон урсгалыг нэвтрүүлж бусдыг хаана.</para>
 
     <para>Хамааруулсан галт хана нь Интернэтэд үйлчилгээнүүдийг санал 
       болгодог системүүдийн хувьд илүү сайн сонголт болдог бөгөөд гарч байгаа 
       урсгалыг илүү сайн хянах боломжийг олгодог. Энэ нь Интернэтээс таны хувийн 
       сүлжээ рүү хандах урсгалыг бас хянадаг. Дүрэмд харгалзаж тохирохгүй 
       бүх урсгалыг хааж бүртгэдэг.
       Болохгүй урсгалыг галт ханаар нэвтрүүлэх эрсдэлийг
       багасгадаг учраас хамааруулсан галт хана нь хамааруулаагүй 
       галт ханыг бодвол илүүтэйгээр аюулгүй байдлыг хангаж чаддаг.</para>
 
     <note>
       <para>Зааж хэлээгүй л бол энэ бүлгийн бүх тохиргоо болон дүрмүүд
 	нь хамааруулсан галт ханыг үүсгэдэг.</para>
     </note>
 
     <para><quote>Төлөвт галт ханыг</quote> ашиглан аюулгүй байдлыг цааш илүү сайжруулах боломжтой.
       Энэ төрлийн галт хана нь галт ханаар дамжин тогтсон холболтуудыг бүртгэж,
       зөвхөн таарч байгаа тогтсон холболтоор эсвэл шинэ холболт үүсгэн урсгалыг нэвтрүүлдэг.
       Төлөвт галт ханын нэг дутагдалтай тал гэвэл олон шинэ холболтууд нэг дор тогтох үед
       Denial of Service буюу Үйлчилгээг Зогсоох(<acronym>DoS</acronym>) халдлагад өртөмтгий болдог. Иймээс галт ханыг
       зохион байгуулахдаа төлөвт ба төлөвт-бус байдлыг хослуулан хэрэглэх нь хамгийн оновчтой байдаг.</para>
   </sect1>
 
   <sect1 id="firewalls-apps">
     <title>Галт ханын багцууд</title>
 
     <para>&os; дээр гурван янзын галт ханын багцууд хамрагдсан байдаг.
       Нэрлэвэл: <emphasis>IPFILTER</emphasis>
       (<acronym>IPF</acronym> гэж нэрлэх нь элбэг),
       <emphasis>IPFIREWALL</emphasis> (<acronym>IPFW</acronym> гэж нэрлэх нь элбэг),
       ба <emphasis>OpenBSD-н PacketFilter</emphasis> (<acronym>PF</acronym> гэж нэрлэх нь элбэг).
       &os; нь мөн урсгалыг хязгаарлах(үндсэндээ зурвасын өргөнийг хязгаарлах) хоёр багцын хамт ирдэг:
       &man.altq.4; болон &man.dummynet.4;.  Dummynet нь анхнаасаа <acronym>IPFW</acronym>-тай, харин
       <acronym>ALTQ</acronym> нь <acronym>PF</acronym>-тэй нягт холбоотой ажилладаг.
       IPFILTER-ийн хувьд урсгал хязгаарлалтыг хийхдээ 
       NAT болон шүүлтэд IPFILTER-ийг ба 
       <acronym>IPFW</acronym>-ийг &man.dummynet.4;-тэй цуг юм уу 
       <emphasis>эсвэл</emphasis> <acronym>PF</acronym>-ийг 
       <acronym>ALTQ</acronym>-тай цуг ашиглан хийж болно.
       IPFW, ба PF нь бүгд систем уруу орж байгаа болон гарч байгаа урсгалыг дүрмүүдийн тусламжтай удирдах боловч
       синтаксын хувьд ч, арга замын хувьд ч өөр өөр байдаг.</para>
 
     <para>&os; дээр олон галт ханын багцууд хамт ирдэг нь өөр өөр хэрэгцээ шаардлагатай хүмүүст
       хүртээмжтэй байхыг гол зорилгоо болгосонд оршино. Түүнээс аль ч галт хана нь нөгөөгөөсөө илүү, эсвэл дутуу гэсэн үг биш юм.</para>
 
     <para>Зохиогч IPFILTER-г сонгон авсан нь түүний төлөвт дүрмүүд нь
       <acronym>NAT</acronym> орчинд хэрэглэхэд төвөг багатай, мөн
       дотроо ftp proxy агуулсан байдгаас болсон хэрэг. Энэхүү ftp proxy-г ашиглан
       гадагшаа гарах FTP урсгалыг зөвшөөрсөн дүрмүүдийг бичихэд хялбар байдаг.</para>
 
     <para>Бүх галт ханууд пакет удирдах талбарын утгыг шинжлэх зарчмаар ажиллах тул
       галт ханын дүрмүүдийг бичихийн өмнө <acronym>TCP/IP</acronym> протокол хэрхэн
       ажилладаг талаар болон пакет удирдах талбарын утгууд, энэ утгууд session буюу сесс 
       үүсэхэд хэрхэн хэрэглэгддэг талаар үндсэн ойлголттой байх шаардлагатай болдог.
       Дээрх ойлголтуудын талаар дараах хаягаар орж уншина уу:
       <ulink
 	url="http://www.ipprimer.com/overview.cfm"></ulink>.</para>
   </sect1>
 
   <sect1 id="firewalls-pf">
       <sect1info>
 	<authorgroup>
 	  <author>
 	    <firstname>Жон</firstname>
 	    <surname>Феррел</surname>
 	    <contrib>Хянан залруулж шинэчилсэн </contrib>
 	    <!-- 24 March 2008 -->
 	  </author>
 	</authorgroup>
       </sect1info>
 
     <title>OpenBSD Пакет шүүгч (PF) ба
       <acronym>ALTQ</acronym></title>
 
     <indexterm>
       <primary>галт хана</primary>
 
       <secondary>PF</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>2003 оны 7 сард OpenBSD-н галт ханын програм болох
       <acronym>PF</acronym> &os; уруу шилжиж, &os; Портын Цуглуулгад
       орсон. 2004 онд гарсан &os;&nbsp;5.3 нь <acronym>PF</acronym>-г
       үндсэн системийн багцын нэг хэсэг болгон оруулсан анхны хувилбар юм.
       <acronym>PF</acronym> нь бүрэн хэмжээнд ажиллах чадвартай
       галт хана бөгөөд <acronym>ALTQ</acronym>-тай (Alternate
       Queuing буюу Ээлжлэн солигдох дараалал) хамтран ажиллах боломжтой.  <acronym>ALTQ</acronym> нь 
       Quality of Service буюу Үйлчилгээний Чанарын (<acronym>QoS</acronym>) 
       боломжоор хангадаг. 
       OpenBSD Төсөл нь <ulink
 	url="http://www.openbsd.org/faq/pf/">PF FAQ</ulink>-г хөтлөн 
       явуулдаг.
       Тиймээс гарын авлагын энэ хэсэг нь &os;-д хамаатай 
       <acronym>PF</acronym> дээр илүү анхаарлаа хандуулахахаас гадна 
       хэрэглээний талаар зарим нэг ерөнхий мэдээллийг өгнө. Хэрэглээний 
       мэдээллийн талаар илүү дэлгэрэнгүйг <ulink
 	url="http://www.openbsd.org/faq/pf/">PF FAQ</ulink>-с үзнэ үү.</para>
 
     <para>&os;-д зориулсан  <acronym>PF</acronym>-ийн талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг
       <ulink url="http://pf4freebsd.love2party.net/"></ulink> хаягаас үзэж болно.</para>
 
     <sect2>
       <title>Цөмийн дуудагдах PF модулийг ашиглах нь</title>
 
       <para>&os;&nbsp;5.3 хувилбараас эхлэн PF нь тусдаа ажиллуулж 
 	болох дуудагдах боломжтой модул хэлбэрээр үндсэн суулгацад орсон байдаг.
 	&man.rc.conf.5;-ийн <literal>pf_enable="YES"</literal> 
 	илэрхийлэл байхад систем нь цөмийн PF модулийг динамикаар дуудах болно.
 	Гэхдээ систем <acronym>PF</acronym>-ийн дүрмийн олонлогийн тохиргооны 
 	файлыг олохгүй бол <acronym>PF</acronym> модул нь дуудагдахгүй.
 	Анхдагч байрлал нь <filename>/etc/pf.conf</filename>. Хэрэв таны 
 	<acronym>PF</acronym> дүрмийн олонлог өөр хаа нэгтээ байгаа бол 
 	байрлалыг зааж өгөхийн тулд <literal>pf_rules="<replaceable>/path/pf.rules</replaceable>"</literal> 
 	гэж өөрийн <filename>/etc/rc.conf</filename> тохиргооны файлдаа 
 	оруулж өгөх хэрэгтэй.</para>
 
 	<note>
 	  <para>&os;&nbsp;7.0-с эхлэн <filename class="directory">/etc/</filename> 
 	    санд байсан жишээ <filename>pf.conf</filename> файл <filename
 	      class="directory">/usr/share/examples/pf/</filename> руу орсон болно.
 	    7.0-с өмнөх &os;-ийн хувилбаруудад анхдагчаар <filename>/etc/pf.conf</filename> 
 	    байдаг.</para>
 	</note>
 
       <para><acronym>PF</acronym> модулийг тушаалын мөрөөс бас дуудан ажиллуулж 
 	болно:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>kldload pf.ko</userinput></screen>
 
       <para>Дуудагдах модул нь бүртгэл хийх дэмжлэгийг хангадаг &man.pflog.4; 
 	боломжтойгоор хийгдсэн байдаг. Хэрэв танд <acronym>PF</acronym>-ийн 
 	өөр боломжууд хэрэгтэй бол <acronym>PF</acronym>-ийн дэмжлэгийг 
 	цөмд оруулан эмхэтгэх хэрэгтэй.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>PF цөмийн тохиргоонууд</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохиргоонууд</primary>
 
 	<secondary>pf төхөөрөмж</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохиргоонууд</primary>
 
 	<secondary>pflog төхөөрөмж</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохиргоонууд</primary>
 
 	<secondary>pfsync төхөөрөмж</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><acronym>PF</acronym> дэмжлэгийг &os; цөмд оруулж эмхэтгэх нь 
 	шаардлагагүй боловч дуудагдах модульд ороогүй байдаг PF-ийн нэмэлт 
 	боломжуудын нэг бөгөөд <acronym>PF</acronym>-ийн ашигладаг төлвийн хүснэгтэд 
 	зарим өөрчлөлтүүдийг ил гаргадаг псевдо төхөөрөмж болох &man.pfsync.4; 
 	гэгддэг боломжийг ашиглахын тулд та тэгж хийж өгч болох юм. Үүнийг  
 	 &man.carp.4;-тэй хослуулан ажиллагаа доголдоход тойрон гарах галт ханаыг 
 	<acronym>PF</acronym> ашиглан бүтээж болно. <acronym>CARP</acronym>-ийн 
 	талаар дэлгэрэнгүйг гарын авлагын <xref linkend="carp">-с 
 	үзэж болно.</para>
 
       <para>Цөмийн <acronym>PF</acronym> тохиргоонуудыг 
 	<filename>/usr/src/sys/conf/NOTES</filename>-с олж болох бөгөөд 
 	доор үзүүлэв:</para>
 
       <programlisting>device pf
 device pflog
 device pfsync</programlisting>
 
       <para><literal>device pf</literal> тохиргоо <quote>Packet Filter</quote> 
 галт ханыг (&man.pf.4;) дэмждэг болгоно.</para>
 
       <para><literal>device pflog</literal> тохиргоо 
 псевдо буюу хуурамч &man.pflog.4; сүлжээний төхөөрөмжийг идэвхжүүлнэ. Энэ хуурамч 
 төхөөрөмжийн тусламжтайгаар &man.bpf.4; дескриптор уруу урсгалыг бүртгэх 
 боломжтой. &man.pflogd.8; дэмонг бүртгэлийг дискэн дээр хадгалахад хэрэглэнэ.</para>
 
       <para><literal>device pfsync</literal> тохиргоо 
 псевдо буюу хуурамч &man.pfsync.4; сүлжээний төхөөрөмжийг идэвхжүүлнэ. Энэ хуурамч 
 төхөөрөмжийн тусламжтайгаар <quote>төлвийн өөрчлөлтүүдийг</quote> хянах боломжтой.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>rc.conf боломжууд</title>
 
       <para>Дараах &man.rc.conf.5; илэрхийллүүд 
 	<acronym>PF</acronym> болон &man.pflog.4;-ийг ачаалах үед тохируулна:</para>
 
 <programlisting>pf_enable="YES"                 # Enable PF (load module if required)
 pf_rules="/etc/pf.conf"         # rules definition file for pf
 pf_flags=""                     # additional flags for pfctl startup
 pflog_enable="YES"              # start pflogd(8)
 pflog_logfile="/var/log/pflog"  # where pflogd should store the logfile
 pflog_flags=""                  # additional flags for pflogd startup</programlisting>
 
       <para>Хэрвээ энэ галт ханын цаана LAN байгаа бөгөөд 
 LAN-д байгаа компьютерууд уруу пакет дамжуулах шаардлагатай бол эсвэл 
 NAT ашиглах бодолтой байгаа бол дараах илэрхийлэл танд бас хэрэгтэй:</para>
 
       <programlisting>gateway_enable="YES"            # Enable as LAN gateway</programlisting>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Шүүгч дүрмүүдийг үүсгэх нь</title>
 
       <para><acronym>PF</acronym> нь &man.pf.conf.5;-с (анхдагчаар <filename>/etc/pf.conf</filename>)
 	өөрийн тохиргооны дүрмүүдийг унших бөгөөд тэнд заагдсан дүрмүүд буюу тодорхойлолтуудын 
 	дагуу пакетуудыг өөрчлөх, орхих буюу эсвэл дамжуулдаг. &os; суулгацад 
 	<filename>/usr/share/examples/pf/</filename>-д байрлах хэд хэдэн жишээ 
 	файлууд байдаг. <acronym>PF</acronym>-ийн дүрмийн олонлогуудын талаар бүрэн мэдээллийг 
 	<ulink url="http://www.openbsd.org/faq/pf/">PF FAQ</ulink>-с 
 	лавлана уу.</para>
 
       <warning>
 	<para><ulink
 	    url="http://www.openbsd.org/faq/pf/">PF FAQ</ulink>-г үзэж байхдаа
 	  &os;-ийн хувилбар бүр өөр өөр PF хувилбартай болохыг анхаарна уу:</para>
 
 	<itemizedlist>
 	  <listitem>
 	    <para>&os;&nbsp;5.<replaceable>X</replaceable> &mdash;
 	      <acronym>PF</acronym> нь OpenBSD&nbsp;3.5-ынх</para>
 	  </listitem>
 
 	  <listitem>
 	    <para>&os;&nbsp;6.<replaceable>X</replaceable> &mdash;
 	      <acronym>PF</acronym> нь OpenBSD&nbsp;3.7-ынх</para>
 	  </listitem>
 
 	  <listitem>
 	    <para>&os;&nbsp;7.<replaceable>X</replaceable> &mdash;
 	      <acronym>PF</acronym> нь OpenBSD&nbsp;4.1-ынх</para>
 	  </listitem>
         </itemizedlist>
       </warning>
 
       <para>&a.pf; нь <acronym>PF</acronym> галт ханыг тохируулж ажиллуулах 
 	талаар асуухад тохиромжтой газар юм. Асуулт асуухаасаа өмнө захидлын 
 	жагсаалтын архиваас шалгахаа мартуузай!</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>PF-тэй ажиллах нь</title>
 
       <para><acronym>PF</acronym>-ийг хянахдаа &man.pfctl.8;-г ашиглана.
 	Зарим нэг хэрэгтэй тушаалуудыг доор жагсаав (Бүх боломжит тохиргоонуудын 
 	талаар &man.pfctl.8; гарын авлагын хуудаснаас лавлахаа мартуузай):</para>
 
       <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	<tgroup cols="2">
 	  <thead>
 	    <row>
 	      <entry>Тушаал</entry>
 	      <entry>Зорилго</entry>
 	    </row>
 	  </thead>
 
 	  <tbody>
 	    <row>
 	      <entry><command>pfctl <option>-e</option></command></entry>
 	      <entry>PF-г идэвхжүүлэх</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry><command>pfctl <option>-d</option></command></entry>
 	      <entry>PF-г болиулах</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry><command>pfctl <option>-F</option> all <option>-f</option> /etc/pf.conf</command></entry>
 	      <entry>Бүх дүрмүүдийг арилгаж (nat, шүүх, төлөв, хүснэгт, гэх мэт.) 
 		<filename>/etc/pf.conf</filename> файлаас дахин ачаалах</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry><command>pfctl <option>-s</option> [ rules | nat | state ]</command></entry>
 	      <entry>Шүүх дүрмүүд, nat дүрмүүд, эсвэл төлвийн хүснэгтийн талаар тайлан гаргах</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry><command>pfctl <option>-vnf</option> /etc/pf.conf</command></entry>
 	      <entry>Дүрмийн олонлогийг ачаалалгүйгээр <filename>/etc/pf.conf</filename>-д 
 		алдаа байгаа эсэхийг шалгах</entry>
 	    </row>
 	  </tbody>
 	</tgroup>
       </informaltable>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title><acronym>ALTQ</acronym>-г идэвхжүүлэх</title>
 
       <para><acronym>ALTQ</acronym>-г идэвхжүүлэх ганц арга зам бол түүний боломжуудыг 
 &os; цөмтэй хамт хөрвүүлэн эмхэтгэх юм. Мөн сүлжээний картын драйвер болгон <acronym>ALTQ</acronym>-г 
 дэмждэггүй тул өөрийн тань хэрэглэж буй &os; хувилбарын хувьд дэмжигддэг драйверуудын жагсаалтыг 
 &man.altq.4; гарын авлагын хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para>Дараах тохируулгууд 
 <acronym>ALTQ</acronym>-г идэвхжүүлж нэмэлт үүргүүдийг оруулдаг.</para>
 
       <programlisting>options         ALTQ
 options         ALTQ_CBQ        # Class Bases Queuing (CBQ)
 options         ALTQ_RED        # Random Early Detection (RED)
 options         ALTQ_RIO        # RED In/Out
 options         ALTQ_HFSC       # Hierarchical Packet Scheduler (HFSC)
 options         ALTQ_PRIQ       # Priority Queuing (PRIQ)
 options         ALTQ_NOPCC      # Required for SMP build</programlisting>
 
       <para><literal>options ALTQ</literal> мөр <acronym>ALTQ</acronym> 
 -г бүхэлд нь идэвхжүүлнэ.</para>
 
       <para><literal>options ALTQ_CBQ</literal> мөр <emphasis>Class Based Queuing</emphasis> 
 буюу Ангиллаас Хамаарсан Дараалал Үүсгэх(<acronym>CBQ</acronym>) боломжийг идэвхжүүлнэ. 
 <acronym>CBQ</acronym> нь шүүгч дүрмүүд дээр үндэслэн урсгалуудад эрэмбэ тогтоох зорилгоор 
 зурвасын өргөнийг өөр өөр ангиллуудад болон дарааллуудад хуваах боломжийг олгоно.</para>
 
       <para><literal>options ALTQ_RED</literal> мөр <emphasis>Random Early
 	Detection</emphasis> буюу Санамсаргүй Эрт Илрүүлэлт(<acronym>RED</acronym>)-г идэвхжүүлнэ. 
 <acronym>RED</acronym>-г сүлжээний даац хэтрэхээс сэргийлэхэд хэрэглэдэг. 
 <acronym>RED</acronym> дарааллын уртыг хэмжиж, түүнийг байх ёстой дээд ба 
 доод хэмжээтэй жиших байдлаар ажилладаг. Хэрэв дараалал дээд хэмжээнээс урт болбол 
 шинэ пакетууд орхигдох болно. Нэртэйгээ адилаар, <acronym>RED</acronym> нь холболтуудаас пакетийг 
 санамсаргүйгээр орхигдуулдаг.</para>
 
       <para><literal>options ALTQ_RIO</literal> мөр нь <emphasis>Random Early
 	Detection In and Out</emphasis> буюу Орох ба Гарах Санамсаргүй Эрт Илрүүлэлтийг идэвхжүүлнэ.</para>
 
       <para><literal>options ALTQ_HFSC</literal> мөр нь 
 <emphasis>Hierarchical Fair Service Curve Packet Scheduler</emphasis> буюу Үе давхаргат Зохимжит Үйлчилгээний Муруйн Пакет Хуваарилагчийг 
 идэвхжүүлнэ. <acronym>HFSC</acronym> талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг дараах хаягаас үзнэ үү: 
 <ulink url="http://www-2.cs.cmu.edu/~hzhang/HFSC/main.html"></ulink>.</para>
 
       <para><literal>options ALTQ_PRIQ</literal> мөр нь <emphasis>Priority Queuing</emphasis> буюу Эрэмбэт Дараалал Үүсгэх 
 (<acronym>PRIQ</acronym>)-г идэвхжүүлнэ. <acronym>PRIQ</acronym> нь эрэмбэ өндөртэй дараалалд байгаа 
 урсгалыг эхэнд нэвтрүүлэх зарчмаар ажилладаг.</para>
 
       <para><literal>options ALTQ_NOPCC</literal> мөр нь <acronym>ALTQ</acronym>-г 
 <acronym>SMP</acronym>-тай хамт ажиллах боломжтой болгоно. 
 <acronym>SMP</acronym> системийн хувьд энэ боломжийг заавал идэвхжүүлэх хэрэгтэй.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="firewalls-ipf">
     <title>IPFILTER (IPF) Галт хана</title>
 
     <indexterm>
       <primary>галт хана</primary>
 
       <secondary>IPFILTER</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>IPFILTER-г зохиосон хүн бол Даррин Рид билээ. IPFILTER нь 
 үйлдлийн системээс хамааралгүй: нээлттэй эхийн програм бөгөөд 
 &os;, NetBSD, OpenBSD, &sunos;, HP/UX, ба &solaris; зэрэг олон үйлдлийн систем уруу 
 шилжүүлэгдсэн юм. IPFILTER эрчимтэй дэмжигдэж, 
 сайжруулсан хувилбарууд нь тогтмол гарсаар байгаа.</para>
 
     <para>IPFILTER нь цөмийн талд ажиллах галт хана болон 
 <acronym>NAT</acronym> механизм дээр суурилсан бөгөөд түүнийг удирдах, хянахын тулд 
 хэрэглэгчийн интерфэйс програмыг ашиглана. Галт ханын дүрмүүдийг нэмэх болон хасахдаа 
 &man.ipf.8; хэрэгслийг хэрэглэнэ. <acronym>NAT</acronym> дүрмүүдийг 
 нэмэх болон хасахдаа &man.ipnat.1; хэрэгслийг хэрэглэнэ. &man.ipfstat.8; хэрэгсэл 
 нь IPFILTER-н цөмийн талд ажиллаж байгаа хэсгийн статистикийг хэвлэхэд зориулагдсан. 
 &man.ipmon.8; програм харин IPFILTER-н үйлдлүүдийг системийн бүртгэлийн файлд 
 бүртгэнэ.</para>
 
     <para>IPF-г анх зохиохдоо <quote>сүүлд тохирсон дүрэм дийлнэ</quote> гэсэн 
 логикийн дагуу бүтээсэн ба зөвхөн төлөвт-бус дүрмүүдийг ашигладаг байлаа. 
 Цаг хугацаа өнгөрөхөд IPF илүү хөгжиж, <quote>quick</quote> тохируулга 
 болон төлөвт <quote>keep state</quote> тохируулгуудыг агуулах болсон нь орчин үеийн 
 хэрэгцээ шаардлагад илүү нийцэх болжээ. IPF-н албан ёсны баримтжуулалтанд 
 хуучин уламжлалт дүрмүүдийг бичих параметрүүд болон файлтай ажиллах логикууд багтсан байдаг. 
 Харин шинэ функцуудыг нь зөвхөн нэмэлт боломж байдлаар оруулсан нь аюулгүй байдлыг хавьгүй 
 илүү хангасан аюулгүй галт хана бий болгож байгаа тэднийг хэт доогуур тавьсан санагддаг.</para>
 
     <para>Энэ бүлэгт байгаа зааврууд нь <quote>quick</quote> болон төлөвт <quote>keep state</quote> 
 тохируулгуудыг агуулсан дүрмүүдээс үндсэндээ бүрдсэн байгаа. Энэ бол хамааруулсан галт ханын дүрмүүдийг 
 бичих үндсэн арга барил юм.</para>
 
     <para>Хуучин уламжлалт дүрмүүдтэй ажиллах аргуудын талаар дэлгэрэнгүй тайлбарыг: 
 <ulink url="http://www.obfuscation.org/ipf/ipf-howto.html#TOC_1"></ulink>
       ба <ulink
 	url="http://coombs.anu.edu.au/~avalon/ip-filter.html"></ulink> хаягаар орж үзнэ үү.</para>
 
     <para>IPF FAQ-г <ulink
 	url="http://www.phildev.net/ipf/index.html"></ulink> хаягаар орж үзнэ үү.</para>
 
     <para>Нээлттэй эхийн IPFilter програмын захидлын жагсаалтын архивыг <ulink
         url="http://marc.theaimsgroup.com/?l=ipfilter"></ulink> хаягаар орж үзнэ үү.</para>
 
     <sect2>
       <title>IPF-г идэвхжүүлэх</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>идэвхжүүлэх</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>IPF нь &os; үндсэн суулгацтай хамт, ажиллах үеийн ачаалах боломжтой модуль байдлаар ирдэг. 
 <filename>rc.conf</filename> тохиргооны файл дотор ipfilter_enable="YES" илэрхийлэл байгаа үед систем IPF цөмийн 
 модулийг динамикаар ачаална. Энэ ачаалах боломжтой модуль нь бүртгэх боломжтойгоор, 
 анхдагч <literal>default pass all</literal> тохируулгын хамт бүтээгдсэн байдаг. Анхдагч дүрмийг 
 <literal>block all</literal> болгохын тулд IPF-г цөмд эмхэтгэх шаардлага байхгүй. Зөвхөн 
 дүрмүүдийнхээ төгсгөлд бүгдийг хаах дүрмийг бичиж өгөхөд хангалттай.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Цөмийн тохируулгууд</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFILTER</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFILTER_LOG</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFILTER_DEFAULT_BLOCK</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>цөмийн тохируулгууд</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>&os; цөм уруу дараах боломжуудыг эмхэтгэн IPF-г идэвхжүүлэх 
 албагүй боловч, суурь мэдлэг болгон энд үзүүллээ. IPF-г цөм уруу хөрвүүлэн 
 эмхэтгэснээр ачаалах боломжтой модулийг хэрэглэх боломжгүй болдог.</para>
 
       <para>Цөмийн тохиргоон дахь жишээ IPF илэрхийллүүд 
 	<filename>/usr/src/sys/conf/NOTES</filename> гэсэн цөмийн эх файлд 
 байх ба доор сийрүүлбэл:</para>
 
       <programlisting>options IPFILTER
 options IPFILTER_LOG
 options IPFILTER_DEFAULT_BLOCK</programlisting>
 
       <para><literal>options IPFILTER</literal> мөр нь <quote>IPFILTER</quote> 
 галт ханыг идэвхжүүлнэ.</para>
 
       <para><literal>options IPFILTER_LOG</literal> мөр нь <literal>log</literal> 
 гэсэн түлхүүр үг орсон дүрмүүдийн хувьд урсгалыг <devicename>ipl</devicename> 
 пакет бүртгэх хуурамч&mdash;төхөөрөмж уруу бүртгэх боломжтой болгоно.</para>
 
       <para><literal>options IPFILTER_DEFAULT_BLOCK</literal> мөр нь 
 галт ханын <literal>pass</literal> дүрмэнд тохироогүй пакетийг 
 хаах анхдагч чанарыг зааж өгнө.</para>
 
       <para>Эдгээр тохируулгууд нь зөвхөн тэдгээрийг тохируулан, 
 тусгайлан цөм бүтээж суулгасны дараа идэвхждэг.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>rc.conf тохируулгууд</title>
 
       <para>IPF-г систем ачаалах үед идэвхтэй болгохын тулд /etc/rc.conf дотор 
 дараах илэрхийллүүд байх ёстой:</para>
 
       <programlisting>ipfilter_enable="YES"             # Start ipf firewall
 ipfilter_rules="/etc/ipf.rules"   # loads rules definition text file
 ipmon_enable="YES"                # Start IP monitor log
 ipmon_flags="-Ds"                 # D = start as daemon
                                   # s = log to syslog
                                   # v = log tcp window, ack, seq
                                   # n = map IP &amp; port to names</programlisting>
 
       <para>Хэрэв энэ галт ханын цаана хувийн IP хаяг хэрэглэдэг LAN байгаа бол 
 <acronym>NAT</acronym> функцыг идэвхжүүлэхийн тулд дараах мөрүүдийг нэмэх хэрэгтэй:</para>
 
       <programlisting>gateway_enable="YES"              # Enable as LAN gateway
 ipnat_enable="YES"                # Start ipnat function
 ipnat_rules="/etc/ipnat.rules"    # rules definition file for ipnat</programlisting>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IPF</title>
 
       <indexterm><primary><command>ipf</command></primary></indexterm>
 
       <para>Таны бичсэн дүрмүүдийг ачаалахад &man.ipf.8; тушаалыг хэрэглэнэ. 
 Та өөрийн дүрмүүдээс бүтсэн файлыг үүсгээд, түүнийгээ дээрх тушаалын ашиглан 
 галт ханын одоо ажиллаж байгаа дотоод дүрмүүдтэй сольж тавьна гэсэн үг юм:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipf -Fa -f /etc/ipf.rules</userinput></screen>
 
       <para><option>-Fa</option> нь бүх дотоод дүрмүүдийн хүснэгтийг цэвэрлэ гэсэн үг.</para>
 
       <para><option>-f</option> нь ачаалах дүрмүүдээ энэ файлаас унш гэсэн үг.</para>
 
       <para>Ийм байдлаар та өөрийн хүссэн дүрмүүдийн файлыг үүсгээд, 
 дээрх IPF тушаалыг ажиллуулан системийг шинээр ачаалахгүйгээр 
 ажиллаж байгаа галт ханын дүрмүүдийг шинээр өөрчлөх боломжтой болж байна. 
 Дээрх аргаар галт ханын дүрмүүдийг хэдэн ч удаа сольж болох тул энэ арга нь 
 шинэ дүрмүүдийг туршихад тохиромжтой арга юм.</para>
 
       <para>Энэ тушаалтай ажиллах боломжтой бусад тугуудын талаар 
 дэлгэрэнгүйг &man.ipf.8; заавар хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para>&man.ipf.8; тушаал дүрмүүдийн файлыг стандарт текст файл гэж 
 тооцдог. Симбол орлуулалттай скрипт байдлаар бичигдсэн файлыг ойлгохгүй.</para>
 
       <para>Гэвч скрипт симбол орлуулалтын хүчийг ашиглан IPF дүрмүүдийг бүтээх 
 арга зам байгаа. Илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 <xref linkend="firewalls-ipf-rules-script"> хэсгээс үзнэ үү.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IPFSTAT</title>
 
       <indexterm><primary><command>ipfstat</command></primary></indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>статистик</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>&man.ipfstat.8;-н анхдагч чанар бол галт ханыг хамгийн сүүлд асааснаас хойших, 
 эсвэл <command>ipf -Z</command> тушаалыг өгөн хуримтлуулагчийг хамгийн сүүлд тэглэснээс хойших 
 галт ханаар орж байгаа болон гарч байгаа пакетуудыг хэрэглэгчийн тодорхойлж өгсөн дүрмүүдээр 
 шүүсэн үр дүнд бий болсон статистик тоог гаргаж ирэн, дэлгэцэнд харуулах юм.</para>
 
       <para>Дэлгэрэнгүйг &man.ipfstat.8; заавар хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para>&man.ipfstat.8; тушаалын анхдагч үр дүн дараах байдалтай байна:</para>
 
       <screen>input packets: blocked 99286 passed 1255609 nomatch 14686 counted 0
  output packets: blocked 4200 passed 1284345 nomatch 14687 counted 0
  input packets logged: blocked 99286 passed 0
  output packets logged: blocked 0 passed 0
  packets logged: input 0 output 0
  log failures: input 3898 output 0
  fragment state(in): kept 0 lost 0
  fragment state(out): kept 0 lost 0
  packet state(in): kept 169364 lost 0
  packet state(out): kept 431395 lost 0
  ICMP replies: 0 <acronym>TCP</acronym> RSTs sent: 0
  Result cache hits(in): 1215208 (out): 1098963
  IN Pullups succeeded: 2 failed: 0
  OUT Pullups succeeded: 0 failed: 0
  Fastroute successes: 0 failures: 0
  <acronym>TCP</acronym> cksum fails(in): 0 (out): 0
  Packet log flags set: (0)</screen>
 
       <para>Дотогшоо урсгалын хувьд <option>-i</option>, 
 гадагшаа урсгалын хувьд <option>-o</option> тохируулгыг өгөхөд 
 кернелийн ашиглаж буй дүрмүүдийн жагсаалтыг гаргаж харуулна.</para>
 
       <para><command>ipfstat -in</command> нь дотогшоо урсгалын 
 дотоод дүрмүүдийн хүснэгтийг дүрмүүдийн дугаарын хамт харуулна.</para>
 
       <para><command>ipfstat -on</command> нь гадагшаа урсгалын 
 дотоод дүрмүүдийн хүснэгтийг дүрмүүдийн дугаарын хамт харуулна.</para>
 
       <para>Үр дүн нь дараах байдалтай байна:</para>
 
       <screen>@1 pass out on xl0 from any to any
 @2 block out on dc0 from any to any
 @3 pass out quick on dc0 proto tcp/udp from any to any keep state</screen>
 
       <para><command>ipfstat -ih</command> нь дотогшоо урсгалын 
 дотоод дүрмүүдийн хүснэгтийг дүрмүүдийн хэдэн удаа тохирсон тооны хамт харуулна.</para>
 
       <para><command>ipfstat -oh</command> нь гадагшаа урсгалын 
 дотоод дүрмүүдийн хүснэгтийг дүрмүүдийн хэдэн удаа тохирсон тооны хамт харуулна.</para>
 
       <para>Үр дүн нь дараах байдалтай байна:</para>
 
       <screen>2451423 pass out on xl0 from any to any
 354727 block out on dc0 from any to any
 430918 pass out quick on dc0 proto tcp/udp from any to any keep state</screen>
 
       <para><command>ipfstat</command> тушаалын хамгийн чухал функцуудын 
 нэг бол, &os;-н ажиллаж байгаа процессийн хүснэгтийг &man.top.1; 
 харуулдаг шиг төлвийн хүснэгтийг <option>-t</option> туг харуулдаг явдал юм. 
 Таны галт хана гадны халдлагад өртөх үед энэ функц түүнийг илрүүлэх, шинжлэх, халдлагад 
 оролцож буй пакетуудыг харах боломжийг олгоно. Нэмэлт дэд тугууд нь хяналт хийх 
 эхлэл болон очих IP хаяг, порт, эсвэл протоколыг сонгох боломжийг олгодог. 
 Дэлгэрэнгүйг &man.ipfstat.8; заавар хуудаснаас үзнэ үү.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IPMON</title>
 
       <indexterm><primary><command>ipmon</command></primary></indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>бүртгэл хөтлөлт</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><command>ipmon</command> тушаал зохистой ажиллахын тулд цөмийн 
 <literal>IPFILTER_LOG</literal> тохируулга идэвхжсэн байх ёстой. Энэ тушаал хоёр өөр горимд 
 ажиллах чадвартай. Төрөлх горим нь энэ тушаалыг тушаал мөрөн дээр 
 <option>-D</option> туггүйгээр оруулахад ажиллах анхдагч горим юм.</para>
 
       <para>Демон горим нь болж өнгөрсөн үйл явцын бүртгэлийг эргэж харахын тулд 
 системийн бүртгэлийг тасралтгүй хөтлөн явуулахад тохиромжтой горим юм. 
 &os; болон IPFILTER энэ горимд ажиллахаар тохируулагдсан байдаг. &os; 
 нь системийн бүртгэлийг автоматаар тойруулах чадвартай. Тиймээс бүртгэлийн мэдээллийг &man.syslogd.8; 
 процесс уруу гаргах нь энгийн файл уруу гаргах анхдагч аргаас дээр байдаг. 
 Анхдагч <filename>rc.conf</filename> файл дотор <literal>ipmon_flags</literal> илэрхийлэл 
 <option>-Ds</option> тугуудыг хэрэглэдэг:</para>
 
       <programlisting>ipmon_flags="-Ds" # D = start as daemon
                   # s = log to syslog
                   # v = log tcp window, ack, seq
                   # n = map IP &amp; port to names</programlisting>
 
       <para>Бүртгэл хөтлөн явуулахын давуу талыг дурдахад илүүц биз. 
 Бүртгэлийн тусламжтай ямар пакетууд орхигдсон, тэдгээр пакетууд хаанаас ирсэн, 
 хаашаа явж байсан зэрэг мэдээллийг эргэн харах боломжтой болдог. Энэ бүх мэдээлэл 
 гадны халдлагыг мөрдөхөд чухал түлхэц болно.</para>
 
       <para>Хэдийгээр бүртгэх боломжоор хангагдсан боловч, IPF дангаараа бүртгэлийг үүсгэж 
 чадахгүй. Галт ханын администратор аль дүрмийн бүртгэлийг бичихийг шийдэн, тэдгээр дүрмүүдэд 
 log түлхүүр үгийг нэмж өгнө. Ер нь, зөвхөн deny дүрмүүдийн бүртгэл бичигддэг.</para>
 
       <para>Бүгдийг хориглосон анхдагч дүрмийг log түлхүүр үгийн хамт дүрмүүдийнхээ 
 хамгийн төгсгөлд бичиж өгөх нь нилээд өргөн хэрэглэгддэг арга юм. Ингэснээр 
 таны дүрмүүдийн алинтай ч тохироогүй пакетуудыг мэдэх боломжтой болно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IPMON бүртгэл хөтлөлт</title>
 
       <para><application>Syslogd</application> нь бүртгэлийн мэдээллийг дотор нь ангилах 
 өөрийн тусгай аргатай. <quote>facility</quote> ба <quote>түвшин</quote> гэсэн тусгай ангилалаар ялгадаг. 
 <option>-Ds</option> горимон дахь IPMON нь <quote>facility</quote>-аар <literal>security</literal>-г 
 хэрэглэдэг. IPMON-ы бүх бүртгэлийн мэдээлэл <literal>security</literal> нэрийн дор бичигддэг. Хэрэв хүсвэл 
 доорх түвшнүүдийг ашиглан бүртгэгдсэн мэдээллийг илүү ангилж болно:</para>
 
       <screen>LOG_INFO - нэвтрүүлэх, хаахаас үл хамааран "log" түлхүүрийг үйлдэл ашиглан пакетуудыг бүртгэх.
 LOG_NOTICE - нэвтэрсэн пакетуудыг бүртгэх.
 LOG_WARNING - хаагдсан пакетуудыг бүртгэх.
 LOG_ERR - бүртгэсэн пакетууд болон богино гэгдсэн пакетууд</screen>
 
       <!-- XXX: "can be considered short" == "with incomplete header" -->
 
       <para>IPFILTER-н бүх бүртгэлийн мэдээллийг <filename>/var/log/ipfilter.log</filename> 
 файл дотор бичихийн тулд, файл эхлээд үүссэн байх хэрэгтэй. Үүний тулд дараах 
 тушаалыг өгөх хэрэгтэй:</para>
 
        <screen>&prompt.root; <userinput>touch /var/log/ipfilter.log</userinput></screen>
 
       <para>&man.syslogd.8;-н функцуудыг <filename>/etc/syslog.conf</filename> файл доторх 
 тодорхойлох илэрхийллүүдээр удирдаж болно. <filename>syslog.conf</filename> файл нь 
 IPF мэт програмуудын үүсгэсэн системийн мэдэгдлүүдтэй <application>syslog</application>-г 
 	ажиллахад уян хатан болгодог.</para>
 
       <para>Дараах илэрхийллүүдийг <filename>/etc/syslog.conf</filename> файл дотор нэмж 
 бичнэ үү:</para>
 
       <programlisting>security.* /var/log/ipfilter.log</programlisting>
 
       <para><literal>security.*</literal> нь бүх бүртгэгдсэн мэдэгдлүүдийг 
 дурдсан файлд бичихийг хэлж өгч байна.</para>
 
       <para><filename>/etc/syslog.conf</filename> файлд хийсэн өөрчлөлтүүдийг 
 идэвхжүүлэхийн тулд та системээ дахин ачаалах эсвэл <command>/etc/rc.d/syslogd reload</command> 
 тушаалыг ашиглан &man.syslogd.8; демонд <filename>/etc/syslog.conf</filename> файлыг дахин уншуулах 
 хэрэгтэй.</para>
 
       <para>Дээр шинээр үүсгэсэн бүртгэлийг тойруулахын тулд 
 <filename>/etc/newsyslog.conf</filename> файл дотор өөрчлөлт оруулахаа мартуузай.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Бүртгэгдсэн мэдэгдлийн формат</title>
 
       <para><command>ipmon</command>-ы үүсгэсэн мэдэгдэл зайгаар тусгаарлагдсан 
 өгөгдлийн талбаруудаас бүрдэнэ. Бүх мэдэгдэлд байдаг гол талбарууд гэвэл:</para>
 
       <orderedlist>
 	<listitem>
 	  <para>Пакетийг хүлээж авсан огноо.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Пакетийг хүлээж авсан цаг. Цаг, минут, секунд, бутархай секундэд (олон орны нарийвчлалтай) 
 харгалзан HH:MM:SS.F форматтай байна.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Пакеттай ажилласан интерфэйсийн нэр, жишээлбэл <devicename>dc0</devicename>.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Дүрмийн бүлэг болон дүрмийн дугаар, жишээлбэл <literal>@0:17</literal>.</para>
 	</listitem>
       </orderedlist>
 
       <para>Эдгээрийг <command>ipfstat-in</command> тушаалын тусламжтай үзэж болно.</para>
 
       <orderedlist>
 	<listitem>
 	  <para>Үйлдэл: нэвтрүүлсэн бол р, хаасан бол b, богино пакет бол S, 
 аль ч дүрмэнд тохироогүй бол n, бүртгэх дүрэм бол L. Эдгээр тугуудыг дараах эрэмбээр харуулна: 
 S, p, b, n, L. Том P эсвэл B үсэг нь тухайн пакет ямар нэг дүрмээс биш, глобал тохиргооноос 
 хамааран бүртгэгдсэн болохыг заана.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хаягууд. Үндсэндээ гурван талбар байна: эхлэл 
 хаяг болон порт (таслалаар тусгаарлагдсан), -&gt; тэмдэг, ба очих хаяг болон порт. 
 Жишээ нь <literal>209.53.17.22,80 -&gt; 198.73.220.17,1722</literal>.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><literal>PR</literal>-н дараа протоколын нэр болон дугаар, жишээлбэл <literal>PR tcp</literal>.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><literal>len</literal>-ы дараа толгойн урт болон 
 пакетийн нийт урт, жишээлбэл <literal>len 20 40</literal>.</para>
 	</listitem>
       </orderedlist>
 
       <para>Хэрэв <acronym>TCP</acronym> пакет бол зураасаар эхэлж тугуудаар удаалсан 
 нэмэлт талбар байна. Үсгүүд болон түүнд харгалзах тугуудын талаар &man.ipmon.8; заавар 
 хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para>Хэрэв ICMP пакет бол, төгсгөлд нь хоёр талбар байна. 
 Эхнийх нь үргэлж <quote>ICMP</quote> утгатай байна, дараагийнх нь налуу зураасаар тусгаарлагдсан 
 ICMP мэдэгдэл болон дэд мэдэгдлийн төрөл, жишээлбэл портод хандаж чадсангүй гэсэн мэдэгдлийн хувьд ICMP 3/3 байна.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="firewalls-ipf-rules-script">
       <title>Симбол орлуулалттай скриптийг үүсгэх нь</title>
 
       <para>Зарим туршлагатай IPF хэрэглэгчид дүрмүүдийг агуулсан файл үүсгээд 
 түүнийгээ симбол орлуулалттай скрипт байдлаар ажиллуулах боломжтой болгон бичдэг. 
 Үүний гол давуу тал нь зөвхөн симбол нэрд харгалзах утгыг өөрчлөх хэрэгтэй бөгөөд, скриптийг ажиллуулахад 
 уг симбол орлуулалт орсон дүрэм бүр шинэ утгыг авах болно. Скриптийн хувьд, 
 олон дахин хэрэглэгддэг утгуудыг бичихэд симбол орлуулалтыг ашиглаж, тэдгээрийг 
 олон дүрмэнд орлуулж өгнө гэсэн үг юм. Дараах жишээн дээрээс харна уу.</para>
 
       <para>Энд хэрэглэгдсэн скриптийн синтакс нь &man.sh.1;, &man.csh.1;, ба &man.tcsh.1; бүрхүүл дээр ажиллах 
 боломжтой.</para>
 
       <para>Симбол орлуулалтын талбарууд нь урдаа долларын тэмдэгтэй байна: <literal>&dollar;</literal>.</para>
 
       <para>Симбол талбарууд нь &dollar; тэмдэг урдаа байхгүй.</para>
 
       <para>Симбол талбарыг орлох утга нь давхар хашилтан(<literal>"</literal>) дотор байрлана.</para>
 
       <para>Дүрмийн файлаа дараах байдалтай үүсгэж эхлэх хэрэгтэй:</para>
 
       <programlisting>############# Start of IPF rules script ########################
 
 oif="dc0"            # name of the outbound interface
 odns="192.0.2.11"    # ISP's DNS server IP address
 myip="192.0.2.7"     # my static IP address from ISP
 ks="keep state"
 fks="flags S keep state"
 
 # You can choose between building /etc/ipf.rules file
 # from this script or running this script "as is".
 #
 # Uncomment only one line and comment out another.
 #
 # 1) This can be used for building /etc/ipf.rules:
 #cat &gt; /etc/ipf.rules &lt;&lt; EOF
 #
 # 2) This can be used to run script "as is":
 /sbin/ipf -Fa -f - &lt;&lt; EOF
 
 # Allow out access to my ISP's Domain name server.
 pass out quick on &dollar;oif proto tcp from any to &dollar;odns port = 53 &dollar;fks
 pass out quick on &dollar;oif proto udp from any to &dollar;odns port = 53 &dollar;ks
 
 # Allow out non-secure standard www function
 pass out quick on &dollar;oif proto tcp from &dollar;myip to any port = 80 &dollar;fks
 
 # Allow out secure www function https over TLS SSL
 pass out quick on &dollar;oif proto tcp from &dollar;myip to any port = 443 &dollar;fks
 EOF
 ################## End of IPF rules script ########################</programlisting>
 
       <para>Байх ёстой бүх зүйлс бүгд байна. Энэ жишээн дээр дүрмүүд чухал биш, 
 харин симбол орлуулалт хэрхэн ажилладгыг харуулсан байна. Хэрэв дээрх жишээ 
 <filename>/etc/ipf.rules.script</filename> нэртэй файл дотор байсан бол, эдгээр 
 дүрмүүдийг дараах тушаалыг өгч дахин ачаалах боломжтой:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>sh /etc/ipf.rules.script</userinput></screen>
 
       <para>Суулгагдсан симболтой дүрмийн файлыг хэрэглэхэд нэг асуудал тулгардаг: 
 IPF симбол орлуулалтыг ойлгохгүй, ийм скриптийг шууд уншиж чаддаггүй.</para>
 
       <para>Дараах скриптийг хоёр аргын нэгээр хэрэглэж болно:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para><literal>cat</literal>-р эхэлсэн мөрийг ил гарга, харин 
 <literal>/sbin/ipf</literal>-р эхэлсэн мөрүүдийг далдал. <literal>ipfilter_enable="YES"</literal>-г 
 <filename>/etc/rc.conf</filename> файл дотор байрлуул, дараа нь өөрчлөлт бүрийн дараа скриптийг 
 ажиллуулан <filename>/etc/ipf.rules</filename> файлыг үүсгэ эсвэл өөрчлөлт оруул.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><filename>/etc/rc.conf</filename> файл дотор <literal>ipfilter_enable="NO"</literal> 
 (энэ анхдагч утга) мөрийг нэмэн системийн эхлэл скриптэд IPFILTER-г идэвхгүй болго.</para>
 
 	  <para>Дээрхтэй адил скриптийг өөрийн <filename class="directory">/usr/local/etc/rc.d/</filename> эхлэл хавтаст 
 байрлуул. Энэ скрипт <filename>ipf.loadrules.sh</filename> ч юм уу ойлгомжтой нэртэй байх ёстой. 
 
 	    <filename>.sh</filename> гэсэн өргөтгөлтэй байх ёстой.</para>
 
 	  <programlisting>#!/bin/sh
 sh /etc/ipf.rules.script</programlisting>
 
 	  <para>Энэ скриптийн эрхүүд эзэмшигч <username>root</username>-н хувьд 
 унших, бичих, ажиллах эрхтэй байх ёстой.</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>chmod 700 /usr/local/etc/rc.d/ipf.loadrules.sh</userinput></screen>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <para>Одоо систем ачаалсны дараа таны IPF дүрмүүд ачаалагдсан байх болно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IPF Дүрмүүдийн олонлог</title>
 
       <para>Пакет дотор агуулагдаж байгаа утгуудыг үндэслэн тухайн пакетийг 
 нэвтрүүлэх болон хаахыг хэлж байгаа IPF дүрмүүдийг дүрмийн олонлог гэнэ. Хостуудын 
 хоорондох хоёр чиглэлтэй пакет солилцоо нь сесс харилцааг бүрдүүлнэ. Галт ханын 
 дүрмийн олонлог нь Интернэтээс ирж байгаа пакетуудыг болон систем 
 буцааж тэдэнд хариу өгсөн пакетуудыг боловсруулдаг. Бүх <acronym>TCP/IP</acronym> үйлчилгээнүүд 
 (жишээ нь: telnet, www,	mail, г.м.) өөрийн протокол болон зөвшөөрөгдсөн
 (сонсож байгаа) портоороо тодорхойлогддог.
 Тухайн нэг үйлчилгээ рүү зорисон пакетууд нь тусгай зориулалтаар ашиглагддаггүй 
 	порт ашиглан эх хаягаас гарч очих хаягийн тухайн үйлчилгээний порт руу 
 	чиглэдэг.
 Дээрх бүх параметрууд (өөрөөр хэлбэл: портууд болон хаягууд) дээр үндэслэн 
 	нэвтрүүлэх болох хаах дүрмүүдийг зохиодог.</para>
 
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>Дүрмүүдтэй ажиллах дэс дараалал</secondary>
        </indexterm>
 <para>IPF-г анх зохиохдоо <quote>сүүлд тохирсон дүрэм дийлнэ</quote> 
 логикийн дагуу бүтээсэн ба зөвхөн төлөвт-бус дүрмүүдийг ашигладаг байлаа. 
 Цаг хугацаа өнгөрөхөд IPF илүү хөгжиж, <quote>quick</quote> тохируулга 
 болон төлөвт <quote>keep state</quote> тохируулгуудыг агуулах болсон нь орчин үеийн 
 хэрэгцээ шаардлагад илүү нийцэх болжээ.</para>
 
     <para>Энэ бүлэгт байгаа зааврууд нь <quote>quick</quote> болон төлөвт <quote>keep state</quote> 
 тохируулгуудыг агуулсан дүрмүүдээс үндсэндээ бүрдсэн байгаа. Энэ бол хамааруулсан галт ханын дүрмүүдийг 
 бичих үндсэн арга барил юм.</para>
 
       <warning>
 	<para>Галт ханын дүрмүүдтэй ажиллахдаа <emphasis>маш 
 анхааралтай</emphasis> байх хэрэгтэй. Зарим тохиргоо серверээс 
 <emphasis>бүх холбоог тань тасалж</emphasis> мэднэ. Ийм аюулаас хол 
 байхын тулд, галт ханын тохиргоог анхлан хийхдээ <application>ssh</application> 
 зэрэг алсын хандалтаас илүүтэйгээр ойрын удирдлагыг сонгоорой.</para>
       </warning>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Дүрмийн синтакс</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>дүрмийн синтакс</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Энд дурдах дүрмийн синтакс нь орчин үеийн төлөвт 
 дүрмүүдийн хүрээнд, <quote>сүүлд тохирсон дүрэм дийлнэ</quote> логикоор 
 ажиллахаар хялбаршуулан бичигдсэн байгаа. Хуучин уламжлалт дүрмүүдийн 
 синтаксын бүрэн тайлбарыг &man.ipf.8; заавар хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para><literal>#</literal> гэсэн тэмдэгт тайлбарын эхлэлийг заах ба 
 дүрэм бичсэн мөрийн төгсгөлд эсвэл өөрөө бүтэн мөр байдлаар байрлана. 
 Хоосон мөрийг тооцохгүй.</para>
 
       <para>Дүрмүүд нь түлхүүр үгүүдийг агуулна. Эдгээр түлхүүр үгүүд нь 
 тухайн мөрөнд зүүнээс баруун тийш тодорхой дэс дараагаар бичигдэнэ. 
 Түлхүүр үгүүд тодоор бичигдэх тул түүгээр нь ялгаж танина. Зарим түлхүүр 
 үгүүд дэд-тохируулгатай байна. Тэр нь өөрөө түлхүүр үг байж болохоос гадна 
 цааш дэд-тохируулгуудыг агуулсан байж болно. Доорх синтаксын үг бүр нь 
 дор байрлах мөрүүдэд задаргааны хамт байгаа.</para>
 
       <!-- This section is probably wrong. See the OpenBSD flag -->
       <!-- What is the "OpenBSD flag"?  Reference please -->
 
       <para><replaceable>ACTION IN-OUT OPTIONS SELECTION STATEFUL PROTO
 	  SRC_ADDR,DST_ADDR OBJECT PORT_NUM TCP_FLAG
 	  STATEFUL</replaceable></para>
 
       <para><replaceable>ACTION</replaceable> = block | pass</para>
 
       <para><replaceable>IN-OUT</replaceable> = in | out</para>
 
       <para><replaceable>OPTIONS</replaceable> = log | quick | on
 	  interface-name</para>
 
       <para><replaceable>SELECTION</replaceable> = proto value |
 	  source/destination IP | port = number | flags
 	  flag-value</para>
 
       <para><replaceable>PROTO</replaceable> = tcp/udp | udp | tcp |
 	  icmp</para>
 
       <para><replaceable>SRC_ADD,DST_ADDR</replaceable> = all | from
 	  object to object</para>
 
       <para><replaceable>OBJECT</replaceable> = IP address | any</para>
 
       <para><replaceable>PORT_NUM</replaceable> = port number</para>
 
       <para><replaceable>TCP_FLAG</replaceable> = S</para>
 
       <para><replaceable>STATEFUL</replaceable> = keep state</para>
 
       <sect3>
 	<title>ACTION</title>
 
 	<para>Тухайн дүрмэнд тохирч байгаа пакетийг хэрхэхийг action буюу 
 үйлдэл зааж өгнө. Бүх дүрэм үйлдэлтэй <emphasis>байх ёстой</emphasis>. Дараах 
 үйлдлүүдийг хэрэглэж болно:</para>
 
 	<para><literal>block</literal> гэдэг нь пакеттай selection буюу сонголтын 
 параметрүүд тохирч байвал тухайн пакетийг орхигдуулахыг зааж өгнө.</para>
 
 	<para><literal>pass</literal> гэдэг нь пакеттай selection буюу сонголтын 
 параметрүүд тохирч байвал тухайн пакетийг нэвтрүүлэхийг зааж өгнө.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>IN-OUT</title>
 
 	<para>Дүрэм нь орох болон гарах урсгалын алинд үйлчлэхийг 
 заавал зааж өгөх ёстой. Энэ нь <literal>in</literal> эсвэл <literal>out</literal> түлхүүр үгийн аль нэг нь заавал 
 бичигдсэн байх ёстой гэсэн үг юм. Үгүй бол синтаксын алдаа өгч, танигдахгүй.</para>
 
 	<para><literal>in</literal> гэдэг нь Интернэт уруу харж байгаа 
 интерфэйс дээр хүлээж авсан дотогшоо ирж байгаа пакетийн хувьд энэ дүрэм 
 үйлчлэхийг зааж өгнө.</para>
 
 	<para><literal>out</literal> гэдэг нь Интернэт уруу харж байгаа 
 интерфэйс уруу чиглэсэн гадагшаа явж байгаа пакетийн хувьд энэ дүрэм үйлчлэхийг 
 зааж өгнө.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>OPTIONS</title>
 
 	<note>
 	  <para>Эдгээр options буюу тохируулгуудыг энд үзүүлсэн дэс 
 дарааллын дагуу хэрэглэх ёстой.</para>
 	</note>
 
 	<para><literal>log</literal> гэдэг нь пакеттай selection буюу сонголтын 
 параметрүүд тохирч байвал пакетийн толгой 
 	<!-- XXX - xref here -->
 
 	  <devicename>ipl</devicename> бүртгэл уруу (дор Бүртгэл Хөтлөх хэсэгт 
 заасны дагуу) бичигдэхийг зааж өгнө.</para>
 
 <para><literal>quick</literal> гэдэг нь пакеттай selection буюу сонголтын 
 параметрүүд тохирч байвал энэ дүрэм нь хамгийн сүүлийн дүрэм болохыг зааж өгнө. 
 Ингэснээр <quote>short-circuit</quote> замыг тухайн пакетийн хувьд дараагийн 
 дүрмүүдийг шалгахыг болиулна. Орчин үеийн дүрэмтэй ажиллах логикийн хувьд энэ 
 тохируулгыг заавал хэрэглэнэ.</para>
 
 	<para><literal>on</literal> гэдэг нь selection буюу сонголтын 
 параметрүүдийн ажиллах интерфэйсийг зааж өгнө. Интерфэйсүүдийн нэрийг 
 &man.ifconfig.8;-н тусламжтай харж болно. Энэ тохируулгыг хэрэглэснээр, 
 тухайн дүрэм зөвхөн энэ интерфэйсээр зохих чиглэлд(in/out) явж байгаа 
 пакетийн хувьд үйлчилнэ. Орчин үеийн дүрэмтэй ажиллах логикийн хувьд энэ 
 тохируулгыг заавал хэрэглэнэ.</para>
 
 	<para>Пакетийг бүртгэхэд, түүний толгойг <acronym>IPL</acronym> пакет бүртгэх 
 хуурамч-төхөөрөмж уруу бичнэ. <literal>log</literal> түлхүүр үгийн дараа шууд залгаад, 
 дараах тодотгогчдыг(дараах дэс дарааллаар) хэрэглэж болно:</para>
 
 	<para><literal>body</literal> гэдэг нь пакетийн толгойн дараа 
 пакетийн агуулгын эхний 128 байтыг бүртгэхийг зааж өгнө.</para>
 
 	<para><literal>first</literal> Хэрэв <literal>log</literal> 
 түлхүүр үг <literal>keep state</literal> тохируулгын хамт хэрэглэгдсэн бол, 
 түүний араас ирэх <quote>keep state</quote>-д тохирч байгаа бүх пакетийг 
 биш зөвхөн энэ тохируулгыг идэвхжүүлсэн эхний пакетийг бүртгэхийн тулд 
 энэ тохируулгыг хэрэглэнэ.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>SELECTION</title>
 
 	<para>Энэ бүлэгт танилцуулж байгаа түлхүүр үгүүд тухайн пакетийг 
 дүрмэнд тохирсон эсэхийг тогтоохын тулд шалгадаг пакетийн онцлогийг 
 тодорхойлоход хэрэглэгддэг. Мөн subject түлхүүр үг байх ба дэд-тохируулга 
 түлхүүр үгийн аль нэгийг сонгон хэрэглэнэ. Дараах ерөнхий онцлогуудыг 
 хэрэглэх боломжтой, гэхдээ доорх дэс дарааллаар хэрэглэх хэрэгтэй:</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>PROTO</title>
 
 	<para><literal>proto</literal> гэдэг нь subject түлхүүр үг бөгөөд 
 өөрийн харгалзах дэд-тохируулгын хамт хэрэглэгдэх ёстой. Утга нь 
 ямар протокол дээр ажиллахыг хэлж өгнө. Орчин үеийн дүрэмтэй 
 ажиллах логикийн хувьд энэ тохируулгыг заавал хэрэглэнэ.</para>
 
 	<para><literal>tcp/udp | udp | tcp | icmp</literal> эсвэл 
 <filename>/etc/protocols</filename> файл дотор байгаа протоколуудыг 
 хэрэглэж болно. Тусгай <literal>tcp/udp</literal> гэсэн түлхүүр үг 
 <acronym>TCP</acronym> эсвэл <acronym>UDP</acronym> пакетийг сонгоход хэрэглэгддэг ба, 
 давхар эсвэл төстэй дүрмүүдийг арилгах үүднээс нэмэгдсэн байгаа.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>SRC_ADDR/DST_ADDR</title>
 
 	<para><literal>all</literal> гэсэн түлхүүр үг нь 
 өөр ямар ч параметргүй <quote>from any to any</quote> гэдэгтэй адил юм.</para>
 
 	<para><literal>from src to dst</literal>: <literal>from</literal> ба <literal>to</literal> гэсэн 
 түлхүүр үгүүд IP хаягийг шүүхэд хэрэглэгдэнэ. Дүрэмд хэрэглэхдээ эхлэл ба 
 очих параметрийг <emphasis>хоёуланг</emphasis> зааж өгөх ёстой. <literal>any</literal> 
 гэсэн тусгай түлхүүр үгийн тусламжтай бүх IP хаягийг зөвшөөрч өгч болно. 
 Хэрэглэх жишээ: <literal>from any to any</literal>
 	  эсвэл <literal>from 0.0.0.0/0 to any</literal> эсвэл <literal>from any to
           0.0.0.0/0</literal> эсвэл <literal>from 0.0.0.0 to any</literal> эсвэл
 	  <literal>from any to 0.0.0.0</literal>.</para>
 
 	<para>Цэгээр тусгаарлагдсан тоо/баг хэлбэрээр хялбархан илэрхийлэх боломжгүй IP хаягуудыг 
 хэрэглэх боломжгүй. <filename role="package">net-mgmt/ipcalc</filename> порт ашиглан үүнийг 
 	  хялбарчилж болох юм. Нэмэлт мэдээллийг дараах вэб хуудсаар 
 орж үзнэ үү: <ulink url="http://jodies.de/ipcalc"></ulink>.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>PORT</title>
 
 	<para>Хэрэв эхлэл эсвэл очих порт, эсвэл хоёулангаар нь тохируулах бол 
 энэ нь зөвхөн <acronym>TCP</acronym> ба <acronym>UDP</acronym> пакетуудад хамаарна. Порт жишсэн дүрэм 
 бичихдээ <filename>/etc/services</filename> файл доторх үйлчилгээний нэр эсвэл 
 бүхэл тоон портын дугаарыг хэрэглэнэ. Портыг <literal>from</literal> обьекттой хамт хэрэглэх үед 
 энэ нь эхлэл портын дугаарыг, <literal>to</literal> обьекттой хамт хэрэглэх үед 
 энэ нь очих портын дугаарыг заана. Орчин үеийн дүрэмтэй 
 ажиллах логикийн хувьд port тохиргоог <literal>to</literal> обьекттой 
 заавал хамт хэрэглэнэ. Хэрэглэх жишээ: <literal>from any to any port = 80</literal></para>
 
 	<!-- XXX: Rewritten, but probably needs more changes -->
 
 	<para>Портын харьцуулалтыг төрөл бүрийн жиших операторуудыг 
 	  ашиглан хэд хэдэн аргаар хийж болно. Портын зурвасыг бас 
 	  зааж өгч болно.</para>
 
 	<para>port "=" | "!=" | "&lt;" | "&gt;" | "&lt;=" | "&gt;=" |
 	  "eq" | "ne" | "lt" | "gt" | "le" | "ge".</para>
 
 	<para>Порт зурвасыг зааж өгөхдөө, port "&lt;&gt;" |
 	  "&gt;&lt;" гэж хэрэглэнэ.</para>
 
 	<warning>
 	  <para>Орчин үеийн дүрэмтэй 
 ажиллах логикийн хувьд эхлэл болон очих порт тохируулах параметрүүдийн дараа, 
 дараах хоёр параметрийг заавал хэрэглэнэ.</para>
 	</warning>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><acronym>TCP</acronym>_FLAG</title>
 
 	<para>Тугуудыг зөвхөн <acronym>TCP</acronym> шүүлтийн үед хэрэглэнэ. 
 Үсгүүдээр нь <acronym>TCP</acronym> пакетийн толгойтой таарч байгаа эсэхийг шалгах боломжит тугуудыг 
 үзүүлсэн байна.</para>
 
 	<para>Орчин үеийн дүрэмтэй ажиллах логик нь <literal>flags S</literal> параметрийг 
 tcp сесс эхлүүлэх хүсэлтийг тэмдэглэхдээ хэрэглэдэг.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>STATEFUL</title>
 
 	<para><literal>keep state</literal> гэдэг нь нэвтрүүлэх төрлийн дүрмийн хувьд 
 сонгох параметрүүдтэй тохирсан ямар ч пакет төлөвт шүүх нэмэлт боломжийг идэвхжүүлэх ёстойг 
 зааж өгнө.</para>
 
 	<note>
 	  <para>Орчин үеийн дүрэмтэй ажиллах логикийн хувьд энэ тохируулгыг заавал 
 хэрэглэнэ.</para>
 	</note>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Төлөвт шүүлт</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFILTER</primary>
 
 	<secondary>төлөвт шүүлт</secondary>
       </indexterm>
 
       <!-- XXX: duplicated -->
 
       <para> Хостуудын хоорондох хоёр чиглэлтэй пакет солилцоо сесс харилцаанаас бүрддэг. 
 Төлөвт шүүлт нь урсгалыг сесс харилцаанаас бүрдэж буй хоёр чиглэлтэй пакет 
 солилцоо гэж үздэг. keep-state-г идэвхжүүлсэн үед, keep-state нь хоёр чиглэлтэй сесс харилцааны 
 үед солилцсон бүх пакетуудын хувьд дотоод дүрмүүдийг динамик байдлаар үүсгэдэг. Мөн 
 энэ нь сесс эхлүүлсэн болон хүлээн авсан хостуудын хоорондох сесс харилцаа
 хоёр чиглэлтэй пакет солилцох процедуртай зохицож байгаа эсэхийг магадлах чадвартай байдаг. 
 Сесс харилцааны загварт зохицоогүй пакетийг хуурамч гэж үзэн хүлээж авахгүй.</para>
 
       <para><acronym>TCP</acronym> эсвэл <acronym>UDP</acronym> сесстэй холбоотой 
 <acronym>ICMP</acronym> пакетуудыг keep state нэвтрүүлнэ. Тэгэхээр, keep state дүрмээр 
 зөвшөөрөгдсөн вэбээр хийх аялалын хариуд <acronym>ICMP</acronym> type 3 code 4 хариуг хүлээн авбал 
 галт хана үүнийг автоматаар нэвтрүүлнэ гэсэн үг юм. Хэрэв IPF хүлээн авсан пакетийг 
 идэвхтэй байгаа сессийн нэг хэсэг гэж баттай итгэж байвал, өөр протокол дээр байсан ч 
 пакетийг нэвтрүүлнэ.</para>
 
       <para>Үүний цаана юу болох вэ гэвэл:</para>
 
       <para>Интернэт уруу холбогдсон интерфэйсээр гарч байгаа пакетуудыг 
 хамгийн түрүүнд динамик төлвийн хүснэгтэнд шалгана. Хэрэв тухайн пакет ямар нэг 
 идэвхтэй байгаа сесс харилцаанд оролцож байгаа зөвшөөрөгдсөн дараагийн пакет 
 байх юм бол, галт ханаар нэвтрүүлэх ба динамик төлвийн хүснэгтэн дэх 
 сесс харилцааны төлөв шинэчлэгдэнэ. Идэвхтэй сесс харилцаанд хамааралгүй 
 пакетуудыг гадагшаа урсгалын дүрмээр шалгах болно.</para>
 
       <para>Интернэт уруу холбогдсон интерфэйсээс ирж байгаа пакетуудыг 
 хамгийн түрүүнд динамик төлвийн хүснэгтэнд шалгана. Хэрэв тухайн пакет ямар нэг 
 идэвхтэй байгаа сесс харилцаанд оролцож байгаа зөвшөөрөгдсөн дараагийн пакет 
 байх юм бол, галт ханаар нэвтрүүлэх ба динамик төлвийн хүснэгтэн дэх 
 сесс харилцааны төлөв шинэчлэгдэнэ. Идэвхтэй сесс харилцаанд хамааралгүй 
 пакетуудыг дотогшоо урсгалын дүрмээр шалгах болно.</para>
 
       <para>Харилцаа дуусахад динамик төлвийн хүснэгтээс зохих бичлэг 
 устгагдана.</para>
 
       <para>Төлөвт шүүлтийн тусламжтайгаар та шинэ сесс зөвшөөрөх/хаах 
 үйл ажиллагаан дээр төвлөрч ажиллаж чадна. Хэрэв шинэ сесс зөвшөөрөгдсөн бол 
 түүний дараагийн бүх пакетуудыг автоматаар нэвтрүүлэх ба хуурамч пакетууд 
 автоматаар буцаагдана. Хэрэв шинэ сесс хаагдсан бол 
 түүний дараагийн ямар ч пакет нэвтэрч чадахгүй. Төлөвт шүүлт нь 
 сүүлийн үеийн халдлагуудад ашиглагдаж байгаа аргуудын эсрэг хамгаалах 
 чадвартай, техникийн хувьд өндөр түвшний шүүлт хийх чадвартай юм.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <!-- XXX: This section needs a rewrite -->
 
       <title>Хамааруулсан дүрмийн олонлогийн жишээ</title>
 
       <para>Дараах дүрмийн олонлог нь аюулгүй байдлыг маш сайн хангасан, хамааруулсан 
 	галт ханын дүрмүүдийг хэрхэн бичих жишээ юм. Хамааруулсан галт хана нь зөвхөн <literal>pass</literal> дүрмүүдэд 
 	тохирсон үйлчилгээг зөвшөөрч, бусдыг бүгдийг хаана. 
 	Бусад машинуудыг хамгаалах ёстой галт хананууд буюу <quote>сүлжээний галт хананууд</quote> 
 	нь багаар бодоход хоёр интерфэйстэй байх ёстой бөгөөд ерөнхийдөө 
 	нэг талд (<acronym>LAN</acronym>) итгэж нөгөөд (Интернэт) итгэхгүй байхаар 
 	тохируулагдсан байдаг. Мөн ажиллаж байгаа системээ зөвхөн хамгаалахаар 
 	галт хана тохируулагдсан байж болох бөгөөд ийм галт ханыг <quote>хостын галт хана</quote> 
 	гэх бөгөөд энэ нь итгэлгүй сүлжээн дэх серверүүдийн хувьд ялангуяа 
 	тохиромжтой байдаг.</para>
 
       <para>&os;-г оролцуулаад бүх &unix; төрлийн систем нь үйлдлийн систем дэх 
 дотоод харилцаандаа <devicename>lo0</devicename> интерфэйс болон <hostid role="ipaddr">127.0.0.1</hostid> 
 гэсэн IP хаягийг хэрэглэхээр бүтээгдсэн байдаг. Галт ханын дүрмүүд нь дотооддоо хэрэглэж байгаа 
 эдгээр пакетуудыг чөлөөтэй нэвтрүүлэх дүрмүүдийг агуулсан байх ёстой.</para>
 
       <para>Интернэттэй холбогдож байгаа интерфэйс дээр  
 Интернэт уруу гарч байгаа болон Интернэтээс ирж байгаа хандалтыг удирдах 
 болон хянах дүрмүүдийг байрлуулна. Энэ нь таны PPP <devicename>tun0</devicename> 
 интерфэйс эсвэл таны DSL эсвэл кабель модемд холбогдсон NIC байж болно.</para>
 
       <para>Галт ханын цаана байгаа хувийн сүлжээнд нэг болон түүнээс дээш тооны NIC-ууд 
 холбогдсон тохиолдолд, тэдгээр интерфэйсүүдийн хувьд тэдгээр LAN интерфэйсүүдийн нэгээс 
 	нөгөө рүү ба/эсвэл гадагш гарсан пакетуудыг чөлөөтэй нэвтрүүлэх дүрмийг агуулсан байх ёстой.</para>
 
       <para>Дүрмүүд гурван үндсэн хэсэгт хуваагдан зохион байгуулагдсан байх 
 ёстой: эхлээд итгэлтэй интерфэйсүүд, дараа нь нийтийн гадагшаа интерфэйс, төгсгөлд нь  
 нийтийн итгэлтэй дотогшоо интерфэйс.</para>
 
       <para>Нийтийн интерфэйс хэсэгт байгаа дүрмүүд тухайн интерфэйс болон чиглэлийн 
 хувьд хамгийн олон тохиолддог дүрмүүд нь хамгийн түрүүнд, цөөн тохиолддог дүрмүүдээс өмнө байхаар, 
 хаах болох бүртгэх дүрмүүд нь хамгийн сүүлд байхаар бичигдсэн байна.</para>
 
       <para>Дараах жишээн дээрх Гадагшаа хэсэг нь Интернэт хандалтыг зөвшөөрч өгөх 
 үйлчилгээг тодорхойлох сонголтын утгуудыг агуулсан зөвхөн <literal>pass</literal> дүрмүүдээс бүрдэж байна. 
 Бүх дүрмүүд <literal>quick</literal>, <literal>on</literal>,
 <literal>proto</literal>, <literal>port</literal>, болон <literal>keep state</literal> тохируулгуудыг агуулсан байгаа. 
 <literal>proto tcp</literal> дүрмүүд нь төлөвт байдлыг идэвхжүүлж байгаа пакетийг тодорхойлох байдлаар, 
 сесс эхлүүлэх хүсэлтийг тодорхойлох зорилгоор <literal>flag</literal> тохируулгыг агуулсан байна.</para>
 
       <para>Дотогшоо хэсэгт эхлээд хүсээгүй пакетуудыг хаах дүрмүүдийг бичсэн байна. 
 Энэ нь хоёр өөр шалтгаантай. Эхнийх нь хортой пакетуудын зарим нь зөвшөөрсөн 
 	урсгалын хэсэг байж болох юм. <literal>allow</literal> дүрэмд таарч байгаа 
 	тэр хэсэг дээр тулгуурлан эдгээр пакетуудыг зөвшөөрөлгүйгээр 
 	хаах ёстой. Хоёр дахь шалтгаан нь тухайн хэсэгт байгаа хамгийн сүүлийн 
 	дүрмээр хааж бүртгэхийн оронд тэдгээр мэдэгдэж байгаа сонирхолгүй 
 	татгалзалтуудыг чимээгүйгээр хааж болох юм.  Хэсэг бүр дэх 
 	сүүлийн дүрэм бүх пакетуудыг хааж бүртгэдэг бөгөөд таны систем рүү 
 	халдаж байгаа хүмүүсийг шүүхэд шаардагдах баримтыг бий болгоход 
 	ашиглагдаж болох юм.</para>
 
       <para>Өөр нэг санаа тавин тэмдэглэн хэлэх зүйл бол хүсээгүй урсгалын хариуд ямар ч хариу явуулахгүй
 	байх явдал юм. Буруу пакетуудыг зүгээр орхиж тэд алга болох ёстой юм. 
 	Ингэснээр халдлага явуулагч түүний явуулсан пакетууд 
 таны системд хүрсэн эсэх талаар юу ч мэдэхгүй үлдэх болно. Таны системийн талаар хэдий хэр бага мэднэ, 
 тэд ямар нэг муу зүйл хийж чадах хүртэл төдий чинээ урт хугацаа зарцуулна гэсэн үг юм. 
 
 	<literal>log first</literal> тохируулгыг агуулах дүрмүүд
 	анхны удаа таарахад бүртгэж авдаг. Энэ тохируулга нь 
 	жишээ <literal>nmap OS fingerprint</literal> дүрэмд орсон 
 	байдаг. <filename role="package">security/nmap</filename> хэрэгслийг 
 	халдагчид таны серверийн үйлдлийн системийг танихын тулд ихэвчлэн 
 	ашигладаг.</para>
 
       <para><literal>log first</literal> дүрмийн хувьд бүртгэлийн мэдээлэл 
 	бүртгэгдэх бүрт <command>ipfstat -hio</command> тушаалаар энэ дүрэм хэдэн 
 	удаа тохирсон байгааг шалгаж болно. Ихээхэн хэмжээний бүртгэлийн 
 	мэдээлэл нь таныг халдлагад өртөж байгааг ихэвчлэн илэрхийлдэг.</para>
 
       <para><filename>/etc/services</filename> файлыг ашиглан мэдэгдэхгүй 
 	портын дугаарыг хайж олж болох юм. Мөн
 <ulink url="http://www.securitystats.com/tools/portsearch.php"></ulink> хаягаар тухайн 
 порт ямар зориулалтаар ашиглагддагийг орж шалгаж болох юм.</para>
 
       <para>Троянуудын хэрэглэдэг портын дугааруудыг 
 <ulink url="http://www.simovits.com/trojans/trojans.html"></ulink> хаягаар орж шалгаарай.</para>
 
       <para>Дараах дүрмийн олонлог нь ажиллаж байгаа систем дээр шалгагдсан  
 аюулгүй байдлыг бүрэн хангасан хамааруулсан галт ханын дүрмийн олонлог юм.
 	Үүнийг өөрийн системд хялбарханаар тааруулж болох юм.
 Зөвшөөрөхийг хүсэхгүй байгаа үйлчилгээнүүдийн хувьд харгалзах 
 <literal>pass</literal> дүрмийг далдлаарай.</para>
 
       <para>Хүсээгүй мэдээллийг бүртгэхгүйн тулд дотогшоо хэсэгт 
 	<literal>block</literal> дүрэм нэмж бичээрэй.</para>
 
       <para>Дүрэм бүрт байгаа <devicename>dc0</devicename> гэсэн интерфэйсийн нэрийн оронд 
 таны системийг Интернэт уруу холбож байгаа NIC картны интерфэйсийн нэрээр сольж тавиарай. 
 Хэрэглэгчийн PPP-н хувьд, энэ нь <devicename>tun0</devicename> байна.</para>
 
       <para>Дараах илэрхийллүүдийг <filename>/etc/ipf.rules</filename> дотор бичих хэрэгтэй:</para>
 
       <programlisting>#################################################################
 # No restrictions on Inside LAN Interface for private network
 # Not needed unless you have LAN
 #################################################################
 
 #pass out quick on xl0 all
 #pass in quick on xl0 all
 
 #################################################################
 # No restrictions on Loopback Interface
 #################################################################
 pass in quick on lo0 all
 pass out quick on lo0 all
 
 #################################################################
 # Interface facing Public Internet (Outbound Section)
 # Match session start requests originating from behind the
 # firewall on the private network
 # or from this gateway server destined for the public Internet.
 #################################################################
 
 # Allow out access to my ISP's Domain name server.
 # xxx must be the IP address of your ISP's DNS.
 # Dup these lines if your ISP has more than one DNS server
 # Get the IP addresses from /etc/resolv.conf file
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to xxx port = 53 flags S keep state
 pass out quick on dc0 proto udp from any to xxx port = 53 keep state
 
 # Allow out access to my ISP's DHCP server for cable or DSL networks.
 # This rule is not needed for 'user ppp' type connection to the
 # public Internet, so you can delete this whole group.
 # Use the following rule and check log for IP address.
 # Then put IP address in commented out rule &amp; delete first rule
 pass out log quick on dc0 proto udp from any to any port = 67 keep state
 #pass out quick on dc0 proto udp from any to z.z.z.z port = 67 keep state
 
 
 # Allow out non-secure standard www function
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 80 flags S keep state
 
 # Allow out secure www function https over TLS SSL
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 443 flags S keep state
 
 # Allow out send &amp; get email function
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 110 flags S keep state
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 25 flags S keep state
 
 # Allow out Time
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 37 flags S keep state
 
 # Allow out nntp news
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 119 flags S keep state
 
 # Allow out gateway &amp; LAN users' non-secure FTP ( both passive &amp; active modes)
 # This function uses the IP<acronym>NAT</acronym> built in FTP proxy function coded in
 # the nat rules file to make this single rule function correctly.
 # If you want to use the pkg_add command to install application packages
 # on your gateway system you need this rule.
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 21 flags S keep state
 
 # Allow out ssh/sftp/scp (telnet/rlogin/FTP replacements)
 # This function is using SSH (secure shell)
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 22 flags S keep state
 
 # Allow out insecure Telnet
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 23 flags S keep state
 
 # Allow out FreeBSD CVSup
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 5999 flags S keep state
 
 # Allow out ping to public Internet
 pass out quick on dc0 proto icmp from any to any icmp-type 8 keep state
 
 # Allow out whois from LAN to public Internet
 pass out quick on dc0 proto tcp from any to any port = 43 flags S keep state
 
 # Block and log only the first occurrence of everything
 # else that's trying to get out.
 # This rule implements the default block
 block out log first quick on dc0 all
 
 #################################################################
 # Interface facing Public Internet (Inbound Section)
 # Match packets originating from the public Internet
 # destined for this gateway server or the private network.
 #################################################################
 
 # Block all inbound traffic from non-routable or reserved address spaces
 block in quick on dc0 from 192.168.0.0/16 to any    #RFC 1918 private IP
 block in quick on dc0 from 172.16.0.0/12 to any     #RFC 1918 private IP
 block in quick on dc0 from 10.0.0.0/8 to any        #RFC 1918 private IP
 block in quick on dc0 from 127.0.0.0/8 to any       #loopback
 block in quick on dc0 from 0.0.0.0/8 to any         #loopback
 block in quick on dc0 from 169.254.0.0/16 to any    #DHCP auto-config
 block in quick on dc0 from 192.0.2.0/24 to any      #reserved for docs
 block in quick on dc0 from 204.152.64.0/23 to any   #Sun cluster interconnect
 block in quick on dc0 from 224.0.0.0/3 to any       #Class D &amp; E multicast
 
 ##### Block a bunch of different nasty things. ############
 # That I do not want to see in the log
 
 # Block frags
 block in quick on dc0 all with frags
 
 # Block short tcp packets
 block in quick on dc0 proto tcp all with short
 
 # block source routed packets
 block in quick on dc0 all with opt lsrr
 block in quick on dc0 all with opt ssrr
 
 # Block nmap OS fingerprint attempts
 # Log first occurrence of these so I can get their IP address
 block in log first quick on dc0 proto tcp from any to any flags FUP
 
 # Block anything with special options
 block in quick on dc0 all with ipopts
 
 # Block public pings
 block in quick on dc0 proto icmp all icmp-type 8
 
 # Block ident
 block in quick on dc0 proto tcp from any to any port = 113
 
 # Block all Netbios service. 137=name, 138=datagram, 139=session
 # Netbios is MS/Windows sharing services.
 # Block MS/Windows hosts2 name server requests 81
 block in log first quick on dc0 proto tcp/udp from any to any port = 137
 block in log first quick on dc0 proto tcp/udp from any to any port = 138
 block in log first quick on dc0 proto tcp/udp from any to any port = 139
 block in log first quick on dc0 proto tcp/udp from any to any port = 81
 
 # Allow traffic in from ISP's DHCP server. This rule must contain
 # the IP address of your ISP's DHCP server as it's the only
 # authorized source to send this packet type. Only necessary for
 # cable or DSL configurations. This rule is not needed for
 # 'user ppp' type connection to the public Internet.
 # This is the same IP address you captured and
 # used in the outbound section.
 pass in quick on dc0 proto udp from z.z.z.z to any port = 68 keep state
 
 # Allow in standard www function because I have apache server
 pass in quick on dc0 proto tcp from any to any port = 80 flags S keep state
 
 # Allow in non-secure Telnet session from public Internet
 # labeled non-secure because ID/PW passed over public Internet as clear text.
 # Delete this sample group if you do not have telnet server enabled.
 #pass in quick on dc0 proto tcp from any to any port = 23 flags S keep state
 
 # Allow in secure FTP, Telnet, and SCP from public Internet
 # This function is using SSH (secure shell)
 pass in quick on dc0 proto tcp from any to any port = 22 flags S keep state
 
 # Block and log only first occurrence of all remaining traffic
 # coming into the firewall. The logging of only the first
 # occurrence avoids filling up disk with Denial of Service logs.
 # This rule implements the default block.
 block in log first quick on dc0 all
 ################### End of rules file #####################################</programlisting>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title><acronym>NAT</acronym></title>
 
       <indexterm><primary>NAT</primary></indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>IP маскарад</primary>
 
 	<see>NAT</see>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>сүлжээний хаягийн хөрвүүлэлт</primary>
 
 	<see>NAT</see>
       </indexterm>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> нь <emphasis>Network Address Translation</emphasis> буюу 
 Сүлжээний хаягийн Хөрвүүлэлтийн товчлол юм. &linux;-н талаар ойлголттой хүмүүсийн хувьд, 
 энэ ойлголтыг IP маскарад гэж нэрлэдэг; <acronym>NAT</acronym> ба IP маскарад 
 нь нэг зүйл юм. IPF <acronym>NAT</acronym>-н бидэнд олгож байгаа олон зүйлүүдийн нэг бол 
 галт ханын цаана байгаа Local Area Network буюу Ойрын Зайн Сүлжээ(LAN)-н хувьд 
 ISP-с оноож өгсөн ганц IP хаягийг Интернэтэд хуваан хэрэглэх юм.</para>
 
       <para>Ингэх ямар шаардлага байнаа гэж та гайхан асуух байх. 
 ISP-ууд өөрийн ашгийн-бус хэрэглэгчиддээ ихэвчлэн динамик IP хаяг оноодог. 
 Динамик гэдэг нь таныг ISP руу залган нэвтрэн орох болгонд, кабель эсвэл 
 DSL модемтой хэрэглэгчдийн хувьд модемоо асааж унтраах болгонд 
 өөр өөр IP хаяг онооно гэсэн үг юм. Таны системийг Интернэтэд танихад 
 	энэ динамик IP хаягийг ашигладаг.</para>
 
       <para>Та гэртээ таван PC-тэй бөгөөд бүгд Интернэт уруу гардаг байх хэрэгтэй гэж бодъё.
  Тэгвэл та PC тус бүрт тусад нь эрх худалдан авч, таван утасны үзүүртэй байх хэрэгтэй болно.</para>
 
       <para><acronym>NAT</acronym>-н тусламжтай ISP-гаас зөвхөн ганцхан эрх 
 	шаардлагатай. Бусад дөрвөн PC-гээ switch буюу шилжүүлэгч уруу холбож, харин switch-ээ таны LAN-нд гарц байдлаар ажиллах 
 &os; системийн NIC руу залгана. <acronym>NAT</acronym> нь LAN-д байгаа бүх PC-ны хувьд хувийн IP 
 хаягийг ганцхан гадаад IP хаяг уруу автоматаар хөрвүүлэх болно. <acronym>NAT</acronym> нь эргэж 
 ирж байгаа пакетуудын хувьд эсрэг хөрвүүлэлтийг мөн хийнэ.</para>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> хийгдсэн хувийн LAN-уудад зориулж бүлэг IP хаягийг тусгайлан 
 гаргасан байдаг. RFC 1918 стандартад зааснаар бол, дараах бүлэг IP-г хувийн сүлжээндээ ашиглах 
 боломжтой, эдгээр IP хэзээ ч гадаад Интернэт уруу гарахгүй болно:</para>
 
       <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	<tgroup cols="2">
 	  <colspec colwidth="1*">
 
 	  <colspec colwidth="1*">
 
 	  <colspec colwidth="1*">
 
 	  <tbody>
 	    <row>
 	      <entry>Эхлэх IP <hostid role="ipaddr">10.0.0.0</hostid></entry>
 
 	      <entry>-</entry>
 
 	      <entry>Төгсөх IP <hostid role="ipaddr">10.255.255.255</hostid></entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>Эхлэх IP <hostid role="ipaddr">172.16.0.0</hostid></entry>
 
 	      <entry>-</entry>
 
 	      <entry>Төгсөх IP <hostid role="ipaddr">172.31.255.255</hostid></entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>Эхлэх IP <hostid role="ipaddr">192.168.0.0</hostid></entry>
 
 	      <entry>-</entry>
 
 	      <entry>Төгсөх IP <hostid role="ipaddr">192.168.255.255</hostid></entry>
 	    </row>
 	  </tbody>
 	</tgroup>
       </informaltable>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IP<acronym>NAT</acronym></title>
 
       <indexterm>
 	<primary>NAT</primary>
 
 	<secondary>ба IPFILTER</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm><primary><command>ipnat</command></primary></indexterm>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> дүрмүүдийг <command>ipnat</command> тушаалын 
 тусламжтай ачаална. Ихэвчлэн <acronym>NAT</acronym> дүрмүүд <filename>/etc/ipnat.rules</filename> 
 файл дотор байрлана. Дэлгэрэнгүйг &man.ipnat.1; хэсгээс үзнэ үү.</para>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> ажиллаж эхэлсний дараа <acronym>NAT</acronym> дүрмүүдэд 
 өөрчлөлт оруулах шаардлагатай бол NAT дүрмүүд байгаа файл дотор өөрчлөлтийг хийсний дараа, 
 одоо хэрэглэгдэж байгаа <acronym>NAT</acronym> дүрмүүдийг устгаж, хөрвүүлэгч хүснэгтийг цэвэрлэхийн 
 тулд <command>ipnat</command> тушаалыг <option>-CF</option> тугийн хамт ажиллуулах хэрэгтэй.</para>
 
       <para>Харин <acronym>NAT</acronym> дүрмүүдийг дахин ачаалахдаа тушаалыг 
 дараах байдалтай өгөх хэрэгтэй:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipnat -CF -f /etc/ipnat.rules</userinput></screen>
 
       <para><acronym>NAT</acronym>-н талаар зарим статистикийг харъя гэвэл дараах 
 тушаалыг ашиглана:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipnat -s</userinput></screen>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> хүснэгтийн одоо ашиглаж байгаа оноолтын жагсаалтыг 
 харахын тулд дараах тушаалыг ашиглана:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipnat -l</userinput></screen>
 
       <para>Вербос буюу хэр зэрэг харуулах горимыг нээхийн тулд, дүрэмтэй ажиллах болон идэвхтэй 
 байгаа дүрмүүдийн хүснэгтийг харахын тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipnat -v</userinput></screen>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IP<acronym>NAT</acronym> Дүрмүүд</title>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> дүрмүүд нь маш уян хатан бөгөөд хэрэглэгчдийн 
 хэрэгцээг хангах олон зүйлүүдийг хийж чадна.</para>
 
       <para>Энд үзүүлсэн дүрмийн синтаксыг ашгийн-бус орчинд ихэвчлэн хэрэглэгддэг 
 дүрмүүдэд зориулан хялбаршуулсан байгаа. Дүрмийн синтаксын бүрэн тайлбарыг &man.ipnat.5; 
 заавар хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> дүрмийн синтакс дараах байдалтай байна:</para>
 
       <programlisting>map <replaceable>IF</replaceable> <replaceable>LAN_IP_RANGE</replaceable> -&gt; <replaceable>PUBLIC_ADDRESS</replaceable></programlisting>
 
       <para>Дүрэм нь <literal>map</literal> гэсэн түлхүүр үгээр эхэлнэ.</para>
 
       <para><replaceable>IF</replaceable>-г гадаад интерфэйсээр сольж тавьна.</para>
 
       <para><replaceable>LAN_IP_RANGE</replaceable> нь танай дотоод хэрэглэгчийн 
 хэрэглэж буй IP хаяглалтыг заана, ихэвчлэн <hostid role="ipaddr">192.168.1.0/24</hostid> 
 гэсэн маягтай байна.</para>
 
       <para><replaceable>PUBLIC_ADDRESS</replaceable> нь гадаад IP 
 байж болно эсвэл <replaceable>IF</replaceable>-д оноосон IP хаягийг 
 хэрэглэхийг заасан <literal>0/32</literal> гэсэн тусгай түлхүүр үг байж болно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title><acronym>NAT</acronym> хэрхэн ажилладаг вэ</title>
 
       <para>Гадаад очих хаягтай пакет галт хана дээр LAN-с хүрэлцэн ирнэ. 
 Эхлээд гадагшаа шүүлтийн дүрмүүдээр гарна, дараа нь <acronym>NAT</acronym>-н 
 ээлж ирэх ба өөрийн дүрмүүдийг дээрээс доош шалгаж эхэлнэ. Хамгийн эхэнд тохирсон нь 
 дийлнэ. <acronym>NAT</acronym> өөрийн дүрэм бүрийг пакетийн интерфэйсийн нэр болон 
 эхлэл хаягаар тулгаж шалгана. Пакетийн интерфэйсийн нэр <acronym>NAT</acronym> 
 дүрэмтэй тохирвол пакетийн эхлэл IP хаяг (өөрөөр хэлбэл хувийн LAN IP хаяг) 
 <acronym>NAT</acronym> дүрмийн сумны зүүн талд зааж өгсөн 
 IP хаягийн зурвас дотор байгаа эсэхийг шалгана. Хэрэв энэ тохирвол 
 пакетийн эхлэл хаягийг <literal>0/32</literal> түлхүүр үгийн тусламжтай 
 олж авсан гадаад IP хаягаар сольж бичнэ. <acronym>NAT</acronym> 
 өөрийн дотоод <acronym>NAT</acronym> хүснэгтэнд бичлэг нэмэх ба энэ нь 
 пакет Интернэтээс буцаж ирэхэд түүнийг буцаан хувийн IP хаяг уруу нь хөрвүүлэн, 
 цааш шүүлтийн дүрмүүдээр оруулах боломжийг олгоно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>IP<acronym>NAT</acronym>-г идэвхжүүлэх</title>
 
       <para>IP<acronym>NAT</acronym>-г идэвхжүүлэхийн тулд эдгээр илэрхийллүүдийг 
 <filename>/etc/rc.conf</filename> дотор нэмж бичнэ.</para>
 
       <para>Өөрийн машиныг интерфэйсүүдийн хооронд пакетуудыг чиглүүлдэг 
 болгохын тулд:</para>
 
       <programlisting>gateway_enable="YES"</programlisting>
 
       <para>Систем ачаалахад IP<acronym>NAT</acronym>-г автоматаар ачаалдаг 
 болгохын тулд:</para>
 
       <programlisting>ipnat_enable="YES"</programlisting>
 
       <para>IP<acronym>NAT</acronym>-н дүрмүүдийг хаанаас ачаалахыг зааж өгөхдөө:</para>
 
       <programlisting>ipnat_rules="/etc/ipnat.rules"</programlisting>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Маш том LAN-д зориулсан <acronym>NAT</acronym></title>
 
       <para>LAN-даа олон тооны PC-тэй сүлжээний хувьд эсвэл нэгээс олон 
 LAN-тай сүлжээний хувьд, энэ олон хувийн IP хаягуудыг нэг гадаад IP хаяг уруу 
 нийлүүлэх үйл явцад <acronym>NAT</acronym> хийгдсэн олон LAN PC дээр ижил портын 
 дугаар олон дахин хэрэглэгдсэнээс мөргөлдөөн үүсэх гэх мэт нөөцтэй холбоотой асуудал гардаг. 
 Нөөцтэй холбоотой энэ асуудлаас гарахын тулд дараах хоёр арга зам байдаг.</para>
 
       <sect3>
 	<title>Хэрэглэх портуудыг оноох</title>
 
 	<!-- What does it mean ? Is there something missing ?-->
 	<!-- XXXBLAH <- Apparently you can't start a sect
 	     with a <programlisting> tag ?-->
 
 	<para>Энгийн NAT дүрэм дараах байдалтай байна:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 192.168.1.0/24 -&gt; 0/32</programlisting>
 
 	<para>Дээрх дүрмэнд пакет IP<acronym>NAT</acronym>-р дайрч өнгөрөхөд 
 пакетийн эхлэл порт өөрчлөгдөхгүй. <literal>portmap</literal> гэсэн түлхүүр үгийг нэмсэнээр 
 	  IP<acronym>NAT</acronym>-ийг заасан зурвас дахь зөвхөн эхлэл портуудыг ашиглахаар зааж өгнө. 
 Жишээ нь, дараах дүрэм IP<acronym>NAT</acronym>-г эхлэл порт хаягийг 
 тухайн зурвас дотор байхаар өөрчлөхийг зааж өгч байна.</para>
 
 	<programlisting>map dc0 192.168.1.0/24 -&gt; 0/32 portmap tcp/udp 20000:60000</programlisting>
 
 	<para>Дээр нь бид <literal>auto</literal> түлхүүр үгийн тусламжтай 
 аль портуудыг ашиглах боломжтой байгааг өөрөө тодорхойлохыг зааж өгч болно:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 192.168.1.0/24 -&gt; 0/32 portmap tcp/udp auto</programlisting>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Гадаад хаягийн цөөрмийг хэрэглэх</title>
 
 	<para>Маш том LAN-уудын хувьд дэндүү олон LAN хаягуудыг нэг гадаад 
 хаягт оноох нь боломжгүй болох үе ирдэг. Хэрэв бүлэг гадаад IP сул байгаа бол, 
 эдгээр IP хаягуудыг <quote>цөөрөм</quote> байдлаар ашиглаж болох ба, 
 IP<acronym>NAT</acronym> эдгээрээс нэгийг сонгон авч гадагшаа явж байгаа 
 пакетийн хаягт оноох байдлаар хэрэглэх болно.</para>
 
 	<para>Жишээ нь, доор үзүүлсэн шиг бүх пакетуудыг ганц 
 гадаад IP-д оноохын оронд:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 192.168.1.0/24 -&gt; 204.134.75.1</programlisting>
 
 	<para>гадаад IP хаягийн зурвасыг сүлжээний хуваалтын хамт зааж өгч болно:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 192.168.1.0/24 -&gt; 204.134.75.0/255.255.255.0</programlisting>
 
 	<para>эсвэл CIDR тэмдэглэгээг хэрэглэж болно:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 192.168.1.0/24 -&gt; 204.134.75.0/24</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Портын дахин чиглүүлэлт</title>
 
       <para>LAN дотор вэб сервер, цахим шуудангийн сервер, өгөгдлийн 
 сангийн сервер болон DNS серверийг өөр өөр PC дээр тараан ажиллуулах нь 
 түгээмэл байдаг. Энэ тохиолдолд эдгээр серверээс гарч байгаа урсгал 
 мөн <acronym>NAT</acronym> хийгдсэн байх ёстой. Гэхдээ гаднаас ирж буй 
 урсгалыг зөв LAN PC уруу дахин чиглүүлэх арга зам байх хэрэгтэй болно. 
 Энэ асуудлыг шийдэхийн тулд IP<acronym>NAT</acronym> нь дахин чиглүүлэлт хийх 
 <acronym>NAT</acronym> нэмэлт боломжийг олгодог. Вэб сервер 
 <hostid role="ipaddr">10.0.10.25</hostid> гэсэн LAN хаягтай бөгөөд 
 <hostid role="ipaddr">20.20.20.5</hostid> гэсэн ганц гадаад IP-тай 
 байлаа гэж бодъё. Тэгвэл дүрмийг дараах байдалтай:</para>
 
 	<programlisting>rdr dc0 20.20.20.5/32 port 80 -&gt; 10.0.10.25 port 80</programlisting>
 
 	<para>эсвэл:</para>
 
 	<programlisting>rdr dc0 0.0.0.0/0 port 80 -&gt; 10.0.10.25 port 80</programlisting>
 
 	<para>эсвэл гаднаас DNS хүсэлтүүд хүлээн авдаг 
 <hostid role="ipaddr">10.0.10.33</hostid> гэсэн хаягтай LAN DNS Серверийн хувьд:</para>
 
 	<programlisting>rdr dc0 20.20.20.5/32 port 53 -&gt; 10.0.10.33 port 53 udp</programlisting>
 
 	<para>гэж бичих байсан.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>FTP ба <acronym>NAT</acronym></title>
 
       <para>FTP-г Интернэт одоогийнх шиг байхаас өмнөх үе, их сургуулиуд 
 түрээсийн шугамаар хоорондоо холбогдож, судлаач эрдэмтэд хоорондоо файл солилцохын тулд 
 FTP-г ашигладаг байх үес үлдсэн үлэг гүрвэл гэж хэлж болох юм. Тэр үед 
 өгөгдлийн аюулгүй байдлын талаар огт анхаардаггүй байлаа. Цаг хугацаа өнгөрөхөд 
 FTP протоколыг шинээр гарч ирж байгаа Интернэтийн гол нуруу сүлжээнд хэрэглэх болсон ба 
 түүний хэрэглэгчийн нэр, нууц үгийг цэвэр текст хэлбэрээр дамжуулдаг байдал нь 
 хэзээ ч өөрчлөгдөөгүй бөгөөд орчин үеийн аюулгүй байдлын шаардлагад 
 нийцэхгүй болсон билээ. FTP нь active буюу идэвхтэй, passive буюу идэвхгүй гэсэн хоёр 
 горимд ажилладаг. Өгөгдлийн сувгийг хэрхэн ашиглаж байгаа дээр гол ялгаа нь гардаг. 
 Өгөгдлийн сувгийг эхэлж ftp сесс хүсэгч нь авдаг тул идэвхгүй горимд ажиллах 
 нь аюулгүй байдлыг илүүтэйгээр хангана. FTP-н талаар илүү сайн тайлбарыг болон түүний 
 горимуудын талаар <ulink url="http://www.slacksite.com/other/ftp.html"></ulink> хаягаар үзнэ үү.</para>
 
       <sect3>
 	<title>IP<acronym>NAT</acronym> Дүрмүүд</title>
 
 	<para>IP<acronym>NAT</acronym> нь дотроо <acronym>NAT</acronym> 
 оноолт дүрэмд тодорхойлж өгөх боломжтой тусгай FTP прокси тохируулгыг 
 агуулсан байдаг. Энэ нь идэвхтэй болон идэвхгүй FTP сесс эхлүүлэх хүсэлтэд 
 оролцож байгаа бүх гадагшаа чиглэлтэй FTP пакетийг хянаж чадна. Мөн 
 өгөгдлийн сувагт үнэхээр хэрэглэгдэж байгаа порт дугаарыг агуулсан түр зуурын 
 шүүлтийн дүрмүүдийг динамикаар үүсгэж чадна. Ийм байдлаар FTP-с болж үүсдэг 
 дээд хэсгийн портуудыг өргөн зурвасаар нээх эрсдэлээс галт ханыг хамгаалж байгаа юм.</para>
 
 	<para>Доорх дүрэм нь дотоод LAN-н бүх урсгалыг зохицуулна:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 10.0.10.0/29 -&gt; 0/32 proxy port 21 ftp/tcp</programlisting>
 
 	<para>Доорх дүрэм гарцаас ирж буй FTP урсгалыг зохицуулна:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 0.0.0.0/0 -&gt; 0/32 proxy port 21 ftp/tcp</programlisting>
 
 	<para>Доорх дүрэм дотоод LAN-с ирж буй бүх FTP-н биш урсгалыг зохицуулна:</para>
 
 	<programlisting>map dc0 10.0.10.0/29 -&gt; 0/32</programlisting>
 
 	<para>FTP оноолтын дүрэм нь бидний ердийн оноолтын дүрмүүдийн өмнө бичигдэнэ. 
 Бүх пакетийг хамгийн дээр бичигдсэн дүрмээс эхлэн шалгана. 
 Интерфэйсийн нэр тохирвол дотоод LAN эхлэл IP хаяг, дараа нь FTP пакет эсэхийг 
 шалгана. Хэрэв бүгд тохирвол, тусгай FTP прокси эдгээр FTP сесс пакетуудыг 
 <acronym>NAT</acronym> хийхээс гадна гадагш нь болон дотогш нь нэвтрүүлэх 
 түр зуурын шүүлтийн дүрмийг үүсгэнэ. FTP-н биш бусад бүх LAN пакетууд эхний 
 дүрмэнд тохирохгүй тул гуравдугаар дүрэм уруу шилжин дахин шалгагдана. Интерфэйс болон 
 эхлэл IP тохирох тул <acronym>NAT</acronym> хийгдэнэ.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>IP<acronym>NAT</acronym> FTP Шүүлтийн Дүрмүүд</title>
 
 	<para><acronym>NAT</acronym> FTP прокси ашиглаж байгаа тохиолдолд 
 FTP-н хувьд ганцхан шүүлтийн дүрэм хэрэгтэй.</para>
 
 	<para>FTP Прокси байхгүй бол дараах гурван дүрмийг хэрэглэнэ:</para>
 
 	<programlisting># Allow out LAN PC client FTP to public Internet
 # Active and passive modes
 pass out quick on rl0 proto tcp from any to any port = 21 flags S keep state
 
 # Allow out passive mode data channel high order port numbers
 pass out quick on rl0 proto tcp from any to any port &gt; 1024 flags S keep state
 
 # Active mode let data channel in from FTP server
 pass in quick on rl0 proto tcp from any to any port = 20 flags S keep state</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 
  <sect1 id="firewalls-ipfw">
     <title>IPFW</title>
 
     <indexterm>
       <primary>галт хана</primary>
 
       <secondary>IPFW</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>IPFIREWALL (<acronym>IPFW</acronym>) нь &os;-ийн хандиваар &os;-ийн сайн дурын гишүүдийн бүтээсэн, 
 тэдний эрх мэдэлд байдаг галт ханын програм юм. Энэ нь хуучин уламжлалт төлөвт 
 дүрмүүдийг хэрэглэдэг бөгөөд Simple Stateful logiс буюу Хялбар Төлөвт логикийг 
 бий болгохын тулд уламжлалт дүрэм бичих техникийг хэрэглэдэг.</para>
 
     <para>Стандарт &os; суулгац дахь IPFW-н хялбар дүрмийн олонлог 
       (<filename>/etc/rc.firewall</filename> болон <filename>/etc/rc.firewall6</filename> 
 файл дотор байрлана) нь нилээд хялбар бөгөөд өөрт тохируулан засварласны дараа хэрэглэхээр бодолцон 
 бичигдсэн байдаг. Жишээн дээр ихэнх суулгацад тохиромжтой төлөвт шүүлтийг хэрэглээгүй байгаа. 
 Тиймээс энэ хэсэгт энэ жишээг хэрэглэхгүй болно.</para>
 
     <para>IPFW-н төлөвт дүрмийн синтакс нь галт хана суулгах анхан шатны мэдлэгээс 
 хол давсан техникийн хувьд ярвигтай сонголтын боломжуудаар хүч нэмсэн байдаг. 
 IPFW нь мэргэжлийн түвшний хэрэглэгчид эсвэл өндөр түвшний пакет сонголт 
 шаардлагатай байгаа техникийн өндөр түвшний компьютер сонирхогчид зориулагдсан юм. 
 IPFW-н дүрмүүдийн хүчийг мэдрэхийн өмнө протоколууд өөрийн тусгай пакетийн толгойн 
 мэдээллийг хэрхэн үүсгэдэг болон хэрэглэдэг талаар нилээд дэлгэрэнгүй мэдлэгийг 
 олж авсан байх хэрэгтэй. Тийм түвшний тайлбарыг энд өгөх нь номын энэ бүлгийн 
 мэдлээс халих тул энд оруулах боломжгүй юм.</para>
 
     <para>IPFW нь долоон хэсгээс бүрдэнэ, гол хэсэг болох цөмийн галт ханын шүүлтийн 
 дүрмийг боловсруулагч болон түүний бусад хэсэг болох пакет данслах боломж, бүртгэх боломж, <acronym>NAT</acronym> 
 боломжийг идэвхжүүлэх <literal>divert</literal> дүрэм, болон өндөр түвшний тусгай зориулалттай боломжууд, 
 dummynet трафик хязгаарлагч боломжууд, <literal>fwd дүрэм</literal> дамжуулах боломж, гүүр боломжууд, болон 
 ipstealth боломжуудаас бүрдэнэ. IPFW нь IPv4 болон IPv6-г дэмждэг.</para>
 
 
      <sect2 id="firewalls-ipfw-enable">
       <title>IPFW-г идэвхжүүлэх</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFW</primary>
 
 	<secondary>идэвхжүүлэх</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>IPFW нь &os; үндсэн суулгацтай хамт, ажиллах үеийн ачаалах боломжтой модуль байдлаар ирдэг. 
 <filename>rc.conf</filename> тохиргооны файл дотор <literal>firewall_enable="YES"</literal> илэрхийлэл байгаа үед систем IPFW цөмийн 
 модулийг динамикаар ачаална. <acronym>NAT</acronym> функцыг ашиглахгүй бол 
 IPFW-г цөмд эмхэтгэх шаардлага байхгүй.</para>
 
       <para><filename>rc.conf</filename> файл дотор <literal>firewall_enable="YES"</literal> 
 илэрхийллийг нэмээд системийг дахин асаасны дараа ачаалах үйл явцын нэг хэсэг болж 
 дараах мессеж дэлгэцэн дээр гарах болно:</para>
 
       <screen>ipfw2 initialized, divert disabled, rule-based forwarding disabled, default to deny, logging disabled</screen>
 
       <para>Ачаалах боломжтой модульд бүртгэх боломжийг эмхэтгээгүй байгаа. 
 Бүртгэлийг идэвхжүүлж вербос бүртгэлийн хязгаарыг тогтоохын тулд 
 <filename>/etc/sysctl.conf</filename> файл дотор тохируулж болох тохиргоо бий. 
 Эдгээр илэрхийллүүдийг нэмсэнээр бүртгэлийн систем дараагийн удаа ачаалахад идэвхжинэ:</para>
 
       <programlisting>net.inet.ip.fw.verbose=1
 net.inet.ip.fw.verbose_limit=5</programlisting>
     </sect2>
 
     <sect2 id="firewalls-ipfw-kernel">
       <title>Цөмийн тохируулгууд</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFIREWALL</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFIREWALL_VERBOSE</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFIREWALL_VERBOSE_LIMIT</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>IPFW</primary>
 
 	<secondary>цөмийн тохируулгууд</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><acronym>NAT</acronym> функцыг хэрэглэхгүй бол &os; цөм уруу 
 дараах боломжуудыг эмхэтгэн IPFW-г идэвхжүүлэх албагүй болно. 
 Суурь мэдлэг болгон энд үзүүллээ.</para>
 
       <programlisting>options    IPFIREWALL</programlisting>
 
       <para>Энэ тохируулга IPFW-г цөмийн нэг хэсэг болгон идэвхжүүлнэ</para>
 
       <programlisting>options    IPFIREWALL_VERBOSE</programlisting>
 
       <para>Энэ тохируулга <literal>log</literal> гэсэн түлхүүр үг орсон дүрмийн хувьд 
 IPFW-р дайран өнгөрөх пакетуудыг бүртгэх боломжтой болгоно.</para>
 
       <programlisting>options    IPFIREWALL_VERBOSE_LIMIT=5</programlisting>
 
       <para>Энэ тохируулга &man.syslogd.8;-р нэгэн зэрэг бүртгэгдэж буй 
 пакетийн тоог хязгаарлана. Галт ханын үйлдлүүдийг бүртгэхийг хүсэж байгаа 
 дайсагнасан орчнуудад энэ тохируулгыг хэрэглэж болно. Энэ тохируулга нь 
 syslog-г живүүлэх замаар явагдах үйлчилгээг зогсоох халдлагыг хааж өгөх болно.</para>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPFIREWALL_DEFAULT_TO_ACCEPT</secondary>
       </indexterm>
 
       <programlisting>options    IPFIREWALL_DEFAULT_TO_ACCEPT</programlisting>
 
       <para>Энэ тохируулга нь анхдагчаар галт ханыг дамжин өнгөрч байгаа бүх зүйлийг 
 	нэвтрүүлэхийг зөвшөөрөх бөгөөд энэ нь галт ханыг анх удаа тохируулж байгаа үед илүү тохиромжтой.</para>
 
       <indexterm>
 	<primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 
 	<secondary>IPDIVERT</secondary>
       </indexterm>
 
       <programlisting>options    IPDIVERT</programlisting>
 
       <para>Энэ тохируулга <acronym>NAT</acronym> функцыг идэвхжүүлнэ.</para>
 
       <note>
 	<para>Хэрэв та IPFIREWALL_DEFAULT_TO_ACCEPT-г оруулаагүй эсвэл 
 ирж байгаа пакетуудыг нэвтрүүлэх дүрмүүд бичээгүй бол ирж 
 байгаа болон явж байгаа бүх пакетуудыг галт хана хаах болно.</para>
       </note>
     </sect2>
 
     <sect2 id="firewalls-ipfw-rc">
       <title><filename>/etc/rc.conf</filename> Тохируулгууд</title>
 
       <para>Галт ханыг идэвхжүүлэхийн тулд:</para>
 
       <programlisting>firewall_enable="YES"</programlisting>
 
       <para>&os;-тэй хамт ирдэг анхдагч галт ханын төрлүүдээс нэгийг 
 сонгохын тулд, <filename>/etc/rc.firewall</filename> файлыг уншсаны дараа 
 нэгийг сонгоод, түүнийгээ дараах илэрхийлэлд бичиж өгнө:</para>
 
       <programlisting>firewall_type="open"</programlisting>
 
       <para>Боломжит утгууд нь:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para><literal>open</literal> &mdash; бүх урсгалыг нэвтрүүлнэ.</para>
 	</listitem>
 	<listitem>
 	  <para><literal>client</literal> &mdash; зөвхөн энэ машиныг хамгаална.</para>
 	</listitem>
 	<listitem>
 	  <para><literal>simple</literal> &mdash; бүхэл бүтэн сүлжээг хамгаална.</para>
 	</listitem>
 	<listitem>
 	  <para><literal>closed</literal> &mdash; loopback интерфэйсээс бусад IP 
 урсгалыг боломжгүй болгоно.</para>
 	</listitem>
 	<listitem>
 	  <para><literal>UNKNOWN</literal> &mdash; галт ханын дүрмүүдийг ачаалах 
 боломжгүй болгоно.</para>
 	</listitem>
 	<listitem>
 	  <para><filename><replaceable>filename</replaceable></filename> &mdash; галт ханын дүрмүүдийг агуулсан 
 файлын бүрэн зам.</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <para><application>ipfw</application> галт хана уруу тусгайлан бэлдсэн 
 дүрмүүдийг хоёр аргаар ачаалж болно. Нэг нь, <literal>firewall_type</literal> хувьсагчийн 
 утганд &man.ipfw.8;-д зориулсан ямар ч тушаал мөрийн тохируулгагүйгээр бичигдсэн 
-<emphasis>галт ханын дүрмүүд</emphasis>-г агуулсан файлын бүрэн замыг өгөх. Дүрмүүдийг агуулсан 
-хялбар жишээ файл дараах байдалтай байж болно:</para>
+<emphasis>галт ханын дүрмүүд</emphasis>-г агуулсан файлын бүрэн замыг өгөх. Дараах нь 
+орж байгаа болон гарч байгаа урсгалыг хаах дүрмийн энгийн жишээ юм:</para>
 
-     <programlisting>add block in  all
-add block out all</programlisting>
+     <programlisting>add deny in
+add deny out</programlisting>
 
      <para>Нөгөө нь, систем ачаалах үед ажиллах <command>ipfw</command> тушаалуудыг 
 агуулсан ажиллах боломжтой скриптийн бүрэн замыг <literal>firewall_script</literal> 
 хувьсагчид оноох юм. Дээр үзүүлсэн дүрмүүдийн файлтай дүйх дүрмүүдийн скрипт дараах байдалтай 
 байна:</para>
 
      <programlisting>#!/bin/sh
 
 ipfw -q flush
 
-ipfw add block in  all
-ipfw add block out all</programlisting>
+ipfw add deny in
+ipfw add deny out</programlisting>
 
       <note>
 	<para>Хэрэв <literal>firewall_type</literal> нь <literal>client</literal> 
 эсвэл <literal>simple</literal> утгыг авсан бол, <filename>/etc/rc.firewall</filename> 
 файл доторх анхдагч дүрмүүдийг тухайн машинд тохируулан өөрчлөх хэрэгтэй. 
 Мөн энэ бүлэгт хэрэглэж байгаа жишээнүүдийн хувьд <literal>firewall_script</literal>-н утга 
 <filename>/etc/ipfw.rules</filename> гэж үзэж байгаа болно.</para>
       </note>
 
       <para>Бүртгэлийг идэвхжүүлэхийн тулд:</para>
 
       <programlisting>firewall_logging="YES"</programlisting>
 
       <warning>
 	<para><varname>firewall_logging</varname> хувьсагчийн 
 хийх ганц зүйл гэвэл <varname>net.inet.ip.fw.verbose</varname> sysctl 
 хувьсагчийн утгыг <literal>1</literal> болгох юм (<xref 
 linkend="firewalls-ipfw-enable"> хэсгийг үзнэ үү). <filename>rc.conf</filename> 
 дотор бүртгэлийг хязгаарлах хувьсагч байхгүй, харин үүний тулд 
 sysctl хувьсагчаар дамжуулан хийж болно. <filename>/etc/sysctl.conf</filename> 
 файл дотор эсвэл гараараа утгыг оноож өгч болно:</para>
 
 	<programlisting>net.inet.ip.fw.verbose_limit=5</programlisting>
       </warning>
 
       <para>Хэрэв таны машин гарц байдлаар ажиллаж байгаа бол, 
 жишээ нь &man.natd.8;-н тусламжтай Сүлжээний хаягийн Хөрвүүлэлт (NAT) хийж байгаа бол, 
 <filename>/etc/rc.conf</filename> файл доторх шаардлагатай тохируулгуудын 
 мэдээллийг <xref linkend="network-natd"> хэсэг уруу хандана уу.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="firewalls-ipfw-cmd">
       <title>IPFW Тушаал</title>
 
       <indexterm><primary><command>ipfw</command></primary></indexterm>
 
       <para>Галт ханыг ажиллаж байх явцад түүний идэвхтэй байгаа дотоод 
 дүрмүүдэд шинэ дүрэм нэмэх, дүрэм хасах зэрэг өөрчлөлтүүдийг гараар хийх 
 гол механизм бол <command>ipfw</command> тушаал юм. Энэ аргыг хэрэглэхэд тулгардаг нэг асуудал 
 бол нэгэнт системийг унтраасан эсвэл зогсоосон бол нэмсэн эсвэл хассан 
 эсвэл өөрчилсөн бүх дүрмүүд алга болно. Бүх дүрмүүдээ нэг файлд бичээд систем 
 ачаалах үед энэ файлыг ашиглан дүрмүүдийг ачаалах, эсвэл одоо ажиллаж байгаа 
 галт ханын дүрмүүдийг файл дотор хийсэн өөрчлөлтүүдээр бүхлээр нь сольж тавих нь 
 энд хэрэглэж байгаа, та бүхэнд зөвлөх арга барил юм.</para>
 
       <para>Удирдлагын дэлгэцэн дээр ажиллаж байгаа галт ханын 
 дүрмүүдийг харуулахад <command>ipfw</command> тушаалыг одоо хэр нь хэрэглэсээр байна. 
 IPFW-н данс хөтлөх боломж нь дүрэм бүрийн хувьд тухайн дүрэмд тохирсон 
 пакетийг тоолох тоолуурыг үүсгэдэг. Ямар нэг дүрмийг шалгах үйл явцад тухайн 
 дүрэм ажиллаж байгаа эсэхийг тогтоох аргуудын нэг бол дүрмийг тоолуурын хамт 
 жагсаан харах байдаг.</para>
 
       <para>Бүх дүрмүүдийг дараагаар нь жагсаан харахын тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw list</userinput></screen>
 
       <para>Бүх дүрмүүдийг тухайн дүрэм хамгийн сүүлд тохирсон цагны хамт 
 жагсаан харахын тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw -t list</userinput></screen>
 
       <para>Дараагийн жишээ нь данслалтын мэдээлэл буюу дүрмүүдийг тохирсон пакетийн тооны 
 хамт харуулж байна. Эхний багана нь дүрмийн дугаар, дараа нь энэ дүрэмд 
 тохирсон гарч байгаа пакетийн тоо, дараа нь энэ дүрэмд тохирсон орж байгаа 
 пакетийн тоо, тэгээд дүрэм өөрөө байна.</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw -a list</userinput></screen>
 
       <para>Статик дүрмүүдээс гадна динамик дүрмүүдийг жагсаан харахын тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw -d list</userinput></screen>
 
       <para>Мөн хугацаа нь дууссан динамик дүрмүүдийг харахын тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw -d -e list</userinput></screen>
 
       <para>Тоолууруудыг тэглэхийн тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw zero</userinput></screen>
 
       <para>Зөвхөн <replaceable>NUM</replaceable> дугаартай тоолуурыг тэглэхийн тулд:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>ipfw zero NUM</userinput></screen>
     </sect2>
 
     <sect2 id="firewalls-ipfw-rules">
       <title>IPFW Дүрмийн Олонлог</title>
 
       <!-- This has already appeared once -->
 
       <para>Пакет дотор агуулагдаж байгаа утгуудыг үндэслэн тухайн пакетийг 
 нэвтрүүлэх болон хаахыг хэлж байгаа дүрмүүдийг IPFW дүрмийн олонлог гэнэ. Хостуудын 
 хоорондох хоёр чиглэлтэй пакет солилцоо нь сесс харилцааг бүрдүүлнэ. Галт ханын 
 дүрмийн олонлог нь Интернэтээс ирж байгаа пакетууд болон тэдгээрт хариу болж 
 системээс явж байгаа пакетуудыг боловсруулдаг. 
 Бүх <acronym>TCP/IP</acronym> үйлчилгээнүүдийн 
 хувьд (жишээ нь: telnet, www,	mail, г.м.) протокол болон зөвшөөрөгдсөн (сонсох) 
 портыг урьдчилан тодорхойлсон байдаг.
 Тухайн нэг үйлчилгээ рүү чиглэсэн пакетууд нь зөвшөөрөгдөөгүй (өндөр) 
 	портууд ашиглан эх хаягаас гарч очих хаягийн тухайн үйлчилгээний 
 	порт руу хүрдэг. Дээрх өгөгдлүүд (өөрөөр хэлбэл портууд ба хаягууд) 
 	нь үйлчилгээнүүдийг зөвшөөрөх эсвэл хаах дүрмүүдийг үүсгэхэд 
 	шалгуур болон ашиглагдаж болно.</para>
 
         <indexterm>
 	<primary>IPFW</primary>
 
 	<secondary>Дүрмүүдтэй ажиллах дэс дараалал</secondary>
       </indexterm>
 
       <!-- Needs rewording to include note below -->
 
       <para>Пакетийг галт хана хүлээн аваад дүрмийн олонлогт байгаа хамгийн 
 эхний дүрэмтэй тулгах ба цааш дүрмүүдийн дугаарын өсөх дарааллын дагуу 
 дээрээс доош нэг нэгээр шалгаж эхэлнэ. Пакет аль нэг дүрмийн сонголтын 
 параметртай тохирвол, түүнд харгалзах үйлдлийг хийж, тухайн пакетийн хувьд 
 цааш хайлтыг дуусгана. Энэ аргыг <quote>эхэнд тохирсон нь дийлнэ</quote> хайлтын 
 арга гэнэ. Хэрэв тухайн пакет ямар ч дүрэмд тохирохгүй бол, энэ пакетийг 65535 дугаартай 
 бүх пакетийг хааж, явуулсан хүнд нь ямар ч хариу өгөлгүй орхигдуулна гэсэн 
 IPFW-н анхдагч дүрэмд албаар тохируулна.</para>
 
       <note>
 	<para><literal>count</literal>, <literal>skipto</literal> ба <literal>tee</literal> 
 дүрмүүдийн дараа хайлт үргэлжилнэ.</para>
       </note>
 
       <para>Энд байгаа зааварчилгаанууд нь төлөвт <literal>keep state</literal>, <literal>limit</literal>, <literal>in</literal>, <literal>out</literal>
          болон <literal>via</literal> зэрэг тохируулгуудыг агуулсан дүрмүүд дээр үндэслэгдсэн байгаа. Энэ бол хамааруулсан 
 галт ханын дүрмийн олонлогийг бичих үндсэн арга барил юм.</para>
 
       <warning>
 	<para>Галт ханын дүрмүүдтэй ажиллахдаа маш анхааралтай байх хэрэгтэй. 
 Зарим тохиргоо серверээс <emphasis>бүх холбоог тань тасалж</emphasis> мэднэ.</para>
       </warning>
 
       <sect3 id="firewalls-ipfw-rules-syntax">
 	<title>Дүрмийн Синтакс</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>IPFW</primary>
 
 	  <secondary>дүрмийн синтакс</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>Энд үзүүлсэн дүрмийн синтакс нь стандарт хамааруулсан 
 галт хана үүсгэхэд шаардлагатай дүрмийн олонлогийг бичих хэмжээнд 
 тохируулан хялбаршуулсан байгаа. Дүрмийн синтаксын бүрэн тайлбарыг &man.ipfw.8; 
 заавар хуудаснаас үзнэ үү.</para>
 
       <para>Дүрмүүд нь түлхүүр үгүүдийг агуулна. Эдгээр түлхүүр үгүүд нь 
 тухайн мөрөнд зүүнээс баруун тийш тодорхой дэс дараагаар бичигдэнэ. 
 Түлхүүр үгүүд тодоор бичигдэх тул түүгээр нь ялгаж танина. Зарим түлхүүр 
 үгүүд дэд-тохируулгатай байна. Тэр нь өөрөө түлхүүр үг байж болохоос гадна 
 цааш дэд-тохируулгуудыг агуулсан байж болно.</para>
 
       <para><literal>#</literal> гэсэн тэмдэгт тайлбарын эхлэлийг заах ба 
 дүрэм бичсэн мөрийн төгсгөлд эсвэл өөрөө бүтэн мөр байдлаар байрлана. 
 Хоосон мөрийг тооцохгүй.</para>
 
 	<para><replaceable>CMD RULE_NUMBER ACTION LOGGING SELECTION
 	    STATEFUL</replaceable></para>
 
 	<sect4>
 	  <title>CMD</title>
 
 	  <para>Шинэ дүрэм бүр дотоод хүснэгтэнд бичигдэхийн тулд 
 <parameter>add</parameter> гэсэн түлхүүр үгийг өмнөө агуулж байх ёстой.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4>
 	  <title>RULE_NUMBER</title>
 
 	  <para>Дүрэм бүр өөрийн дүрмийн дугаартай байх ёстой.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4>
 	  <title>ACTION</title>
 
 	  <para>Тухайн дүрмийн сонголтын үзүүлэлтэд пакет тохироход 
 заасан action буюу үйлдлийг гүйцэтгэх ба дүрэм нь дараах үйлдлүүдийн 
 аль нэгтэй холбогдсон байна.</para>
 
 	  <para><parameter>allow | accept | pass |
 	      permit</parameter></para>
 
 	  <para>Эдгээр нь бүгд нэг зүйлийг, тухайлбал: дүрэмд тохирсон пакетуудыг нэвтрүүлж, галт ханын 
 дүрэмтэй ажиллах явцаас гарахыг хэлж өгч байна. Эдгээр дүрмүүдийн дараа хайлт 
 дуусна.</para>
 
 	  <para><parameter>check-state</parameter></para>
 
 	  <para>нь динамик дүрмийн хүснэгттэй пакетуудыг 
 тулгана. Хэрэв тохирвол, энэ динамик дүрмийг үүсгэсэн дүрэмд харгалзах 
 үйлдлийг гүйцэтгэнэ, үгүй бол дараагийн дүрэмд шилжинэ. check-state дүрэмд 
 сонголтын шалгуур байхгүй. Хэрэв дүрмийн олонлогт check-state дүрэм байхгүй бол 
 эхний keep-state эсвэл limit дүрмийг динамик дүрмийн хүснэгттэй тулгана.</para>
 
 	  <para><parameter>deny | drop</parameter></para>
 
 	  <para>Энэ хоёр үг хоёул дүрэмд тохирсон пакетуудыг хаяхыг 
 заана. Хайлт энд дуусна.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4>
 	  <title>Бүртгэл хөтлөлт</title>
 
 	  <para><parameter>log</parameter> эсвэл <parameter>logamount</parameter></para>
 
 	  <para>Пакет <literal>log</literal> гэсэн түлхүүр үг орсон дүрэмд тохироход, энэ тухай мессеж 
 &man.syslogd.8; уруу SECURITY гэсэн facility нэртэйгээр бүртгэгдэнэ. Зөвхөн 
 тухайн дүрмийн хувьд бүртгэгдсэн пакетийн тоо <literal>logamount</literal> параметрийн утгыг 
 даваагүй тохиолдолд бүртгэл явагдана. Хэрэв <literal>logamount</literal>-н утгыг зааж өгөөгүй бол, 
 sysctl-н <literal>net.inet.ip.fw.verbose_limit</literal> хувьсагчийн утгыг хязгаарын утга болгон авна. 
 Аль ч тохиолдолд тэг гэсэн утга бүртгэлийн хязгаарыг үгүй болгоно. Хязгаарт тулсан 
 тохиолдолд, бүртгэлийг дахин идэвхжүүлэхийн тулд бүртгэлийн тоолуурыг эсвэл 
 тухайн дүрмийн пакет тоолуурыг дахин эхлүүлнэ. <command>ipfw reset log</command> тушаалыг үзнэ үү.</para>
 
 	  <note>
 	    <para>Бүртгэл нь бусад бүх пакет тохирох нөхцлүүд амжилттай нотлогдсоны дараа, 
 мөн тухайн пакет дээр эцсийн үйлдлийг(зөвшөөрөх, татгалзах) хийхийн өмнө явагдана. 
 Ямар дүрмүүдийн хувьд бүртгэл явуулахыг та шийдэх болно.</para>
 	    </note>
 	</sect4>
 
 	<sect4>
 	  <title>Сонголт</title>
 
 	  <para>Энд танилцуулах түлхүүр үгнүүд нь тухайн пакет дүрэмд тохирч байгаа 
 үгүй эсэхийг тодорхойлох үед, шалгагдаж байгаа пакетийн шинжүүдийг тодорхойлно. 
 Дараах байнгын хэрэглээний шинжүүд өгөгдсөн байдаг ба доорх дэс дарааллаар хэрэглэнэ:</para>
 
 	  <para><parameter>udp | tcp | icmp</parameter></para>
 
 	  <para><filename>/etc/protocols</filename> файлд байгаа ямар ч протоколын 
 нэрийг бас хэрэглэж болно. Харин утга нь шалгагдах протоколын нэрийг заана. Энэ бол заавал 
 тавигдах шаардлага юм.</para>
 
 	  <para><parameter>from src to dst</parameter></para>
 
 	  <para><literal>from</literal> ба <literal>to</literal> гэсэн түлхүүр үгүүд IP хаягийг шүүхэд хэрэглэгдэнэ. 
 Дүрмэнд хэрэглэхдээ эхлэл ба очих параметрүүдийг  <emphasis>ХОЁУЛАНГ</emphasis> зааж өгөх ёстой. 
 <literal>any</literal> гэсэн тусгай түлхүүр үгийн тусламжтай бүх IP хаягийг 
 зөвшөөрч өгч болно. <literal>me</literal> гэсэн тусгай түлхүүр үг нь таны 
 &os; системийн аль нэг интерфэйс дээр тохируулсан IP хаягийг заах ба 
 галт хана ажиллаж байгаа PC-г (өөрөөр хэлбэл энэ машин) <literal>from me to 
 any</literal> эсвэл <literal>from any to me</literal> эсвэл <literal>from 0.0.0.0/0 to any</literal> эсвэл
 <literal>from any to 0.0.0.0/0</literal> эсвэл <literal>from 0.0.0.0 to any</literal> эсвэл <literal>from
 any to 0.0.0.0</literal> or <literal>from me to 0.0.0.0</literal>
 гэсэн байдлаар төлөөлнө. IP хаягуудыг цэгтэй тоон хэлбэр/багийн-урт байдлаар эсвэл 
 зүгээр цэгтэй тоон хэлбэрээр бичиж болно. Энэ бол заавал тавигдах шаардлага юм. 
 Тооцооллыг хялбар болгохын тулд <filename role="package">net-mgmt/ipcalc</filename>
 портыг ашиглаж болох юм. Нэмэлт мэдээллийг хэрэгслийн вэб хуудаснаас үзэж 
 болно: <ulink url="http://jodies.de/ipcalc"></ulink></para>
 
 	  <para><parameter>port number</parameter></para>
 
 	  <para>Портын дугаарыг дэмждэг протоколуудын хувьд 
 (<acronym>TCP</acronym> ба <acronym>UDP</acronym> гэх мэт), тааруулахыг хүсэж байгаа портын 
 дугаарыг заавал бичиж өгөх ёстой байдаг. Портын тоон утгын оронд үйлчилгээний нэрийг(<filename>/etc/services</filename> 
 файлаас) хэрэглэж болно.</para>
 
 	  <para><parameter>in | out</parameter></para>
 
 	  <para>Орж байгаа болон гарч байгаа пакетуудыг харгалзан тааруулна. 
 <literal>in</literal> ба <literal>out</literal> нь түлхүүр үгүүд бөгөөд дүрэмд тааруулах шалгуур болгож энэ хоёр 
 үгийн аль нэгийг заавал бичсэн байх ёстой.</para>
 
 	  <para><parameter>via IF</parameter></para>
 
 	  <para>Нэрээр нь зааж өгсөн интерфэйсээр дайран өнгөрч буй пакетуудыг 
 тааруулна. <literal>via</literal> гэсэн түлхүүр үг нь тухайн интерфэйсийг тааруулах үйл явцын 
 нэг хэсэг байдлаар байнга шалгаж байхыг зааж өгнө.</para>
 
 	  <para><parameter>setup</parameter></para>
 
 	  <para>Энэ түлхүүр үг нь <acronym>TCP</acronym> пакетуудын хувьд 
 сесс эхлүүлэх хүсэлтийг зааж өгч байгаа заавал хэрэглэх түлхүүр үг юм.</para>
 
 	  <para><parameter>keep-state</parameter></para>
 
 	  <para>Энэ бол заавал хэрэглэх түлхүүр үг юм. Дүрэм таарахад, галт хана 
 яг тэр протоколыг ашиглан эхлэл болон очих IP/портын хооронд үүсэх 
 хоёр чиглэлтэй урсгалыг тааруулах анхдагч чанартай динамик дүрэм үүсгэнэ.</para>
 
 	  <para><parameter>limit {src-addr | src-port | dst-addr |
 	      dst-port}</parameter></para>
 
 	  <para>Дүрэмд заасантай адил параметрүүдтэй холболтын тоог <replaceable>N</replaceable>-р 
 хязгаарлана. Нэг ба түүнээс дээш тооны эхлэл болон очих хаягууд, портуудыг зааж өгч болно. 
 <literal>limit</literal> ба <literal>keep-state</literal>-г нэг дүрэмд хамтад нь хэрэглэж болохгүй. 
 <literal>limit</literal> тохируулга нь <literal>keep-state</literal>-тэй адил төлөвт 
 функцуудыг гүйцэтгэхээс гадна өөрийн нэмэлт функцүүлтэй.</para>
 	</sect4>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Төлөвт Дүрмийн Тохируулгууд</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>IPFW</primary>
 
 	  <secondary>төлөвт шүүлт</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<!-- XXX: duplicated -->
 
       <para>Төлөвт шүүлт нь урсгалыг сесс харилцаанаас бүрдэж буй хоёр чиглэлтэй пакет 
 солилцоо гэж үздэг. Мөн энэ нь сесс эхлүүлсэн болон хүлээн авсан хостуудын хоорондох сесс харилцаа нь 
 хоёр чиглэлтэй пакет солилцох процедуртай зохицож байгаа эсэхийг магадлах чадвартай байдаг. 
 Сесс харилцааны загварт зохицоогүй пакетийг хуурамч гэж үзэн хүлээж авахгүй.</para>
 
 	<para><literal>check-state</literal> нь IPFW дүрмийн олонлогийн хаана нь пакетийг 
 динамик дүрмүүдийн боломжоор шалгахыг тогтооно. Таарсан тохиолдолд, 
 пакет галт ханыг нэвтэрч цааш явах ба энэ хоёр чиглэлт сесс харилцааны туршид 
 солилцох пакетуудын хувьд шинэ динамик дүрэм үүснэ. Таараагүй тохиолдолд, 
 пакет дүрмийн олонлогийн дараагийн дүрэмд шалгагдахаар шилжинэ.</para>
 
 	<para>Динамик дүрмүүдийн боломж нь маш олон тооны динамик дүрмүүдийг 
 нээдэг SYN-живүүлэх халдлагаас үүсэх нөөцийн хомсдолд эмзэг байдаг. Энэ халдлагаас зайлсхийхийн 
 тулд &os; <literal>limit</literal> гэсэн шинэ тохируулгыг нэмж өгсөн байдаг. Энэ тохируулгын 
 тусламжтай нэгэн зэрэг явагдах сесс харилцааны тоог хязгаарлана. <literal>limit</literal> тохируулгад 
 зааж өгсөн эхлэл болон очих талбаруудаар пакетийн IP хаягийг асуулга явуулах замаар шалгасны дараа, 
 энэ дүрэмд энэ IP хаягийн хослол хэдэн удаа таарсан тоог харгалзан хэрэв энэ тоо <literal>limit</literal>-д
 зааснаас давсан бол тухайн пакетийг гээнэ.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Галт ханын мессежийг бүртгэх</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>IPFW</primary>
 
 	  <secondary>бүртгэл хөтлөлт</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>Бүртгэл хөтлөлтийн ашиг тус тодорхой юм: Таны бүртгэхээр идэвхжүүлсэн 
 дүрмүүдийн хувьд, ямар пакетууд гээгдсэн, тэдгээр нь ямар хаягаас ирсэн, хаашаа явж байсан 
 зэрэг мэдээллийг эргэн харах боломжийг олгох ба гадны халдлагыг мөрдөхөд танд чухал хувь 
 нэмэр болно.</para>
 
 	<para>Бүртгэл хөтлөх боломжийг идэвхжүүлсэн хэдий ч, 
 IPFW нь өөрөө ямар ч дүрмийг үүсгэхгүй. Администратор аль дүрмүүдийн хувьд 
 бүртгэл явуулахыг шийдэн, тэдгээр дүрмүүддээ <literal>log</literal> гэсэн түлхүүр үгийг нэмж бичнэ. 
 Ихэвчлэн зөвхөн татгалзах дүрмүүдийг бүртгэдэг, жишээлбэл ирж буй <acronym>ICMP</acronym> ping-г 
 татгалзах гэх мэт. Хамгийн сүүлд байгаа <quote>ipfw default deny everything</quote> дүрмийг хувилан <literal>log</literal> түлхүүр 
 үгтэйгээр үүсгэх нь элбэг байдаг. Ийм байдлаар дүрмийн олонлогийн аль ч дүрмэнд таараагүй 
 пакетуудыг харах боломжтой болно.</para>
 
 	<para>Бүртгэл хөтлөлт нь хоёр талдаа иртэй сэлэмтэй адил юм, 
 хэрэв та хайхрамжгүй хандвал, диск дүүрэн бүртгэлийн мэдээлэл 
 дотроо учраа олохгүй суух болно. Дискийг дүүргэх DoS халдлага нь 
 хамгийн эртний халдлагуудын нэг юм. Эдгээр бүртгэлийн мессеж нь <application>syslogd</application>-д 
 бичигдэхээс гадна, root консол дэлгэцэн дээр гарах учир удахгүй ядаргаатай санагдаж 
 эхэлдэг.</para>
 
 	<para><literal>IPFIREWALL_VERBOSE_LIMIT=5</literal> гэсэн 
 цөмийн тохируулга нь системийн бүртгэл хөтлөгч болох &man.syslogd.8; уруу 
 шидэгдэж байгаа тухайн дүрэмд тохирсон пакетад харгалзах 
 дараалсан мессежийн тоог хязгаарлана. Энэ тохируулгыг идэвхжүүлсэн үед, 
 тодорхой дүрмийн хувьд дараалсан мессежийн тоог зааж өгсөн тоогоор хязгаарлана. 
 Нэг ижил зүйлийг хэлсэн 200 бүртгэлийн бичлэгээс мэдэж авах зүйл хомс юм. 
 Жишээ нь, тодорхой дүрмийн хувьд дараалсан таван бичлэг <application>syslogd</application>-д бичигдэнэ, 
 үлдсэн дараалсан ижил бичлэгүүд тоологдоод <application>syslogd</application>-д дараах байдалтай бичигдэнэ:</para>
 
 	<programlisting>last message repeated 45 times</programlisting>
 
 	<para>Бүртгэл хөтлөгдөж байгаа бүх пакетуудын мессежүүд <filename>/etc/syslog.conf</filename> 
 файлд анхдагч байдлаар зааж өгсөн <filename>/var/log/security</filename> файлд бичигдэнэ.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="firewalls-ipfw-rules-script">
 	<title>Дүрмийн скриптийг бүтээх</title>
 
 	<para>Туршлагатай IPFW хэрэглэгчид дүрмүүдийг агуулсан файл үүсгээд 
 түүнийгээ скрипт байдлаар ажиллуулах боломжтой байхаар бичдэг. 
 Үүний гол давуу тал нь дүрмүүдийг идэвхжүүлэхийн тулд 
 системийг дахин ачаалах шаардлагагүй болно. Энэ аргыг ашиглан хэдэн ч 
 удаа дараалан галт ханын дүрмүүдийг ачаалж болох тул шинэ дүрмүүдийг 
 шалгах үед хэрэглэхэд тохиромжтой байдаг. Скрипт учраас олон дахин бичигдэж байгаа 
 утгын оронд симбол орлуулалтыг ашиглах боломжтой. Энэ талаар дараах жишээн дээрээс харна уу.</para>
 
 	<para>Энд хэрэглэгдсэн скриптийн синтакс нь &man.sh.1;, &man.csh.1;, &man.tcsh.1; бүрхүүл дээр ажиллах 
 боломжтой. Симбол орлуулалттай талбарууд нь урдаа &dollar; буюу долларын тэмдэгтэй байна. 
 Симбол талбарууд нь &dollar; тэмдэг урдаа байхгүй. Симбол талбарыг орлох утга нь 
 давхар хашилтан (<literal>"</literal>) дотор байрлана.</para>
 
 	<para>Дүрмийн файлаа дараах байдалтай үүсгэж эхлэх хэрэгтэй:</para>
 
 	<programlisting>############### start of example ipfw rules script #############
 #
 ipfw -q -f flush       # Delete all rules
 # Set defaults
 oif="tun0"             # out interface
 odns="192.0.2.11"      # ISP's DNS server IP address
 cmd="ipfw -q add "     # build rule prefix
 ks="keep-state"        # just too lazy to key this each time
 &dollar;cmd 00500 check-state
 &dollar;cmd 00502 deny all from any to any frag
 &dollar;cmd 00501 deny tcp from any to any established
 &dollar;cmd 00600 allow tcp from any to any 80 out via &dollar;oif setup &dollar;ks
 &dollar;cmd 00610 allow tcp from any to &dollar;odns 53 out via &dollar;oif setup &dollar;ks
 &dollar;cmd 00611 allow udp from any to &dollar;odns 53 out via &dollar;oif &dollar;ks
 ################### End of example ipfw rules script ############</programlisting>
 
       <para>Байх ёстой бүх зүйлс бүгд байна. Энэ жишээн дээр дүрмүүд чухал биш, 
 харин симбол орлуулалт хэрхэн ажилладагыг харуулсан байна.</para>
 
 <para>Хэрэв дээрх жишээ <filename>/etc/ipfw.rules</filename> нэртэй файл дотор байсан бол, 
 эдгээр дүрмүүдийг дараах тушаалыг өгч дахин ачаалах боломжтой:</para>
 
       	<screen>&prompt.root; <userinput>sh /etc/ipfw.rules</userinput></screen>
 
 	<para><filename>/etc/ipfw.rules</filename> гэсэн файл ямар ч нэртэй байж 
 болох ба таны хүссэн ямар ч газар байж болно.</para>
 
 <para>Дараах скриптийг хоёр аргын нэгээр хэрэглэж болно:</para>
 
 	<para>Дээрхтэй адил зүйлсийг дараах тушаалыг гараар оруулан 
 гүйцэтгэж болно:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>ipfw -q -f flush</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ipfw -q add check-state</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ipfw -q add deny all from any to any frag</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ipfw -q add deny tcp from any to any established</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ipfw -q add allow tcp from any to any 80 out via tun0 setup keep-state</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ipfw -q add allow tcp from any to 192.0.2.11 53 out via tun0 setup keep-state</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ipfw -q add 00611 allow udp from any to 192.0.2.11 53 out via tun0 keep-state</userinput></screen>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Төлөвт дүрмийн олонлог</title>
 
 	<para>Дараах <acronym>NAT</acronym> хийгдээгүй дүрмийн олонлог нь 
 аюулгүй байдлыг маш сайн хангасан, хамааруулсан галт ханын дүрмүүдийг 
 хэрхэн бичих жишээ юм. Хамааруулсан галт хана нь зөвхөн pass дүрмүүдэд тохирсон 
 үйлчилгээг зөвшөөрч, бусдыг бүгдийг хаана. Сүлжээний бүх сегментийг хамгаалахаар 
 хийгдсэн галт хананууд хамгийн багадаа хоёр 
 интерфэйстэй байх ба галт хана маягаар ажиллахын тулд дүрмүүдийг тусгайлан зааж 
 өгсөн байна.</para>
 
 	<para>&os;-г оролцуулаад бүх &unix; төрлийн систем нь үйлдлийн систем 
 дэх дотоод харилцаандаа lo0 интерфэйс болон 127.0.0.1 гэсэн IP хаягийг хэрэглэхээр 
 бүтээгдсэн байдаг. Галт ханын дүрмүүд нь дотооддоо хэрэглэж байгаа эдгээр пакетуудыг 
 чөлөөтэй нэвтрүүлэх дүрмүүдийг агуулсан байх ёстой.</para>
 
 	<para>Интернэттэй холбогдож байгаа интерфэйс дээр гадагшаа болон 
 дотогшоо холболтуудыг удирдах болон хянах дүрмүүдийг байрлуулна. 
 Энэ нь таны <acronym>PPP</acronym> <devicename>tun0</devicename> интерфэйс эсвэл таны DSL эсвэл кабель 
 модемд холбогдсон NIC байж болно.</para>
 
 	<para>Галт ханын цаана байгаа хувийн LAN-уудад нэг болон түүнээс дээш 
 тооны NIC-ууд холбогдсон тохиолдолд, тэдгээр интерфэйсүүдийн хувьд тэдгээр LAN 
 интерфэйсүүдээс ирсэн пакетуудыг чөлөөтэй нэвтрүүлэх дүрмийг агуулсан байх ёстой.</para>
 
 	<para>Дүрмүүд эхлээд гурван үндсэн хэсэгт хуваагдан зохион байгуулагдсан 
 байх ёстой: бүх чөлөөт халдашгүй интерфэйсүүд, нийтийн гадагшаа интерфэйс болон нийтийн дотогшоо интерфэйс.</para>
 
 	<para>Нийтийн интерфэйс бүр дээр байгаа дүрмүүдийн дараалал нь хамгийн олон тохиолддог 
 	дүрмүүд нь хамгийн түрүүнд цөөн тохиолддог дүрмүүдээс өмнө байхаар, тухайн интерфэйс болон чиглэлийн 
 	хувьд хаах болон бүртгэх дүрмүүд нь хамгийн сүүлд байхаар бичигдсэн байна.</para>
 
 	<para>Дараах жишээн дээрх гадагшаа хэсэг нь Интернэт хандалтыг зөвшөөрч өгөх 
 үйлчилгээг тодорхойлох сонголтын утгуудыг агуулсан зөвхөн <literal>allow</literal> дүрмүүдээс бүрдэж байна. 
 Бүх дүрмүүд <literal>proto</literal>, <literal>port</literal>, <literal>in/out</literal>, <literal>via</literal> ба 
 <literal>keep state</literal> тохируулгуудыг агуулсан байгаа. 
 <literal>proto tcp</literal> дүрмүүд нь төлөвт байдлыг идэвхжүүлж байгаа пакетийг keep state төлөвт хүснэгтэд нэмэх байдлаар, 
 сесс эхлүүлэх хүсэлтийг тодорхойлох зорилгоор <literal>setup</literal> тохируулгыг агуулсан байна.</para>
 
 	<para>Дотогшоо хэсэгт эхлээд хүсээгүй пакетуудыг хаах дүрмүүдийг бичсэн байна. 
 Энэ нь хоёр өөр шалтгаантай. Эхнийх нь хортой пакетууд нь  
 зөвшөөрөгдсөн пакетийн нэг хэсэг байж болох талтай. Эдгээр пакетуудыг 
 <literal>allow</literal> дүрэмд таарсан хэсэг дээр тулгуурлан зөвшөөрөлгүйгээр орхих ёстой.
 Хоёр дахь шалтгаан нь тухайн хэсгийн хамгийн сүүлийн дүрмээр хааж бүртгэхийн оронд мэдэгдэж байгаа, 
 сонирхолгүй пакетуудыг чимээгүйхэн хааж болох юм. 
 Бүх пакетуудыг бүртгээд хаадаг хэсгийн хамгийн сүүлийн дүрмийг өөрийн систем уруу халдаж 
 байгаа хүмүүсийг шүүхэд шаардагдах халдлагын нотолгоог цуглуулахад хэрэглэж болно.</para>
 
 	<para>Өөр нэг тэмдэглэн хэлэх зүйл бол, хүсээгүй пакетуудын хариуд ямар ч хариу явуулахгүй
 	байх ёстойг санах хэрэгтэй. Буруу пакетууд орхигдож алга болох ёстой. 
 	Ингэснээр халдлага явуулагч нь түүний явуулсан пакетууд таны системд 
 хүрсэн эсэх талаар юу ч мэдэхгүй үлдэх болно. Таны системийн талаар хэдий хэр бага мэднэ, төдий чинээ 
 аюулгүй байна гэсэн үг юм. Танигдаагүй портын дугаартай пакетуудын хувьд 
 <filename>/etc/services/</filename> файлаас эсвэл <ulink url="http://www.securitystats.com/tools/portsearch.php">
 </ulink> хаягаар тухайн порт ямар зориулалтаар ашиглагддагийг орж шалгаарай. 
 Троянуудын хэрэглэдэг портын дугааруудыг <ulink 
 url="http://www.simovits.com/trojans/trojans.html"></ulink> хаягаар орж шалгаарай.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Хамааруулсан дүрмийн олонлогийн жишээ</title>
 
 	<para>Дараах <acronym>NAT</acronym> хийгдээгүй дүрмийн олонлог нь 
 бүрэн хэмжээний хамааруулсан дүрмийн олонлог байгаа юм. Та энэ дүрмүүдийг өөрийн системдээ 
 ашиглахад буруудах юмгүй. Зөвшөөрөхийг хүсэхгүй байгаа үйлчилгээнүүдийн хувьд харгалзах 
 <literal>pass</literal> дүрмийг далдлаарай. Хэрэв бүртгэлд байгаа зарим мэдэгдлийг дахин харахыг хүсэхгүй, 
 бүртгэхийг хүсэхгүй байгаа бол дотогшоо хэсэгт <literal>deny</literal> дүрэм нэмж бичээрэй. Дүрэм бүрт байгаа 
 <devicename>dc0</devicename> гэсэн интерфэйсийн нэрийн оронд таны системийг Интернэт уруу холбож байгаа NIC картны 
 интерфэйсийн нэрээр сольж тавиарай. Хэрэглэгчийн <acronym>PPP</acronym>-н хувьд, энэ нь <devicename>tun0</devicename> байна.</para>
 
 	<para>Эдгээр дүрмүүдийг хэрэглэх явцад хэв маяг олж харах болно.</para>
 
 	<itemizedlist>
 	  <listitem>
 	    <para>Интернэт уруу чиглэсэн сесс эхлүүлэх хүсэлтийг төлөөлж байгаа 
 илэрхийллүүд бүгд <literal>keep-state</literal> хэрэглэж байгаа.</para>
 	  </listitem>
 
 	  <listitem>
 	    <para>Интернэтээс ирж буй бүх зөвшөөрөгдсөн үйлчилгээнүүд живүүлэх халдлагыг 
 зогсоох үүднээс <literal>limit</literal> гэсэн тохируулгын хамт бичигдсэн байгаа.</para>
 	  </listitem>
 
 	  <listitem>
 	    <para>Бүх дүрмүүд чиглэлийг тодотгохын тулд <literal>in</literal> эсвэл <literal>out</literal>-г хэрэглэсэн байгаа.</para>
 	  </listitem>
 
 	  <listitem>
 	    <para>Бүх дүрмүүд пакетийн дайран өнгөрөх <replaceable>interface-name</replaceable> интерфэйсийг тодорхойлж өгөхдөө <literal>via</literal>-г хэрэглэсэн байгаа.</para>
 	  </listitem>
 	</itemizedlist>
 
 	<para>Дараах дүрмүүд <filename>/etc/ipfw.rules</filename> дотор байрлана.</para>
 
 	<programlisting>################ Start of IPFW rules file ###############################
 # Flush out the list before we begin.
 ipfw -q -f flush
 
 # Set rules command prefix
 cmd="ipfw -q add"
 pif="dc0"     # public interface name of NIC
               # facing the public Internet
 
 #################################################################
 # No restrictions on Inside LAN Interface for private network
 # Not needed unless you have LAN.
 # Change xl0 to your LAN NIC interface name
 #################################################################
 #&dollar;cmd 00005 allow all from any to any via xl0
 
 #################################################################
 # No restrictions on Loopback Interface
 #################################################################
 &dollar;cmd 00010 allow all from any to any via lo0
 
 #################################################################
 # Allow the packet through if it has previous been added to the
 # the "dynamic" rules table by a allow keep-state statement.
 #################################################################
 &dollar;cmd 00015 check-state
 
 #################################################################
 # Interface facing Public Internet (Outbound Section)
 # Interrogate session start requests originating from behind the
 # firewall on the private network or from this gateway server
 # destine for the public Internet.
 #################################################################
 
 # Allow out access to my ISP's Domain name server.
 # x.x.x.x must be the IP address of your ISP.s DNS
 # Dup these lines if your ISP has more than one DNS server
 # Get the IP addresses from /etc/resolv.conf file
 &dollar;cmd 00110 allow tcp from any to x.x.x.x 53 out via &dollar;pif setup keep-state
 &dollar;cmd 00111 allow udp from any to x.x.x.x 53 out via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow out access to my ISP's DHCP server for cable/DSL configurations.
 # This rule is not needed for .user ppp. connection to the public Internet.
 # so you can delete this whole group.
 # Use the following rule and check log for IP address.
 # Then put IP address in commented out rule &amp; delete first rule
 &dollar;cmd 00120 allow log udp from any to any 67 out via &dollar;pif keep-state
 #&dollar;cmd 00120 allow udp from any to x.x.x.x 67 out via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow out non-secure standard www function
 &dollar;cmd 00200 allow tcp from any to any 80 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out secure www function https over TLS SSL
 &dollar;cmd 00220 allow tcp from any to any 443 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out send &amp; get email function
 &dollar;cmd 00230 allow tcp from any to any 25 out via &dollar;pif setup keep-state
 &dollar;cmd 00231 allow tcp from any to any 110 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out FBSD (make install &amp; CVSUP) functions
 # Basically give user root "GOD" privileges.
 &dollar;cmd 00240 allow tcp from me to any out via &dollar;pif setup keep-state uid root
 
 # Allow out ping
 &dollar;cmd 00250 allow icmp from any to any out via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow out Time
 &dollar;cmd 00260 allow tcp from any to any 37 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out nntp news (i.e. news groups)
 &dollar;cmd 00270 allow tcp from any to any 119 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out secure FTP, Telnet, and SCP
 # This function is using SSH (secure shell)
 &dollar;cmd 00280 allow tcp from any to any 22 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out whois
 &dollar;cmd 00290 allow tcp from any to any 43 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # deny and log everything else that.s trying to get out.
 # This rule enforces the block all by default logic.
 &dollar;cmd 00299 deny log all from any to any out via &dollar;pif
 
 #################################################################
 # Interface facing Public Internet (Inbound Section)
 # Check packets originating from the public Internet
 # destined for this gateway server or the private network.
 #################################################################
 
 # Deny all inbound traffic from non-routable reserved address spaces
 &dollar;cmd 00300 deny all from 192.168.0.0/16 to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 00301 deny all from 172.16.0.0/12 to any in via &dollar;pif     #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 00302 deny all from 10.0.0.0/8 to any in via &dollar;pif          #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 00303 deny all from 127.0.0.0/8 to any in via &dollar;pif        #loopback
 &dollar;cmd 00304 deny all from 0.0.0.0/8 to any in via &dollar;pif            #loopback
 &dollar;cmd 00305 deny all from 169.254.0.0/16 to any in via &dollar;pif   #DHCP auto-config
 &dollar;cmd 00306 deny all from 192.0.2.0/24 to any in via &dollar;pif       #reserved for docs
 &dollar;cmd 00307 deny all from 204.152.64.0/23 to any in via &dollar;pif  #Sun cluster interconnect
 &dollar;cmd 00308 deny all from 224.0.0.0/3 to any in via &dollar;pif         #Class D &amp; E multicast
 
 # Deny public pings
 &dollar;cmd 00310 deny icmp from any to any in via &dollar;pif
 
 # Deny ident
 &dollar;cmd 00315 deny tcp from any to any 113 in via &dollar;pif
 
 # Deny all Netbios service. 137=name, 138=datagram, 139=session
 # Netbios is MS/Windows sharing services.
 # Block MS/Windows hosts2 name server requests 81
 &dollar;cmd 00320 deny tcp from any to any 137 in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 00321 deny tcp from any to any 138 in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 00322 deny tcp from any to any 139 in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 00323 deny tcp from any to any 81 in via &dollar;pif
 
 # Deny any late arriving packets
 &dollar;cmd 00330 deny all from any to any frag in via &dollar;pif
 
 # Deny ACK packets that did not match the dynamic rule table
 &dollar;cmd 00332 deny tcp from any to any established in via &dollar;pif
 
 # Allow traffic in from ISP's DHCP server. This rule must contain
 # the IP address of your ISP.s DHCP server as it.s the only
 # authorized source to send this packet type.
 # Only necessary for cable or DSL configurations.
 # This rule is not needed for .user ppp. type connection to
 # the public Internet. This is the same IP address you captured
 # and used in the outbound section.
 #&dollar;cmd 00360 allow udp from any to x.x.x.x 67 in via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow in standard www function because I have apache server
 &dollar;cmd 00400 allow tcp from any to me 80 in via &dollar;pif setup limit src-addr 2
 
 # Allow in secure FTP, Telnet, and SCP from public Internet
 &dollar;cmd 00410 allow tcp from any to me 22 in via &dollar;pif setup limit src-addr 2
 
 # Allow in non-secure Telnet session from public Internet
 # labeled non-secure because ID &amp; PW are passed over public
 # Internet as clear text.
 # Delete this sample group if you do not have telnet server enabled.
 &dollar;cmd 00420 allow tcp from any to me 23 in via &dollar;pif setup limit src-addr 2
 
 # Reject &amp; Log all incoming connections from the outside
 &dollar;cmd 00499 deny log all from any to any in via &dollar;pif
 
 # Everything else is denied by default
 # deny and log all packets that fell through to see what they are
 &dollar;cmd 00999 deny log all from any to any
 ################ End of IPFW rules file ###############################</programlisting>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><acronym>NAT</acronym> болон Төлөвт дүрмийн олонлогийн жишээ</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>NAT</primary>
 
 	  <secondary>ба IPFW</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>IPFW-н <acronym>NAT</acronym> функцыг идэвхжүүлэхийн тулд зарим 
 нэмэлт тохиргооны илэрхийллүүдийг идэвхжүүлэх хэрэгтэй болдог. Цөмийн эх кодын 
 бусад IPFIREWALL илэрхийллүүд дээр <literal>option IPDIVERT</literal> илэрхийллийг нэмж эмхэтгэн 
 тусгайлан бэлдсэн цөмийг гаргаж авах хэрэгтэй.</para>
 
 	<para><filename>/etc/rc.conf</filename> доторх энгийн IPFW тохируулгууд дээр 
 нэмж дараах тохируулгууд хэрэгтэй болно.</para>
 
 	<programlisting>natd_enable="YES"                   # Enable <acronym>NAT</acronym>D function
 natd_interface="rl0"                # interface name of public Internet NIC
 natd_flags="-dynamic -m"            # -m = preserve port numbers if possible</programlisting>
 
 	<para>Төлөвт дүрмүүдийг <literal>divert natd</literal> (Сүлжээний хаягийн Хөрвүүлэлт) 
 дүрмийн хамт хэрэглэх нь дүрмийн олонлог бичих логикийг төвөгтэй болгодог. 
 <literal>check-state</literal> ба <literal>divert natd</literal> дүрмүүдийн дүрмийн олонлог дахь байрлал нь маш 
 их нөлөөтэй. Энэ нь хялбар дайраад-өнгөрөх логик урсгал биш болно. 
 <literal>skipto</literal> гэсэн шинэ үйлдлийн төрлийг хэрэглэх болно. <literal>skipto</literal>-г хэрэглэхдээ 
 <literal>skipto</literal> дүрмийн дугаар хаашаа үсрэхээ мэдэж байхын тулд бүх дүрмүүдийг дугаарлах хэрэгтэй болно.</para>
 
 	<para>Дараах тайлбаргүй жишээн дээр пакет дүрмийн олонлогоор дайрч 
 өнгөрөх дарааллыг тайлбарлахаар сонгон авсан дүрэм бичих арга байгаа юм.</para>
 
 	<para>Дүрэмтэй ажиллах процесс дүрмийн файлд байгаа хамгийн эхний 
 дүрмээр эхлэн цааш дүрмүүдийг нэг нэгээр уншин, файлын төгсгөл хүртэл эсвэл 
 пакет аль нэг дүрмийн сонголтын шалгуурт тохирч галт ханыг орхих хүртэл үргэлжилнэ. 
 100, 101, 450, 500, ба 510 дугаартай дүрмүүдийн байрлалыг сайн анзаарах хэрэгтэй. 
 Эдгээр дүрмүүд нь гадагшаа болон дотогшоо чиглэлтэй пакетуудын хөрвүүлэлтийг 
 удирдах бөгөөд ингэснээр keep-state динамик хүснэгтэн дэх тэдгээрт харгалзах 
 мөрөнд хувийн LAN IP хаяг бүртгэгдсэн байх нөхцөлийг хангана. Дараа нь, 
 бүх зөвшөөрөх болон татгалзах дүрмүүдэд пакетийн явж буй чиглэл (өөрөөр хэлбэл гадагшаа эсвэл дотогшоо) 
 ба интерфэйсийг зааж өгсөн байгааг анзаараарай. Мөн гадагшаа сесс эхлүүлэх хүсэлтүүд, 
 сүлжээний хаягийн хөрвүүлэлтийн бүх <literal>skipto rule 500</literal>-с эхэлж байгааг анзаарна уу.</para>
 
 	<para>Нэгэн LAN хэрэглэгч вэб хуудас үзэхийн тулд вэб хөтчийг хэрэглэж байна гэж бодъё. 
 Веб хуудсууд 80-р портоор дамждаг. Пакет галт хананд ирнэ, 
 гадагшаа чиглэж байгаа тул 100-р дүрмэнд тохирохгүй. 101-р дүрмийг мөн 
 өнгөрнө, яагаад гэвэл энэ нь хамгийн анхны пакет тул keep-state 
 динамик хүснэгтэнд хараахан бичигдэж амжаагүй байгаа. Пакет эцэст нь 
 125-р дүрэм дээр ирж, дүрэмд таарна. Энэ пакет Интернэт уруу харсан 
 NIC-р гадагшаа гарч байгаа. пакетийн эхлэл IP хаяг нь хувийн LAN IP хаяг хэвээр байгаа. 
 Энэ дүрмэнд таарах үед хоёр үйлдэл хийгдэнэ. <literal>keep-state</literal> тохируулга энэ дүрмийг 
 keep-state динамик дүрмийн хүснэгтэнд нэмнэ, мөн зааж өгсөн үйлдлийг гүйцэтгэнэ. 
 Үйлдэл нь динамик хүснэгтэд нэмэгдсэн мэдээллийн нэг хэсэг байна. Энэ тохиолдолд 
 <literal>skipto rule 500</literal> байна. 500-р дүрэм нь пакетийн IP хаягийг <acronym>NAT</acronym> хийж, 
 пакетийг гадагш явуулна. Үүнийг бүү мартаарай, энэ бол маш чухал шүү. 
 Энэ пакет өөрийн замаар хүрэх газраа хүрэх бөгөөд хариу пакет үүсч буцаж илгээгдэнэ.
 Энэ шинэ пакет буцаж ирэхдээ мөн л энэ дүрмийн олонлогийг дайрна. 
 Энэ үед харин 100-р дүрэмд тохирч, очих IP хаяг нь буцаж харгалзах LAN IP хаяг уруу хөрвүүлэгдэнэ. 
 Дараа нь <literal>check-state</literal> дүрмээр гарах ба хүснэгтэнд явагдаж байгаа сесс харилцаанд оролцож байгаа 
 гэж тэмдэглэгдсэн тул цааш LAN уруу нэвтрэн орно. Тэгээд өөрийг нь анх явуулсан LAN PC уруу очих ба 
 алсын серверээс өөр хэсэг өгөгдлийг авахыг хүссэн шинэ пакетийг явуулна. Энэ удаа энэ пакет 
 <literal>check-state</literal> дүрмээр шалгагдах ба түүний гадагшаа урсгалд харгалзах мөр олдох тул харгалзах 
 үйлдэл <literal>skipto 500</literal>-г гүйцэтгэнэ. Пакет 500-р мөр уруу үсэрч <acronym>NAT</acronym> хийгдэн цааш 
 өөрийн замаар явах болно.</para>
 
 	<para>Дотогшоо урсгал дээр, идэвхтэй сесс харилцаанд оролцож байгаа 
 гаднаас ирж байгаа бүх зүйлс автоматаар <literal>check-state</literal> дүрмээр болон зохих 
 <literal>divert natd</literal> дүрмүүдээр шийдэгдэнэ. Энд бидний хийх ёстой зүйл бол 
 хэрэггүй пакетуудыг татгалзаж, зөвшөөрөгдсөн үйлчилгээг нэвтрүүлэх юм. 
 Галт ханын байгаа машин дээр апачи сервер ажиллаж байна, тэгээд Интернэтээс 
 хүмүүс энэ дотоод вэб сайт уруу хандаж байна гэж бодъё. Шинэ дотогшоо сесс эхлүүлэх 
 хүсэлтийн пакет 100-р дүрэмд тохирох бөгөөд түүний IP хаяг галт ханын LAN IP 
 хаяг уруу оноолт хийгдэнэ. Дараа нь энэ пакет цааш бүх дүрмүүдээр шалгагдан 
 эцэст нь 425-р дүрэмд тохирно. Энэ дүрэмд таарах үед хоёр үйлдэл хийгдэнэ. 
 Энэ дүрэм keep-state динамик дүрмийн хүснэгтэнд нэмэгдэнэ, мөн зааж өгсөн үйлдлийг гүйцэтгэнэ. 
 Гэвч энэ тохиолдолд энэ эхлэл IP хаягнаас эхэлсэн шинэ сесс эхлүүлэх хүсэлтийн тоо 2-оор хязгаарлагдана. 
 Энэ нь тодорхой порт дээр ажиллаж байгаа үйлчилгээний хувьд DoS халдлагаас хамгаална. 
 Харгалзах үйлдэл нь <literal>allow</literal> тул пакет LAN уруу нэвтэрнэ. Хариу болон үүсгэгдсэн пакетыг
 <literal>check-state</literal> дүрэм идэвхтэй сесс харилцаанд хамаарч байгаа гэж танина. Тэгээд 500-р дүрэм уруу шилжүүлэн, 
 пакет тэнд <acronym>NAT</acronym> хийгдээд цааш гадагшаа интерфэйсээр гарна.</para>
 
 	<para>Жишээ дүрмийн олонлог #1:</para>
 
 	<programlisting>#!/bin/sh
 cmd="ipfw -q add"
 skip="skipto 500"
 pif=rl0
 ks="keep-state"
 good_tcpo="22,25,37,43,53,80,443,110,119"
 
 ipfw -q -f flush
 
 &dollar;cmd 002 allow all from any to any via xl0  # exclude LAN traffic
 &dollar;cmd 003 allow all from any to any via lo0  # exclude loopback traffic
 
 &dollar;cmd 100 divert natd ip from any to any in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 101 check-state
 
 # Authorized outbound packets
 &dollar;cmd 120 &dollar;skip udp from any to xx.168.240.2 53 out via &dollar;pif &dollar;ks
 &dollar;cmd 121 &dollar;skip udp from any to xx.168.240.5 53 out via &dollar;pif &dollar;ks
 &dollar;cmd 125 &dollar;skip tcp from any to any &dollar;good_tcpo out via &dollar;pif setup &dollar;ks
 &dollar;cmd 130 &dollar;skip icmp from any to any out via &dollar;pif &dollar;ks
 &dollar;cmd 135 &dollar;skip udp from any to any 123 out via &dollar;pif &dollar;ks
 
 
 # Deny all inbound traffic from non-routable reserved address spaces
 &dollar;cmd 300 deny all from 192.168.0.0/16  to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 301 deny all from 172.16.0.0/12   to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 302 deny all from 10.0.0.0/8      to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 303 deny all from 127.0.0.0/8     to any in via &dollar;pif  #loopback
 &dollar;cmd 304 deny all from 0.0.0.0/8       to any in via &dollar;pif  #loopback
 &dollar;cmd 305 deny all from 169.254.0.0/16  to any in via &dollar;pif  #DHCP auto-config
 &dollar;cmd 306 deny all from 192.0.2.0/24    to any in via &dollar;pif  #reserved for docs
 &dollar;cmd 307 deny all from 204.152.64.0/23 to any in via &dollar;pif  #Sun cluster
 &dollar;cmd 308 deny all from 224.0.0.0/3     to any in via &dollar;pif  #Class D &amp; E multicast
 
 # Authorized inbound packets
 &dollar;cmd 400 allow udp from xx.70.207.54 to any 68 in &dollar;ks
 &dollar;cmd 420 allow tcp from any to me 80 in via &dollar;pif setup limit src-addr 1
 
 
 &dollar;cmd 450 deny log ip from any to any
 
 # This is skipto location for outbound stateful rules
 &dollar;cmd 500 divert natd ip from any to any out via &dollar;pif
 &dollar;cmd 510 allow ip from any to any
 
 ######################## end of rules  ##################</programlisting>
 
 	<para>Дараах жишээ дээрхтэй нилээд төстэй боловч туршлагагүй IPFW дүрэм бичигчид зориулан 
 дүрмүүд юунд зориулагдсаныг тайлбарласан тайлбартай байгаагаараа онцлог юм.</para>
 
 	<para>Жишээ дүрмийн олонлог #2:</para>
 
 	<programlisting>#!/bin/sh
 ################ Start of IPFW rules file ###############################
 # Flush out the list before we begin.
 ipfw -q -f flush
 
 # Set rules command prefix
 cmd="ipfw -q add"
 skip="skipto 800"
 pif="rl0"     # public interface name of NIC
               # facing the public Internet
 
 #################################################################
 # No restrictions on Inside LAN Interface for private network
 # Change xl0 to your LAN NIC interface name
 #################################################################
 &dollar;cmd 005 allow all from any to any via xl0
 
 #################################################################
 # No restrictions on Loopback Interface
 #################################################################
 &dollar;cmd 010 allow all from any to any via lo0
 
 #################################################################
 # check if packet is inbound and nat address if it is
 #################################################################
 &dollar;cmd 014 divert natd ip from any to any in via &dollar;pif
 
 #################################################################
 # Allow the packet through if it has previous been added to the
 # the "dynamic" rules table by a allow keep-state statement.
 #################################################################
 &dollar;cmd 015 check-state
 
 #################################################################
 # Interface facing Public Internet (Outbound Section)
 # Check session start requests originating from behind the
 # firewall on the private network or from this gateway server
 # destined for the public Internet.
 #################################################################
 
 # Allow out access to my ISP's Domain name server.
 # x.x.x.x must be the IP address of your ISP's DNS
 # Dup these lines if your ISP has more than one DNS server
 # Get the IP addresses from /etc/resolv.conf file
 &dollar;cmd 020 &dollar;skip tcp from any to x.x.x.x 53 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 
 # Allow out access to my ISP's DHCP server for cable/DSL configurations.
 &dollar;cmd 030 &dollar;skip udp from any to x.x.x.x 67 out via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow out non-secure standard www function
 &dollar;cmd 040 &dollar;skip tcp from any to any 80 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out secure www function https over TLS SSL
 &dollar;cmd 050 &dollar;skip tcp from any to any 443 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out send &amp; get email function
 &dollar;cmd 060 &dollar;skip tcp from any to any 25 out via &dollar;pif setup keep-state
 &dollar;cmd 061 &dollar;skip tcp from any to any 110 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out FreeBSD (make install &amp; CVSUP) functions
 # Basically give user root "GOD" privileges.
 &dollar;cmd 070 &dollar;skip tcp from me to any out via &dollar;pif setup keep-state uid root
 
 # Allow out ping
 &dollar;cmd 080 &dollar;skip icmp from any to any out via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow out Time
 &dollar;cmd 090 &dollar;skip tcp from any to any 37 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out nntp news (i.e. news groups)
 &dollar;cmd 100 &dollar;skip tcp from any to any 119 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out secure FTP, Telnet, and SCP
 # This function is using SSH (secure shell)
 &dollar;cmd 110 &dollar;skip tcp from any to any 22 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow out whois
 &dollar;cmd 120 &dollar;skip tcp from any to any 43 out via &dollar;pif setup keep-state
 
 # Allow ntp time server
 &dollar;cmd 130 &dollar;skip udp from any to any 123 out via &dollar;pif keep-state
 
 #################################################################
 # Interface facing Public Internet (Inbound Section)
 # Check packets originating from the public Internet
 # destined for this gateway server or the private network.
 #################################################################
 
 # Deny all inbound traffic from non-routable reserved address spaces
 &dollar;cmd 300 deny all from 192.168.0.0/16  to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 301 deny all from 172.16.0.0/12   to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 302 deny all from 10.0.0.0/8      to any in via &dollar;pif  #RFC 1918 private IP
 &dollar;cmd 303 deny all from 127.0.0.0/8     to any in via &dollar;pif  #loopback
 &dollar;cmd 304 deny all from 0.0.0.0/8       to any in via &dollar;pif  #loopback
 &dollar;cmd 305 deny all from 169.254.0.0/16  to any in via &dollar;pif  #DHCP auto-config
 &dollar;cmd 306 deny all from 192.0.2.0/24    to any in via &dollar;pif  #reserved for docs
 &dollar;cmd 307 deny all from 204.152.64.0/23 to any in via &dollar;pif  #Sun cluster
 &dollar;cmd 308 deny all from 224.0.0.0/3     to any in via &dollar;pif  #Class D &amp; E multicast
 
 # Deny ident
 &dollar;cmd 315 deny tcp from any to any 113 in via &dollar;pif
 
 # Deny all Netbios service. 137=name, 138=datagram, 139=session
 # Netbios is MS/Windows sharing services.
 # Block MS/Windows hosts2 name server requests 81
 &dollar;cmd 320 deny tcp from any to any 137 in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 321 deny tcp from any to any 138 in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 322 deny tcp from any to any 139 in via &dollar;pif
 &dollar;cmd 323 deny tcp from any to any 81  in via &dollar;pif
 
 # Deny any late arriving packets
 &dollar;cmd 330 deny all from any to any frag in via &dollar;pif
 
 # Deny ACK packets that did not match the dynamic rule table
 &dollar;cmd 332 deny tcp from any to any established in via &dollar;pif
 
 # Allow traffic in from ISP's DHCP server. This rule must contain
 # the IP address of your ISP's DHCP server as it's the only
 # authorized source to send this packet type.
 # Only necessary for cable or DSL configurations.
 # This rule is not needed for 'user ppp' type connection to
 # the public Internet. This is the same IP address you captured
 # and used in the outbound section.
 &dollar;cmd 360 allow udp from x.x.x.x to any 68 in via &dollar;pif keep-state
 
 # Allow in standard www function because I have Apache server
 &dollar;cmd 370 allow tcp from any to me 80 in via &dollar;pif setup limit src-addr 2
 
 # Allow in secure FTP, Telnet, and SCP from public Internet
 &dollar;cmd 380 allow tcp from any to me 22 in via &dollar;pif setup limit src-addr 2
 
 # Allow in non-secure Telnet session from public Internet
 # labeled non-secure because ID &amp; PW are passed over public
 # Internet as clear text.
 # Delete this sample group if you do not have telnet server enabled.
 &dollar;cmd 390 allow tcp from any to me 23 in via &dollar;pif setup limit src-addr 2
 
 # Reject &amp; Log all unauthorized incoming connections from the public Internet
 &dollar;cmd 400 deny log all from any to any in via &dollar;pif
 
 # Reject &amp; Log all unauthorized out going connections to the public Internet
 &dollar;cmd 450 deny log all from any to any out via &dollar;pif
 
 # This is skipto location for outbound stateful rules
 &dollar;cmd 800 divert natd ip from any to any out via &dollar;pif
 &dollar;cmd 801 allow ip from any to any
 
 # Everything else is denied by default
 # deny and log all packets that fell through to see what they are
 &dollar;cmd 999 deny log all from any to any
 ################ End of IPFW rules file ###############################</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 </chapter>
 
 <!--
      Local Variables:
      mode: sgml
      sgml-declaration: "../chapter.decl"
      sgml-indent-data: t
      sgml-omittag: nil
      sgml-always-quote-attributes: t
      sgml-parent-document: ("../book.sgml" "part" "chapter")
      End:
 -->
diff --git a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/linuxemu/chapter.sgml b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/linuxemu/chapter.sgml
index f07005ac70..9331fb8da6 100644
--- a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/linuxemu/chapter.sgml
+++ b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/linuxemu/chapter.sgml
@@ -1,3319 +1,3337 @@
 <!--
      The FreeBSD Mongolian Documentation Project
 
-     Original revision 1.138
+     Original revision 1.139
 
      $FreeBSD$
 -->
 
 <chapter id="linuxemu">
   <chapterinfo>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Жим</firstname>
 	<surname>Мок</surname>
 	<contrib>Дахин зохион байгуулж хэсгүүдийг шинэчилсэн </contrib>
       </author>
       <!-- 22 Mar 2000 -->
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Брайн Н.</firstname>
 	<surname>Хэнди</surname>
 	<contrib>Анхлан хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
       </author>
       <author>
 	<firstname>Рич</firstname>
 	<surname>Мёрфи</surname>
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	<surname>Ганболд</surname>
 	<contrib>Орчуулсан  </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
   </chapterinfo>
 
   <title>Линуксийн Хоёртын Нийлэмж</title>
 
   <sect1 id="linuxemu-synopsis">
     <title>Ерөнхий агуулга</title>
     <indexterm><primary>Линуксийн Хоёртын Нийлэмж</primary></indexterm>
     <indexterm>
       <primary>хоёртын нийлэмж</primary>
       <secondary>Линукс</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>FreeBSD нь Линуксийг оруулаад хэд хэдэн бусад &unix; төст үйлдлийн системүүдтэй 
 	хоёртын нийлэмжтэй байдаг. Та магадгүй FreeBSD яагаад Линукс хоёртын файлуудыг 
 	ажиллуулж чаддаг байх хэрэгтэй вэ? гэж өөрөөсөө асууж болох юм. Энэ асуултын 
 	хариулт их энгийн. Линукс нь тооцоолох ертөнц дэх хамгийн сүүлийн үеийн 
 	<quote>халуун зүйл</quote> болохоор олон компаниуд болон хөгжүүлэгчид зөвхөн 
 	Линуксд зориулж хөгжүүлдэг. Тэгэхээр бидний FreeBSD хэрэглэгчид эдгээр компаниуд болон 
 	хөгжүүлэгчдээс өөрсдийн програмууддаа зориулж FreeBSD-ийн хувилбарууд бичихийг 
 	шалгаахаас өөр аргагүйд хүргэдэг. Гол асуудал нь эдгээр компаниудын ихэнх нь 
 	өөрсдийнх нь бүтээгдэхүүн бас FreeBSD дээрх хувилбартай байсан бол 
 	хэр олон хүмүүс ашиглахыг яг үнэндээ бодож байгаагүй бөгөөд ихэнх нь зөвхөн 
 	Линуксд зориулж хөгжүүлэлт хийсээр байдаг. Тэгэхээр FreeBSD хэрэглэгчид юу 
 	хийх вэ? Яг энэ үед Линуксийн хоёртын нийлэмж хэрэг болдог билээ.</para>
 
     <para>Товчхондоо нийлэмж нь FreeBSD хэрэглэгчдэд Линуксийн бүх програмуудын 
 	ойролцоогоор 90%-ийг засваргүйгээр ажиллуулах боломжийг олгодог. Эдгээрт 
 	<application>&staroffice;</application>,
       <application>&netscape;</application>-ийн Линуксийн хувилбар,
       <application>&adobe;&nbsp;&acrobat;</application>,
       <application>&realplayer;</application>,
       <application><trademark>VMware</trademark></application>,
       <application>&oracle;</application>,
       <application>&wordperfect;</application>, <application>Doom</application>,
       <application>Quake</application> зэрэг олон програмууд орно. 
 	Зарим тохиолдолд Линуксийн хоёртын файлууд нь Линукс дээр байгаагаас 
 	илүү хурдан FreeBSD дээр ажилладаг тохиолдол гарсан байна.</para>
 
     <para>Гэхдээ зарим нэг Линуксд зөвхөн зориулагдсан үйлдлийн системийн 
 	боломжууд FreeBSD дээр дэмжигдээгүй байдаг. Хэрэв Линуксийн хоёртын файлууд нь 
 	виртуал 8086 горимыг идэвхжүүлэх зэрэг зөвхөн &i386;-д зориулсан дуудлагуудыг 
 	ихээр ашиглаж байгаа үед ажилладаггүй.</para>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншиж дууссаны дараа та дараах зүйлсийг мэдэх болно:</para>
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Өөрийн систем дээр Линуксийн хоёртын нийлэмжийг хэрхэн идэвхжүүлэх талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Линуксийн нэмэлт хуваалцсан сангуудыг хэрхэн суулгах талаар.</para>
 	</listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Өөрийн FreeBSD систем дээр Линуксийн програмуудыг хэрхэн суулгах талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>FreeBSD дээрх Линуксийн нийлэмжийн шийдлийн нарийн учруудын талаар.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншихаасаа өмнө, та дараах зүйлсийг мэдэх шаардлагатай:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Гуравдагчдын бүтээсэн програм хангамжуудыг хэрхэн суулгах талаар мэдэх (<xref linkend="ports">).</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
   </sect1>
 
   <sect1 id="linuxemu-lbc-install">
     <title>Суулгалт</title>
 
     <indexterm><primary>KLD (цөмд дуудагдах боломжтой обьект)</primary></indexterm>
 
     <para>Линуксийн хоёртын нийлэмж анхдагчаар идэвхтэй байдаггүй. Энэ ажиллагааг хамгийн 
 	хялбараар идэвхжүүлэхийн тулд <literal>линукс</literal> KLD обьектийг 
 	(<quote>Kernel LoaDable обьект</quote>) дуудах явдал юм. 
 	Та энэ модулийг дараах тушаалыг <username>root</username> эрхээр 
 	ажиллуулж дуудаж болно:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput>kldload linux</userinput></screen>
 
     <para>Хэрэв та Линуксийн нийлэмжийг үргэлж идэвхжүүлэхийг хүсэж байгаа бол 
 	дараах мөрийг <filename>/etc/rc.conf</filename> файлд нэмэх 
 	хэрэгтэй:</para>
 
     <programlisting>linux_enable="YES"</programlisting>
 
     <para>KLD дуудагдсан эсэхийг шалгахын тулд &man.kldstat.8; тушаалыг ашиглаж 
 	болно:</para>
 
     <screen>&prompt.user; <userinput>kldstat</userinput>
 Id Refs Address    Size     Name
  1    2 0xc0100000 16bdb8   kernel
  7    1 0xc24db000 d000     linux.ko</screen>
     <indexterm>
       <primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
       <secondary>COMPAT_LINUX</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>Хэрэв ямар нэгэн шалтгаанаас болоод та KLD-г хүсэхгүй эсвэл дуудаж чадахгүй 
 	байгаа бол <literal>options COMPAT_LINUX</literal> тохируулгыг 
 	өөрийн цөмийн тохиргооны файлдаа нэмж Линуксийн хоёртын нийлэмжийг 
 	статикаар холбож болох юм. Дараа нь <xref linkend="kernelconfig"> 
 	хэсэгт тайлбарласны дагуу өөрийн шинэ цөмийг суулгах хэрэгтэй.</para>
 
     <sect2>
       <title>Линуксийн ажиллах үеийн сангуудыг суулгах нь</title>
       <indexterm>
 	<primary>Линукс</primary>
 	<secondary>Линуксийн сангуудыг суулгах</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><link linkend="linuxemu-libs-port">linux_base</link> порт 
 	юм уу эсвэл тэдгээрийг <link
 	linkend="linuxemu-libs-manually">гараар</link> суулгах гэсэн 
 	хоёр аргын аль нэгээр үүнийг хийж болох юм.</para>
 
       <sect3 id="linuxemu-libs-port">
 	<title>linux_base портыг суулгаж ашиглах</title>
 	<indexterm><primary>Портын цуглуулга</primary></indexterm>
 
 	<para>Ажиллах үеийн сангуудыг суулгахад ашиглах хамгийн хялбар арга нь энэ 
 	юм. Энэ нь ямар нэгэн портыг 
 	<ulink type="html" url="file://localhost/usr/ports/">Портын цуглуулга</ulink>ас
 	суулгаж байгаатай адил юм. Ердөө л доор дурдсаныг хийх хэрэгтэй:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /usr/ports/emulators/linux_base-fc10</userinput>
 &prompt.root; <userinput>make install distclean</userinput></screen>
 
 	<note>
 	  <para>&os;&nbsp;8.0-с өмнөх &os; системүүд дээр та 
 	    <filename
 	    role="package">emulators/linux_base-f10</filename>-ийн оронд 
 	    <filename
 	    role="package">emulators/linux_base-fc4</filename> портыг 
 	    ашиглах ёстой.</para>
 	</note>
 
 	<para>Та одоо ажилладаг Линуксийн хоёртын нийлэмжтэй болсон байх ёстой. 
 	Зарим програмууд системийн сангуудын буруу бага хувилбаруудын талаар гомдоллож 
 	болох юм. Гэхдээ энэ нь ерөнхийдөө асуудал биш байдаг.</para>
 
 	<note><para>Төрөл бүрийн Линукс тархацуудын янз бүрийн хувилбаруудад 
 	тохирох <filename
 	  role="package">emulators/linux_base</filename> портын олон 
 	хувилбарууд байж болох юм. Таны суулгахыг хүсэж байгаа Линуксийн програмуудын 
 	шаардлагыг аль болох ойр хангаж байгаа тийм портыг та суулгах шаардлагатай.</para></note>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="linuxemu-libs-manually">
 	<title>Сангуудыг гараар суулгах</title>
 
 	<para>Хэрэв та <quote>портын</quote> цуглуулга суулгаагүй бол сангуудыг 
 	гараар суулгаж болно. Програмын хамаардаг Линуксийн хуваалцсан сангууд болон 
 	ажиллах үеийн холбогч (linker) танд хэрэгтэй болно. Та бас 
 	<quote>сүүдэр root</quote> сан буюу <filename>/compat/linux</filename> 
 	санг өөрийн FreeBSD систем дээр Линуксийн сангуудад зориулж үүсгэх хэрэгтэй 
 	болно. FreeBSD дээр ажиллаж байгаа Линуксийн програмуудын онгойлгосон дурын 
 	хуваалцсан сангууд энэ модыг эхлээд хайдаг. Тэгэхээр хэрэв Линуксийн програм 
 	жишээ нь <filename>/lib/libc.so</filename>-г дуудвал FreeBSD эхлээд 
 	<filename>/compat/linux/lib/libc.so</filename>-г онгойлгохыг 
 	оролдох бөгөөд хэрэв байхгүй бол <filename>/lib/libc.so</filename>-г 
 	оролдох болно. Хуваалцсан сангууд нь Линуксийн <command>ld.so</command> тушаалаар 
 	гарч байгаа замуудад биш харин сүүдэр мод <filename>/compat/linux/lib</filename>-т 
 	суулгагдах ёстой.</para>
 
 	<para>Ерөнхийдөө таныг Линуксийн програм өөрийн FreeBSD системд суулгах эхний 
 	цөөхөн хэдэн удаад зөвхөн Линуксийн хоёртын файлуудын хамаардаг хуваалцсан сангуудыг 
 	хайх хэрэгтэй болно. Хэсэг хугацааны дараа та өөрийн систем дээрээ 
 	ямар нэгэн илүү ажиллагаагүйгээр шинээр импорт хийгдсэн Линуксийн хоёртын файлуудыг 
 	ажиллуулж чадах Линуксийн хуваалцсан сангуудын хангалттай олонлогтой 
 	болсон байх болно.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Нэмэлт хуваалцсан сангуудыг хэрхэн суулгах вэ</title>
 	<indexterm><primary>хуваалцсан сангууд</primary></indexterm>
 
 	<para><filename>linux_base</filename> портыг суулгасан ч гэсэн 
 	таны програм хуваалцсан сангууд байхгүй байна гээд гомдоллоод байвал 
 	яах вэ? Линуксийн хоёртын файлуудад ямар хуваалцсан сангууд хэрэгтэйг 
 	яаж мэдэх вэ, тэдгээрийг хаанаас авах вэ? Үндсэндээ 2 боломж байдаг 
 	(эдгээр заавруудыг дагаж байхдаа та өөрийн FreeBSD систем дээрээ 
 	<username>root</username> байх хэрэгтэй болно).</para>
 
 	<para>Линукс системд хандах боломжтой бол програмд ямар хуваалцсан 
 	сангууд хэрэгтэйг мэдээд тэдгээрийг өөрийн FreeBSD систем уруу хуулах 
 	хэрэгтэй. Доорх жишээг харна уу:</para>
 
 	<informalexample>
 	  <para>Та FTP ашиглан <application>Doom</application> гэсэн 
 		Линуксийн хоёртын файлыг авч өөрөө хандаж болох Линукс систем 
 		дээрээ байрлуулсан гэж үзье. Та тэгээд үүний шаарддаг хуваалцсан 
 		сангуудыг <command>ldd linuxdoom</command> тушаал 
 		ашиглан иймэрхүүгээр шалгаж болно:</para>
 
 	  <screen>&prompt.user; <userinput>ldd linuxdoom</userinput>
 libXt.so.3 (DLL Jump 3.1) =&gt; /usr/X11/lib/libXt.so.3.1.0
 libX11.so.3 (DLL Jump 3.1) =&gt; /usr/X11/lib/libX11.so.3.1.0
 libc.so.4 (DLL Jump 4.5pl26) =&gt; /lib/libc.so.4.6.29</screen>
 
 	  <indexterm><primary>симболын холбоосууд</primary></indexterm>
 	  <para>Та сүүлийн баганад байгаа бүх файлуудыг авч эхний баганад байгаа нэрсийг 
 		тэдгээр уруу заасан симболын холбоосууд болгон 
 		<filename>/compat/linux</filename> дотор байрлуулах хэрэгтэй. 
 		Энэ нь та өөрийн FreeBSD системдээ эцсийн эцэст эдгээр файлуудтай 
 		болно гэсэн үг юм:</para>
 
 	  <screen>/compat/linux/usr/X11/lib/libXt.so.3.1.0
 /compat/linux/usr/X11/lib/libXt.so.3 -&gt; libXt.so.3.1.0
 /compat/linux/usr/X11/lib/libX11.so.3.1.0
 /compat/linux/usr/X11/lib/libX11.so.3 -&gt; libX11.so.3.1.0
 /compat/linux/lib/libc.so.4.6.29
 /compat/linux/lib/libc.so.4 -&gt; libc.so.4.6.29</screen>
 
 	  <blockquote>
 	    <note>
 	      <para>Хэрэв та <command>ldd</command> тушаалын гаралтын 
 		эхний баганатай Линуксийн хуваалцсан сангийн гол залруулалтын дугаар 
 		таарсан тийм Линуксийн хуваалцсан сантай байгаа бол сүүлийн баганад 
 		байгаа файлуудыг өөрийн систем уруу хуулах шаардлагагүй бөгөөд 
 		танд байгаа чинь ажиллах ёстойг санаарай. Хэрэв шинэ хувилбар 
 		бол хуваалцсан санг ямар ч байсан хуулахыг зөвлөдөг. Та шинэ уруу 
 		заасан симболын холбоос үүсгэснийхээ дараа хуучинг устгаж болно. 
 		Тэгэхээр хэрэв эдгээр сангууд таны өөрийн системд байгаа:</para>
 
 	      <screen>/compat/linux/lib/libc.so.4.6.27
 /compat/linux/lib/libc.so.4 -&gt; libc.so.4.6.27</screen>
 
 	      <para>бөгөөд шинэ сан нь <command>ldd</command> тушаалын 
 		гаралтын дагуу сүүлийн хувилбарыг шаардана гэж байгааг мэдвэл:</para>
 
 	      <screen>libc.so.4 (DLL Jump 4.5pl26) -&gt; libc.so.4.6.29</screen>
 
 	      <para>Хэрэв төгсөж байгаа тоон дээр зөвхөн нэг юм уу эсвэл хоёр хувилбар 
 		хуучин байгаа бол <filename>/lib/libc.so.4.6.29</filename>-г 
 		бас хуулж санаагаа зовоогоод хэрэггүй бөгөөд програм нь нэлээн хуучин 
 		хувилбартай зүгээр ажиллах ёстой юм. Гэхдээ хэрэв та хүсэж байгаа бол 
 		<filename>libc.so</filename>-г ямар ч байсан гэсэн солихоор 
 		шийдэж болох бөгөөд энэ нь таныг доорхтой үлдээх болно:</para>
 
 	      <screen>/compat/linux/lib/libc.so.4.6.29
 /compat/linux/lib/libc.so.4 -&gt; libc.so.4.6.29</screen>
 	    </note>
 	  </blockquote>
 
 	  <blockquote>
 	    <note>
 	      <para>Симболын холбоосын арга нь <emphasis>зөвхөн</emphasis> 
 		Линукс хоёртын файлуудад хэрэгтэй байдаг. FreeBSD-ийн ажиллах 
 		үеийн холбогч нь таарах гол залруулалтын дугааруудыг хайх талаар 
 		өөрөө санаа тавьдаг болохоор та санаа зовох хэрэггүй юм.</para>
 	    </note>
 	  </blockquote>
 	</informalexample>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Линуксийн ELF хоёртын файлуудыг суулгах</title>
       <indexterm>
 	<primary>Линукс</primary>
 	<secondary>ELF хоёртын файлууд</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>ELF хоёртын файлууд нь заримдаа <quote>branding</quote> буюу 
 	<quote>тамгалах</quote> нэмэлт алхмыг шаарддаг. Хэрэв та тамгалаагүй 
 	ELF хоёртын файлыг ажиллуулахыг оролдвол доор дурдсантай төстэй алдааг 
 	хүлээн авах болно:</para>
 
       <screen>&prompt.user; <userinput>./my-linux-elf-binary</userinput>
 ELF binary type not known
 Abort</screen>
 
       <para>FreeBSD цөмд FreeBSD ELF хоёртын файлыг Линуксийн хоёртын файлаас 
 	ялгахад туслахын тулд &man.brandelf.1; хэрэгслийг ашиглана.</para>
 
       <screen>&prompt.user; <userinput>brandelf -t Linux my-linux-elf-binary</userinput></screen>
 
       <indexterm><primary>GNU хэрэгслийн цуглуулга</primary></indexterm>
       <para>Өнөөдөр GNU хэрэгслийн цуглуулга нь ELF хоёртын файлуудад автоматаар 
 	тохирох тамгалалтын мэдээллийг байрлуулдаг. Тэгэхээр энэ алхам нь 
 	ирээдүйд бараг л хэрэггүй болох ёстой юм.</para>
     </sect2>
 
+    <sect2>
+      <title>RPM дээр тулгуурласан линуксын програм суулгах</title>
+
+      <para>FreeBSD нь өөрийн багцын өгөгдлийн сантай бөгөөд бүх 
+	портыг (&linux;-ийн портуудыг бас) хянахад ашиглагддаг. &linux;-ийн 
+	RPM санг ашигладаггүй (дэмждэггүй).</para>
+
+      <para>Гэхдээ хэрэв та &linux;-ийн RPM програм суулгах шаардлагатай 
+	бол үүнийг доорх аргаар хийж болно:</para>
+
+      <screen>&prompt.root; <userinput>cd /compat/linux</userinput>
+&prompt.root; <userinput>rpm2cpio -q &lt; /path/to/linux.archive.rpm | cpio -id</userinput></screen>
+
+      <para>Дараа нь ELF хоёртын файлуудыг (сангуудыг биш!) brandelf 
+	хийх хэрэгтэй. Та суулгаснаа буцаж цэвэрхэн арилгаж 
+	чадахгүй боловч энэ нь тест хийхэд чинь хэрэг болж болох юм.</para>
+    </sect2>
+
     <sect2>
       <title>Хостын нэр танигчийг тохируулах</title>
 
       <para>Хэрэв DNS ажиллахгүй байвал эсвэл та ийм мэдэгдэл хүлээн авбал:</para>
 
       <screen>resolv+: "bind" is an invalid keyword resolv+:
 "hosts" is an invalid keyword</screen>
 
       <para>Та дараах мөрүүдийг агуулсан 
 	<filename>/compat/linux/etc/host.conf</filename> файлыг 
 	тохируулах хэрэгтэй болно:</para>
 
       <programlisting>order hosts, bind
 multi on</programlisting>
 
       <para>Энд байгаа order нь <filename>/etc/hosts</filename>-г 
 	эхлээд хайж дараа нь DNS-ийг хайна гэж зааж байна. 
 	<filename>/compat/linux/etc/host.conf</filename> суугаагүй 
 	үед Линуксийн програмууд FreeBSD-ийн <filename>/etc/host.conf</filename>-г 
 	олж нийцгүй FreeBSD-ийн бичлэг байна гэж гомдоллох болно. 
 	Хэрэв та <filename>/etc/resolv.conf</filename> файл 
 	ашиглан нэрийн серверийг тохируулаагүй бол <literal>bind</literal> гэсэн 
 	үгийг устгах хэрэгтэй.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="linuxemu-mathematica">
     <sect1info>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Борис</firstname>
 	  <surname>Холлас</surname>
 	  <contrib>Mathematica 5.X-д зориулж шинэчилсэн </contrib>
 	</author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
     <title>&mathematica; суулгах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>програмууд</primary>
       <secondary><application>Mathematica</application></secondary>
     </indexterm>
 
     <para>Энэ баримт нь <application>&mathematica; 5.X</application>-ийн 
 	Линукс хувилбарыг FreeBSD систем уруу суулгах процессийг тайлбарлах 
 	болно.</para>
 
     <para><application>&mathematica;</application> эсвэл 
 	<application>&mathematica; for Students</application>-ийн 
 	Линуксийн хувилбарыг  <ulink url="http://www.wolfram.com/"></ulink> дэх 
 	Wolfram-аас захиалж болно.</para>
 
     <sect2>
       <title>&mathematica; суулгагчийг ажиллуулах</title>
 
       <para>Эхлээд <application>&mathematica;</application>-ийн 
 	Линукс хоёртын файлууд Линуксийн ABI-г ашиглана гэдгийг та &os;-д  хэлж 
 	өгөх хэрэгтэй. Ингэж хийх хамгийн хялбар арга бол бүх тамгалаагүй 
 	хоёртын файлуудын хувьд анхдагч ELF тамгалалтыг Линукс болгон 
 	дараах тушаалаар тохируулах явдал юм:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl kern.fallback_elf_brand=3</userinput></screen>
 
       <para>Энэ нь тамгалаагүй ELF хоёртын файлууд Линуксийн ABI-г 
 	ашиглана гэж бодоход &os;-г хүргэх бөгөөд та суулгагчийг CDROM-оос шууд 
 	ажиллуулах боломжтой болох ёстой.</para>
 
       <para>Одоо <filename>MathInstaller</filename> файлыг өөрийн 
 	хатуу хөтөч уруу хуулах хэрэгтэй:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>mount /cdrom</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cp /cdrom/Unix/Installers/Linux/MathInstaller /localdir/</userinput></screen>
 
       <para>бөгөөд энэ файл дахь эхний мөрний <literal>/bin/sh</literal>-г 
 	<literal>/compat/linux/bin/sh</literal> гэж солих хэрэгтэй. 
 	Энэ нь суулгагч &man.sh.1;-ийн Линуксийн хувилбарыг ажиллуулахаар 
 	болгож байгаа юм. Дараа нь <literal>Linux)</literal> гэсэн 
 	бүгдийг <literal>FreeBSD)</literal> гэдгээр текст засварлагчаар 
 	юм уу эсвэл доорх дараагийн хэсэгт байгаа скриптээр солих хэрэгтэй. 
 	Үйлдлийн системийг тодорхойлохын тулд <command>uname -s</command> 
 	тушаалыг дууддаг <application>&mathematica;</application> суулгагчид 
 	&os;-г Линукс төст үйлдлийн систем гэж үзэхийг энэ нь хэлж өгнө. 
 	<command>MathInstaller</command>-г ажиллуулахад одоо 
 	<application>&mathematica;</application>-г суулгах болно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&mathematica;-ийн ажиллуулах боломжтой файлуудыг өөрчлөх</title>
 
       <para>Суулгах явцад <application>&mathematica;</application>-ийн 
 	үүсгэсэн бүрхүүлийн скриптүүдийг ашиглахаасаа өмнө өөрчлөх хэрэгтэй. 
 	Хэрэв та <application>&mathematica;</application>-ийн 
 	ажиллуулах боломжтой файлуудыг байрлуулах санд <filename class="directory">/usr/local/bin</filename>-г 
 	сонгосон бол та энэ санд <filename>math</filename>, <filename>mathematica</filename>,
 	<filename>Mathematica</filename>, болон
 	<filename>MathKernel</filename> гэж нэрлэгдсэн файлууд уруу заагдсан 
 	симболын холбоосуудыг олох болно. Эдгээр бүрт <literal>Linux)</literal> 
 	гэдгийг <literal>FreeBSD)</literal> гэдгээр текст засварлагчаар 
 	юм уу эсвэл доорх бүрхүүлийн скриптээр солих хэрэгтэй:</para>
 
       <programlisting>#!/bin/sh
 cd /usr/local/bin
 for i in math mathematica Mathematica MathKernel
   do sed 's/Linux)/FreeBSD)/g' $i &gt; $i.tmp
   sed 's/\/bin\/sh/\/compat\/linux\/bin\/sh/g' $i.tmp &gt; $i
   rm $i.tmp
   chmod a+x $i
 done</programlisting>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Өөрийн &mathematica; нууц үгийг олж авах</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>Ethernet</primary>
 	<secondary>MAC хаяг</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><application>&mathematica;</application>-г эхний удаа 
 	эхлүүлэхэд танаас нууц үг асуух болно. Хэрэв та Wolfram-аас нууц үгээ 
 	авч амжаагүй байгаа бол өөрийн <quote>машины ID</quote>-г авахын тулд 
 	суулгацын санд <command>mathinfo</command>-г ажиллуулах хэрэгтэй. 
 	Энэ машины ID нь таны эхний Ethernet картны MAC хаяг дээр тулгуурласан 
 	болохоор <application>&mathematica;</application>-ийн 
 	өөрийн хуулбарыг та өөр машинууд дээр ажиллуулж чадахгүй юм.</para>
 
       <para>Wolfram-д цахим захидлаар ч юм уу эсвэл утас, факсаар бүртгүүлэх үедээ
 	та  <quote>машины ID</quote>-аа тэдэнд өгөх бөгөөд тэд бүлэг тоонуудаас 
 	тогтох харгалзах нууц үг бүхий хариу өгөх болно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&mathematica; нүүрэн хэсгийг сүлжээгээр ажиллуулах</title>
 
       <para><application>&mathematica;</application> нь тэмдэгтүүдийг 
 	үзүүлэхийн тулд аль ч стандарт үсгийн маягуудын олонлогуудад байдаггүй 
 	тусгай үсгийн маягуудыг ашигладаг (интегралууд, нийлбэрүүд, Грек үсгүүд гэх мэт.). 
 	X протокол нь эдгээр үсгийн маягуудыг <emphasis>өөр дээрээ</emphasis> 
 	локалаар суулгахыг шаарддаг. Энэ нь CDROM юм уу эсвэл 
 	<application>&mathematica;</application> суулгагдсан хостоос
 	эдгээр үсгийн маягуудын хуулбарыг өөрийн локал машин уруу хуулна гэсэн үг юм. 
 	Эдгээр үсгийн маягууд нь CDROM-ийн 
 	<filename>/cdrom/Unix/Files/SystemFiles/Fonts</filename> сан, 
 	эсвэл таны хатуу хөтчийн <filename>/usr/local/mathematica/SystemFiles/Fonts</filename> 
 	санд ихэвчлэн хадгалагддаг. Үсгийн жинхэнэ маягууд нь <filename>Type1</filename> болон 
 	<filename>X</filename> дэд сангуудад байрладаг. Доор тайлбарласан 
 	тэдгээрийг ашиглах хэд хэдэн аргууд байдаг.</para>
 
       <para>Эхний арга нь тэдгээрийг <filename>/usr/X11R6/lib/X11/fonts</filename> 
 	дахь байгаа үсгийн маягийн сангуудын аль нэг уруу хуулах явдал юм. Энэ нь 
 	үсгийн маягийн нэрсийг нэмж, эхний мөрөн дээр үсгийн маягуудын тоог өөрчилж 
 	<filename>fonts.dir</filename> файлыг засварлахыг шаардана. 
 	Мөн өөрөөр та тэдгээрийг хуулсан санд &man.mkfontdir.1; тушаалыг 
 	ажиллуулж бас чадах ёстой юм.</para>
 
       <para>Үүнийг хийх хоёр дахь арга нь сангуудыг <filename>/usr/X11R6/lib/X11/fonts</filename> 
 	уруу хуулах явдал юм:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>cd /usr/X11R6/lib/X11/fonts</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir X</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir MathType1</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd /cdrom/Unix/Files/SystemFiles/Fonts</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cp X/* /usr/X11R6/lib/X11/fonts/X</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cp Type1/* /usr/X11R6/lib/X11/fonts/MathType1</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd /usr/X11R6/lib/X11/fonts/X</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkfontdir</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd ../MathType1</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkfontdir</userinput></screen>
 
       <para>Одоо шинэ үсгийн маягийн сангуудаа өөрийн үсгийн маягийн замдаа нэмнэ:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>xset fp+ /usr/X11R6/lib/X11/fonts/X</userinput>
 &prompt.root; <userinput>xset fp+ /usr/X11R6/lib/X11/fonts/MathType1</userinput>
 &prompt.root; <userinput>xset fp rehash</userinput></screen>
 
       <para>Хэрэв та <application>&xorg;</application> серверийг ашиглаж байгаа бол 
 	эдгээр үсгийн маягийн сангуудыг өөрийн <filename>xorg.conf</filename> файлдаа 
 	нэмэн автоматаар дуудагдахаар тохируулж болно.</para>
 
       <note><para><application>&xfree86;</application> серверүүдийн хувьд 
 	тохиргооны файл нь <filename>XF86Config</filename> байна.</para></note>
       <indexterm><primary>үсгийн маягууд</primary></indexterm>
 
       <para>Хэрэв танд <filename>/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1</filename> 
 	гэгдсэн сан  <emphasis>байхгүй</emphasis> байгаа бол та дээрх жишээн дээрх 
 	<filename>MathType1</filename> сангийн нэрийг <filename>Type1</filename> 
 	болгон өөрчилж болно.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="linuxemu-maple">
     <sect1info>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Аарон</firstname>
 	  <surname>Каплан</surname>
 <!--	  <address><email>aaron@lo-res.org</email></address>-->
 	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	</author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Роберт</firstname>
 	  <surname>Гэтшман</surname>
 <!--	  <address><email>rob@getschmann.org</email></address>-->
 	  <contrib>Тусалсан </contrib>
 	</author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
     <title>&maple; суулгах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>програмууд</primary>
       <secondary><application>Maple</application></secondary>
     </indexterm>
 
     <para><application>&maple;</application> нь <application>&mathematica;</application>-тай 
 	төстэй арилжааны зориулалтын математикийн програм юм. Та энэ програмыг <ulink
       url="http://www.maplesoft.com/"></ulink>-с худалдан авч дараа нь тэндээ 
 	лицензийн файл авахын тулд бүртгүүлэх хэрэгтэй. Энэ програм хангамжийг FreeBSD 
 	дээр суулгахын тулд эдгээр хялбар алхмуудыг дагана уу.</para>
 
       <procedure>
 	<step><para><filename>INSTALL</filename> бүрхүүлийн скриптийг 
 	бүтээгдэхүүний тархацаас ажиллуулна. Суулгац програмаас хүсэхэд 
 	<quote>RedHat</quote> тохируулгыг сонгоорой. Ердийн суулгацын 
 	сан нь <filename
 	  class="directory">/usr/local/maple</filename> байж болох юм.</para></step>
 
         <step><para>Хэрэв та тэгж хийгээгүй бол Maple Waterloo Software 
 	(<ulink url="http://register.maplesoft.com/"></ulink>) компаниас 
 	<application>&maple;</application>-д зориулж лиценз захиж түүнийгээ 
 	<filename>/usr/local/maple/license/license.dat</filename> сан уруу хуулах 
 	хэрэгтэй.</para></step>
 
         <step><para><application>&maple;</application>-тай цуг ирдэг 
 	<filename>INSTALL_LIC</filename> суулгацын бүрхүүлийн 
 	скриптийг ажиллуулж <application>FLEXlm</application> 
 	лиценз менежерийг суулгах хэрэгтэй. Лицензийн серверт зориулж өөрийн 
 	машиныхаа анхдагч хостын нэрийг зааж өгнө.</para></step>
 
         <step><para><filename>/usr/local/maple/bin/maple.system.type</filename> 
 	файлыг доор дурдсанаар нөхөөс хийх хэрэгтэй:</para>
 <programlisting>   ----- snip ------------------
 *** maple.system.type.orig      Sun Jul  8 16:35:33 2001
 --- maple.system.type   Sun Jul  8 16:35:51 2001
 ***************
 *** 72,77 ****
 --- 72,78 ----
           # the IBM RS/6000 AIX case
           MAPLE_BIN="bin.IBM_RISC_UNIX"
           ;;
 +     "FreeBSD"|\
       "Linux")
           # the Linux/x86 case
         # We have two Linux implementations, one for Red Hat and
    ----- snip end of patch -----</programlisting>
 
 	<para><literal>"FreeBSD"|\</literal> мөрийн дараа ямар ч хоосон зай байх 
 	ёсгүйг санаарай.</para>
 
 	<para>Энэхүү нөхөөс нь <quote>FreeBSD</quote>-г Линукс системийн 
 	төрөл маягаар танихыг <application>&maple;</application>-д заадаг. 
 	<filename>bin/maple</filename> бүрхүүлийн скрипт  нь 
 	<filename>bin/maple.system.type</filename> бүрхүүлийн скриптийг 
 	дуудаж тэр нь эргээд үйлдлийн системийн нэрийг олохын тулд 
 	<command>uname -a</command> тушаалыг дууддаг. OS-ийн нэрээс хамаараад 
 	энэ нь аль хоёртын файлуудаа ашиглахаа олох болно.</para></step>
 
       <step><para>Лицензийн серверийг эхлүүлнэ.</para>
 
 	<para><filename>/usr/local/etc/rc.d/lmgrd.sh</filename> гэж 
 	суулгагдсан дараах скрипт нь <command>lmgrd</command>-г эхлүүлэх 
 	хялбар арга юм:</para>
 
 	<programlisting>   ----- snip ------------
 
 #! /bin/sh
 PATH=/usr/local/sbin:/usr/local/bin:/sbin:/bin:/usr/sbin:/usr/bin:/usr/X11R6/bin
 PATH=${PATH}:/usr/local/maple/bin:/usr/local/maple/FLEXlm/UNIX/LINUX
 export PATH
 
 LICENSE_FILE=/usr/local/maple/license/license.dat
 LOG=/var/log/lmgrd.log
 
 case "$1" in
 start)
 	lmgrd -c ${LICENSE_FILE} 2&gt;&gt; ${LOG} 1&gt;&2
 	echo -n " lmgrd"
 	;;
 stop)
 	lmgrd -c ${LICENSE_FILE} -x lmdown 2&gt;&gt; ${LOG} 1&gt;&2
 	;;
 *)
 	echo "Usage: `basename $0` {start|stop}" 1&gt;&2
 	exit 64
 	;;
 esac
 
 exit 0
    ----- snip ------------</programlisting></step>
 
 
       <step><para><application>&maple;</application>-ийг тестээр эхлүүлнэ:</para>
 	<screen>&prompt.user; <userinput>cd /usr/local/maple/bin</userinput>
 &prompt.user; <userinput>./xmaple</userinput></screen>
 
 	<para>Одоо ажиллаж байх ёстой. Maplesoft уруу та FreeBSD-ийн 
 	эх хувилбарыг хүсэж байгаагаа бичихээ мартуузай!</para></step>
     </procedure>
 
     <sect2>
       <title>Түгээмэл асуудлууд</title>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem><para><application>FLEXlm</application> лицензийн 
 	менежертэй ажиллахад төвөгтэй байж болох юм. Энэ тухай нэмэлт 
 	баримтыг <ulink url="http://www.globetrotter.com/"></ulink> хаягаас 
 	олж болно.</para></listitem>
 
 	<listitem><para><command>lmgrd</command> нь лицензийн файлыг хэтэрхий 
 	голж шилдэг, бас хэрэв ямар нэгэн асуудал байвал core файл үүсгэх дуртайгаараа 
 	алдартай програм юм. Зөв лицензийн файл иймэрхүү харагдах ёстой:</para>
 
 <programlisting># =======================================================
 # License File for UNIX Installations ("Pointer File")
 # =======================================================
 SERVER chillig ANY
 #USE_SERVER
 VENDOR maplelmg
 
 FEATURE Maple maplelmg 2000.0831 permanent 1 XXXXXXXXXXXX \
          PLATFORMS=i86_r ISSUER="Waterloo Maple Inc." \
          ISSUED=11-may-2000 NOTICE=" Technische Universitat Wien" \
          SN=XXXXXXXXX</programlisting>
 
 	  <note><para>Энд сериал дугаар болон түлхүүрийг 'X' болгосон байна. 
 		<hostid>chillig</hostid> нь хостын нэр юм.</para></note>
 
   	  <para>Лицензийн файлыг засварлахдаа <quote>FEATURE</quote> мөрийг 
 		(энэ нь лицензийн түлхүүрээр хамгаалагдсан байдаг) оролдохгүй бол 
 		ямар ч асуудал гарахгүй ажиллах болно.</para></listitem>
       </itemizedlist>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="linuxemu-matlab">
     <sect1info>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Дэн</firstname>
 	  <surname>Пэллэг</surname>
 	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	</author>
 	<!-- daniel+handbook@pelleg.org -->
       </authorgroup>
     </sect1info>
     <title>&matlab; суулгах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>програмууд</primary>
       <secondary><application>MATLAB</application></secondary>
     </indexterm>
 
     <para>Энэ баримт нь <application>&matlab; version 6.5</application>-ийн 
 	Линуксийн хувилбарыг &os; систем уруу суулгах процессийг тайлбарлах болно. 
 	<application>&java.virtual.machine;</application>-г тооцохгүй юм бол 
 	энэ нь маш сайн ажилладаг (<xref linkend="matlab-jre">-г үзнэ үү).</para>
 
     <para><application>&matlab;</application>-ийн Линуксийн хувилбарыг 
 	<ulink
       url="http://www.mathworks.com"></ulink> дэх MathWorks-с шууд захиалж болно. 
 	Лицензийн файлыг авах юм уу эсвэл хэрхэн үүсгэх зааврыг бас авахаа мартуузай. 
 	Тэнд байхдаа тэдний програм хангамжийн &os; хувилбарыг хүсэж байгаагаа 
 	мэдэгдээрэй.</para>
 
     <sect2>
       <title>&matlab; суулгах нь</title>
 
       <para><application>&matlab;</application>-г суулгахын тулд 
 	доор дурдсаныг хийнэ:</para>
 
       <procedure>
 	<step>
 	  <para>Суулгацын CD-г хийж холбоно. Суулгацын скриптийн зөвлөснөөр 
 		<username>root</username> болно. Суулгах скриптийг 
 		эхлүүлэхийн тулд доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>/compat/linux/bin/sh /cdrom/install</userinput></screen>
 
 	  <tip>
 	    <para>Суулгагч нь график орчных юм. Хэрэв та дэлгэц онгойлгож 
 		чадахгүй байна гэсэн алдаанууд авбал 
 		<command>setenv HOME ~<replaceable>USER</replaceable></command> 
 		гэж бичих хэрэгтэй бөгөөд энд байгаа <replaceable>USER</replaceable> нь 
 		таны &man.su.1; хийсэн хэрэглэгч юм.</para>
 	  </tip>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para>
 		<application>&matlab;</application>-ийн root санг асуухад 
 		доор дурдсаныг бичнэ:
 		<userinput>/compat/linux/usr/local/matlab</userinput>.</para>
 
 	  <tip>
 	    <para>Суулгах процессийн үлдсэн хэсэгт хялбараар бичдэг байхын тулд өөрийн бүрхүүлийн 
 		хүлээх мөрөн дээр үүнийг бичнэ:
 	      <command>set MATLAB=/compat/linux/usr/local/matlab</command></para>
 	  </tip>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para><application>&matlab;</application> лицензийг авч байхдаа 
 		зааварласны дагуу лицензийн файлыг засварлана.</para>
 
 	  <tip>
 	    <para>Өөрийн дуртай засварлагчаа ашиглан та энэ файлыг 
 		урьдчилан бэлдэж, суулгагч танаас үүнийг засварлахыг 
 		асуухаас өмнө <filename>$MATLAB/license.dat</filename>
 		уруу хуулна.</para>
 	  </tip>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para>Суулгах процессийг гүйцээнэ.</para>
 	</step>
       </procedure>
 
       <para>Энд хүрэхэд таны <application>&matlab;</application> 
 	суулгалт дууссан байна. Үүнийг таны &os; систем уруу холбохын тулд 
 	дараах алхмууд нь <quote>хийж</quote> өгдөг.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Лицензийн Менежерийн эхлүүлэлт</title>
       <procedure>
 	<step>
 	  <para>Лицензийн менежерийн скриптүүдэд зориулж симболын холбоосуудыг үүсгэнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>ln -s $MATLAB/etc/lmboot /usr/local/etc/lmboot_TMW</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ln -s $MATLAB/etc/lmdown /usr/local/etc/lmdown_TMW</userinput></screen>
 	</step>
 	
 	<step>
 	  <para><filename>/usr/local/etc/rc.d/flexlm.sh</filename>-т 
 		эхлүүлэх файлыг үүсгэнэ. Доорх жишээ нь 
 		түгээгдсэн <filename>$MATLAB/etc/rc.lm.glnx86</filename>-ийн 
 		өөрчлөгдсөн хувилбар юм. Өөрчлөлтүүд нь файлын байрлалууд болон 
 		Линуксийн эмуляц доор ажиллах лицензийн менежерийн 
 		эхлүүлэлт байна.</para>
 
 	  <programlisting>#!/bin/sh
 case "$1" in
   start)
         if [ -f /usr/local/etc/lmboot_TMW ]; then
               /compat/linux/bin/sh /usr/local/etc/lmboot_TMW -u <replaceable>username</replaceable> &amp;&amp; echo 'MATLAB_lmgrd'
         fi
         ;;
   stop)
 	if [ -f /usr/local/etc/lmdown_TMW ]; then
             /compat/linux/bin/sh /usr/local/etc/lmdown_TMW  &gt; /dev/null 2&gt;&amp;1
 	fi
         ;;
   *)
 	echo "Usage: $0 {start|stop}"
 	exit 1
 	;;
 esac
 
 exit 0</programlisting>
 
 	  <important>
 	    <para>Файлыг ажиллуулахаар болгох ёстой:</para>
 
 	    <screen>&prompt.root; <userinput>chmod +x /usr/local/etc/rc.d/flexlm.sh</userinput></screen>
 
 	    <para>Та дээрх <replaceable>username</replaceable>-г 
 		өөрийн систем дээрх зөв хэрэглэгчээр солих ёстой 
 		(<username>root</username> биш).</para>
 	  </important>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para>Лицензийн менежерийг дараах тушаалаар эхлүүлнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>/usr/local/etc/rc.d/flexlm.sh start</userinput></screen>
 	</step>
       </procedure>
     </sect2>
 
     <sect2 id="matlab-jre">
       <title>&java;-ийн ажиллах үеийн орчныг холбох</title>
 
       <para><application>&java;</application> Runtime
 	Environment (JRE) буюу Ажиллах үеийн орчны холбоосыг 
 	&os; дээр ажиллаж байгаа уруу зааж өөрчлөх хэрэгтэй:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>cd $MATLAB/sys/java/jre/glnx86/</userinput>
 &prompt.root; <userinput>unlink jre; ln -s ./jre1.1.8 ./jre</userinput></screen>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&matlab;-ийн эхлүүлэх скриптийг үүсгэх</title>
 
       <procedure>
 	<step>
 	  <para>Дараах эхлүүлэх скриптийг 
 		<filename>/usr/local/bin/matlab</filename>-д байрлуулна:
 	  </para>
 
 	  <programlisting>#!/bin/sh
 /compat/linux/bin/sh /compat/linux/usr/local/matlab/bin/matlab "$@"</programlisting>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para>Тэгээд <command>chmod +x /usr/local/bin/matlab</command> 
 		тушаалыг бичнэ.</para>
 	</step>
       </procedure>
 
       <tip>
 	<para>Таны <filename role="package">emulators/linux_base</filename> 
 		хувилбараас шалтгаалаад энэ скриптийг ажиллуулахад алдаа гарч болох юм. 
 		Үүнээс сэргийлэхийн тулд <filename>/compat/linux/usr/local/matlab/bin/matlab</filename> 
 		файлыг засварлаж доорх:</para>
 
 	<programlisting>if [ `expr "$lscmd" : '.*-&gt;.*'` -ne 0 ]; then</programlisting>
 
 	<para>(13.0.1 хувилбар дээр энэ нь 410-р мөрөнд байна) мөрийг ингэж 
 		өөрчлөх хэрэгтэй:</para>
 
 	<programlisting>if test -L $newbase; then</programlisting>
       </tip>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&matlab;-ийн зогсоох скриптийг үүсгэх</title>
 
       <para>&matlab;-ийн зөв дуусдаггүй асуудлыг шийдэхэд дараах зүйлсийг хийх хэрэгтэй.</para>
 
       <procedure>
 	<step>
 	  <para><filename>$MATLAB/toolbox/local/finish.m</filename> 
 		файл үүсгэж түүнд ганц мөр нэмнэ:</para>
 
 	  <programlisting>! $MATLAB/bin/finish.sh</programlisting>
 
 	  <note><para><literal>$MATLAB</literal> нь үг юм.</para></note>
 
 	  <tip>
 	    <para>Тэр сан дотроо гарахаас өмнө өөрийн ажлын талбарыг хадгалах 
 		боломжийг олгох <filename>finishsav.m</filename> болон
 	      <filename>finishdlg.m</filename> файлуудыг та олох болно.
 		Хэрэв та тэдгээрийн аль нэгийг ашиглаж байгаа бол дээрх мөрийг 
 		<literal>save</literal> тушаалын дараа нэн даруй оруулах 
 		хэрэгтэй.</para></tip>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para>доор дурдсаныг агуулсан 
 		<filename>$MATLAB/bin/finish.sh</filename> файлыг 
 		үүсгэнэ:</para>
 
 	  <programlisting>#!/usr/compat/linux/bin/sh
 (sleep 5; killall -1 matlab_helper) &
 exit 0</programlisting>
 	</step>
 
 	<step>
 	  <para>Файлыг ажиллах боломжтой болгоно:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>chmod +x $MATLAB/bin/finish.sh</userinput></screen>
 	</step>
       </procedure>
     </sect2>
 
     <sect2 id="matlab-using">
       <title>&matlab;-ийг ашиглах</title>
 
       <para>Энд хүрэхэд та <command>matlab</command> 
 	гэж бичин үүнийг ашиглаж эхлэхэд бэлэн болсон байна.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="linuxemu-oracle">
     <sect1info>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Марсел</firstname>
 	  <surname>Мууленаар</surname>
 	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	</author>
 	<!-- marcel@cup.hp.com -->
       </authorgroup>
     </sect1info>
     <title>&oracle; суулгах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>програмууд</primary>
       <secondary><application>Oracle</application></secondary>
     </indexterm>
 
     <sect2>
       <title>Оршил</title>
       <para>Энэ баримт нь Линуксд зориулсан <application>&oracle; 8.0.5</application> болон
 	<application>&oracle; 8.0.5.1 Enterprise Edition</application>-г FreeBSD машин 
 	уруу суулгах процессийг тайлбарлах болно.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Линуксийн орчныг суулгах</title>
 
       <para>Та <filename role='package'>emulators/linux_base</filename> болон
 	<filename role='package'>devel/linux_devtools</filename> програмууд 
 	портын цуглуулгаас суусан эсэхийг шалгаарай. Та эдгээр портын хувьд асуудалтай байгаа 
 	бол багцууд юм уу эсвэл портын цуглуулгад байгаа хуучин хувилбаруудыг ашиглах хэрэгтэй 
 	болж болох юм.</para>
 
       <para>Хэрэв та ухаалаг агентийг ажиллуулахыг хүсэж байгаа бол Red Hat Tcl 
 	багц: <filename>tcl-8.0.3-20.i386.rpm</filename>-г бас суулгах хэрэгтэй болно. 
 	Албан ёсны  <application>RPM</application> порттой (<filename role='package'>archivers/rpm</filename>) 
 	багцуудыг суулгах ерөнхий тушаал бол:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>rpm -i --ignoreos --root /compat/linux --dbpath /var/lib/rpm <replaceable>package</replaceable></userinput></screen>
 
       <para><replaceable>package</replaceable>-ийн суулгалт ямар ч алдаа үүсгэх ёсгүй.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&oracle; орчныг үүсгэх</title>
 
       <para><application>&oracle;</application>-г суулгахаасаа өмнө та тохирох орчныг тохируулах 
 	хэрэгтэй. Энэ баримт нь <application>&oracle;</application>-г суулгах зааварт тайлбарласныг биш
 	Линуксд зориулсан <application>&oracle;</application>-г 
 	FreeBSD дээр ажиллуулахын тулд <emphasis>яг</emphasis> юу хийхийг зөвхөн тайлбарладаг.</para>
 
       <sect3 id="linuxemu-kernel-tuning">
         <title>Цөмийг тааруулах</title>
 	<indexterm><primary>цөмийг тааруулах</primary></indexterm>
 
 	<para><application>&oracle;</application>-г суулгах зааварт тайлбарласнаар хуваалцсан 
 	санах ойн хамгийн их хэмжээг тохируулах хэрэгтэй. FreeBSD дээр <literal>SHMMAX</literal>-г 
 	битгий ашиглаарай. <literal>SHMMAX</literal> нь ердөө л <literal>SHMMAXPGS</literal> болон
 	  <literal>PGSIZE</literal>-с тооцоологдон гаргагддаг. Тийм болохоор 
 	<literal>SHMMAXPGS</literal>-г тодорхойл. Бусад бүх тохируулгууд зааварт 
 	тайлбарласны дагуу ашиглагдаж болно. Жишээ нь:</para>
 
 	<programlisting>options SHMMAXPGS=10000
 options SHMMNI=100
 options SHMSEG=10
 options SEMMNS=200
 options SEMMNI=70
 options SEMMSL=61</programlisting>
 
 	<para>Эдгээр тохируулгуудыг өөрийн <application>&oracle;</application>-ийн хэрэглээнд 
 	тааруулж тохируулах хэрэгтэй.</para>
 
 	<para>Мөн цөмийн тохиргооны файлдаа дараах тохируулгуудтай байгаа эсэхээ бас шалгаарай:</para>
 
 <programlisting>options SYSVSHM #SysV shared memory
 options SYSVSEM #SysV semaphores
 options SYSVMSG #SysV interprocess communication</programlisting>
       </sect3>
 
       <sect3 id="linuxemu-oracle-account">
 
         <title>&oracle; бүртгэл</title>
 
 	<para>Өөр бусад бүртгэл үүсгэдэг шигээ <username>oracle</username> бүртгэл үүсгэнэ. 
 	<username>oracle</username> бүртгэл нь Линуксийн бүрхүүл өгөх шаардлагатай 
 	цорын ганц тусгай бүртгэл юм. <filename>/etc/shells</filename> файлд 
 	<literal>/compat/linux/bin/bash</literal>-г нэмээд <username>oracle</username> 
 	хэрэглэгчийн бүрхүүлийг <filename>/compat/linux/bin/bash</filename> гэж 
 	тохируулна.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="linuxemu-environment">
         <title>Орчин</title>
 
 	<para><envar>ORACLE_HOME</envar> болон <envar>ORACLE_SID</envar> зэрэг 
 	ердийн <application>&oracle;</application> хувьсагчуудаас гадна та дараах орчны 
 	хувьсагчуудыг тохируулах ёстой:</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
           <colspec colwidth="1*">
           <colspec colwidth="2*">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Хувьсагч</entry>
 
 		<entry>Утга</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry><envar>LD_LIBRARY_PATH</envar></entry>
 
 		<entry><literal>$ORACLE_HOME/lib</literal></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><envar>CLASSPATH</envar></entry>
 
 		<entry><literal>$ORACLE_HOME/jdbc/lib/classes111.zip</literal></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><envar>PATH</envar></entry>
 
 		<entry><literal>/compat/linux/bin
 /compat/linux/sbin
 /compat/linux/usr/bin
 /compat/linux/usr/sbin
 /bin
 /sbin
 /usr/bin
 /usr/sbin
 /usr/local/bin
 $ORACLE_HOME/bin</literal></entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
         <para>Бүх орчны хувьсагчуудыг <filename>.profile</filename>-д тохируулахыг 
 	зөвлөдөг. Гүйцэд жишээ бол дараах байна:</para>
 
 <programlisting>ORACLE_BASE=/oracle; export ORACLE_BASE
 ORACLE_HOME=/oracle; export ORACLE_HOME
 LD_LIBRARY_PATH=$ORACLE_HOME/lib
 export LD_LIBRARY_PATH
 ORACLE_SID=ORCL; export ORACLE_SID
 ORACLE_TERM=386x; export ORACLE_TERM
 CLASSPATH=$ORACLE_HOME/jdbc/lib/classes111.zip
 export CLASSPATH
 PATH=/compat/linux/bin:/compat/linux/sbin:/compat/linux/usr/bin
 PATH=$PATH:/compat/linux/usr/sbin:/bin:/sbin:/usr/bin:/usr/sbin
 PATH=$PATH:/usr/local/bin:$ORACLE_HOME/bin
 export PATH</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&oracle;-ийг суулгах</title>
 
       <para>Линуксийн эмуляторын хайхрамжгүй бүрэн бүтэн бус байдлаас болоод 
 	суулгагчийг эхлүүлэхээсээ өмнө та <filename>.oracle</filename> 
 	санг <filename>/var/tmp</filename> дотор үүсгэх хэрэгтэй болдог. 
 	Үүнийг <username>oracle</username> хэрэглэгч эзэмшихээр болгох 
 	хэрэгтэй. Та <application>&oracle;</application>-г ямар ч 
 	асуудалгүйгээр суулгаж чадах ёстой. Хэрэв танд асуудлууд учирвал 
 	эхлээд өөрийн <application>&oracle;</application> тархац ба/эсвэл 
 	тохиргоог шалгах хэрэгтэй! <application>&oracle;</application>-г 
 	суулгасныхаа дараа та дараах хоёр дэд хэсэгт тайлбарласан нөхөөсүүдийг 
 	хийж өгөх хэрэгтэй.</para>
 
       <para>Байнга учирдаг асуудал бол TCP протоколын хувиргагч зөв суулгагдаагүй 
 	байдаг явдал юм. Үүнээс болоод та ямар ч TCP сонсогч эхлүүлж чадахгүй. 
 	Дараах үйлдлүүд нь энэ асуудлыг шийдэхэд тусалдаг:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>cd $ORACLE_HOME/network/lib</userinput>
 &prompt.root; <userinput>make -f ins_network.mk ntcontab.o</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd $ORACLE_HOME/lib</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ar r libnetwork.a ntcontab.o</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd $ORACLE_HOME/network/lib</userinput>
 &prompt.root; <userinput>make -f ins_network.mk install</userinput></screen>
 
       <para><filename>root.sh</filename>-г дахин ажиллуулахаа битгий мартаарай!</para>
 
     <sect3 id="linuxemu-patch-root">
       <title>root.sh-д нөхөөс хийх</title>
 
 	<para><application>&oracle;</application>-г суулгаж байхад 
 	<username>root</username> эрхээр хийгдэх шаардлагатай зарим үйлдлүүд 
 	<filename>root.sh</filename> гэж нэрлэгдсэн бүрхүүлийн скриптэд 
 	бичигдсэн байдаг. Энэ скрипт нь <filename>orainst</filename> санд 
 	бичигдсэн байдаг. <command>chown</command> тушаалын зөв байрлалыг 
 	ашиглахаар болгож дараах нөхөөсийг <filename>root.sh</filename>-д 
 	хийх хэрэгтэй, эсвэл өөрөөр скриптийг Линуксийн эх бүрхүүл дээр ажиллуулах 
 	хэрэгтэй.</para>
 
 	<programlisting>*** orainst/root.sh.orig Tue Oct 6 21:57:33 1998
 --- orainst/root.sh Mon Dec 28 15:58:53 1998
 ***************
 *** 31,37 ****
 # This is the default value for CHOWN
 # It will redefined later in this script for those ports
 # which have it conditionally defined in ss_install.h
 ! CHOWN=/bin/chown
 #
 # Define variables to be used in this script
 --- 31,37 ----
 # This is the default value for CHOWN
 # It will redefined later in this script for those ports
 # which have it conditionally defined in ss_install.h
 ! CHOWN=/usr/sbin/chown
 #
 # Define variables to be used in this script</programlisting>
 
 	<para>CD-ээс <application>&oracle;</application>-г та суулгахгүй
 	үед <filename>root.sh</filename>-д зориулсан эхийг нөхөж болно. 
 	Үүнийг <filename>rthd.sh</filename> гэдэг бөгөөд эх модны 
 	<filename>orainst</filename> санд байрладаг.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="linuxemu-patch-tcl">
 	<title>genclntsh-д нөхөөс хийх</title>
 
 	<para><command>genclntsh</command> скрипт нь хуваалцсан ганц клиентийн санг 
 	үүсгэхэд ашиглагддаг. Үзүүлбэрүүдийг бүтээж байхад үүнийг ашигладаг. 
 	<envar>PATH</envar>-н тодорхойлолтыг тайлбар болгохын тулд 
 	дараах нөхөөсийг хийх хэрэгтэй:</para>
 
 	<programlisting>*** bin/genclntsh.orig Wed Sep 30 07:37:19 1998
 --- bin/genclntsh Tue Dec 22 15:36:49 1998
 ***************
 *** 32,38 ****
 #
 # Explicit path to ensure that we're using the correct commands
 #PATH=/usr/bin:/usr/ccs/bin export PATH
 ! PATH=/usr/local/bin:/bin:/usr/bin:/usr/X11R6/bin export PATH
 #
 # each product MUST provide a $PRODUCT/admin/shrept.lst
 --- 32,38 ----
 #
 # Explicit path to ensure that we're using the correct commands
 #PATH=/usr/bin:/usr/ccs/bin export PATH
 ! #PATH=/usr/local/bin:/bin:/usr/bin:/usr/X11R6/bin export PATH
 #
 # each product MUST provide a $PRODUCT/admin/shrept.lst</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>&oracle;-г ажиллуулах</title>
 
       <para>Заавруудыг дагасны дараа та <application>&oracle;</application>-г 
 	Линукс дээр ажиллуулж байгаа юм шиг ажиллуулж чадах ёстой.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="sapr3">
     <sect1info>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Холгэр</firstname>
 	  <surname>Кипп</surname>
 	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	</author>
       </authorgroup>
       <!-- holger.kipp@alogis.com -->
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Валентино</firstname>
 	  <surname>Вашетто</surname>
 	  <contrib>Эх хувилбарыг SGML рүү хөрвүүлсэн </contrib>
 	</author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
 
     <title>&sap.r3; суулгах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>Програмууд</primary>
       <secondary><application>SAP R/3</application></secondary>
     </indexterm>
 
     <para>FreeBSD ашиглан <application>&sap;</application> системүүдийг суулгах нь 
 	&sap;-ийн дэмжих багаар дэмжигддэггүй &mdash;тэдгээр нь зөвхөн баталгаажсан 
 	тавцангуудын хувьд дэмжлэг санал болгодог.</para>
 
     <sect2 id="preface">
       <title>Оршил</title>
 
       <para>Энэ баримт нь FreeBSD болон <application>&oracle;</application>-ийн суулгалтыг 
 	оруулаад Линуксд зориулсан <application>&sap.r3; System</application>-г 
 	<application>&oracle; Database</application>-тэй цуг FreeBSD машин дээр суулгах 
 	боломжит аргыг тайлбарлах болно. Хоёр өөр тохиргоог тайлбарлана:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para>FreeBSD 4.3-STABLE дээр <application>&oracle; 8.0.5</application>-тай 
 		цуг <application>&sap.r3; 4.6B (IDES)</application></para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>FreeBSD 4.5-STABLE дээр <application>&oracle; 8.1.7</application>-тай 
 		цуг <application>&sap.r3; 4.6C</application></para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <para>Энэ баримт нь бүх чухал алхмуудыг илүү дэлгэрэнгүй тайлбарлахыг оролддог ч 
 	гэсэн <application>&oracle;</application> болон
 	<application>&sap.r3;</application>-ийн суулгалтын заавруудыг 
 	орлох зорилгоор хийгдээгүй юм.</para>
 
       <para><application>&sap;</application>-д зориулсан 
 	<application>&sap.r3;</application> Линуксийн хувилбартай 
 	ирдэг баримтыг болон <application>&oracle;</application>-тай холбоотой 
 	асуултууд, <application>&oracle;</application> болон 
 	<application>&sap; OSS</application>-ийн эх үүсвэрүүдийг 
 	үзнэ үү.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="software">
       <title>Програм хангамж</title>
 
       <para>Дараах CD-ROM-ууд нь <application>&sap;</application> суулгалтуудад ашиглагддаг:</para>
 
       <sect3 id="software-46b">
 	<title>&sap.r3; 4.6B, &oracle; 8.0.5</title>
 
       <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	<tgroup cols=3>
 	  <thead>
 	    <row>
 	      <entry>Нэр</entry> <entry>Дугаар</entry> <entry>Тайлбар</entry>
 	    </row>
 	  </thead>
 	  <tbody>
 	    <row>
 	      <entry>KERNEL</entry> <entry>51009113</entry> <entry>SAP Цөм Oracle /
 		Суулгалт / AIX, Линукс, Solaris</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>RDBMS</entry> <entry>51007558</entry> <entry>Oracle / RDBMS 8.0.5.X /
 		Линукс</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>EXPORT1</entry> <entry>51010208</entry> <entry>IDES / DB-Export /
 		6 Дискний 1-р Диск</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>EXPORT2</entry> <entry>51010209</entry> <entry>IDES / DB-Export /
 		6 Дискний 2-р Диск</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>EXPORT3</entry> <entry>51010210</entry> <entry>IDES / DB-Export /
 		6 Дискний 3-р Диск</entry>
 	    </row>
    
 	    <row>
 	      <entry>EXPORT4</entry> <entry>51010211</entry> <entry>IDES / DB-Export /
 		6 Дискний 4-р Диск</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>EXPORT5</entry> <entry>51010212</entry> <entry>IDES / DB-Export /
 		6 Дискний 5-р Диск</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>EXPORT6</entry> <entry>51010213</entry> <entry>IDES / DB-Export /
 		6 Дискний 6-р Диск</entry>
 	    </row>
 	  </tbody>
 	</tgroup>
       </informaltable>
 
       <para>Мөн бид <application>&oracle; 8
 	Сервер</application> (Линуксийн Цөмийн Хувилбар 2.0.33-т зориулсан 
 	урьдчилсан хувилбар 8.0.5) CD-г ашигласан ба энэ нь тийм ч шаардлагатай 
 	биш бөгөөд бас FreeBSD 4.3-STABLE (4.3 RELEASE-с дөнгөж хэд хоног өнгөрч 
 	байсан) хувилбарыг ашигласан.</para>
 
       </sect3>
       <sect3 id="software-46c">
 	<title>&sap.r3; 4.6C SR2, &oracle; 8.1.7</title>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols=3>
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Нэр</entry> <entry>Дугаар</entry> <entry>Тайлбар</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry>KERNEL</entry> <entry>51014004</entry> <entry>SAP Цөм Oracle /
 		  SAP Цөмийн Хувилбар 4.6D / DEC, Линукс</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>RDBMS</entry> <entry>51012930</entry> <entry>Oracle 8.1.7/ RDBMS /
 		  Линукс</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>EXPORT1</entry> <entry>51013953</entry> <entry>Хувилбар 4.6C SR2 / Export
 		  / 4 Дискний 1-р Диск</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>EXPORT1</entry> <entry>51013953</entry> <entry>Хувилбар 4.6C SR2 / Export
 		  / 4 Дискний 2-р Диск</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>EXPORT1</entry> <entry>51013953</entry> <entry>Хувилбар 4.6C SR2 / Export
 		  / 4 Дискний 3-р Диск</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>EXPORT1</entry> <entry>51013953</entry> <entry>Хувилбар 4.6C SR2 / Export
 		  / 4 Дискний 4-р Диск</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>LANG1</entry> <entry>51013954</entry> <entry>Хувилбар 4.6C SR2 /
 		  Хэл / DE, EN, FR / 3 Дискний 1-р Диск</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
         <para>Суулгахыг хүссэн хэлээс хамаарч хэлний нэмэлт CD-үүд хэрэг болж болох юм. 
 	Энд бид DE болон EN (Герман болон Англи) хэлүүдийг ашиглаж байгаа, тийм болохоор 
 	зөвхөн хэлний эхний CD хэрэгтэй юм. Тэмдэглэн хэлэхэд бүх дөрвөн EXPORT CD-үүдийн 
 	дугаар адил байна. Хэлний гурван CD-үүд бас адил дугаартай байна (энэ нь 4.6B IDES 
 	хувилбарын CD дугаарлалтаас өөр юм). Үүнийг бичиж байх үед суулгалт нь 
 	FreeBSD 4.5-STABLE (20.03.2002) хувилбар дээр ажиллаж байгаа болно.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="sap-notes">
       <title>&sap; тэмдэглэлүүд</title>
 
       <para><application>&sap.r3;</application>-ийг суулгахаасаа өмнө 
 	дараах тэмдэглэгээнүүдийг унших хэрэгтэй. Энэ нь бас суулгаж байх явцад 
 	ашигтай болох нь тогтоогдсон:</para>
 
       <sect3 id="sap-notes-46b">
 	<title>&sap.r3; 4.6B, &oracle; 8.0.5</title>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Дугаар</entry>
 		<entry>Нэр</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 
 	      <row>
 		<entry>0171356</entry> <entry>Линукс дээрх SAP програм хангамж: Үндсэн тайлбарууд</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0201147</entry> <entry>INST: UNIX - Oracle дээрх  4.6C R/3 Inst.</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0373203</entry> <entry>Шинэчлэл / Шилжүүлэлт Oracle 8.0.5 --&gt;
 		  8.0.6/8.1.6 ЛИНУКС</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0072984</entry> <entry>Oracle-д зориулсан Digital UNIX 4.0B Хувилбар</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0130581</entry> <entry>R3SETUP-ийн DIPGNTAB алхам зогсох</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0144978</entry> <entry>Таны систем зөв суулгагдаагүй байна</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0162266</entry> <entry>Windows
 		  NT / W2K дээрх R3SETUP-д зориулсан асуултууд болон зааврууд</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
       </sect3>
 
       <sect3 id="sap-notes-46c">
 	<title>&sap.r3; 4.6C, &oracle; 8.1.7</title>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Дугаар</entry>
 		<entry>Нэр</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry>0015023</entry> <entry>Хүснэгт TCPDB (RSXP0004)
 		  (EBCDIC)-г эхлүүлэх</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0045619</entry> <entry>Хэд хэдэн хэлүүд болон үсгийн хэлбэрүүдтэй R/3</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0171356</entry> <entry>Линукс дээрх SAP програм хангамж: Үндсэн тайлбарууд</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0195603</entry> <entry>RedHat 6.1 Enterprise хувилбар:
 		  Мэдэгдэж байгаа асуудлууд</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0212876</entry> <entry>Архивлах шинэ хэрэгсэл SAPCAR</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0300900</entry> <entry>Линукс: Гаргасан DELL тоног төхөөрөмж</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0377187</entry> <entry>RedHat 6.2: чухал тэмдэглэгээнүүд</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0387074</entry> <entry>INST: UNIX дээрх R/3 4.6C SR2 суулгалт</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0387077</entry> <entry>INST: UNIX - Oracle дээрх R/3 4.6C SR2 Inst.</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry>0387078</entry> <entry>UNIX дээрх SAP програм хангамж: OS-ийн хамаарлууд
 		  4.6C SR2</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="hardware-requirements">
       <title>Тоног төхөөрөмжийн шаардлагууд</title>
 
       <para><application>&sap.r3; System</application>-ийн суулгалтад 
 	дараах төхөөрөмжүүд хангалттай. Үйлдвэрлэлийн зорилгоор ашиглахад 
 	мэдээж илүү тодорхой хэмжээнүүд шаардлагатай:</para>
 
       <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	<tgroup cols="3">
 	  <thead>
 	    <row>
 	      <entry>Бүрэлдэхүүн</entry>
 	      <entry>4.6B</entry>
 	      <entry>4.6C</entry>
 	    </row>
 	  </thead>
 	  <tbody>
 	    <row>
 	      <entry>Процессор</entry>
 	      <entry>2 x 800MHz &pentium; III</entry>
 	      <entry>2 x 800MHz &pentium; III</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>Санах ой</entry>
 	      <entry>1GB ECC</entry>
 	      <entry>2GB ECC</entry>
 	    </row>
 
 	    <row>
 	      <entry>Хатуу дискний зай</entry>
 	      <entry>50-60GB (IDES)</entry>
 	      <entry>50-60GB (IDES)</entry>
 	    </row>
 	  </tbody>
 	</tgroup>
       </informaltable>
 
       <para>Үйлдвэрлэлд том кэш, өндөр хурдтай дискний хандалт 
 	(SCSI, RAID тоног төхөөрөмжийн хянагч), USV болон ECC-RAM бүхий 
 	&xeon; процессоруудыг ашиглахыг зөвлөдөг. Хатуу дискний их хэмжээний зай нь 
 	суулгах явцад 27&nbsp;GB хэмжээтэй мэдээллийн баазын файлуудыг үүсгэдэг 
 	урьдчилан тохируулсан IDES системээс болдог. Энэ зай нь эхний үйлдвэрлэлийн 
 	систем болон програмын өгөгдлүүдэд бас хангалттай байдаг.</para>
 
       <sect3 id="hardware-46b">
 	<title>&sap.r3; 4.6B, &oracle; 8.0.5</title>
 
       <para>Дараах тоног төхөөрөмж ашиглагдсан: 2 ширхэг 800&nbsp;MHz &pentium;&nbsp;III 
 	процессор бүхий хоёр процессор суулгаж болох хавтан, 29160 Ultra160 SCSI адаптер
 	(40/80&nbsp;GB DLT соронзон хальсны хөтөч болон CDROM-д хандахын тулд) 
 	&mylex; &acceleraid; (2 суваг, 32&nbsp;MB RAM-тай firmware 6.00-1-00) 
 	ашиглагдсан. &mylex; RAID хянагч уруу хоёр 17&nbsp;GB хатуу диск 
 	(толин тусгал хийгдсэн) болон дөрвөн 36&nbsp;GB хатуу диск (RAID түвшин 5) залгагдсан болно.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="hardware-46c">
 	<title>&sap.r3; 4.6C, &oracle; 8.1.7</title>
 
       <para>Энэ суулгалтад &dell; &poweredge; 2500 ашиглагдсан: 
 	хоёр 1000&nbsp;MHz &pentium;&nbsp;III процессор (256&nbsp;kB Кэш) бүхий хоёр 
 	процессор суулгаж болох хавтан, 2&nbsp;GB PC133 ECC SDRAM, 128&nbsp;MB санах ойтой 
 	PERC/3 DC PCI RAID Хянагч болон EIDE DVD-ROM хөтөч ашиглагдсан. RAID хянагч уруу 
 	хоёр 18&nbsp;GB хатуу диск (толин тусгал хийгдсэн) болон дөрвөн 36&nbsp;GB хатуу диск
 	(RAID түвшин 5) залгагдсан болно.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="installation">
       <title>FreeBSD-ийн суулгалт</title>
 
       <para>Та эхлээд FreeBSD суулгах хэрэгтэй. Үүнийг хийх хэд хэдэн арга байгаа бөгөөд 
 	дэлгэрэнгүй мэдээллийг <xref
 	linkend="install-diff-media">-с уншина уу.</para>
 
       <sect3 id="disk-layout">
 	<title>Дискний дүр зураг</title>
 
 	<para>Хялбар байлгахын тулд ижил дискний байршлыг 
 	 <application>&sap.r3; 46B</application> болон <application>&sap.r3; 46C
 	  SR2</application> суулгалтад хэрэглэсэн. Суулгалт өөр өөр тоног төхөөрөмжин 
 		(<filename>/dev/da</filename>
 	  болон <filename>/dev/amr</filename>, тэгэхээр хэрэв AMI &megaraid;-г ашиглаж байгаа бол
 		<filename>/dev/da0s1a</filename>-ийн оронд <filename>/dev/amr0s1a</filename>-г  харах 
 		болно) дээр хийгдсэн болохоор зөвхөн төхөөрөмжийн нэрс өөрчлөгдсөн:</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="4">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Файлын систем</entry>
 		<entry>Хэмжээ (1k-блок)</entry>
 		<entry>Хэмжээ (GB)</entry>
 		<entry>Холбогдсон газар</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da0s1a</filename></entry>
 		<entry>1.016.303</entry>
 		<entry>1</entry>
 		<entry><filename>/</filename></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da0s1b</filename></entry>
 		<entry> </entry>
 		<entry>6</entry>
 		<entry>swap</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da0s1e</filename></entry>
 		<entry>2.032.623</entry>
 		<entry>2</entry>
 		<entry><filename>/var</filename></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da0s1f</filename></entry>
 		<entry>8.205.339</entry>
 		<entry>8</entry>
 		<entry><filename>/usr</filename></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da1s1e</filename></entry>
 		<entry>45.734.361</entry>
 		<entry>45</entry>
 		<entry><filename>/compat/linux/oracle</filename></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da1s1f</filename></entry>
 		<entry>2.032.623</entry>
 		<entry>2</entry>
 		<entry><filename>/compat/linux/sapmnt</filename></entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/dev/da1s1g</filename></entry>
 		<entry>2.032.623</entry>
 		<entry>2</entry>
 		<entry><filename>/compat/linux/usr/sap</filename></entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
 	<para>Урьдаар &mylex; юм уу эсвэл PERC/3 RAID програм хангамжаар 
 	хоёр логик хөтчийг тохируулж эхлүүлэх хэрэгтэй. Програм хангамж нь 
 	<acronym>BIOS</acronym>-ийн ачаалах үед эхлүүлэгдэж болдог.</para>
 
 	<para>Энэхүү дискний байршил нь &sap;-ийн зөвлөдгөөс шал ондоо 
 	байгааг санаарай. &sap; нь <application>&oracle;</application> 
 	дэд сангуудыг (болон бусад заримыг) тусад нь холбохыг санал болгодог &mdash; 
 	бид хялбар байх үүднээс тэдгээрийг жинхэнэ дэд сангууд маягаар үүсгэхээр 
 	шийдсэн юм.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="makeworldandnewkernel">
 	<title><command>make world</command> болон шинэ цөм</title>
 
 	<para>Хамгийн сүүлийн -STABLE эхийг татаж авах хэрэгтэй. Өөрийн цөмийн тохиргооны 
 	файлаа тохируулсны дараа ертөнц болон өөрийн өөрчилсөн цөмөө дахин бүтээх хэрэгтэй. 
 	Энд та бас <application>&sap.r3;</application>
 	  болон <application>&oracle;</application>-ийн шаарддаг 
 	<link linkend="kerneltuning">цөмийн параметрүүдийг</link> 
 	оруулах хэрэгтэй.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="installingthelinuxenviornment">
       <title>Линуксийн орчныг суулгах</title>
 
       <sect3 id="installinglinuxbase-system">
 	<title>Линуксийн үндсэн системийн суулгах</title>
 
 	<para>Эхлээд <link linkend="linuxemu-libs-port">linux_base</link> портыг 
 		суулгах хэрэгтэй (<username>root</username> эрхээр):</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /usr/ports/emulators/linux_base-fc4</userinput>
 &prompt.root; <userinput>make install distclean</userinput></screen>
 
       </sect3>
 
 
       <sect3 id="installinglinuxdevelopment">
 	<title>Линуксийн хөгжүүлэлтийн орчинг суулгах</title>
 
 	<para><xref linkend="linuxemu-oracle">-д дурдсаны дагуу FreeBSD дээр 
 	<application>&oracle;</application>-г суулгахыг хүсэж байгаа бол Линуксийн 
 	хөгжүүлэлтийн орчин хэрэгтэй:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /usr/ports/devel/linux_devtools</userinput>
 &prompt.root; <userinput>make install distclean</userinput></screen>
 
 	<para>Линуксийн хөгжүүлэлтийн орчин зөвхөн <application>&sap.r3;
 	  46B IDES</application> суулгалтад зориулагдан суугдсан. 
 	<application>&oracle; DB</application> нь FreeBSD систем дээр 
 	дахин холбоос хийгдээгүй бол энэ нь шаардлагагүй юм. Линукс 
 	системээс <application>&oracle;</application>-ийн tar бөмбөгийг 
 	ашиглаж байгаа тохиолдол нь энэ юм.</para>
 
       </sect3>
 
 
       <sect3 id="installingnecessaryrpms">
 	<title>Шаардлагатай RPM-үүдийг суулгах</title>
 	<indexterm><primary>RPM-үүд</primary></indexterm>
 
 	<para><command>R3SETUP</command> програмыг эхлүүлэхийн тулд PAM дэмжлэг 
 	хэрэгтэй. FreeBSD 4.3-STABLE дээрх эхний <application>&sap;</application> 
 	суулгалтын үед бид PAM-ийг шаардлагатай бүх багцуудтай нь суулгахыг оролдсон 
 	бөгөөд эцэст нь PAM багцын суулгалтыг хийсэн юм. Үүний дүнд энэ нь ажилласан.
 	<application>&sap.r3; 4.6C SR2</application>-ийн хувьд бид 
 	PAM RPM-ийн суулгалтыг шууд хийсэн ба энэ нь бас ажилласан юм. Тийм болохоор 
 	хамааралтай багцууд хэрэггүй байх:</para>
 
 
 <screen>&prompt.root; <userinput>rpm -i --ignoreos --nodeps --root /compat/linux --dbpath /var/lib/rpm \
 pam-0.68-7.i386.rpm</userinput></screen>
 
 	<para><application>&oracle; 8.0.5</application>-ийн хувьд 
 	ухаалаг агентийг ажиллуулахын тулд бид RedHat Tcl багц
 	  <filename>tcl-8.0.5-30.i386.rpm</filename>-г 
 	суулгах хэрэгтэй болсон (тэгэхгүй бол <application>&oracle;</application>-г 
 	суулгах явцад дахин холбоос үүсгэлт ажиллахгүй болно). <application>&oracle;</application>-ийн 
 	дахин холбоос үүсгэлтийн талаар бусад зарим асуудлууд байдаг боловч 
 	энэ нь FreeBSD-тэй холбоотой биш <application>&oracle;</application> Линуксийн 
 	асуудал юм.</para>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="linuxprocandfallbackelfbrand">
 	<title>Зарим нэгэн нэмэлт зөвлөмжүүд</title>
 
 	<para><literal>linprocfs</literal>-г <filename>/etc/fstab</filename> 
 	уруу нэмэх нь сайн санаа байж болох бөгөөд дэлгэрэнгүй мэдээллийг &man.linprocfs.5; 
 	гарын авлагын хуудаснаас үзнэ үү. Тохируулах өөр нэг параметр нь <filename>/etc/sysctl.conf</filename>-д 
 	хийгддэг <literal>kern.fallback_elf_brand=3</literal> тохиргоо юм.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="creatingsapr3env">
       <title>&sap.r3; орчинг үүсгэх</title>
 
       <sect3 id="filesystemsandmountpoints">
 	<title>Шаардлагатай файлын системүүд болон холболтын цэгүүдийг үүсгэх</title>
 
 	<para>Хялбар суулгалтын хувьд дараах файлын системүүдийг үүсгэхэд 
 	хангалттай:</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>холбох цэг</entry>
 		<entry>хэмжээ GB</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry><filename>/compat/linux/oracle</filename></entry>
 		<entry>45 GB</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/compat/linux/sapmnt</filename></entry>
 		<entry>2 GB</entry>
 	      </row>
 
 	      <row>
 		<entry><filename>/compat/linux/usr/sap</filename></entry>
 		<entry>2 GB</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
 	<para>Зарим нэгэн холбоосуудыг бас үүсгэх шаардлагатай. Тэгэхгүй бол 
 	<application>&sap;</application> суулгагч холбоосуудыг шалгаж 
 	гомдоллох болно:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>ln -s /compat/linux/oracle /oracle</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ln -s /compat/linux/sapmnt /sapmnt</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ln -s /compat/linux/usr/sap /usr/sap</userinput></screen>
 
 	<para>Суулгалтын явц дахь болзошгүй алдааны мэдэгдэл (энд
 	  Систем <emphasis>PRD</emphasis> болон
 	  <application>&sap.r3; 4.6C SR2</application>
 	  суулгалттай цуг):</para>
 
 	<screen>INFO 2002-03-19 16:45:36 R3LINKS_IND_IND SyLinkCreate:200
     Checking existence of symbolic link /usr/sap/PRD/SYS/exe/dbg to
     /sapmnt/PRD/exe. Creating if it does not exist...
 
 WARNING 2002-03-19 16:45:36 R3LINKS_IND_IND SyLinkCreate:400
     Link /usr/sap/PRD/SYS/exe/dbg exists but it points to file
     /compat/linux/sapmnt/PRD/exe instead of /sapmnt/PRD/exe. The
     program cannot go on as long as this link exists at this
     location. Move the link to another location.
 
 ERROR 2002-03-19 16:45:36 R3LINKS_IND_IND Ins_SetupLinks:0
     can not setup link '/usr/sap/PRD/SYS/exe/dbg' with content
     '/sapmnt/PRD/exe'</screen>
       </sect3>
 
       <sect3 id="creatingusersanddirectories">
 	<title>Хэрэглэгчид болон сангуудыг үүсгэх</title>
 
 	<para><application>&sap.r3;</application>-д хоёр хэрэглэгч болон 
 	гурван бүлэг хэрэгтэй. Хэрэглэгчийн нэрс гурван үсгээс тогтох 
 	<application>&sap;</application> системийн ID-с (SID) 
 	хамаарна. Эдгээр SID-үүдийн зарим нь <application>&sap;</application>-р 
 	нөөцлөгдсөн (жишээ нь <literal>SAP</literal> болон <literal>NIX</literal>. 
 	Бүрэн жагсаалтын талаар дэлгэрэнгүйг <application>&sap;</application>-ийн 
 	баримтаас үзнэ үү). IDES суулгалтын хувьд бид <literal>IDS</literal>-г 
 	4.6C SR2 суулгалтын хувьд систем нь үйлдвэрлэлийн хэрэглээнд зориулагдсан болохоор 
 	<literal>PRD</literal>-г ашигласан. Тиймээс бид дараах бүлгүүдтэй байна 
 	(бүлгийн ID-ууд өөр байж болох бөгөөд эдгээр нь ердөө л бидний суулгалтандаа ашигласан 
 	утгууд юм):</para>
 
         <informaltable frame="none" pgwide="1">
           <tgroup cols="3">
           <thead>
           <row>
             <entry>бүлгийн ID</entry>
             <entry>бүлгийн нэр</entry>
             <entry>тайлбар</entry>
           </row>
           </thead>
           <tbody>
           <row>
             <entry>100</entry>
             <entry>dba</entry>
             <entry>Data Base Administrator буюу Өгөгдлийн Баазын Администратор</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>101</entry>
             <entry>sapsys</entry>
             <entry>&sap; Систем</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>102</entry>
             <entry>oper</entry>
             <entry>Өгөгдлийн Баазын Оператор</entry>
           </row>
           </tbody>
           </tgroup>
         </informaltable>
 
         <para>Анхдагч <application>&oracle;</application> суулгалтын хувьд 
 	зөвхөн <groupname>dba</groupname> бүлэг ашиглагдана. 
 	<groupname>oper</groupname> бүлэг маягаар <groupname>dba</groupname> 
 	бүлгийг бас зарим нь ашигладаг (илүү мэдээллийг <application>&oracle;</application> болон
           <application>&sap;</application> баримтаас үзнэ үү).</para>
 
         <para>Бидэнд бас дараах хэрэглэгчид хэрэгтэй:</para>
 
         <informaltable frame="none" pgwide="1">
           <tgroup cols="6">
           <thead>
           <row>
             <entry>хэрэглэгчийн ID</entry>
             <entry>хэрэглэгчийн нэр</entry>
             <entry>ерөнхий нэр</entry>
             <entry>бүлэг</entry>
             <entry>нэмэлт бүлгүүд</entry>
             <entry>тайлбар</entry>
           </row>
           </thead>
           <tbody>
           <row>
             <entry>1000</entry>
             <entry>idsadm/prdadm</entry>
             <entry><replaceable>sid</replaceable>adm</entry>
             <entry>sapsys</entry>
             <entry>oper</entry>
             <entry>&sap; администратор</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>1002</entry>
             <entry>oraids/oraprd</entry>
             <entry>ora<replaceable>sid</replaceable></entry>
             <entry>dba</entry>
             <entry>oper</entry>
             <entry>&oracle; администратор</entry>
           </row>
           </tbody>
           </tgroup>
         </informaltable>
 
         <para>&man.adduser.8;-ээр хэрэглэгчид нэмэх нь 
 	<quote>&sap; администратор</quote>ын хувьд дараах (бүрхүүл болон гэрийн сан 
 	гэдгийг санаарай) оруулгуудыг шаарддаг:</para>
 
         <programlisting>Name: <replaceable>sid</replaceable>adm
 Password: ******
 Fullname: SAP Administrator <replaceable>SID</replaceable>
 Uid: 1000
 Gid: 101 (sapsys)
 Class:
 Groups: sapsys dba
 HOME: /home/<replaceable>sid</replaceable>adm
 Shell: bash  (/compat/linux/bin/bash)</programlisting>
 
         <para>бөгөөд <quote>&oracle; администратор</quote>ын хувьд:</para>
 
         <programlisting>Name: ora<replaceable>sid</replaceable> 
 Password: ****** 
 Fullname: Oracle Administrator <replaceable>SID</replaceable>
 Uid: 1002 
 Gid: 100 (dba) 
 Class: 
 Groups: dba 
 HOME: /oracle/<replaceable>sid</replaceable> 
 Shell: bash  (/compat/linux/bin/bash)</programlisting>
 
         <para><groupname>dba</groupname> болон
           <groupname>oper</groupname> бүлгүүдийг хоёуланг та 
 		ашиглаж байгаа бол энэ нь бас <groupname>oper</groupname> 
 		бүлгийг оруулсан байх ёстой.</para>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="creatingdirectories">
         <title>Сангуудыг үүсгэх</title>
 
         <para>Эдгээр сангууд нь тусдаа файлын системүүд маягаар ихэвчлэн 
 	үүсгэгддэг. Таны шаардлагуудаас энэ нь шууд хамаарах юм. 
 	Тэдгээр нь бүгд нэг RAID 5 дээр байрлаж байгаа болохоор 
 	бид тэдгээрийг энгийн сангууд маягаар үүсгэхээр сонгосон юм:</para>
 
         <para>Эхлээд бид зарим сангуудын эзэмшигчид болон эрхүүдийг тохируулна 
 	(<username>root</username> хэрэглэгчээр):</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>chmod 775 /oracle</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chmod 777 /sapmnt</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chown root:dba /oracle</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chown <replaceable>sid</replaceable>adm:sapsys /compat/linux/usr/sap</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chmod 775 /compat/linux/usr/sap</userinput></screen>
 
         <para>Дараа нь бид сангуудыг <username>ora<replaceable>sid</replaceable></username> 
 	хэрэглэгчээр үүсгэнэ. Эдгээр нь бүгдээрээ <filename>/oracle/<replaceable>SID</replaceable></filename>-ийн 
 	дэд сангууд байх болно:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>su - ora<replaceable>sid</replaceable></userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd /oracle/<replaceable>SID</replaceable></userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir mirrlogA mirrlogB origlogA origlogB</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir sapdata1 sapdata2 sapdata3 sapdata4 sapdata5 sapdata6</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir saparch sapreorg</userinput>
 &prompt.root; <userinput>exit</userinput></screen>
 
 	<para><application>&oracle; 8.1.7</application> суулгалтын хувьд 
 	зарим нэгэн нэмэлт сангууд хэрэгтэй:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>su - ora<replaceable>sid</replaceable></userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd /oracle</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir 805_32</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir client stage</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir client/80x_32</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir stage/817_32</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd /oracle/<replaceable>SID</replaceable></userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir 817_32</userinput></screen>
 
 	<note><para><filename>client/80x_32</filename> сан 
 	яг энэ нэртэйгээр ашиглагддаг. <emphasis>x</emphasis>-г 
 	ямар нэгэн тоо юм уу эсвэл өөр зүйлээр битгий солиорой.</para></note>
 
         <para>Гурав дахь шатанд бид <username><replaceable>sid</replaceable>adm</username> 
 	хэрэглэгчээр сангуудыг үүсгэнэ:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>su - <replaceable>sid</replaceable>adm</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd /usr/sap</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir <replaceable>SID</replaceable></userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir trans</userinput>
 &prompt.root; <userinput>exit</userinput></screen>
       </sect3>
 
       <sect3 id="entriesinslashetcslashservices">
         <title><filename>/etc/services</filename> файл дахь оруулгууд</title>
 
         <para><application>&sap.r3;</application> нь <filename>/etc/services</filename>
 	файлд зарим нэгэн оруулгуудыг шаарддаг бөгөөд FreeBSD дээр суулгаж байх явцад зөвөөр 
 	тохируулагддаггүй. Дараах оруулгуудыг нэмнэ үү (танд хамгийн багадаа тохиолдлын 
 	дугаартай тохирох оруулгууд хэрэгтэй. Энэ тохиолдолд <literal>00</literal> 
 	байна. Бүх оруулгуудыг <literal>00</literal>-с эхлээд <literal>99</literal> 
 	хүртэл <literal>dp</literal>, <literal>gw</literal>, <literal>sp</literal> болон
           <literal>ms</literal>-т зориулж нэмэх нь аюулгүй юм). Хэрэв та <application>SAProuter</application> 
 	юм уу эсвэл <application>&sap;</application> OSS-т хандах хэрэгтэй болвол танд бас 
 	<literal>99</literal> хэрэгтэй болох бөгөөд учир нь порт 3299 нь систем дээрх 
 	<application>SAProuter</application> процессийн хувьд ихэвчлэн ашиглагддаг:</para>
 
         <programlisting>
 sapdp00    3200/tcp # SAP Dispatcher.      3200 + Instance-Number
 sapgw00  3300/tcp # SAP Gateway.         3300 + Instance-Number
 sapsp00  3400/tcp #                      3400 + Instance-Number
 sapms00  3500/tcp #                      3500 + Instance-Number
 sapms<replaceable>SID</replaceable> 3600/tcp # SAP Message Server.  3600 + Instance-Number
 sapgw00s   4800/tcp # SAP Secure Gateway   4800 + Instance-Number</programlisting>
       </sect3>
 
       <sect3 id="necessarylocales">
         <title>Шаардлагатай локалууд</title>
 	<indexterm><primary>локаль</primary></indexterm>
 
         <para><application>&sap;</application> нь анхдагч RedHat суулгацад 
 	байдаггүй хоёр локалыг хамгийн багадаа шаарддаг. &sap; нь шаардлагатай 
 	RPM-үүдийг тэдгээрийн FTP серверээс (хэрэв та OSS хандалттай үйлчлүүлэгч бол 
 	энэ нь хандах боломжтой байна) татаж авах боломжтойгоор санал 
 	болгодог. Хэрэгтэй RPM-үүдийн жагсаалтын талаар  0171356 тэмдэглэгээг 
 	үзнэ үү.</para>
 
         <para>Ердөө л тохирох холбоосуудыг (жишээ нь <emphasis>de_DE</emphasis> болон
           <emphasis>en_US</emphasis>-с) үүсгэх бас боломжтой байдаг боловч 
 	бид үүнийг үйлдвэрлэлийн систем дээр зөвлөдөггүй (гэхдээ энэ нь IDES системтэй 
 	одоогоор ямар ч асуудалгүй ажилласан). Дараах локалууд хэрэгтэй:</para>
 
         <programlisting>de_DE.ISO-8859-1
 en_US.ISO-8859-1</programlisting>
 
 	<para>Үүнтэй адил холбоосуудыг үүсгэнэ:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /compat/linux/usr/share/locale</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ln -s de_DE de_DE.ISO-8859-1</userinput>
 &prompt.root; <userinput>ln -s en_US en_US.ISO-8859-1</userinput></screen>
 
         <para>Хэрэв тэдгээр нь байхгүй бол суулгацын явцад зарим асуудлууд гарах 
 	болно. Хэрэв эдгээрийг тэгээд дараа нь (зөрчиж байгаа алхмуудын 
 	<literal>STATUS</literal>-г <literal>OK</literal> 
 	болгон <filename>CENTRDB.R3S</filename> файлд тохируулж) дахин орхигдуулбал 
 	зарим нэг нэмэлт оролдлогогүйгээр <application>&sap;</application> систем уруу 
 	нэвтрэн орох боломжгүй болно.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="kerneltuning">
         <title>Цөмийг тааруулах</title>
 	<indexterm><primary>цөмийг тааруулах</primary></indexterm>
 
         <para><application>&sap.r3;</application> системүүд нь маш их эх үүсвэрүүд 
 	шаарддаг. Тийм болохоор бид дараах параметрүүдийг цөмийн тохиргооны файлд 
 	нэмсэн билээ:</para>
 
         <programlisting># Set these for memory pigs (SAP and Oracle):
 options MAXDSIZ="(1024*1024*1024)"
 options DFLDSIZ="(1024*1024*1024)"
 # System V options needed.
 options SYSVSHM #SYSV-style shared memory
 options SHMMAXPGS=262144 #max amount of shared mem. pages
 #options SHMMAXPGS=393216 #use this for the 46C inst.parameters
 options SHMMNI=256 #max number of shared memory ident if.
 options SHMSEG=100 #max shared mem.segs per process
 options SYSVMSG #SYSV-style message queues 
 options MSGSEG=32767 #max num. of mes.segments in system 
 options MSGSSZ=32 #size of msg-seg. MUST be power of 2
 options MSGMNB=65535 #max char. per message queue
 options MSGTQL=2046 #max amount of msgs in system
 options SYSVSEM #SYSV-style semaphores 
 options SEMMNU=256 #number of semaphore UNDO structures
 options SEMMNS=1024 #number of semaphores in system
 options SEMMNI=520 #number of semaphore identifiers
 options SEMUME=100       #number of UNDO keys</programlisting>
 
         <para>&sap;-с ирсэн баримтан дээр хамгийн бага утгуудыг заасан байдаг. 
 	Линуксд зориулсан тайлбар байдаггүй учраас илүү мэдээллийг HP-UX хэсгээс (32-бит) 
 	үзнэ үү. 4.6C SR2 суулгацад зориулсан систем нь илүү их гол санах ойтой болохоор 
 	хуваалцсан сегмент нь <application>&sap;</application>
 	  болон <application>&oracle;</application>-ийн хувьд илүү том байж 
 	болох юм. Тийм болохоор илүү их тооны хуваалцсан санах ойн хуудсуудыг сонгох
 	хэрэгтэй.</para>
 
 	<note><para>&i386; дээрх FreeBSD-ийн анхдагч суулгалтад
 	<literal>MAXDSIZ</literal> болон <literal>DFLDSIZ</literal>-г 
 	хамгийн ихдээ 1&nbsp;GB болгох хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол <errorname>ORA-27102: out of memory</errorname> 
 	болон <errorname>Linux Error: 12: Cannot allocate memory</errorname> 
 	зэрэг хачирхалтай алдаанууд гарч болзошгүй юм.</para></note>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="installingsapr3">
       <title>&sap.r3;-г суулгах</title>
 
       <sect3 id="preparingsapcdroms">
         <title>&sap; CDROM-уудыг бэлтгэх</title>
 
         <para>Суулгалтын явцад олон CDROM-уудыг холбож, салгах болдог. 
 	Таныг олон CDROM хөтчүүдтэй гэж үзвэл та тэдгээрийг бүгдийг холбож 
 	болох юм. Бид CDROM-уудын агуулгыг харгалзах сангуудад хуулахаар 
 	шийдсэн юм:</para>
 
 	<programlisting>/oracle/<replaceable>SID</replaceable>/sapreorg/<replaceable>cd-name</replaceable></programlisting>
 
         <para>Энд байгаа <replaceable>cd-name</replaceable> нь 
 	4.6B/IDES суулгацын хувьд <filename>KERNEL</filename>, 
 	  <filename>RDBMS</filename>, <filename>EXPORT1</filename>,
 	  <filename>EXPORT2</filename>, <filename>EXPORT3</filename>,
 	  <filename>EXPORT4</filename>, <filename>EXPORT5</filename> болон 
 	  <filename>EXPORT6</filename> дискнүүдийн аль нэг бөгөөд 4.6C SR2 суулгацын 
 	хувьд <filename>KERNEL</filename>, <filename>RDBMS</filename>,
 	  <filename>DISK1</filename>, <filename>DISK2</filename>,
 	  <filename>DISK3</filename>, <filename>DISK4</filename> болон 
 	  <filename>LANG</filename> дискнүүдийн аль нэг байна. Холбогдсон CD-үүд дээрх 
 	бүх файлын нэрс томоор байх ёстой, аль эсвэл холболт хийхдээ <option>-g</option> 
 	тохируулгыг ашиглах хэрэгтэй. Тийм болохоор дараах тушаалуудыг ашиглах хэрэгтэй:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>mount_cd9660 -g /dev/cd0a /mnt</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cp -R /mnt/* /oracle/<replaceable>SID</replaceable>/sapreorg/<replaceable>cd-name</replaceable></userinput>
 &prompt.root; <userinput>umount /mnt</userinput></screen>
       </sect3>
 
       <sect3 id="runningtheinstall-script">
         <title>Суулгалтын скриптийг ажиллуулах</title>
 
 	<para>Эхлээд та <filename class="directory">install</filename> санг бэлдэх хэрэгтэй:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /oracle/<replaceable>SID</replaceable>/sapreorg</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir install</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd install</userinput></screen>
 
         <para>Тэгээд суулгах скрипт эхлэх бөгөөд бүх холбоотой файлуудыг <filename class="directory">install</filename> 
 	сан уруу хуулах болно:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>/oracle/<replaceable>SID</replaceable>/sapreorg/KERNEL/UNIX/INSTTOOL.SH</userinput></screen>
 
 	<para>IDES суулгац (4.6B) нь бүрэн өөрчлөн тохируулагдсан &sap.r3; үзүүлэх 
 	системтэй ирдэг болохоор гурван EXPORT CD-ний оронд зургаа байдаг. 
 	Энэ үед суулгах загвар <filename>CENTRDB.R3S</filename> нь 
 	IDES төв тохиолдолд зориулагдаагүй харин стандарт төв тохиолдлын 
 	(<application>&r3;</application> болон мэдээллийн бааз) хувьд 
 	зориулагдсан байх учраас <filename class="directory">EXPORT1</filename> сангийн 
 	харгалзах  <filename>CENTRDB.R3S</filename> файлыг хуулах хэрэгтэй бөгөөд 
 	тэгэхгүй бол <command>R3SETUP</command> тушаал зөвхөн гурван EXPORT CD-г 
 	асуух болно.</para>
 
 	<para>Шинэ <application>&sap; 4.6C SR2</application> хувилбар 
 	дөрвөн EXPORT CD-тэй ирдэг. Суулгалтын алхмуудыг хянадаг параметрийн 
 	файл нь <filename>CENTRAL.R3S</filename> байна. 
 	Өмнөх хувилбаруудтай харьцуулах юм бол мэдээллийн баазтай эсвэл баазгүй 
 	төв тохиолдолд зориулагдсан суулгалтын тусдаа загвар байдаггүй. 
 	<application>&sap;</application> нь мэдээллийн баазын 
 	суулгацад зориулж тусдаа загвар ашиглаж байна. Суулгалтыг дараа нь дахин эхлүүлэхийн 
 	тулд анхны файлтай дахин эхлүүлэх нь хангалттай байдаг.</para>
 
 	<para>Суулгалтын үед болон дараа <application>&sap;</application> нь 
 	<command>hostname</command> тушаалаас бүрэн танигдсан домэйн нэрийг биш 
 	зөвхөн компьютерийн нэрийг буцаахыг шаарддаг. Хостын нэрийг тааруулах юм уу 
 	эсвэл <username>ora<replaceable>sid</replaceable></username> болон 
 	  <username><replaceable>sid</replaceable>adm</username> 
 	(болон <username>root</username> хэрэглэгчээр хийсэн суулгалтын алхмуудын 
 	үед ядаж <username>root</username>) хэрэглэгчдэд зориулж 
 	<command>alias hostname='hostname -s'</command> 
 	тушаалаар alias буюу өөр нэрийг тохируулах хэрэгтэй. <application>&sap;</application> 
 	суулгацын үед суулгагдсан хоёр хэрэглэгчийн <filename>.profile</filename> болон 
 	<filename>.login</filename> файлуудыг тааруулах боломж бас байдаг.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="startr3setup-46B">
         <title><command>R3SETUP</command> 4.6B-г эхлүүлнэ</title>
 
         <para><envar>LD_LIBRARY_PATH</envar> зөв тохируулагдсан эсэхийг шалгаарай:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>export LD_LIBRARY_PATH=/oracle/IDS/lib:/sapmnt/IDS/exe:/oracle/805_32/lib</userinput></screen>
 
         <para>Суулгалтын сангаас <command>R3SETUP</command> тушаалыг 
 	<username>root</username> эрхээр эхлүүлнэ:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>cd /oracle/IDS/sapreorg/install</userinput>
 &prompt.root; <userinput>./R3SETUP -f CENTRDB.R3S</userinput></screen>
 
         <para>Дараа нь скрипт зарим асуултууд асууна (хаалтанд анхдагчид байх бөгөөд оролт үүний дараа хийгдэнэ):</para>
 
         <informaltable frame="none" pgwide="1">
           <tgroup cols="3">
           <thead>
           <row>
             <entry>Асуулт</entry>
             <entry>Анхдагч</entry>
             <entry>Оролт</entry>
           </row>
           </thead>
           <tbody>
           <row>
             <entry>Enter SAP System ID</entry>
             <entry>[C11]</entry>
             <entry>IDS<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter SAP Instance Number</entry>
             <entry>[00]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter SAPMOUNT Directory</entry>
             <entry>[/sapmnt]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter name of SAP central host</entry>
             <entry>[troubadix.domain.de]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter name of SAP db host</entry>
             <entry>[troubadix]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Select character set</entry>
             <entry>[1] (WE8DEC)</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Oracle server version (1) Oracle 8.0.5, (2) Oracle 8.0.6, (3) Oracle 8.1.5, (4) Oracle 8.1.6</entry>
             <entry> </entry>
             <entry>1<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Extract Oracle Client archive</entry>
             <entry>[1] (Yes, extract)</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to KERNEL CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/KERNEL</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to RDBMS CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/RDBMS</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to EXPORT1 CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/EXPORT1</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Directory to copy EXPORT1 CD</entry>
             <entry>[/oracle/IDS/sapreorg/CD4_DIR]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to EXPORT2 CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/EXPORT2</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Directory to copy EXPORT2 CD</entry>
             <entry>[/oracle/IDS/sapreorg/CD5_DIR]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to EXPORT3 CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/EXPORT3</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Directory to copy EXPORT3 CD</entry>
             <entry>[/oracle/IDS/sapreorg/CD6_DIR]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to EXPORT4 CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/EXPORT4</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Directory to copy EXPORT4 CD</entry>
             <entry>[/oracle/IDS/sapreorg/CD7_DIR]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to EXPORT5 CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/EXPORT5</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Directory to copy EXPORT5 CD</entry>
             <entry>[/oracle/IDS/sapreorg/CD8_DIR]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter path to EXPORT6 CD</entry>
             <entry>[/sapcd]</entry>
             <entry>/oracle/IDS/sapreorg/EXPORT6</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Directory to copy EXPORT6 CD</entry>
             <entry>[/oracle/IDS/sapreorg/CD9_DIR]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter amount of RAM for SAP + DB</entry>
             <entry> </entry>
             <entry>850<keycap>Enter</keycap> (in Megabytes)</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Service Entry Message Server</entry>
             <entry>[3600]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Group-ID of sapsys</entry>
             <entry>[101]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Group-ID of oper</entry>
             <entry>[102]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Group-ID of dba</entry>
             <entry>[100]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter User-ID of <replaceable>sid</replaceable>adm</entry>
             <entry>[1000]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter User-ID of ora<replaceable>sid</replaceable></entry>
             <entry>[1002]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Number of parallel procs</entry>
             <entry>[2]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           </tbody>
           </tgroup>
         </informaltable>
       
         <para>Хэрэв та CD-үүдийг өөр байрлалууд уруу хуулаагүй бол <application>&sap;</application> 
 	суулгагч хэрэгтэй CD-гээ (CD дээрх <filename>LABEL.ASC</filename> файлаар танигддаг) 
 	олж чадахгүй бөгөөд танаас CD-г хийн холбож холбох цэгийг оруулахыг асуух болно.</para>
    
         <para><filename>CENTRDB.R3S</filename> нь алдаатай байж 
 	болох юм. Бидний тохиолдолд энэ нь EXPORT4 CD-г дахин хүсэх боловч 
 	зөв түлхүүрийг үзүүлсэн (6_LOCATION, дараа нь 7_LOCATION
           	гэх мэт.), тэгэхээр зөв утгуудыг оруулан үргэлжлүүлж болох юм.</para>
 
         <para>Доор дурдсан зарим асуудлуудыг тооцохгүй юм бол бүгд 
 	&oracle; мэдээллийн баазын програм хангамжийг суулгах хэрэгтэй болох 
 	хүртэл шулуун явах ёстой.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="startr3setup-46C">
 	<title><command>R3SETUP</command> 4.6C SR2-г эхлүүлнэ</title>
 
 	<para><envar>LD_LIBRARY_PATH</envar> зөв тохируулагдсан эсэхийг шалгаарай. 
 	Энэ нь <application>&oracle; 8.0.5</application>-тай 4.6B суулгацаас  
 	өөр утга байна:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>export LD_LIBRARY_PATH=/sapmnt/PRD/exe:/oracle/PRD/817_32/lib</userinput></screen>
 
 	<para>Суулгалтын сангаас <command>R3SETUP</command> тушаалыг <username>root</username> хэрэглэгчээр 
 	эхлүүлнэ:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>cd /oracle/PRD/sapreorg/install</userinput>
 &prompt.root; <userinput>./R3SETUP -f CENTRAL.R3S</userinput></screen>
 
 	<para>Дараа нь скрипт зарим асуултууд асууна (хаалтанд анхдагчид байх бөгөөд оролт үүний дараа хийгдэнэ):</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="3">
 	  <thead>
 	  <row>
 	    <entry>Асуулт</entry>
 	    <entry>Анхдагч</entry>
 	    <entry>Оролт</entry>
 	  </row>
 	  </thead>
 	  <tbody>
 	  <row>
 	    <entry>Enter SAP System ID</entry>
 	    <entry>[C11]</entry>
 	    <entry>PRD<keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter SAP Instance Number</entry>
 	    <entry>[00]</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter SAPMOUNT Directory</entry>
 	    <entry>[/sapmnt]</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter name of SAP central host</entry>
 	    <entry>[majestix]</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter Database System ID</entry>
 	    <entry>[PRD]</entry>
 	    <entry>PRD<keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter name of SAP db host</entry>
 	    <entry>[majestix]</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Select character set</entry>
 	    <entry>[1] (WE8DEC)</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter Oracle server version (2) Oracle 8.1.7</entry>
 	    <entry> </entry>
 	    <entry>2<keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Extract Oracle Client archive</entry>
 	    <entry>[1] (Yes, extract)</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter path to KERNEL CD</entry>
 	    <entry>[/sapcd]</entry>
 	    <entry>/oracle/PRD/sapreorg/KERNEL</entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter amount of RAM for SAP + DB</entry>
 	    <entry>2044</entry>
 	    <entry>1800<keycap>Enter</keycap> (in Megabytes)</entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Service Entry Message Server</entry>
 	    <entry>[3600]</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
 	    <entry>Enter Group-ID of sapsys</entry>
 	    <entry>[100]</entry>
 	    <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
 	  </row>
 	  <row>
             <entry>Enter Group-ID of oper</entry>
             <entry>[101]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Group-ID of dba</entry>
             <entry>[102]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter User-ID of <username>oraprd</username></entry>
             <entry>[1002]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter User-ID of <username>prdadm</username></entry>
             <entry>[1000]</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>LDAP support</entry>
             <entry> </entry>
             <entry>3<keycap>Enter</keycap> (no support)</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Installation step completed</entry>
             <entry>[1] (continue)</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Choose installation service</entry>
             <entry>[1] (DB inst,file)</entry>
             <entry><keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           </tbody>
           </tgroup>
         </informaltable>
       
         <para>Суулгалтын явцад OSUSERDBSID_IND_ORA 
 	(<username>ora<replaceable>sid</replaceable></username> 
 	хэрэглэгчийг үүсгэх) үе болон OSUSERSIDADM_IND_ORA 
 	(<username><replaceable>sid</replaceable>adm</username> хэрэглэгчийг 
 	үүсгэх) үед хэрэглэгчдийг  үүсгэхэд алдаа өгч байна.</para>
    
         <para>Доор дурдсан зарим асуудлуудыг тооцохгүй юм бол бүгд 
 	&oracle; мэдээллийн баазын програм хангамжийг суулгах хэрэгтэй болох 
 	хүртэл шулуун явах ёстой.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="installingoracle805">
       <title>&oracle; 8.0.5-г суулгах</title>
 
       <para>Линукс болон <application>&oracle; DB</application>-ийн болзошгүй асуудлуудын талаар 
 	харгалзах &sap;-ийн тэмдэглэгээнүүд болон &oracle;-ийн <filename>Readme</filename> файлуудыг 
 	үзнэ үү. Бүх асуудлуудын ихэнх нь нийцгүй сангуудаас болдог.</para>
 
       <para><application>&oracle;</application> суулгах тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 	<link linkend="linuxemu-oracle">&oracle; суулгах нь бүлгээс</link> 
 	лавлана уу.</para>
 
 
       <sect3 id="installingtheoracle805withorainst">
         <title>&oracle; 8.0.5-г <command>orainst</command>-ээр суулгах</title>
 
         <para>Хэрэв <application>&oracle; 8.0.5</application> ашиглагдах 
 	болвол амжилттай дахин холбоход зарим нэмэлт сангууд хэрэгтэй. 
 	<application>&oracle; 8.0.5</application> нь хуучин glibc-тэй (RedHat 6.0) 
 	холбогдсон байдаг болохоор тэр юм. Гэхдээ RedHat 6.1 нь шинэ glibc ашигладаг. 
 	Тэгэхээр холболт ажиллахыг баталгаажуулахын тулд та дараах нэмэлт багцуудыг 
 	суулгах хэрэгтэй:</para>
 
 	<itemizedlist>
           <listitem><para><filename>compat-libs-5.2-2.i386.rpm</filename></para></listitem>
           <listitem><para><filename>compat-glibc-5.2-2.0.7.2.i386.rpm</filename></para></listitem>
           <listitem><para><filename>compat-egcs-5.2-1.0.3a.1.i386.rpm</filename></para></listitem>
           <listitem><para><filename>compat-egcs-c++-5.2-1.0.3a.1.i386.rpm</filename></para></listitem>
           <listitem><para><filename>compat-binutils-5.2-2.9.1.0.23.1.i386.rpm</filename></para></listitem>
 	</itemizedlist>
 
         <para>Цаашхи мэдээллийн талаар харгалзах &sap;-ийн тэмдэглэгээнүүд болон &oracle;-ийн 
 	<filename>Readme</filename> файлуудыг үзнэ үү. Хэрэв энэ нь 
 	сонголт биш бол (суулгах явцад бидэнд үүнийг шалгах хангалттай хугацаа 
 	байгаагүй) анхны хоёртын файлууд юм уу эсвэл анхны RedHat системээс дахин холбогдсон 
 	хоёртын файлуудыг ашиглаж болох юм.</para>
 
         <para>Ухаалаг агентийг эмхэтгэхийн тулд RedHat Tcl багц суулгагдсан байх 
 	ёстой. Хэрэв та <filename>tcl-8.0.3-20.i386.rpm</filename> файлыг 
 	авч чадахгүй байгаа бол RedHat 6.1-д зориулагдсан <filename>tcl-8.0.5-30.i386.rpm</filename> 
 	зэрэг шинэ бас байж болох юм.</para>
 
         <para>Дахин холбохоос бусдаараа суулгалт нь шулуухан юм:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>su - oraids</userinput>
 &prompt.root; <userinput>export TERM=xterm</userinput>
 &prompt.root; <userinput>export ORACLE_TERM=xterm</userinput>
 &prompt.root; <userinput>export ORACLE_HOME=/oracle/IDS</userinput>
 &prompt.root; <userinput>cd $ORACLE_HOME/orainst_sap</userinput>
 &prompt.root; <userinput>./orainst</userinput></screen>
 
         <para>Програм хангамж суулгагдах хүртэл бүх дэлгэц дээр байгааг 
 	<keycap>Enter</keycap> дарж баталгаажуулах хэрэгтэй. Гэхдээ 
 	<emphasis>&oracle; On-Line Text Viewer</emphasis> гэдгийг сонгосноо 
 	болиулах хэрэгтэй, учир нь энэ нь Линукс дээр байдаггүй. <application>&oracle;</application> 
 	дараа нь байгаа <command>gcc</command>,
           <command>egcs</command> болон <command>i386-redhat-linux-gcc
           </command>-үүдийн оронд <command>i386-glibc20-linux-gcc</command>-ээр 
 	дахин холбогдохыг хүсдэг.</para>
 
         <para>Хугацаанаас болоод бид <application>&oracle; 8.0.5 PreProduction</application> 
 	хувилбарын хоёртын файлуудыг ашиглахаар шийдсэн юм. Учир нь тэр үед 
 	RDBMS CD-ээс хувилбарыг ажиллуулах эхний оролдлого амжилтгүй 
 	болсон, бас зөв RPM-үүдийг олж тэдгээрт хандах нь аймшгийн хар дарсан 
 	зүүд шиг байсан зэргээс болсон юм.</para>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="installingtheoracle805preproduction">
         <title>Линуксд (Цөм 2.0.33) зориулсан &oracle; 8.0.5 Pre-production Release-г
 		суулгах</title>
 
         <para>Энэ суулгалт нь их амархан. CD-г холбож суулгагчийг эхлүүлнэ. 
 	Энэ нь &oracle;-ийн гэрийн сангийн байрлалыг асуух бөгөөд бүх хоёртын 
 	файлуудыг тэнд хуулах болно. Гэхдээ бид өөрсдийн өмнөх RDBMS суулгалтын файлуудын 
 	үлдэгдлүүдийг устгаагүй болно.</para>
 
         <para>Дараа нь <application>&oracle;</application> мэдээллийн баазыг ямар ч асуудалгүйгээр 
 	эхлүүлж болно.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="installingoracle817">
       <title>&oracle; 8.1.7 Линуксийн tar бөмбөгийг суулгах</title>
       <para>Линукс систем дээрх суулгалтын сангаас үүсгэсэн <filename>oracle81732.tgz</filename> 
 	tar бөмбөгөө аваад <filename>/oracle/<replaceable>SID</replaceable>/817_32/</filename> уруу 
 	буцааж задлах хэрэгтэй.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="continuewithsapr4installation">
       <title>&sap.r3;-ийн суулгацыг үргэлжлүүлэх</title>
 
       <para>Эхлээд <username>idsamd</username>
         (<replaceable>sid</replaceable>adm) болон 
 	<username>oraids</username> (ora<replaceable>sid</replaceable>) 
 	хэрэглэгчдийн орчны тохиргоонуудыг шалгах хэрэгтэй. 
 	Тэдгээр нь одоо бүгд <command>hostname</command> тушаалыг ашиглаж 
 	байгаа <filename>.profile</filename>,
         <filename>.login</filename> болон <filename>.cshrc</filename> 
 	файлуудтай байх ёстой. Системийн хостын нэр бүрэн танигдах нэр бол 
 	та <command>hostname</command> тушаалыг <command>hostname
         -s</command> тушаалаар бүх гурван файл дотор өөрчлөх хэрэгтэй.</para>
 
       <sect3 id="databaseload">
         <title>Мэдээллийн баазыг дуудах</title>
 
         <para>Дараа нь <command>R3SETUP</command> тушаалыг дахин эхлүүлэх юм уу эсвэл 
 	үргэлжлүүлж болно (гарахыг сонгосон эсэхээс хамаарч). <command>R3SETUP</command> нь 
 	дараа нь хүснэгтийн талбаруудыг үүсгэж өгөгдлийг (46B IDES-ийн хувьд EXPORT1-с EXPORT6, 
 	46C-ийн хувьд DISK1-с DISK4) мэдээллийн бааз уруу <command>R3load</command> тушаалаар 
 	дуудна.</para>
 
         <para>Мэдээллийн бааз дуудагдаж дууссаны дараа (хэдэн цаг болж болно) 
 	зарим нууц үгсийг асуудаг. Тест суулгалтуудад хүн бүхний мэддэг анхдагч 
 	нууц үгсийг ашиглаж болох юм (хэрэв аюулгүй байдал чухал бол өөрийг 
 	ашиглаарай!):</para>
 
         <informaltable frame="none" pgwide="1">
           <tgroup cols="2">
           <thead>
           <row>
             <entry>Асуулт</entry>
             <entry>Оролт</entry>
           </row>
           </thead>
           <tbody>
           <row>
             <entry>Enter Password for sapr3</entry>
             <entry>sap<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Confirum Password for sapr3</entry>
             <entry>sap<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Password for sys</entry>
             <entry>change_on_install<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Confirm Password for sys</entry>
             <entry>change_on_install<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Enter Password for system</entry>
             <entry>manager<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Confirm Password for system</entry>
             <entry>manager<keycap>Enter</keycap></entry>
           </row>
           </tbody>
           </tgroup>
         </informaltable>
 
         <para>Энэ үед бид 4.6B суулгаж байх явцад <command>dipgntab</command> 
 	тушаалын хувьд цөөн асуудлуудтай тулгарсан.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="listener">
         <title>Сонсогч</title>
 
         <para><application>&oracle;</application> сонсогчийг 
 	<username>ora<replaceable>sid</replaceable></username> хэрэглэгчээр дараах 
 	маягаар эхлүүлнэ:</para>
 
         <screen>&prompt.user; <userinput>umask 0; lsnrctl start</userinput></screen>
 
         <para>Тэгэхгүй бол сокетууд нь зөв зөвшөөрлүүдгүй байх учраас <errorcode>ORA-12546</errorcode> 
 	алдааг та харж болох юм. &sap; Тэмдэглэгээ 072984-г үзнэ үү.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="mnlstables">
 	<title>MNLS хүснэгтүүдийг шинэчлэх</title>
 	<para>Хэрэв та Latin-1 биш хэлүүдийг <application>&sap;</application> систем уруу импорт хийхээр 
 	төлөвлөж байгаа бол Multi National Language Support хүснэгтүүд буюу Олон Үндэстний Хэлний Дэмжлэгийн 
 	хүснэгтүүдийг шинэчлэх хэрэгтэй. Энэ нь &sap; OSS Тэмдэглэгээнүүд 15023 болон 45619-д тайлбарлагдсан 
 	байгаа. Үгүй бол энэ асуултыг <application>&sap;</application> суулгалтын явцад орхиж болно.</para>
 	<note><para>Хэрэв танд MNLS хэрэггүй бол хүснэгт TCPDB-г шалгаж эхлүүлэлт хийгдээгүй бол 
 	эхлүүлэх шаардлага хэвээр байсаар байх болно. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг &sap; тэмдэглэгээ 0015023 болон 0045619-с
 	үзнэ үү.</para></note>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="postinstallationsteps">
       <title>Суулгалтын дараах алхмууд</title>
 
       <sect3 id="requestsapr3licensekey">
         <title>&sap.r3;-ийн лиценз түлхүүрийг хүснэ</title>
 
         <para>Та өөрийн <application>&sap.r3;</application> лиценз түлхүүрийг хүсэх хэрэгтэй. 
 	Суулгалтын үед суулгагдсан түр зуурын лиценз нь зөвхөн дөрвөн долоо хоног хүчинтэй байдаг болохоор 
 	ингэх хэрэгтэй юм. Эхлээд тоног төхөөрөмжийн түлхүүрийг авах хэрэгтэй. 
 	<username>idsadm</username> хэрэглэгчээр нэвтэрч <command>saplicense</command> 
 	тушаалыг дуудна:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>/sapmnt/IDS/exe/saplicense -get</userinput></screen>
 
 	<para><command>saplicense</command> тушаалыг параметрүүдгүй дуудах нь 
 	тохируулгуудын жагсаалтыг үзүүлдэг. Лицензийн түлхүүрийг авсныхаа дараа үүнийг 
 	дараах тушаалыг ашиглан суулгаж болно:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>/sapmnt/IDS/exe/saplicense -install</userinput></screen>
 
         <para>Тэгээд та дараах утгуудыг оруулах шаардлагатай болно:</para>
 
         <programlisting>SAP SYSTEM ID   = <replaceable>SID, 3 chars</replaceable>
 CUSTOMER KEY    = <replaceable>hardware key, 11 chars</replaceable>
 INSTALLATION NO = <replaceable>installation, 10 digits</replaceable>
 EXPIRATION DATE = <replaceable>yyyymmdd, usually "99991231"</replaceable>
 LICENSE KEY     = <replaceable>license key, 24 chars</replaceable></programlisting>
       </sect3>
 
       <sect3 id="creatingusers">
         <title>Хэрэглэгчдийг үүсгэх</title>
 
         <para>Клиент 000 дотор хэрэглэгч үүсгэнэ (зарим ажлуудын хувьд клиент 000 
 	дотор хийхийг шаарддаг, гэхдээ <username>sap*</username> болон 
 	<username>ddic</username> хэрэглэгчдээс өөр хэрэглэгчээр). 
 	Хэрэглэгчийн нэрийн хувьд бид <username>wartung</username> (эсвэл
         	Англиар <username>service</username>) гэж ихэвчлэн сонгодог. 
 	Шаардлагатай хувийн тохиргоонууд нь <literal>sap_new</literal> болон
         <literal>sap_all</literal> юм. Аюулгүй байдлыг нэмэлтээр хангаж 
 	бүх клиентүүд доторх анхдагч хэрэглэгчдийн нууц үгсийг өөрчлөх хэрэгтэй 
 	(эдгээр хэрэглэгчдэд <username>sap*</username> болон 
         <username>ddic</username> орно).</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="configtranssysprofileopermodesetc">
         <title>Тээвэрлэлтийн систем, хувийн тохиргоо, үйлдлийн горимууд гэх мэтийг 
 		тохируулах</title>
 
         <para><username>ddic</username> болон <username>sap*</username> 
 	хэрэглэгчээс өөр клиент 000 дотор  доор дурдсаныг хамгийн багадаа хийх хэрэгтэй:</para>
 
         <informaltable frame="none" pgwide="1">
           <tgroup cols="2">
           <thead>
           <row>
             <entry>Ажил</entry>
             <entry>Шилжүүлгэ</entry>
           </row>
           </thead>
           <tbody>
           <row>
             <entry>Тээвэрлэлтийн системийг тохируулна, өөрөөр хэлбэл 
 		<emphasis>Тусдаа ажиллах Тээвэрлэлтийн Домэйн</emphasis> маягаар</entry>
 	    <entry>STMS</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Системийн хувьд хувийн тохиргоог үүсгэнэ / засварлана</entry>
             <entry>RZ10</entry>
           </row>
           <row>
             <entry>Үйлдлийн горимууд болон тохиолдлуудыг арчилна</entry>
             <entry>RZ04</entry>
           </row>
           </tbody>
           </tgroup>
         </informaltable>
 
         <para>Эдгээр болон бусад бүх суулгалтын дараах алхмууд нь <application>&sap;</application>-г 
 	суулгах заавруудад дэлгэрэнгүй тайлбарлагдсан байгаа.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="editintsidsap">
         <title><filename>init<replaceable>sid</replaceable>.sap</filename> (<filename>initIDS.sap</filename>) 
 	файлыг засварлана</title>
 
 	<para><filename>/oracle/IDS/dbs/initIDS.sap</filename> файл 
 	<application>&sap;</application>-ийн нөөц хувийн тохиргоог агуулдаг. 
 	Энд ашиглагдах соронзон хальсны хэмжээ, шахалтын төрөл гэх зэргийг 
 	тодорхойлох хэрэгтэй. <command>sapdba</command> /
 	  <command>brbackup</command> тушаалаар үүнийг ажиллуулахын 
 	тулд бид дараах утгуудыг өөрчилсөн:</para>
 
         <programlisting>compress = hardware
 archive_function = copy_delete_save
 cpio_flags = "-ov --format=newc --block-size=128 --quiet"
 cpio_in_flags = "-iuv --block-size=128 --quiet"
 tape_size = 38000M
 tape_address = /dev/nsa0
 tape_address_rew = /dev/sa0</programlisting>
 
         <para>Тайлбарууд:</para>
 
         <para><varname>compress</varname>: Бидний ашиглах соронзон хальс 
 	бол HP DLT1 бөгөөд энэ нь тоног төхөөрөмжийн шахалтыг хийдэг.</para>
 
         <para><varname>archive_function</varname>: Энэ нь &oracle;-ийн 
 	архив бүртгэлүүдийг хадгалах анхдагч үйлдлийг тодорхойлдог: шинэ бүртгэлийн 
 	файлууд нь соронзон хальсанд хадгалагдаж аль хэдийн хадгалагдсан бүртгэлийн 
 	файлууд нь дахин хадгалагдаж дараа нь устгагддаг. Хэрэв танд мэдээллийн баазыг 
 	сэргээх хэрэг байгаа бөгөөд аль нэг архивын соронзон хальс муудсан бол энэ нь 
 	их олон асуудлаас сэргийлэх юм.</para>
 
         <para><varname>cpio_flags</varname>: Анхдагч нь блокийн хэмжээг 
 	5120&nbsp;байт болгож тохируулдаг <option>-B</option> тохируулгыг 
 	ашиглах явдал юм. DLT соронзон хальснуудын хувьд HP нь хамгийн багаар 
 	бодоход 32&nbsp;K блокийн хэмжээтэй байхыг зөвлөдөг, тийм болохоор 
 	бид 64&nbsp;K-д зориулж <option>--block-size=128</option> тохируулгыг 
 	ашигласан. Бидэнд 65535-с их inode дугаарууд байгаа болохоор 
 	<option>--format=newc</option> тохируулга хэрэгтэй. 
 	Сүүлийн тохируулга <option>--quiet</option> нь хэрэгтэй бөгөөд тэгэхгүй 
 	бол <command>cpio</command> тушаал хадгалсан блокуудын тоог гаргасны дараа 
 	<command>brbackup</command> тушаал гомдоллох болно.</para>
 
         <para><varname>cpio_in_flags</varname>: Соронзон хальснаас өгөгдлийг 
 	буцааж дуудахад тугнууд хэрэгтэй. Хэлбэршилт автоматаар танигддаг.</para>
 
         <para><varname>tape_size</varname>: Энэ нь соронзон хальсны 
 	түүхий хадгалалтын багтаамжийг ихэвчлэн өгдөг. Аюулгүй байдлын үүднээс 
 	(бид тоног төхөөрөмжийн шахалтыг ашиглаж байгаа) уг утга нь жинхэнэ утгаас 
 	хамаагүй бага байна.</para>
 
         <para><varname>tape_address</varname>: <command>cpio</command> тушаалд ашиглагдах 
 	дахин буцаагддаггүй төхөөрөмж байна.</para>
 
         <para><varname>tape_address_rew</varname>: <command>cpio</command> тушаалд ашиглагдах 
 	буцаагдаж болох төхөөрөмж байна.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Суулгалтын дараах тохиргооны асуудлууд</title>
 
 	<para>Суулгалтын дараа дараах <application>&sap;</application> параметрүүдийг 
 	тааруулах хэрэгтэй (IDES 46B, 1&nbsp;GB санах ойд зориулсан жишээнүүд):</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Нэр</entry>
 		<entry>Утга</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry>ztta/roll_extension</entry>
 		<entry>250000000</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry>abap/heap_area_dia</entry>
                 <entry>300000000</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry>abap/heap_area_nondia</entry>
 		<entry>400000000</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry>em/initial_size_MB</entry>
 		<entry>256</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry>em/blocksize_kB</entry>
 		<entry>1024</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry>ipc/shm_psize_40</entry>
 		<entry>70000000</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
 	<para>&sap; Тэмдэглэгээ 0013026:</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Нэр</entry>
 		<entry>Утга</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry>ztta/dynpro_area</entry>
 		<entry>2500000</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
 	<para>&sap; Тэмдэглэгээ 0157246:</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	    <thead>
 	      <row>
 		<entry>Нэр</entry>
 		<entry>Утга</entry>
 	      </row>
 	    </thead>
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry>rdisp/ROLL_MAXFS</entry>
 		<entry>16000</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry>rdisp/PG_MAXFS</entry>
 		<entry>30000</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
 	<note>
 	  <para>Дээрх параметрүүдтэй 1&nbsp;гигабайт санах ойтой систем дээр 
 		санах ойн иймэрхүү хэрэглээг олж харж болох юм:</para>
 
 	  <programlisting>Mem: 547M Active, 305M Inact, 109M Wired, 40M Cache, 112M Buf, 3492K Free</programlisting>
 	</note>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="problemsduringinstallation">
       <title>Суулгалтын үеийн асуудлууд</title>
 
       <sect3 id="restartr3setup">
 	<title>Асуудлыг засварласны дараа <command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлнэ</title>
 
 	<para><command>R3SETUP</command> тушаал алдаа гарвал зогсдог. Хэрэв та харгалзах 
 	бүртгэлийн файлуудыг үзэж алдааг зассан бол <command>R3SETUP</command> тушаалыг 
 	дахин эхлүүлэх хэрэгтэй. Ингэхийн тулд <command>R3SETUP</command>-ийн гомдоллосон 
 	сүүлийн алхамд зориулж ихэвчлэн REPEAT-ийг тохируулга болгон сонгоно.</para>
 
 	<para><command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлэхийн тулд түүнийг ердөө л харгалзах 
 	<filename>R3S</filename> файлтай нь эхлүүлнэ, 4.6B-ийн хувьд:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>./R3SETUP -f CENTRDB.R3S</userinput></screen>
 
 	  <para>эсвэл 4.6C-ийн хувьд</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>./R3SETUP -f CENTRAL.R3S</userinput></screen>
 
 	  <para>байх бөгөөд алдаа <filename>CENTRAL.R3S</filename> юм уу эсвэл
 	  <filename>DATABASE.R3S</filename> файлд гарснаас үл хамаарах юм.</para>
 
 	<note><para>Зарим алхмууд дээр <command>R3SETUP</command> тушаал нь 
 	мэдээллийн бааз болон <application>&sap;</application> процессууд нь 
 	эхлээд ажиллаж байгаа гэж үздэг (тэдгээр нь аль хэдийн гүйцэтгэсэн алхмууд юм). 
 	Алдаанууд гарахад, жишээ нь мэдээллийн баазыг эхлүүлж болохгүй байвал 
 	алдаануудыг засварласны дараа <command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлэхээсээ өмнө 
 	та мэдээллийн бааз болон <application>&sap;</application>-ийг 
 	гараараа эхлүүлэх хэрэгтэй.</para>
 	  <para><application>&oracle;</application> сонсогч хэрэв (жишээ нь системийг 
 		шаардлагаар дахин ачаалснаас болоод) зогссон бол 	
 		түүнийг бас (<username>ora<replaceable>sid</replaceable></username> хэрэглэгчээр 
 		<command>umask 0; lsnrctl start</command> тушаалаар)
 		дахин эхлүүлэхээ битгий мартаарай.</para>
 	</note>
       </sect3>
 
       <sect3 id="indoraduringduringr3setup">
         <title><command>R3SETUP</command>-ийн үе дэх OSUSERSIDADM_IND_ORA</title>
 
         <para>Хэрэв <command>R3SETUP</command> энэ үе дээр гомдоллож байвал 
 	тэр үед <command>R3SETUP</command>-ийн ашиглагдсан загвар файлыг 
 	засварлах хэрэгтэй (<filename>CENTRDB.R3S</filename> (4.6B) эсвэл
 	  <filename>CENTRAL.R3S</filename> эсвэл
 	  <filename>DATABASE.R3S</filename> (4.6C)). 
 	<literal>[OSUSERSIDADM_IND_ORA]</literal>-г олох юм уу эсвэл 
 	зөвхөн <literal>STATUS=ERROR</literal> оруулгыг хайж дараах утгуудыг 
 	засварлах хэрэгтэй:</para>
 
         <programlisting>HOME=/home/<replaceable>sid</replaceable>adm (was empty)
 STATUS=OK (had status ERROR)
         </programlisting>
 
         <para>Дараа нь та <command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлж болно.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="indoraduringr3setup">
         <title><command>R3SETUP</command>-ийн үе дэх OSUSERDBSID_IND_ORA</title>
 
         <para>Магадгүй <command>R3SETUP</command> тушаал бас энэ үед гомдоллох байх. 
 	Энд байгаа алдаа нь OSUSERSIDADM_IND_ORA үе дэх алдаатай төстэй юм. 
 	Тэр үед <command>R3SETUP</command>-ийн ашиглагдсан загвар файлыг 
 	засварлах хэрэгтэй (<filename>CENTRDB.R3S</filename> (4.6B) эсвэл
 	  <filename>CENTRAL.R3S</filename> эсвэл
 	  <filename>DATABASE.R3S</filename> (4.6C)). 
 	<literal>[OSUSERDBSID_IND_ORA]</literal>-г олох юм уу эсвэл 
 	зөвхөн <literal>STATUS=ERROR</literal> оруулгыг хайж тэр хэсэг дэх дараах утгыг 
 	засварлах хэрэгтэй:</para>
 
         <programlisting>STATUS=OK</programlisting>
 
         <para>Дараа нь <command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлнэ.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="oraviewvrffilenotfound">
         <title>&oracle;-ийн суулгалтын үе дэх <errorname>oraview.vrf FILE NOT FOUND</errorname></title>
 
         <para>Та суулгалтыг эхлүүлэхээсээ өмнө <emphasis>&oracle; On-Line Text Viewer</emphasis> 
 	сонголтыг болиулаагүй байна. Энэ тохируулга нь Линукс дээр байдаггүй ч гэсэн суулгагдахаар 
 	тэмдэглэгдсэн байдаг. <application>&oracle;</application> суулгалтын цэсэн 
 	дотор энэ бүтээгдэхүүнийг сонгосноо болиулаад суулгалтыг дахин эхлүүлэх хэрэгтэй.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="textenvincalid">
         <title><command>R3SETUP</command>, RFC эсвэл SAPgui Эхлэлийн үе дэх <errorname>TEXTENV_INVALID</errorname></title>
 
         <para>Хэрэв энэ алдаа гарсан бол зөв локал байхгүй байна. &sap; тэмдэглэгээ 0171356 нь 
 	суулгахад шаардлагатай RPM-үүдийг жагсаасан байдаг (өөрөөр хэлбэл RedHat 6.1-т зориулсан 
 	<filename>saplocales-1.0-3</filename>, <filename>saposcheck-1.0-1</filename>). 
 	Та <command>R3SETUP</command> тушаал гомдоллох бүрт бүх хамааралтай алдаануудыг 
 	хаяж харгалзах <literal>STATUS</literal> тохируулгыг 
 	<literal>ERROR</literal> гэдгээс <literal>OK</literal> болгон 
 	(<filename>CENTRDB.R3S</filename> файлд) тохируулж 
 	 <command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлсэн бол
 	<application>&sap;</application> систем нь зөв тохируулагдахгүй бөгөөд 
 	хэдий системийг эхлүүлж болох ч гэсэн та дараа нь системд <application>SAPgui</application> 
 	програмаар холбогдож чадахгүй болно. Линуксийн хуучин <application>SAPgui</application>-аар 
 	холбогдохыг оролдоход дараах мэдэгдлүүдийг өгсөн:</para>
 
         <programlisting>Sat May 5 14:23:14 2001
 *** ERROR => no valid userarea given [trgmsgo. 0401]
 Sat May 5 14:23:22 2001
 *** ERROR => ERROR NR 24 occured [trgmsgi. 0410]
 *** ERROR => Error when generating text environment. [trgmsgi. 0435]
 *** ERROR => function failed [trgmsgi. 0447]
 *** ERROR => no socket operation allowed [trxio.c 3363]
 Speicherzugriffsfehler</programlisting>
 
         <para>Энэ ажиллагаа нь <application>&sap.r3;</application>-ийн локалыг 
 	зөв зааж өгч чадахгүй байдал болон бас өөрийгөө зөв тохируулж 
 	чадахгүй (зарим мэдээллийн баазын хүснэгтүүдэд оруулгууд байхгүй) байдлаас болдог. 
 	<application>&sap;</application> уруу холбогдож чаддаг байхын тулд 
 	<filename>DEFAULT.PFL</filename> файлд дараах оруулгуудыг нэмнэ
 	(Тэмдэглэгээ 0043288-г үзнэ үү):</para>
 
 	<programlisting>abap/set_etct_env_at_new_mode = 0
 install/collate/active = 0
 rscp/TCP0B = TCP0B</programlisting>
 
         <para><application>&sap;</application> системийг дахин эхлүүлнэ. Улстай холбоотой 
 	хэлний тохиргоонууд хүссэнээр ажиллахгүй байсан ч гэсэн одоо та 
 	систем уруу холбогдож чадна. Улсын тохиргоонуудыг зөв болгосны
 	(зөв локалыг зааж өгсний) дараа эдгээр оруулгуудыг 
 	<filename>DEFAULT.PFL</filename> файлаас арилгаж 
 	<application>&sap;</application> системийг дахин эхлүүлж болно.</para>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="ora-00001">
 	<title><errorcode>ORA-00001</errorcode></title>
 	<para>Энэ алдаа нь FreeBSD дээрх <application>&oracle; 8.1.7</application> 
 	дээр зөвхөн гардаг. Үүний шалтгаан нь <application>&oracle;</application> 
 	мэдээллийн бааз өөрийгээ зөв эхлүүлж чадахгүй, систем дээр семафорууд болон хуваалцсан 
 	санах ойг үлдээн сүйрдэг явдал юм. Мэдээллийн баазыг эхлүүлэх дараагийн оролдлого тэгээд 
 	<errorcode>ORA-00001</errorcode> алдааг буцаадаг.</para>
 
 	<para><command>ipcs -a</command> тушаалаар тэдгээрийг олж 
 	<command>ipcrm</command> тушаалаар устгах хэрэгтэй.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="ora-00445pmon">
 	<title><errorcode>ORA-00445</errorcode> (Арын процесс PMON эхлээгүй)</title>
 	<para>Энэ алдаа нь <application>&oracle; 8.1.7</application> дээр гардаг. 
 	Энэ алдаа нь мэдээллийн бааз <username>prdadm</username> хэрэглэгчээр 
 	ердийн <command>startsap</command> скриптээр (жишээ нь 
 	  <command>startsap_majestix_00</command>) 
 	эхлүүлэгдсэн бол гардаг.</para>
 
 	<para>Боломжит тойрон гарах зам нь <username>oraprd</username> 
 	хэрэглэгчээр <command>svrmgrl</command> тушаалын тусламжтай 
 	мэдээллийн баазыг эхлүүлэх явдал юм:</para>
 
 	<screen>&prompt.user; <userinput>svrmgrl</userinput>
 SVRMGR&gt; <userinput>connect internal;</userinput>
 SVRMGR&gt; <userinput>startup</userinput>;
 SVRMGR&gt; <userinput>exit</userinput></screen>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="ora-12546">
         <title><errorcode>ORA-12546</errorcode> (Сонсогчийг зөв зөвшөөрлүүдтэй эхлүүлэх)</title>
 
         <para><username>oraids</username> хэрэглэгчээр <application>&oracle;</application> 
 	сонсогчийг дараах тушаалаар эхлүүлнэ:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>umask 0; lsnrctl start</userinput></screen>
 
         <para>Ингэхгүй бол сокетууд нь зөв зөвшөөрлүүдгүйн улмаас та <errorcode>ORA-12546</errorcode> 
 	алдаа харж болох юм. &sap; тэмдэглэгээ 0072984-г үзнэ үү.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="ora-27102">
 	<title><errorcode>ORA-27102</errorcode> (Out of Memory буюу санах ой хүрэлцэхгүй)</title>
 
 	<para><literal>MAXDSIZ</literal> болон <literal>DFLDSIZ</literal> 
 	тохируулгуудын хувьд 1&nbsp;GB-с (1024x1024x1024) их хэмжээтэй утгуудыг 
 	ашиглахаар оролдох үед энэ алдаа гарсан. Мөн <errorname>Linux Error 12: Cannot allocate memory</errorname> 
 	буюу санах ойг хуваарилж чадахгүй байна гэсэн алдааг бид бас авсан.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="dipgntabindind">
         <title><command>R3SETUP</command>-ийн үе дэх [DIPGNTAB_IND_IND]</title>
 
         <para>Ерөнхийдөө &sap; тэмдэглэгээ 0130581-г үзнэ үү  (<command>R3SETUP</command> алхам  
 	  <literal>DIPGNTAB</literal> төгссөн). IDES-тэй холбоотой суулгалтын 
 	үед ямар нэг шалтгаанаас болоод суулгах процесс зөв <application>&sap;</application> 
 	системийн нэр <quote>IDS</quote>-г ашиглалгүй хоосон мөр <literal>""</literal>-г 
 	ашигладаг. Замууд нь динамикаар <replaceable>SID</replaceable>-г (энэ тохиолдолд IDS)
 	ашиглан үүсгэгддэг учраас энэ нь сангуудад хандах үед зарим нэг жижиг асуудлуудад хүргэдэг. 
 	Доор дурдсан уруу хандахын оронд:</para>
 
         <programlisting>/usr/sap/IDS/SYS/...
 /usr/sap/IDS/DVMGS00</programlisting>
 
         <para>дараах замуудыг ашигласан:</para>
 
         <programlisting>/usr/sap//SYS/...
 /usr/sap/D00</programlisting>
 
         <para>Суулгалтыг үргэлжлүүлэхийн тулд бид холбоос болон нэмэлт сан үүсгэсэн:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>pwd</userinput>
 /compat/linux/usr/sap
 &prompt.root; <userinput>ls -l</userinput>
 total 4
 drwxr-xr-x 3  idsadm sapsys 512 May 5 11:20 D00
 drwxr-x--x 5  idsadm sapsys 512 May 5 11:35 IDS
 lrwxr-xr-x 1  root   sapsys 7 May 5 11:35 SYS -&gt; IDS/SYS
 drwxrwxr-x 2  idsadm sapsys 512 May 5 13:00 tmp
 drwxrwxr-x 11 idsadm sapsys 512 May 4 14:20 trans</screen>
    
         <para>&sap; тэмдэглэгээнүүд (0029227 болон 0008401) үүнийг тайлбарладгийг 
 	бид бас олсон юм. Бид эдгээр асуудлуудын алийг ч <application>&sap; 4.6C</application> 
 	суулгалтаас олж хараагүй.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="rfcrswboiniindind">
         <title><command>R3SETUP</command>-ийн үе дэх [RFCRSWBOINI_IND_IND]</title>
 
 	<para><application>&sap; 4.6C</application>-г суулгаж байхад 
 	энэ алдаа нь суулгалтын эхэн үед гарсан өөр алдаанаас болж гарсан алдаа байсан. 
 	Энэ тохиолдолд та харгалзах бүртгэлийн файлуудыг үзэж жинхэнэ асуудлыг 
 	засварлах хэрэгтэй.</para>
 
         <para>Бүртгэлийн файлуудыг үзсэний дараа хэрэв энэ алдаа нь харин зөв бол 
 	(&sap; тэмдэглэгээнүүдийг шалгана уу) зөрчсөн алхмын <literal>STATUS</literal> 
 	тохируулгыг <literal>ERROR</literal> гэдгээс <literal>OK</literal> уруу 
 	(файл  <filename>CENTRDB.R3S</filename>) болгож тохируулан 
 	<command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлж болно. Суулгалтын дараа та 
 	шилжүүлгэ SE38-аас тайлан <literal>RSWBOINS</literal>-г ажиллуулах хэрэгтэй. 
 	<literal>RFCRSWBOINI</literal> болон <literal>RFCRADDBDIF</literal> 
 	үеүүдийн тухай нэмэлт мэдээллийг &sap; тэмдэглэгээ 0162266-с үзнэ үү.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="rfcraddbdifindind">
         <title><command>R3SETUP</command>-ийн үе дэх [RFCRADDBDIF_IND_IND]</title>
 	<para>Энд ижил хязгаарлалтууд ашиглагдана: бүртгэлийн файлуудыг үзэж 
 	энэ алдаа нь урьдны өөр асуудлуудаас болсон эсэхийг шалгана.</para>
 
         <para>Хэрэв та &sap; тэмдэглэгээ 0162266 хамаарч байгааг баталбал 
 	зөрчсөн алхмын <literal>STATUS</literal> 
 	тохируулгыг <literal>ERROR</literal> гэдгээс <literal>OK</literal> уруу 
 	(файл  <filename>CENTRDB.R3S</filename>) болгож тохируулан 
 	<command>R3SETUP</command>-г дахин эхлүүлэх хэрэгтэй. Суулгалтын дараа та 
 	шилжүүлгэ SE38-аас тайлан <literal>RADDBDIF</literal>-г ажиллуулах 
 	хэрэгтэй.</para>
       </sect3>
 
       <sect3 id="sigactionsig31">
         <title><errorcode>sigaction sig31: File size limit exceeded</errorcode> буюу файлын хэмжээний хязгаар илүүдсэн</title>
 
 	<para>Энэ алдаа нь <application>&sap;</application>-ийн процессууд 
 	<emphasis>disp+work</emphasis>-г эхлүүлэх үед гардаг. Хэрэв <application>&sap;</application>-г 
 	<command>startsap</command> скриптээр эхлүүлэхэд дэд процессууд нь дараа нь эхлүүлэгдэх бөгөөд 
 	эдгээр нь бусад бүх <application>&sap;</application> процессуудыг эхлүүлэх бохир ажлыг хийж 
 	салдаг. Үүний үр дүнд скрипт нь өөрөө ямар нэг зүйл буруу болохыг анзаардаггүй.</para>
 
 	<para><application>&sap;</application>-ийн процессууд зөв эхэлсэн эсэхийг шалгахын 
 	тулд <command>ps ax | grep <replaceable>SID</replaceable></command> тушаалаар 
 	процессийн төлөвийг үзэх хэрэгтэй. Энэ нь танд <application>&oracle;</application> болон 
 	<application>&sap;</application>-ийн бүх процессуудын жагсаалтыг харуулдаг. 
 	Хэрэв зарим процессууд байхгүй юм уу эсвэл та <application>&sap;</application> систем уруу 
 	холбогдож чадахгүй байвал 
 	<filename>/usr/sap/<replaceable>SID</replaceable>/DVEBMGS<replaceable>nr</replaceable>/work/</filename> 
 	санд байх харгалзах бүртгэлийн файлуудыг үзэх хэрэгтэй. Үзэх файлууд нь <filename>dev_ms</filename> болон 
 	  <filename>dev_disp</filename> юм.</para>
 
 	<para><application>&oracle;</application> болон <application>&sap;</application>-ийн 
 	ашигласан хуваалцсан санах ойн хэмжээ цөмийн тохиргооны файлд тааруулснаас илүү гарвал энд дохио 31 гарах 
 	бөгөөд илүү том утгыг ашиглаж энэ асуудлыг шийдэж болно:</para>
 
         <programlisting># larger value for 46C production systems:
 options SHMMAXPGS=393216
 # smaller value sufficient for 46B:
 #options SHMMAXPGS=262144</programlisting>
 	  
       </sect3>
 
       <sect3 id="saposcolfails">
         <title><command>saposcol</command> тушаалын эхлэл амжилтгүй болсон</title>
 	<para><command>saposcol</command> програмд (хувилбар 4.6D) зарим асуудлууд байдаг.
 	<application>&sap;</application> систем нь системийн ажиллагааны тухай өгөгдлийг цуглуулахын тулд  
 	<command>saposcol</command>-г ашигладаг. Энэ програм нь 
 	<application>&sap;</application> системийг ашиглахад хэрэггүй болохоор 
 	энэ асуудлыг жижиг гэж тооцож болох юм. Хуучин хувилбарууд (4.6B) нь 
 	ажилладаг боловч бүх өгөгдлийг цуглуулдаггүй (олон дуудлагууд нь 0-г буцаах болно, жишээ нь 
 	CPU-ийн хэрэглээний хувьд).</para>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="linuxemu-advanced">
     <title>Нэмэлт сэдвүүд</title>
 
     <para>Хэрэв та Линуксийн хоёртын нийлэмж хэрхэн ажилладгийг мэдэхийг хүсэж байгаа 
 	бол энэ хэсэг нь таны уншихыг хүсэж байгаа хэсэг юм. Доор бичигдсэн зүйлийн ихэнх нь 
 	Тэрри Лэмбэрт <email>tlambert@primenet.com</email>-ийн  
 	&a.chat; руу бичсэн цахим захидал (Message ID:
       <literal>&lt;199906020108.SAA07001@usr09.primenet.com&gt;</literal>) 
 	дээр тулгуурласан байгаа.</para>
 
     <sect2>
       <title>Хэрхэн ажилладаг вэ?</title>
       <indexterm><primary>ажиллуулах ангилал дуудагч</primary></indexterm>
 
       <para>FreeBSD нь <quote>execution class
 	loader</quote> буюу ажиллуулах ангилал дуудагч гэгддэг хийсвэрлэлттэй байдаг. 
 	Энэ нь &man.execve.2; системийн дуудлага уруу хийгдэх шаантаг юм.</para>
 
       <para>Юу болдог вэ гэхээр FreeBSD нь ямар нэгэн бүрхүүлийн тайлбарлагчид эсвэл 
 	бүрхүүлийн скриптүүдийг ажиллуулахын тулд <literal>#!</literal> дуудагч 
 	уруу ордог нэг дуудагчийн оронд дуудагчдын жагсаалттай байдаг.</para>
 
       <para>Уламжлалаар бол &unix; тавцангийн дуудагч нь хоёртын файлыг системд 
 	мэдэгдэж байгаа эсэхийг мэдэхийн тулд шидэт тоог 
 	(ерөнхийдөө файлын эхний 4 эсвэл 8 байт) шалгадаг бөгөөд 
 	хэрэв мэдэгдэж байвал хоёртын дуудагчийг ажиллуулдаг ганц дуудагч юм.</para>
 
       <para>Хэрэв энэ нь системд зориулагдсан хоёртын төрөл биш бол &man.execve.2; 
 	дуудлага амжилгүй болон буцаж бүрхүүл үүнийг бүрхүүлийн тушаалууд маягаар 
 	ажиллуулж эхлэхийг оролддог.</para>
 
       <para><quote>Тухайн үеийн бүрхүүл ямар байгаа</quote> түүнийг анхдагч гэж 
 	таамагладаг.</para>
 
       <para>Дараа нь эхний хоёр тэмдэгтүүдийг шалгах засварыг (hack) &man.sh.1;-д 
 	зориулж хийсэн бөгөөд хэрэв тэдгээр нь <literal>:\n</literal> бол энэ нь 
 	&man.csh.1; бүрхүүлийг ажиллуулдаг (энэ засварыг SCO анхлан хийсэн гэж 
 	бид итгэдэг).</para>
 
       <para>Төгсгөлийн дараах дараагийн хоосон зайны дараа байдаг тэмдэгтүүдийн дараа
 	<filename>/bin/sh</filename> уруу буцдаг тэмдэгтүүд байдаг болохоор
 	одоо FreeBSD юу хийдэг вэ гэхээр дуудагчдын жагсаалтаар тайлбарлагчдын талаар 
 	мэддэг ерөнхий <literal>#!</literal> дуудагчтай явдаг.</para>
       <indexterm><primary>ELF</primary></indexterm>
 
       <para>Линуксийн ABI дэмжлэгийн хувьд FreeBSD нь шидэт тоог ELF хоёртын файл 
 	гэж хардаг (одоогоор энэ нь FreeBSD, &solaris;, Линукс болон ELF дүрсний төрөл бүхий 
 	бусад OS-ийг хооронд нь ялгадаггүй).</para>
       <indexterm><primary>Solaris</primary></indexterm>
 
       <para>ELF дуудагч нь тусгай <emphasis>тамга</emphasis> хайдаг бөгөөд
 	энэ нь ELF дүрс дэх тайлбар хэсэг юм. Энэ нь SVR4/&solaris; ELF хоёртын 
 	файлуудад байдаггүй.</para>
 
       <para>Линукс хоёртын файлууд нь ажиллахын тулд тэдгээр нь 
 	&man.brandelf.1;-ээр <literal>Линукс</literal> гэж <emphasis>тамгалагдах</emphasis>
 	ёстой байдаг:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>brandelf -t Linux file</userinput></screen>
 
       <para>Үүнийг хийсний дараа ELF дуудагч нь файлд 
 	<literal>Линукс</literal> тамгыг харах болно.</para>
       <indexterm>
         <primary>ELF</primary>
 	<secondary>тамгалах</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>ELF дуудагч <literal>Линукс</literal> тамгыг харах үед дуудагч 
 	<literal>proc</literal> бүтэц дэх заагчийг сольдог. Энэ заагчаар 
 	бүх системийн дуудлагууд индекслэгддэг (уламжлалт &unix; систем дээр 
 	энэ нь системийн дуудлагуудыг агуулах <literal>sysent[]</literal> 
 	бүтцийн массив байх юм). Үүнээс гадна процесс нь дохионы трамплиний 
 	кодонд зориулсан занга векторыг тусгайлан зохицуулахад болон Линуксийн 
 	цөмийн модулиар зохицуулагддаг бусад хэд хэдэн (жижиг) засваруудад 
 	зориулагдаж тэмдэглэгддэг.</para>
 
       <para>Линукс системийн дуудлагын вектор нь бусад зүйлүүдээс гадна 
 	цөмийн модульд хаягууд нь байдаг <literal>sysent[]</literal> оруулгуудын 
 	жагсаалтыг агуулдаг.</para>
 
       <para>Системийн дуудлага Линуксийн хоёртын файлаар дуудагдахад занга код 
 	системийн дуудлагын функц заагчийн хаягийг <literal>proc</literal> бүтцээс 
 	авч FreeBSD-ийн биш Линуксийн системийн дуудлагын оруулгын цэгүүдийг 
 	авдаг.</para>
 
       <para>Мөн Линукс горим нь хайлтыг динамикаар <emphasis>дахин эхлүүлдэг</emphasis>; 
 	энэ нь файлын системийн холболтууд дахь <option>union</option> тохируулга 
 	(<literal>unionfs</literal> файлын системийн төрөл <emphasis>биш</emphasis>!) 
 	хийдэг тэр зүйл юм. Эхлээд <filename>/compat/linux/<replaceable>original-path</replaceable></filename> 
 	сан дахь файлыг хайх бөгөөд <emphasis>дараа нь</emphasis> хэрэв энэ нь 
 	амжилтгүй болвол хайлт 
 	<filename>/<replaceable>original-path</replaceable></filename>
 	санд хийгддэг. Энэ нь бусад хоёртын файлуудыг шаарддаг хоёртын файлуудыг 
 	ажиллаж чадахаар (өөрөөр хэлбэл Линуксийн хэрэгслийн цуглуулга 
 	бүгдээрээ Линуксийн ABI дэмжлэгийн доор ажиллаж чаддаг байхаар) болгодог. 
 	Линуксийн хоёртын файлууд нь тохирох Линуксийн хоёртын файлууд байхгүй бол 
 	FreeBSD-ийн хоёртын файлуудыг дуудаж ажиллуулж бас чадна гэсэн үг бөгөөд 
 	Линуксийн хоёртын файлуудыг Линукс дээр ажиллахгүй байгааг нь хэлж чадахааргүй 
 	болгохын тулд та &man.uname.1; тушаалыг <filename>/compat/linux</filename> 
 	санд байрлуулж болно гэсэн үг юм.</para>
 
       <para>Үндсэндээ Линуксийн цөм FreeBSD цөмд байдаг; цөмийн үзүүлдэг 
 	бүх үйлчилгээнүүдийг хийдэг, доор нь орших төрөл бүрийн функцууд нь 
 	FreeBSD-ийн системийн дуудлагын хүснэгтийн оруулгууд болон 
 	Линуксийн системийн дуудлагын хүснэгтийн оруулгуудтай ижил байдаг: 
 	файлын системийн үйлдлүүд, виртуал санах ойн үйлдлүүд, дохио 
 	хүргэлт, System V IPC, гэх мэт&hellip; Цорын ганц ялгаа нь 
 	FreeBSD-ийн хоёртын файлууд FreeBSD-ийн <emphasis>цавуу</emphasis> 
 	функцуудыг, Линуксийн хоёртын файлууд Линуксийн <emphasis>цавуу</emphasis> 
 	функцуудыг авдаг явдал юм (ихэнх хуучин OS-үүд зөвхөн өөрсдийн <emphasis>цавуу</emphasis> 
 	функцуудтай байсан: дуудлага хийж байгаа процессийн <literal>proc</literal> бүтэц дэх 
 	динамикаар эхлүүлэгдсэн заагчаар хийгдсэн функцуудын хаягуудын оронд 
 	статик глобал <literal>sysent[]</literal> бүтцийн 
 	массив дахь функцуудын хаягуудтай байсан).</para>
 
       <para>Аль нь эх FreeBSD ABI вэ? Энэ нь хамаагүй юм. 
 	Үндсэндээ цорын ганц ялгаа нь (зөвхөн одоогоор; эдгээр нь ирээдүйн хувилбаруудад 
 	амархан өөрчлөгдөж болох бөгөөд магадгүй үүний дараагаар хийгдэх байх) 
 	FreeBSD-ийн <emphasis>цавуу</emphasis> функцууд нь 
 	цөмд статикаар холбогдсон байдаг бөгөөд Линуксийн 
 	<emphasis>цавуу</emphasis> функцууд нь статикаар холбогдож эсвэл 
 	тэдгээрт цөмийн модулийн тусламжтайгаар хандаж болдог явдал юм.</para>
 
       <para>Тиймээ, гэхдээ энэ нь жинхэнэ эмуляц мөн үү? Үгүй ээ. Энэ нь ABI шийдэл 
 	болохоос эмуляц биш юм. Ямар ч эмулятор (эсвэл дүр үзүүлэгч (simulator) 
 	(дараагийн асуултыг асуулгахгүйн тулд)) оролцоогүй.</para>
 
       <para>Тэгэхээр яагаад энэ нь заримдаа <quote>Линукс эмуляц</quote> гэгддэг 
 	юм бэ? FreeBSD-г худалдахад хэцүү болгохын тулд! Тиймээ, 
 	юу болж байгааг тайлбарлаж байгаагаас өөр зүйлгүй байх тэр үед уламжлалт 
 	шийдэл хийгдсэн болохоор тэр юм; хэрэв та кодыг эмхэтгээгүй эсвэл модулийг дуудаагүй бол 
 	Линуксийн хоёртын файлуудыг FreeBSD ажиллуулдаг гэж хэлэх нь
 	үнэн биш бөгөөд юу дуудагдсаныг тайлбарлах үг хэрэгтэй байсан болохоор 
 	&mdash;<quote>Линукс эмулятор</quote> гэсэн үг гарсан юм.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 </chapter>
 
 <!-- 
      Local Variables:
      mode: sgml
      sgml-declaration: "../chapter.decl"
      sgml-indent-data: t
      sgml-omittag: nil
      sgml-always-quote-attributes: t
      sgml-parent-document: ("../book.sgml" "part" "chapter")
      End:
 -->