diff --git a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/config/chapter.sgml b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/config/chapter.sgml
index 9f01c47775..d4821d7b40 100644
--- a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/config/chapter.sgml
+++ b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/config/chapter.sgml
@@ -1,3110 +1,3120 @@
 <!--
      The FreeBSD Mongolian Documentation Project
 
-     Original revision 1.228
+     Original revision 1.229
 
      $FreeBSD$
 -->
 
 <chapter id="config-tuning">
   <chapterinfo>
     <authorgroup>
       <author>
         <firstname>Шерн</firstname>
 	<surname>Ли</surname>
 	<contrib>Хойно дурдсан заавар болон гарын авлага дээр тулгуурлан бичсэн </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
         <firstname>Майк</firstname>
 	<surname>Смит</surname>
 	<contrib>Зааврыг бичсэн </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
         <firstname>Мэтт</firstname>
 	<surname>Диллон</surname>
 	<contrib>tuning(7)-г бичсэн </contrib>
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	<surname>Ганболд</surname>
 	<contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	<!-- Nov 2006 -->
       </author>
     </authorgroup>
   </chapterinfo>
 
   <title>Тохиргоо ба Тааруулалт</title>
 
   <sect1 id="config-synopsis">
     <title>Ерөнхий агуулга</title>
 
     <indexterm><primary>системийн тохиргоо</primary></indexterm>
     <indexterm><primary>системийн оновчлол</primary></indexterm>
 
     <para>&os;-ийн хамгийн чухал зүйлүүдийн нэг нь системийн тохиргоо юм.
 	Зөв системийн тохиргоо нь ирээдүйн шинэчлэлтүүдийн үед толгойн өвчин гаргахгүй  
 	байхад тусална. Энэ бүлэг &os; системийг тааруулахад хэрэглэгддэг зарим нэг 
 	параметрүүд болон тохиргооны процессийн талаар илүү тайлбарлах болно.</para>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншсаны дараа, та дараах зүйлсийг мэдэх болно:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Файлын системүүд болон хуваалтуудтай хэрхэн үр ашигтай ажиллах 
 		талаар.</para>
       </listitem>
       <listitem>
 	<para><filename>rc.conf</filename> тохиргоо болон 
 	<filename>/usr/local/etc/rc.d</filename> эхлэлийн системүүдийн 
 	үндсүүд.</para>
       </listitem>
       <listitem>
 	<para>Сүлжээний картыг хэрхэн тохиргоо болон тест хийх талаар.</para>
       </listitem>
       <listitem>
 	<para>Сүлжээний төхөөрөмж дээрээ виртуал хостууд хэрхэн тохируулах талаар.</para>
       </listitem>
       <listitem>
 	<para><filename>/etc</filename> дэх төрөл бүрийн тохиргооны файлыг 
 	хэрхэн ашиглах талаар.</para>
       </listitem>
       <listitem>
         <para><command>sysctl</command> хувьсагчуудыг ашиглан &os;-ийг 
 	хэрхэн тааруулах талаар.</para>
       </listitem>
       <listitem>
 	<para>Дискний хурдан ажиллагааг хэрхэн тааруулах болон цөмийн хязгааруудыг 
 	хэрхэн өөрчлөх талаар.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншихаасаа өмнө, та дараах зүйлсийг мэдэх шаардлагатай:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>&unix; болон &os;-ийн үндсийг ойлгох (<xref
 	    linkend="basics">).</para>
       </listitem>
       <listitem>
 	<para>Цөмийн тохиргоо/хөрвүүлэлтийн үндсүүдийн талаар ойлголттой байх 
 	  (<xref linkend="kernelconfig">).</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-initial">
     <title>Эхний Тохиргоо</title>
 
     <sect2>
       <title>Хуваалтын байрлал</title>
 
       <indexterm><primary>хуваалтын байрлал</primary></indexterm>
       <indexterm>
         <primary><filename>/etc</filename></primary>
       </indexterm>
       <indexterm>
         <primary><filename>/var</filename></primary>
       </indexterm>
       <indexterm>
         <primary><filename>/usr</filename></primary>
       </indexterm>
 
       <sect3>
 	<title>Үндсэн Хуваалтууд</title>
 
 	<para>&man.bsdlabel.8; болон &man.sysinstall.8; ашиглан файлын 
 	системүүдийг байрлуулахдаа хатуу хөтлөгчүүд өгөгдлийг дотоод замуудаас 
 	илүү гаднах замуудаас хурдан шилжүүлдгийг санаарай.
 	Тиймээс жижиг, байнга ханддаг файлын системүүд хөтлөгчийн гадна тал уруу ойрхон 
 	байх ёстой бөгөөд <filename>/usr</filename> зэрэг том хуваалтууд 
 	дотор тал уруу байх хэрэгтэй. Хуваалтуудыг иймэрхүү дарааллаар байрлуулах нь 
 	зөв юм: root, swap, <filename>/var</filename>, 
 	<filename>/usr</filename>.</para>
 
 	<para><filename>/var</filename>-ийн хэмжээ төлөвлөсөн машины хэрэглээг 
 	тусгадаг. 
 	<filename>/var</filename> нь шуудангийн хайрцгууд, бүртгэлийн файлууд, 
 	болон принтерийн spool агуулдаг. Шуудангийн хайрцгууд болон бүртгэлийн 
 	файлууд хичнээн хэрэглэгч байгаа болон ямар хугацаанд бүртгэлийн файлууд байхаас 
 	хамаараад төсөөлөшгүй хэмжээнд хүртэл ихсэж болдог. Ихэнх хэрэглэгчид 
 	гигабайтыг шаардахгүй боловч  <filename>/var/tmp</filename> нь 
 	багцуудыг багтаахаар том байх шаардлагатай.</para>
 
 	<para><filename>/usr</filename> хуваалт &man.ports.7; цуглуулга (байлгахыг зөвлөдөг), 
 	болон эх код (заавал биш) зэрэг системийг дэмжихэд шаардлагатай ихэнх файлуудыг агуулдаг.
 	Эдгээрийг суулгалтын үед  сонгох боломжтой. Энэ хуваалтад хамгийн багаар 2 гигабайтыг зөвлөдөг.</para>
 
 	<para>Хуваалтын хэмжээг сонгохдоо зайн шаардлагыг бодох хэрэгтэй. Нэг хуваалт нь 
 	бараг л ашиглагдахгүй байхад нөгөө нь зайгүй болж байх нь асуудал юм.</para>
 
 	<note><para>&man.sysinstall.8;-ийн  <literal>Auto-defaults</literal> 
 	хуваалтын хэмжээг өгөгч нь заримдаа <filename>/var</filename> болон 
 	<filename>/</filename> хуваалтуудад боломжоос бага хэмжээг сонгодгийг 
 	зарим хэрэглэгчид олсон байна. Хуваалтыг ухаалгаар харамгүй хийгээрэй.</para></note>
 
       </sect3>
 
       <sect3 id="swap-design">
 	<title>Swap Хуваалт</title>
 
 	<indexterm><primary>swap хэмжээ нэмэх</primary></indexterm>
 	<indexterm><primary>swap хуваалт</primary></indexterm>
 
 	<para>Swap хуваалтын хэмжээ системийн санах ойг  (RAM) хоёр дахин авсан 
 	хэмжээтэй байх ёстой. Жишээлбэл машин 128&nbsp;мегабайт санах ойтой 
 	бол swap файл 256&nbsp;мегабайт байх ёстой. Бага санах ойтой системүүд 
 	их swap-тай бол илүү хурдан ажиллаж болох юм. 256&nbsp;мегабайтаас бага 
 	swap-ийг хэрэглэхийг зөвлөдөггүй бөгөөд санах ойн өргөтгөл хэрэгтэй. Цөмийн 
 	VM хуудаслах алгоритмууд нь багаар бодоход гол санах ойг хоёр дахин авсантай 
 	тэнцэх  swap хуваалттай байх үед хамгийн хурдан ажиллахаар тааруулагдсан 
 	байдаг. Хэтэрхий бага swap тохируулах нь VM хуудас скан хийх кодыг үр 
 	ашиггүйтэлд хүргэж илүү санах ой хожим нэмэхэд асуудал үүсгэж болох юм.</para>
 
 	<para>Олон SCSI дискнүүд бүхий (эсвэл олон IDE дискнүүд өөр өөр хянагчууд дээр 
 	ажиллаж байгаа) томоохон системүүдэд swap-ийг хөтлөгч болгон дээр (4 хөтлөгч хүртэл) 
 	тохируулахыг зөвлөдөг. Swap хуваалтууд нь ойролцоогоор адилхан хэмжээний 
 	байх шаардлагатай. Цөм дурын хэмжээтэй ажиллаж чадах боловч дотоод өгөгдлийн 
 	бүтцүүд хамгийн том swap хуваалтыг 4 дахин авсантай адил хэмжээгээр 
 	томрох боломжтой. Swap хуваалтуудыг ойролцоогоор адил хэмжээтэй байлгах нь 
 	swap зайг дискнүүдийн дагуу оновчтойгоор судал үүсгэх боломжийг цөмд олгодог. 
 	Swap их ашиглагддаггүй байсан ч гэсэн том swap хэмжээ байж болно.
 	Хүчээр дахин ачаалагдах үед дагаж хаагдсан програмаас өгөгдлийг сэргээх нь 
 	амархан байж болох юм.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Яагаад Хуваах хэрэгтэй гэж?</title>
 
 	<para>Зарим хэрэглэгчид ганц том хуваалт байхад болно гэж боддог, 
 	гэхдээ энэ нь яагаад буруу болох хэд хэдэн шалтгаан бий. 
 	Нэгдүгээрт хуваалт болгон өөр өөр ажиллагааны шинж чанаруудтай бөгөөд 
 	тэдгээрийг тусгаарласнаар файлын системийг тэдгээрт тааруулах боломжийг 
 	олгодог. Жишээ нь root болон <filename>/usr</filename> 
 	хуваалтууд байнга бичигдэхээсээ илүү ихэвчлэн уншигддаг. 
 	Харин уншилт болон бичилт <filename>/var</filename> болон 
 	<filename>/var/tmp</filename>-д байнга хийгддэг.</para>
 
 	<para>Системийг зөв хувааснаар ачаалалтай хуваалтуудад хийсэн жижиг 
 	бичилтээр гарсан хэсэглэлт илүүдэж байнга уншигддаг хуваалтууд уруу 
 	хальдаггүй. Бичилт-ачаалсан хуваалтуудыг дискний ирмэг уруу байрлуулах нь 
 	бичилт ихэвчлэн хийгддэг хуваалтууд дахь  I/O ажиллагааг хурдасгадаг.
 	Том хуваалтуудад I/O-н хурдан ажиллагаа  хэрэгтэй байж болох ч  
 	тэдгээрийг дискний ирмэг уруу илүүтэй ойртуулах нь 
 	<filename>/var</filename>-ийг ирмэг уруу шилжүүлснээс илүү 
 	мэдэгдэхүйц хурдан ажиллагаанд хүргэхгүй. Эцэст нь найдвартай байдлыг бодох 
 	ёстой. Ихэвчлэн уншигддаг, жижиг, цэвэрхэн root хуваалт  хэцүү сүйрэл 
 	болоход  сэргэх боломж нь хамаагүй илүү  байна.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-core-configuration">
     <title>Гол Тохиргоо</title>
 
     <indexterm>
       <primary>rc файлууд</primary>
       <secondary><filename>rc.conf</filename></secondary>
     </indexterm>
 
     <para>Системийн тохиргооны мэдээлэл <filename>/etc/rc.conf</filename> 
 	дотор байдаг. Энэ файл нь   өргөн хүрээний, зарчмын хувьд системийг эхлэх 
 	үед системийг тохируулахад ашиглагддаг тохиргооны мэдээллүүдээс тогтоно.
 	Үүний нэр нь шууд утгыг тодорхойлно; энэ нь  <filename>rc*</filename> 
 	файлуудад зориулсан тохиргооны мэдээлэл юм.</para>
 
     <para>Администратор  
 	<filename>/etc/defaults/rc.conf</filename>-ийн анхдагч утгуудыг 
 	<filename>rc.conf</filename> файлд өөрчилж оруулах хэрэгтэй. 
 	Анхдагчуудын файл <filename>/etc</filename> уруу хуулагдах ёсгүй - 
 	энэ нь жишээ биш анхдагч утгуудыг агуулдаг. Бүх системийн холбогдолтой 
 	өөрчлөлтүүд <filename>rc.conf</filename> файлд өөрт нь хийгдэх 
 	ёстой.</para>
 
     <para>Удирдлагын нэмэлт ачааллыг байнга бага байлгахын тулд сайт дагуух тохиргоог 
 	системийн тусгайлсан тохиргооноос тусгаарлах хэд хэдэн стратеги кластер хийгдсэн 
 	програмуудад байж болох юм. Сайтын дагуух тохиргоог 
 	<filename>/etc/rc.conf.site</filename> зэрэг өөр файлд байрлуулж 
 	дараа нь энэ файлыг зөвхөн системийн тусгайлсан мэдээллийг агуулдаг 
 	<filename>/etc/rc.conf</filename>-д оруулахыг 
 	зөвлөдөг.</para>
 
     <para><filename>rc.conf</filename> нь &man.sh.1;-ээр уншигддаг болохоор 
 	үүнийг хийхэд амархан байна.  Жишээ нь:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem><para>rc.conf:</para>
 <programlisting>	. /etc/rc.conf.site
 	hostname="node15.example.com"
 	network_interfaces="fxp0 lo0"
 	ifconfig_fxp0="inet 10.1.1.1"</programlisting></listitem>
       <listitem><para>rc.conf.site:</para>
 <programlisting>	defaultrouter="10.1.1.254"
 	saver="daemon"
 	blanktime="100"</programlisting></listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Дараа нь <filename>rc.conf.site</filename> файл 
 	систем болгонд <command>rsync</command> эсвэл адил 
 	програмаар түгээгдэж болох бөгөөд харин 
 	<filename>rc.conf</filename> файл нь өөр өөр хэвээр байх болно.</para>
 
     <para>&man.sysinstall.8; эсвэл <command>make world</command> ашиглан 
 	системийг шинэчлэхэд <filename>rc.conf</filename> файлыг 
 	дарж бичихгүй, тэгэхээр системийн тохиргооны мэдээлэл хаягдахгүй.</para>
 
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-appconfig">
     <title>Програмын Тохиргоо</title>
 
     <para>Ерөнхийдөө суулгасан програмууд нь өөрийн дүрэм гэх мэт онцлогтой өөр өөрийн 
 	тохиргооны файлуудтай байдаг. Эдгээр файлуудыг багц удирдах хэрэгслүүдээр 
 	амархан олж удирдаж болохоор үндсэн системээс тусад нь байлгах нь чухал юм.</para>
 
     <indexterm><primary>/usr/local/etc</primary></indexterm>
 
     <para>Ерөнхийдөө эдгээр файлууд нь <filename>/usr/local/etc</filename> 
 	дотор суулгагддаг. Програм их олон тооны тохиргооны файлуудтай тохиолдолд  
 	тэдгээрийг агуулж дэд сан үүсгэгдэнэ.</para>
 
     <para>Ихэнхдээ порт эсвэл багц суухад жишээ тохиргооны файлууд бас суудаг. 
 	Эдгээр нь ихэнхдээ <filename>.default</filename> дагавраар 
 	танигддаг. Хэрэв програмын хувьд тохиргооны файлууд байхгүй байвал 
 	тэдгээрийг <filename>.default</filename> файлуудыг хуулж үүсгэнэ.</para>
 
     <para>Жишээ нь <filename>/usr/local/etc/apache</filename> санд 
 	байгаа файлуудыг үзье:</para>
 
 <literallayout class="monospaced">-rw-r--r--  1 root  wheel   2184 May 20  1998 access.conf
 -rw-r--r--  1 root  wheel   2184 May 20  1998 access.conf.default
 -rw-r--r--  1 root  wheel   9555 May 20  1998 httpd.conf
 -rw-r--r--  1 root  wheel   9555 May 20  1998 httpd.conf.default
 -rw-r--r--  1 root  wheel  12205 May 20  1998 magic
 -rw-r--r--  1 root  wheel  12205 May 20  1998 magic.default
 -rw-r--r--  1 root  wheel   2700 May 20  1998 mime.types
 -rw-r--r--  1 root  wheel   2700 May 20  1998 mime.types.default
 -rw-r--r--  1 root  wheel   7980 May 20  1998 srm.conf
 -rw-r--r--  1 root  wheel   7933 May 20  1998 srm.conf.default</literallayout>
 
     <para>Файлын хэмжээнүүд нь зөвхөн <filename>srm.conf</filename> файл 
 	өөрчлөгдсөнийг харуулж байна. <application>Apache</application> 
 	портын дараагийн шинэчлэл энэ өөрчлөгдсөн файлыг дарж хуулахгүй.</para>
 
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-starting-services">
     <sect1info>
       <authorgroup>
         <author>
 	<firstname>Том</firstname>
 	<surname>Рөүдс</surname>
 	<contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	</author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
 
     <title>Үйлчилгээнүүдийг эхлүүлэх нь</title>
 
     <indexterm><primary>үйлчилгээнүүд</primary></indexterm>
 
     <para>Олон хэрэглэгчид Портуудын Цуглуулгаас гуравдагч програм хангамжуудыг 
 	&os; дээр суулгахаар сонгодог. Ихэнх тохиолдолд програм хангамжийг 
 	систем ачаалахад эхлүүлэхээр тохируулах шаардлагатай байж болох юм. 
 	<filename role="package">mail/postfix</filename> эсвэл 
 	<filename role="package">www/apache13</filename> 
 	зэрэг үйлчилгээнүүд нь системийг ачаалахад эхлүүлж болох програм 
 	хангамжийн багцуудын зөвхөн хоёрхон жишээ юм. Энэ хэсэгт гуравдагч 
 	програм хангамжийг ажиллуулах процедурын талаар тайлбарлах болно.</para>
 
     <para>&os; дээр &man.cron.8; зэрэг ихэнх үйлчилгээнүүд системийн эхлүүлэх 
 	скриптүүдийн тусламжтай эхэлдэг. Эдгээр скриптүүд &os; эсвэл 
 	үйлдвэрлэгчийн хувилбараас хамааран өөр өөр байна; гэхдээ хамгийн чухал 
 	авч үзэх зүйл нь тэдгээрийн эхлэх тохиргоог энгийн эхлүүлэх скриптүүдээр хийх 
 	боломжтой явдал юм.</para>
 
     <para><filename>rc.d</filename>-ээс өмнө програм хангамжууд энгийн эхлүүлэх 
 	скриптээ системийн эхлүүлэх скриптүүдийн уншдаг 
 	<filename class="directory">/usr/local/etc/rc.d</filename> санд 
 	хийдэг байсан. Дараа нь эдгээр скриптүүд нь системийн ачаалалтын сүүлийн шатуудад 
 	ажилладаг.</para>
 
     <para>Олон хувь хүмүүс хуучин тохиргооны загварыг шинэ систем уруу нийлүүлэх гэж 
 	олон цагийг зарсаар байгаа боловч зарим гуравдагч хэрэгслүүд скриптээ 
 	дээр дурдсан сан уруу хийхийг шаардсан хэвээр байгаа юм. Скриптүүдийн 
 	гол ялгаанууд нь  <filename>rc.d</filename> ашиглаж байгаа эсэхээс 
 	хамаарна. &os;&nbsp;5.1-ээс өмнө хуучин тохиргооны загвар ашиглагдаж 
 	байсан бөгөөд бараг бүх л тохиолдлуудад шинэ загварын скриптүүд ч бас  
 	зүгээр ажиллах юм.</para>
 
     <para>Скрипт бүр зарим хамгийн бага шаардлагыг хангах ёстой боловч ихэнхдээ 
 	&os;-ийн хувилбараас хамаарна. Скрипт бүр төгсгөлдөө <filename>.sh</filename>
 	өргөтгөл залгаатай байх шаардлагатай бөгөөд скрипт бүр систем дээр 
 	ажиллах боломжтой байх ёстой. Сүүлийнхийг <command>chmod</command> 
 	тушаал ашиглан ганц <literal>755</literal> эрхийг заан хийж болно. 
 	Мөн хамгийн багаар бодоход програмыг <literal>эхлүүлэх</literal> болон 
 	<literal>зогсоох</literal> тохируулгууд байх ёстой.</para>
 
     <para>Хамгийн энгийн эхлүүлэх скрипт яг энэн шиг харагдах болов уу:</para>
 
     <programlisting>#!/bin/sh
 echo -n ' utility'
 
 case "$1" in
 start)
         /usr/local/bin/utility
         ;;
 stop)
         kill -9 `cat /var/run/utility.pid`
         ;;
 *)
         echo "Usage: `basename $0` {start|stop}" &gt;&2
         exit 64
         ;;
 esac
 
 exit 0</programlisting>
 
     <para>Энэ скрипт <literal>utility</literal> хэмээгдсэн програмд 
 	зориулагдсан <literal>зогсоох</literal> болон 
 	<literal>эхлүүлэх</literal> тохируулгатай байна.</para>
 
     <para>Гараар ингэж эхлүүлж болно:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput><filename>/usr/local/etc/rc.d/utility.sh</filename> start</userinput></screen>
 
     <para>Бүх гуравдагч програм хангамжууд <filename>rc.conf</filename>-д 
 	мөр байхыг шаарддаггүй боловч бараг л өдөр болгон шинэ порт 
 	энэ тохиргоог авахаар өөрчлөгдөж байна. Тухайн програмын талаар дэлгэрэнгүй 
 	мэдээллийг суулгалтын сүүлийн дэлгэцэд гаргасан үр дүнгээс шалгаарай. 
 	Зарим гуравдагч програм хангамжууд програмыг <filename>rc.d</filename>-тэй 
 	цуг ашиглахыг зөвшөөрдөг эхлүүлэх скриптүүдтэй байдаг; гэхдээ 
 	энэ нь дараагийн хэсэгт хэлэлцэгдэнэ.</para>
 
     <sect2>
       <title>Програмын Өргөтгөсөн Тохиргоо</title>
 
       <para>Одоогийн &os;-ийн <filename>rc.d</filename>-г агуулдаг нь 
 	програмын эхлүүлэх тохиргоог илүү хялбар, боломжтой болгосон. 
 	<link linkend="configtuning-rcd">rc.d</link> хэсэгт 
 	хэлэлцсэн түлхүүр үгүүдийг ашиглан програмууд жишээ нь 
 	<acronym>DNS</acronym> зэрэг зарим үйлчилгээнүүдийн дараа 
 	ажиллахаар тохируулагдаж болно; эхлүүлэх скриптүүдэд хатуугаар 
 	бичигдсэн тугуудын оронд <filename>rc.conf</filename>-оор  
 	нэмэлт тугуудыг өгөхийг зөвшөөрч болох гэх мэт.
 	Үндсэн скрипт дараах байдлаар харагдаж болно:</para>
 
       <programlisting>#!/bin/sh
 #
 # PROVIDE: utility
 # REQUIRE: DAEMON
 # KEYWORD: shutdown
 
 #
 # DO NOT CHANGE THESE DEFAULT VALUES HERE
 # SET THEM IN THE /etc/rc.conf FILE
 #
 utility_enable=${utility_enable-"NO"}
 utility_flags=${utility_flags-""}
 utility_pidfile=${utility_pidfile-"/var/run/utility.pid"}
 
 . /etc/rc.subr
 
 name="utility"
 rcvar=`set_rcvar`
 command="/usr/local/sbin/utility"
 
 load_rc_config $name
 
 pidfile="${utility_pidfile}"
 
 start_cmd="echo \"Starting ${name}.\"; /usr/bin/nice -5 ${command} ${utility_flags} ${command_args}"
 
 run_rc_command "$1"</programlisting>
 
       <para>Энэ скрипт нь өгөгдсөн <application>utility</application>-г 
 	<literal>daemon</literal> үйлчилгээний дараа ажиллуулахаар 
 	тохируулагдсан. Мөн <acronym>PID</acronym>, эсвэл процессийн 
 	<acronym>ID</acronym> файлыг заах болон дагах аргыг бас хангадаг.</para>
 
       <para>Энэ програм дараах мөрийг <filename>/etc/rc.conf</filename> 
 	файлд оруулж болно:</para>
 
       <programlisting>utility_enable="YES"</programlisting>
 
       <para>Энэхүү арга нь тушаалын мөрийн нэмэлт өгөгдлүүдийг илүү хялбараар 
 	удирдах боломжийг зөвшөөрдөг бөгөөд <filename>/etc/rc.subr</filename> 
 	дахь анхдагч функцуудыг оруулах, &man.rcorder.8; хэрэгсэлтэй нийцтэй байх, 
 	болон <filename>rc.conf</filename> файлын тусламжтай хялбараар 
 	тохиргоо хийх боломжийг бас хангадаг.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Үйлчилгээнүүдийг эхлүүлэхийн тулд үйлчилгээнүүдийг ашиглах нь</title>
 
       <para><acronym>POP</acronym>3 сервер дэмонууд, 
 	<acronym>IMAP</acronym> зэрэг бусад үйлчилгээнүүд &man.inetd.8; 
 	ашиглан эхэлж болдог.  Энэ нь Портуудын Цуглуулгаас 
 	<filename>/etc/inetd.conf</filename> файлд нэмэгдэх мөр бүхий эсвэл 
 	одоогийн байгаа мөрүүдийн нэгнээс тайлбарыг болиулж идэвхжүүлдэг үйлчилгээний 
 	хэрэгслийг суулгаснаар хэрэгждэг. 
 	<application>inetd</application> болон түүний тохиргоотой ажиллах 
 	талаар <link linkend="network-inetd">inetd</link> хэсэгт гүнзгий  
 	тайлбарласан байгаа болно.</para>
 
       <para>Зарим тохиолдолд &man.cron.8; ашиглан системийн үйлчилгээнүүдийг 
 	эхлүүлэх нь илүү ашигтай байж болох юм. Энэ арга нь хэд хэдэн давуу талуудтай 
 	бөгөөд учир нь <command>cron</command> эдгээр процессуудыг 
 	<filename>crontab</filename>-н файлын эзэмшигчийн эрхээр ажиллуулдаг. 
 	Энэ нь ердийн хэрэглэгчдэд зарим програмуудыг эхлүүлж ажиллагааг хангах боломжийг 
 	олгодог.</para>
 
       <para><command>cron</command> хэрэгсэл <literal>@reboot</literal> 
 	гэсэн бусдад байхгүй боломжийг олгодог бөгөөд цаг хугацааг заах хэсэгт ашиглагдах  
 	боломжтой. Энэ нь системийг эхлүүлэх явцад &man.cron.8; эхлэх үед тухайн 
 	ажлыг ажиллуулдаг.</para>
 
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-cron">
     <sect1info>
       <authorgroup>
         <author>
 	<firstname>Том</firstname>
 	<surname>Рөүдс</surname>
 	<contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	<!-- 20 May 2003 -->
 	</author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
     <title><command>cron</command> хэрэгслийг тохируулах нь</title>
 
     <indexterm><primary>cron</primary>
       <secondary>тохиргоо</secondary></indexterm>
 
     <para>&os;-ийн хамгийн ашигтай хэрэгслүүдийн нэг нь &man.cron.8; юм. 
 	<command>cron</command> хэрэгсэл ард ажилладаг бөгөөд 
 	<filename>/etc/crontab</filename> файлыг байнга шалгаж 
 	байдаг. <command>cron</command> хэрэгсэл 
 	<filename>/var/cron/tabs</filename> сангаас шинэ 
 	<filename>crontab</filename> файлуудыг бас шалгадаг.
 	Эдгээр <filename>crontab</filename> файлууд нь тусгай функцуудыг 
 	агуулдаг бөгөөд эдгээрийг <command>cron</command> тодорхой хугацаанд 
 	ажиллуулах ёстой байдаг.</para>
 
     <para><command>cron</command> хэрэгсэл системийн crontab болон хэрэглэгчийн 
 	crontab гэсэн хоёр төрлийн тохиргооны файлыг ашигладаг. Энэ хоёр хэлбэршилтийн 
 	зөвхөн ялгаа нь зургаа дахь талбар юм. Системийн crontab дээрх зургаа дахь 
 	талбар нь тушаалыг ажиллуулах хэрэглэгчийн нэр байдаг. Энэ нь системийн crontab-ийг 
 	ямар ч хэрэглэгчийн эрхээр тушаалуудыг ажиллуулах боломж олгодог. Хэрэглэгчийн 
 	crontab дээрх зургаа дахь талбар нь ажиллуулах тушаал бөгөөд бүх тушаалууд нь 
 	crontab-ийг үүсгэсэн хэрэглэгчийн эрхээр ажилладаг; энэ нь аюулгүй байдлын 
 	нэг чухал боломж юм.</para>
 
     <note>
       <para>Хэрэглэгчийн crontab-ууд нь хэрэглэгчдэд <username>root</username> 
 	эрхийн шаардлагагүйгээр бодлогуудыг  цагийн хуваариар ажиллуулах боломж олгодог. 
 	Хэрэглэгчийн crontab дахь тушаалууд нь crontab-ийг эзэмшиж байгаа хэрэглэгчийн 
 	эрхээр ажилладаг.</para>
 
       <para><username>root</username> хэрэглэгч бас бусад хэрэглэгчийн нэгэн адил 
 	хэрэглэгчийн crontab-тай байж болно. Энэ нь <filename>/etc/crontab</filename>-аас  
 	(системийн crontab) өөр байна. Системийн crontab байдаг учраас 
 	<username>root</username> хэрэглэгчийн хувьд ихэнхдээ хэрэглэгчийн crontab 
 	шаардлагагүй байдаг.</para>
     </note>
 
     <para><filename>/etc/crontab</filename> файлыг (системийн crontab) харцгаая:</para>
 
 
     <programlisting># /etc/crontab - root's crontab for &os;
 #
 # &dollar;&os;: src/etc/crontab,v 1.32 2002/11/22 16:13:39 tom Exp &dollar;
 # <co id="co-comments">
 #
 SHELL=/bin/sh
 PATH=/etc:/bin:/sbin:/usr/bin:/usr/sbin <co id="co-env">
 HOME=/var/log
 #
 #
 #minute	hour	mday	month	wday	who	command <co id="co-field-descr">
 #
 #
 */5	*	*	*	*	root	/usr/libexec/atrun <co id="co-main">
 </programlisting>
 
     <calloutlist>
       <callout arearefs="co-comments">
 	<para>&os;-ийн ихэнх тохиргооны файлуудын адил <literal>#</literal> тэмдэгт 
 	тайлбарыг илэрхийлнэ. Тайлбарыг хүсэж байгаа үйлдэл нь юу болох яагаад хийгдэж 
 	байгааг сануулах зорилгоор файлд тавьж болдог. Тайлбаруудыг тушаал байгаа мөрд 
 	хийж болохгүй бөгөөд ингэсэн тохиолдолд тушаалын хэсэг мэтээр ойлгогдоно; тэдгээр нь 
 	шинэ мөрөнд байх ёстой. Хоосон мөрүүдийг тооцохгүй.</para>
       </callout>
 
       <callout arearefs="co-env">
 	<para>Эхлээд орчин тодорхойлогдох шаардлагатай. Тэнцүүгийн (<literal>=</literal>) 
 	тэмдэг орчны тохиргоог тодорхойлоход ашиглагддаг бөгөөд энэ жишээн дээр 
 	<envar>SHELL</envar>,<envar>PATH</envar>, болон <envar>HOME</envar> 
 	тохируулгуудад ашиглагдаж байна. Хэрэв бүрхүүлийн мөрийг орхисон бол  
 	<command>cron</command> анхдагч болох <command>sh</command>-ийг ашигладаг. 
 	Хэрэв <envar>PATH</envar> хувьсагчийг  орхисон бол ямар ч анхдагч ашиглагдахгүй бөгөөд 
 	файлын байрлалууд абсолют байх хэрэгтэй. Хэрэв <envar>HOME</envar> мөрийг 
 	орхисон бол <command>cron</command> ажиллуулж байгаа хэрэглэгчийн гэрийн санг 
 	ашигладаг.</para>
       </callout>
 
       <callout arearefs="co-field-descr">
 	<para>Энэ мөр нь нийт долоон талбарыг тодорхойлдог. Энд жагсаагдсан утгууд нь 
 	<literal>minute</literal>, <literal>hour</literal>,
 	<literal>mday</literal>, <literal>month</literal>, 
 	<literal>wday</literal>,
 	<literal>who</literal>, болон <literal>command</literal> юм. 
 	Эдгээрийг нэрээс нь харахад ойлгомжтой. <literal>minute</literal> нь тушаал 
 	ажиллах минутаар илэрхийлэгдсэн хугацаа. <literal>hour</literal> нь 
 	<literal>minute</literal>-ын адил тохируулга бөгөөд цагаар илэрхийлэгддэг. 
 	<literal>mday</literal> нь сарын өдрийг заана. 
 	<literal>month</literal> нь <literal>hour</literal> болон 
 	<literal>minute</literal>-тай адил бөгөөд сарыг зааж өгнө.
 	<literal>wday</literal> тохируулга нь долоо хоногийн 
 	өдрийг заана. Эдгээр бүх талбарууд нь тоон утга байх ёстой бөгөөд хорин дөрвөн 
 	цагийг дагадаг. <literal>who</literal> талбар нь тусгай бөгөөд зөвхөн 
 	<filename>/etc/crontab</filename> файлд байдаг. Энэ талбар нь аль 
 	хэрэглэгчийн эрхээр тушаал ажиллахыг заадаг. Хэрэглэгч өөрийн 
 	<filename>crontab</filename> файлыг суулгах үед энэ тохируулга байдаггүй.
 	Эцэст нь <literal>command</literal> тохируулга жагсаагддаг. Энэ нь 
 	сүүлийн талбар бөгөөд ажиллуулах тушаалд зориулагдсан байх ёстой.</para>
       </callout>
 
       <callout arearefs="co-main">
 	<para>Энэ сүүлийн мөр нь дээр дурдсан утгуудыг тодорхойлдог. Энд бид 
 	хэд хэдэн <literal>*</literal> тэмдэгтүүд дараалсан <literal>*/5</literal> 
 	гэсэн жагсаалт байгааг анзаарах хэрэгтэй. Эдгээр <literal>*</literal> 
 	тэмдэгтүүд нь <quote>эхний-эцсийн</quote> гэсэн үг бөгөөд 
 	<emphasis>үргэлж</emphasis> гэж ойлгогдож болно. Тэгвэл энэ мөрөөс 
 	үзэхэд <command>atrun</command> тушаал нь <username>root</username> 
 	эрхээр 5 минут тутам аль өдөр сар байгаагаас үл хамааран ажиллана. 
 	<command>atrun</command> тушаалын талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 	&man.atrun.8; гарын авлагаас үзнэ үү.</para>
 
 	<para>Тушаалууд тэдгээрт өгч болох дурын тооны тугуудтай байж болно; гэхдээ 
 	олон мөр болон уртассан тушаалууд урагшаа ташуу <quote>\</quote> үргэлжлүүлэх 
 	тэмдэгтээр хуваагдсан байх ёстой.</para>
       </callout>
     </calloutlist>
 
     <para>Энэ нь <filename>crontab</filename> файл болгоны хувьд үндсэн тохиргоо  
 	байна, гэхдээ нэг зүйл нь үүнээс өөр байна. Хэрэглэгчийг заадаг зургаа дахь талбар 
 	нь зөвхөн системийн <filename>/etc/crontab</filename> файлд байна. 
 	Энэ талбарыг хэрэглэгчийн <filename>crontab</filename> файлуудын хувьд 
 	орхих хэрэгтэй.</para>
 
 
     <sect2 id="configtuning-installcrontab">
       <title>Crontab суулгах нь</title>
 
       <important>
       <para>Та энд тайлбарласан процедурыг ашиглан системийн crontab-ийг засаж/суулгах 
 	шаардлагагүй. Зүгээр л өөрийн дуртай засварлагчийг ашигла: 
 	<command>cron</command> хэрэгсэл файл өөрчлөгдсөнийг мэдээд тэр даруй 
 	шинэчлэгдсэн хувилбарыг ашиглаж эхэлнэ. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 	<ulink url="&url.books.faq;/admin.html#ROOT-NOT-FOUND-CRON-ERRORS">
 	Энэ БХА-ын оруулгаас</ulink> үзнэ үү.</para>
       </important>
 
       <para>Хэрэглэгчийн бичсэн шинэ <filename>crontab</filename> файлыг суулгахын тулд 
 	эхлээд өөрийн дуртай засварлагчийг ашиглаад зөв хэлбэршилттэй файл үүсгээд дараа нь 
 	<command>crontab</command> хэрэгслийг ашигла. 
 	Хамгийн их ашиглагддаг тушаал бол:</para>
 
       <screen>&prompt.user; <userinput>crontab crontab-file</userinput></screen>
       
       <para>Энэ жишээн дээрх <filename>crontab-file</filename> нь 
 	урд нь үүсгэгдсэн <filename>crontab</filename>-ийн файлын нэр юм.</para>
 
       <para>Суулгасан <filename>crontab</filename> файлуудыг үзүүлдэг 
 	тохируулга бас байдаг: <option>-l</option> тохируулгыг 
 	<command>crontab</command> уруу өгч ажиллуулаад гарах үр дүнг 
 	хараарай.</para>
 
       <para>Өөрийн crontab файлыг загвар ашиглалгүйгээр эхнээс нь эхлүүлэхийг хүссэн 
 	хэрэглэгчдэд зориулсан <command>crontab -e</command> тохируулга байдаг. 
 	Энэ нь сонгосон засварлагчийг хоосон файлтай ажиллуулдаг. Файл хадгалагдсаны 
 	дараа автоматаар <command>crontab</command> тушаалаар суулгагддаг.
       </para>
       
       <para>Хэрэв та дараа нь өөрийн хэрэглэгчийн <filename>crontab</filename>-ийг 
 	бүр мөсөн устгахыг хүсвэл <command>crontab</command>-ийг <option>-r</option>
 	тохируулгатай ашиглаарай.
       </para>
 
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-rcd">
     <sect1info>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Том</firstname>
 	  <surname>Рөүдс</surname>
 	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	  <!-- 16 May 2003 -->
         </author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
 
     <title>&os; дээр rc ашиглах нь</title>
 
     <para>2002 онд &os; системийг эхлүүлэхэд зориулж NetBSD-ийн 
 	<filename>rc.d</filename> системийг оруулсан. Хэрэглэгчид 
 	<filename>/etc/rc.d</filename> сан доторх файлуудыг 
 	анзаарах хэрэгтэй. Эдгээр файлуудын ихэнх нь 
 	<option>start</option>, <option>stop</option>,
       	болон <option>restart</option> тохируулгуудаар хянагддаг 
 	үндсэн үйлчилгээнүүд байдаг. Жишээ нь &man.sshd.8; нь 
 	дараах тушаалаар дахин эхлэж болно:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd restart</userinput></screen>
 
     <para>Энэ процедур нь бусад үйлчилгээнүүдийн адил юм. Мэдээж 
 	үйлчилгээнүүд ихэнхдээ автоматаар &man.rc.conf.5;-д зааснаар ачаалах үед 
 	эхэлдэг. Жишээ нь Сүлжээний Хаяг Хөрвүүлэх дэмонг эхлэх үед ажиллуулахаар 
 	нээх нь амархан бөгөөд <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
 	дараах мөрийг нэмдэг:</para>
 
     <programlisting>natd_enable="YES"</programlisting>
 
     <para>Хэрэв <option>natd_enable="NO"</option> мөр аль хэдийн 
 	байвал <option>NO</option>-ийг <option>YES</option> 
 	болгож өөрчлөөрэй. rc скриптүүд өөр бусад хамааралтай 
 	үйлчилгээнүүдийг дараагийн дахин ачаалалтын үеэр доор 
 	тайлбарласны дагуу автоматаар ачаалдаг.</para>
 
     <para><filename>rc.d</filename> систем нь үндсэндээ 
 	системийн эхлэх/унтрах үеэр үйлчилгээнүүдийг эхлүүлэх/зогсоох зорилготой 
 	бөгөөд стандарт <option>start</option>,
       <option>stop</option> болон <option>restart</option>
 	тохируулгууд нь зөвхөн <filename>/etc/rc.conf</filename>-ийн харгалзах 
 	хувьсагчууд заагдсан үед өөрийн үйлдлийг гүйцэтгэдэг.
 	Жишээ нь дээр дурдсан  <command>sshd restart</command> тушаал 
 	нь <filename>/etc/rc.conf</filename>-д  
 	<varname>sshd_enable</varname> хувьсагч <option>YES</option> 
 	гэсэн тохиолдолд зөвхөн ажиллана. <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
 	байгаа тохируулгаас үл хамааран үйлчилгээг <option>start</option>, 
 	<option>stop</option> эсвэл <option>restart</option> хийхийн 
 	тулд тушаалууд <quote>one</quote> угтвартай байх шаардлагатай.
 	Жишээ нь <command>sshd</command>-г <filename>/etc/rc.conf</filename> 
 	дахь тохиргооноос үл хамааран дахин эхлүүлэхдээ дараах тушаалыг ашиглана:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd onerestart</userinput></screen>
 
     <para>Тохирох <filename>rc.d</filename> скриптийг <option>rcvar</option> 
 	тохируулгатай ажиллуулж <filename>/etc/rc.conf</filename>-д үйлчилгээ  
 	нээгдсэн эсэхийг амархан шалгадаг. Тиймээс администратор 
 	<command>sshd</command>-г <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
 	нээгдсэн эсэхийг дараах тушаалыг ажиллуулж шалгаж болно:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd rcvar</userinput>
 # sshd
 $sshd_enable=YES</screen>
 
     <note>
       <para>Хоёр дахь мөр (<literal># sshd</literal>) нь 
 	<username>root</username> консолынх биш <command>sshd</command> 
 	тушаалын гаргасан үр дүн юм.</para>
     </note>
 
     <para>Үйлчилгээг ажиллах байгаа эсэхийг шалгах <option>status</option> 
 	тохируулга байдаг. Жишээ нь <command>sshd</command> эхэлсэн эсэхийг 
 	шалгахдаа:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput>/etc/rc.d/sshd status</userinput>
 sshd is running as pid 433.</screen>
 
     <para>Зарим тохиолдолд үйлчилгээг <option>reload</option> хийх бас боломжтой 
 	байдаг. Энэ нь үйлчилгээг өөрийн тохиргооны файлуудыг дахин уншихыг зааж 
 	үйлчилгээ уруу дохио шидэхийг оролддог. Ихэнх тохиолдолд энэ нь 
 	үйлчилгээ уруу  <literal>SIGHUP</literal> дохио шиднэ гэсэн үг юм. 
 	Үйлчилгээ болгонд энэ боломжийн дэмжлэг байдаггүй.</para>
 
     <para><filename>rc.d</filename> систем нь зөвхөн сүлжээний үйлчилгээнд 
 	ашиглагдаад зогсохгүй мөн системийн эхлүүлэлтэд бас ихээхэн хувь нэмэр оруулдаг. 
 	Жишээ нь <filename>bgfsck</filename> файлыг авч үзье. Энэ скрипт 
 	ажиллахад дараах мэдээллийг хэвлэж гаргана:</para>
 
     <screen>Starting background file system checks in 60 seconds.</screen>
 
     <para>Тиймээс энэ файлыг зөвхөн системийг эхлүүлэх үед файлын системийн арын  
 	шалгалтыг хийхэд хэрэглэдэг.</para>
 
     <para>Системийн олон үйлчилгээнүүд зөв ажиллахын тулд бусад үйлчилгээнүүдээс 
 	хамаардаг. Жишээ нь NIS болон бусад RPC дээр тулгуурласан үйлчилгээнүүд 
 	<command>rpcbind</command> (portmapper) үйлчилгээ ажиллахаас нааш 
 	амжилттай ажилладаггүй. Үүнийг шийдэхийн тулд хамаарлуудын тухай болон бусад 
 	мета-өгөгдлийн тухай мэдээллийг эхлүүлэх скрипт бүрийн дээд хэсэгт 
 	тайлбараар оруулсан байдаг. &man.rcorder.8; програм хамаарлуудыг 
 	хангаж системийн үйлчилгээнүүдийг ямар дарааллаар ажиллуулах ёстойг 
-	тогтоохын тулд эдгээр тайлбаруудыг уншдаг. Дараах үгнүүдийг эхлүүлэх скрипт 
-	бүрийн дээд хэсэг оруулсан байж болно:</para>
+	тогтоохын тулд эдгээр тайлбаруудыг уншдаг.</para>
+
+    <para>Дараах үгнүүдийг бүх эхлүүлэх скриптэд оруулах ёстой
+	(Эдгээр нь эхлүүлэх скриптийг <quote>идэвхжүүлэх</quote>эд 
+	&man.rc.subr.8;-д шаардлагатай байдаг):</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para><literal>PROVIDE</literal>: Энэ файлын хангаж байгаа үйлчилгээнүүдийг заана.</para>
       </listitem>
+    </itemizedlist>
 
+    <para>Дараах үгнүүдийг эхлүүлэх скрипт бүрийн эхэнд оруулж болно. 
+	Эдгээр нь заавал шаардлагатай биш боловч &man.rcorder.8;-д 
+	тус дөхөм болох ашигтай байдаг:</para>
+
+    <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para><literal>REQUIRE</literal>: Энэ үйлчилгээнд шаардлагатай үйлчилгээнүүдийг жагсаана.
 	Энэ файл заагдсан үйлчилгээнүүдийн <emphasis>дараа</emphasis> ажиллана.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para><literal>BEFORE</literal>: Энэ үйлчилгээнээс хамааралтай үйлчилгээнүүдийг жагсаана.
 	Энэ файл заагдсан үйлчилгээнүүдийн <emphasis>өмнө</emphasis> ажиллана.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
-    <para>Энэ аргыг ашигласнаар администратор системийн үйлчилгээнүүдийг бусад зарим &unix; 
-	үйлдлийн системүүд шиг <quote>ажиллах түвшингүүдтэй (runlevels)</quote> 
-	зууралдалгүйгээр амарханаар хянадаг.</para>
+    <para>Эдгээр түлхүүр үгнүүдийг эхлүүлэх скрипт болгонд болгоомжтойгоор 
+	тохируулж өгснөөр бусад зарим &unix; үйлдлийн системүүд шиг 
+	<quote>ажиллах түвшингүүдтэй (runlevels)</quote> зууралдалгүйгээр скриптүүдийн 
+	эхлэх дарааллыг маш сайн хянах боломжийг администраторт бий болгох юм.</para>
 
     <para><filename>rc.d</filename> системийн талаар нэмэлт мэдээллийг &man.rc.8;
       болон &man.rc.subr.8; гарын авлагын хуудаснуудаас олж болно. Хэрэв та өөрийн 
 	rc.d скриптүүд бичих эсвэл байгаагаа сайжруулахыг сонирхож байгаа бол танд бас  
 	<ulink url="&url.articles.rc-scripting">энэ нийтлэл</ulink> хэрэгтэй байж 
 	болох юм.</para>
   </sect1>
 
   <sect1 id="config-network-setup">
     <sect1info>
       <authorgroup>
         <author>
 	 <firstname>Марк</firstname>
 	 <surname>Фонвил</surname>
 	 <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	 <!-- 6 October 2002 -->
         </author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
 
     <title>Сүлжээний интерфэйс картууд суулгах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>сүлжээний картууд</primary>
       <secondary>тохиргоо</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>Өнөөдөр бид сүлжээний холболтгүй компьютерийн талаар бодох ч аргагүй болсон
 	билээ. Сүлжээний картыг нэмж тохируулах нь &os;-ийн дурын администраторын 
 	ердийн ажил болдог.</para>
 
     <sect2>
       <title>Тохирох драйверийг олох нь</title>
 
       <indexterm>
       <primary>сүлжээний картууд</primary>
 	<secondary>драйвер</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Эхлэхээсээ өмнө та өөрт байгаа картынхаа загвар, түүнд ашигласан бичил схем 
 	болон PCI эсвэл ISA картын аль нь эсэхийг мэдэх шаардлагатай.
 	&os; өргөн төрлийн PCI болон ISA картуудыг дэмждэг. Таны карт таны ашиглах хувилбар 
 	дээр дэмжигдсэн эсэхийг Тоног Төхөөрөмжийн Нийцтэй Байдлын Жагсаалтаас шалгаарай.</para>
 
       <para>Таны карт дэмжигдсэнийг мэдсэний дараа та өөрийн картанд тохирох драйвераа 
 	тодорхойлох хэрэгтэй.  <filename>/usr/src/sys/conf/NOTES</filename> болон 
 	<filename>/usr/src/sys/<replaceable>arch</replaceable>/conf/NOTES</filename> 
 	нь  сүлжээний интерфэйс драйверуудын жагсаалтыг дэмжигдсэн бичил схем/картуудын тухай 
 	зарим мэдээллийн хамтаар танд өгөх болно. Хэрэв та аль драйвер нь зөв эсэхэд эргэлзэж 
 	байгаа бол драйверийн гарын авлагын хуудсыг уншаарай. Гарын авлагын хуудас нь 
 	дэмжигдсэн тоног төхөөрөмж болон бүр учирч болзошгүй асуудлуудын тухай дэлгэрэнгүй 
 	мэдээллийг өгдөг.</para>
 
       <para>Хэрэв та ердийн карттай бол ихэнхдээ драйверийг хичээнгүйлэн хайх шаардлагагүй юм.
 	Ердийн сүлжээний картуудад зориулсан драйверууд нь <filename>GENERIC</filename> 
 	цөмд байдаг, тэгэхээр таны карт ачаалах явцад иймэрхүү харагдах ёстой:</para>
 
 <screen>dc0: &lt;82c169 PNIC 10/100BaseTX&gt; port 0xa000-0xa0ff mem 0xd3800000-0xd38
 000ff irq 15 at device 11.0 on pci0
 dc0: Ethernet address: 00:a0:cc:da:da:da
 miibus0: &lt;MII bus&gt; on dc0
 ukphy0: &lt;Generic IEEE 802.3u media interface&gt; on miibus0
 ukphy0:  10baseT, 10baseT-FDX, 100baseTX, 100baseTX-FDX, auto
 dc1: &lt;82c169 PNIC 10/100BaseTX&gt; port 0x9800-0x98ff mem 0xd3000000-0xd30
 000ff irq 11 at device 12.0 on pci0
 dc1: Ethernet address: 00:a0:cc:da:da:db
 miibus1: &lt;MII bus&gt; on dc1
 ukphy1: &lt;Generic IEEE 802.3u media interface&gt; on miibus1
 ukphy1:  10baseT, 10baseT-FDX, 100baseTX, 100baseTX-FDX, auto</screen>
 
       <para>Энэ жишээн дээр систем дээр байгаа хоёр карт &man.dc.4; драйверийг ашиглаж 
 	байгааг бид харж байна.</para>
 
       <para>Хэрэв таны NIC-д (Network Interface Card буюу Сүлжээний Интерфэйс Карт) 
 	зориулсан драйвер <filename>GENERIC</filename>-д байхгүй бол та өөрийн NIC-г 
 	ашиглахын тулд тохирох драйверийг ачаалах хэрэгтэй. Ингэхийн тулд хоёр аргын аль нэгийг  
 	ашиглана:</para>
 
       <itemizedlist>
         <listitem>
 	  <para>Хамгийн амархан арга нь ердөө л өөрийн сүлжээний картанд зориулсан цөмийн модулийг 
 	&man.kldload.8; ашиглан эсвэл тохирох мөрийг <filename>/boot/loader.conf</filename>-д
 	нэмж ачаалах үед автоматаар ачаалах юм. Бүх NIC драйверууд модуль хэлбэрээр байдаггүй; 
 	модулиуд нь байдаггүй төхөөрөмжүүдийн дурдаж болох жишээнүүд гэвэл ISA картууд юм.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Өөр нэг арга нь та өөрийн картын дэмжлэгийг цөмд оруулан статикаар 
 	хөрвүүлж болох юм. Өөрийн цөмийн тохиргооны файлд юу нэмэх ёстойг мэдэхийн тулд  
 	<filename>/usr/src/sys/conf/NOTES</filename>,
 	    <filename>/usr/src/sys/<replaceable>arch</replaceable>/conf/NOTES</filename> 
 	болон драйверийн гарын авлагын хуудсыг шалгаарай. Цөмийг дахин хөрвүүлэх талаар 
 	дэлгэрэнгүй мэдээллийг <xref linkend="kernelconfig">-с үзнэ үү. 
 	Хэрэв таны картыг таны цөм (<filename>GENERIC</filename>) ачаалах явцад илрүүлсэн бол 
 	та шинэ цөм бүтээх шаардлагагүй.</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <sect3 id="config-network-ndis">
 	<title>&windows;-ийн NDIS драйверуудыг ашиглах нь</title>
 
 	<indexterm><primary>NDIS</primary></indexterm>
 	<indexterm><primary>NDISulator</primary></indexterm>
 	<indexterm><primary>&windows; драйверууд</primary></indexterm>
 	<indexterm><primary>Microsoft Windows</primary></indexterm>
 	<indexterm><primary>Microsoft Windows</primary>
 	    <secondary>төхөөрөмжийн драйверууд</secondary></indexterm>
 	<indexterm><primary>KLD (kernel loadable
 	  object буюу цөмийн ачаалж болох обьект)</primary></indexterm>
 <!-- We should probably omit the expanded name, and add a <see> entry
 for it.  Whatever is done must also be done to the same indexterm in
 linuxemu/chapter.sgml -->
 
 	<para>Харамсалтай нь өөрийн драйверуудад зориулсан схемүүдийг нээлттэй 
 	эхийн хүрээнийхэнд өгдөггүй, тийм мэдээллийг худалдааны нууц гэж үздэг 
 	олон үйлдвэрлэгчид байсаар байна. Ингэснээр &os; болон өөр үйлдлийн системүүдийн 
 	хөгжүүлэгчдэд хоёр сонголт үлдсэн: буцаах инженерчлэлийн хүнд хэцүү, урт хугацааны 
 	процессийг туулж драйверуудыг хөгжүүлэх эсвэл &microsoft.windows; тавцангуудад 
 	байдаг хоёртын хэлбэрийн драйверуудыг ашиглах арга замууд юм. &os;-тэй 
 	холбогдсон зэрэг ихэнх хөгжүүлэгчид сүүлийн хандлагыг авч ашигладаг.</para>
 
 	<para>Билл Полын (wpaul) оруулсан хувь нэмрийн ачаар &os;&nbsp;5.3-RELEASE-с 
 	эхлээд Сүлжээний Драйверийн Интерфэйсийн Тодорхойлолтын (NDIS)  
 	<quote>эх (native)</quote> дэмжлэг ордог болсон. 
 	&os; NDISulator (өөрөөр Чөтгөр Төсөл) &windows; хоёртын драйверийг 
 	аваад ерөнхийдөө түүнийг &windows; дээр ажиллаж байгаа мэтээр хуурдаг. 
 	&man.ndis.4; драйвер нь &windows; хоёртын файл ашиглаж байгаа учраас 
 	энэ нь зөвхөн &i386; болон amd64 системүүд дээр хэрэглэгдэх боломжтой.</para>
 
 	<note>
 	  <para>&man.ndis.4; драйвер голчлон PCI, CardBus болон PCMCIA 
 	төхөөрөмжүүдийг дэмжихээр хийгдсэн бөгөөд одоогоор USB төхөөрөмжүүдийн дэмжлэг 
 	хийгдээгүй.</para>
 	</note>
 
 	<para>NDISulator ашиглахын тулд танд 3 зүйл хэрэгтэй:</para>
 
 	<orderedlist>
 	 <listitem>
 	  <para>Цөмийн эхүүд</para>
 	 </listitem>
 	 <listitem>
 	  <para>&windowsxp; драйверийн хоёртын файл
 	    (<filename>.SYS</filename> өргөтгөл)</para>
 	 </listitem>
 	 <listitem>
 	  <para>&windowsxp; драйверийн тохиргооны файл
 	    (<filename>.INF</filename> өргөтгөл)</para>
 	 </listitem>
 	</orderedlist>
 
 	<para>Та өөрийн картад зориулсан файлуудыг олоорой. Ерөнхийдөө 
 	тэдгээрийг хавсаргасан CD-үүд эсвэл үйлдвэрлэгчүүдийн вэб хуудаснаас 
 	олж болно. Дараах жишээнүүдэд бид <filename>W32DRIVER.SYS</filename> 
 	болон <filename>W32DRIVER.INF</filename> файлуудыг ашиглах 
 	болно.</para>
 
 	<note>
 	  <para>Та &windows;/i386 драйверийг &os;/amd64 дээр ашиглаж 
 	чадахгүй, зөв ажиллуулахын тулд &windows;/amd64 драйвер заавал олох 
 	шаардлагатай.</para>
 	</note>
 
 	<para>Дараагийн алхамд драйверийн хоёртын файлыг цөмийн ачаалж болох 
 	модуль болгон хөрвүүлнэ. Үүнийг хийхийн тулд <username>root</username> 
 	эрхээр &man.ndisgen.8;-г хэрэглэнэ:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>ndisgen <replaceable>/path/to/W32DRIVER.INF</replaceable> <replaceable>/path/to/W32DRIVER.SYS</replaceable></userinput></screen>
 
 	<para>&man.ndisgen.8; хэрэгсэл нь интерактив бөгөөд шаардлагатай 
 	нэмэлт мэдээллийг асуудаг; энэ нь одоо байгаа санд цөмийн модуль үүсгэх 
 	бөгөөд дараах маягаар ачаалж болно:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>kldload <replaceable>./W32DRIVER.ko</replaceable></userinput></screen>
 
 	<para>Үүсгэгдсэн цөмийн модулиас гадна та <filename>ndis.ko</filename> болон 
 	  <filename>if_ndis.ko</filename> модулиудыг ачаалах хэрэгтэй. Энэ нь 
 	таныг &man.ndis.4;-ээс хамаарсан дурын модулийг ачаалах үед автоматаар 
 	хийгдэх ёстой. Хэрэв та тэдгээрийг гараар ачаалахыг хүсвэл дараах тушаалыг 
 	ашиглаарай:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>kldload ndis</userinput>
 &prompt.root; <userinput>kldload if_ndis</userinput></screen>
 
 	<para>Эхний тушаал нь NDIS минипорт драйвер дугтуйлагчийг ачаалах бөгөөд 
 	хоёр дахь нь яг сүлжээний интерфэйсийг ачаална.</para>
 
 	<para>Одоо &man.dmesg.8;-ийг шалгаж ачаалахад алдаа байгаа эсэхийг 
 	 үзэх хэрэгтэй. Бүгд сайн болж өнгөрсөн бол та дараах үр дүнг харах ёстой:</para>
 
 	<screen>ndis0: &lt;Wireless-G PCI Adapter&gt; mem 0xf4100000-0xf4101fff irq 3 at device 8.0 on pci1
 ndis0: NDIS API version: 5.0
 ndis0: Ethernet address: 0a:b1:2c:d3:4e:f5
 ndis0: 11b rates: 1Mbps 2Mbps 5.5Mbps 11Mbps
 ndis0: 11g rates: 6Mbps 9Mbps 12Mbps 18Mbps 36Mbps 48Mbps 54Mbps</screen>
 
 	<para>Эндээс эхлээд та <devicename>ndis0</devicename> төхөөрөмжид
 	өөр бусад сүлжээний интерфэйсийн (өөрөөр хэлбэл <devicename>dc0</devicename>) 
 	нэгэн адилаар хандах боломжтой болох юм.</para>
 
 	<para>Та бусад модулиудтай адилаар NDIS модулиудыг ачаалах явцад ачаалахаар 
 	системийг тохируулж болно. Эхлээд үүсгэгдсэн модуль <filename>W32DRIVER.ko</filename>-г
 	<filename class="directory">/boot/modules</filename> уруу хуулах хэрэгтэй.
 	Тэгээд дараах мөрийг <filename>/boot/loader.conf</filename>-д нэмнэ:</para>
 
 	<programlisting>W32DRIVER_load="YES"</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Сүлжээний карт тохируулах нь</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>сүлжээний картууд</primary>
 	<secondary>тохиргоо</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Сүлжээний картанд зориулсан зөв драйвер ачаалагдсаны дараа 
 	картыг тохируулах шаардлагатай. Бусад олон зүйлсийн адил сүлжээний 
 	карт нь <application>sysinstall</application> програмаар 
 	суулгах явцад тохируулагдаж болно.</para>
 
       <para>Таны системийн сүлжээний интерфэйсүүдэд зориулсан тохиргоог 
 	харуулахын тулд дараах тушаалыг ажиллуулна:</para>
 
 <screen>&prompt.user; <userinput>ifconfig</userinput>
 dc0: flags=8843&lt;UP,BROADCAST,RUNNING,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
         inet 192.168.1.3 netmask 0xffffff00 broadcast 192.168.1.255
         ether 00:a0:cc:da:da:da
         media: Ethernet autoselect (100baseTX &lt;full-duplex&gt;)
         status: active
 dc1: flags=8843&lt;UP,BROADCAST,RUNNING,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
         inet 10.0.0.1 netmask 0xffffff00 broadcast 10.0.0.255
         ether 00:a0:cc:da:da:db
         media: Ethernet 10baseT/UTP
         status: no carrier
 lp0: flags=8810&lt;POINTOPOINT,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
 lo0: flags=8049&lt;UP,LOOPBACK,RUNNING,MULTICAST&gt; mtu 16384
         inet 127.0.0.1 netmask 0xff000000
 tun0: flags=8010&lt;POINTOPOINT,MULTICAST&gt; mtu 1500</screen>
 
       <note>
 	<para>&os;-ийн хуучин хувилбарууд <option>-a</option> тохируулгыг 
 	&man.ifconfig.8;-ийн араас залгахыг шаардаж болох бөгөөд 
 	&man.ifconfig.8;-ийн зөв синтаксын дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар гарын 
 	авлагын хуудсанд хандана уу. Энэ жишээн дээр IPv6-тай (<literal>inet6</literal> гэх мэт.) 
 	холбоотой оруулгууд орхигдсон болохыг анхаарна уу.</para>
       </note>
 
       <para>Энэ жишээн дээр дараах төхөөрөмжүүдийг харуулсан:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para><devicename>dc0</devicename>: Эхний  Ethernet интерфэйс</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><devicename>dc1</devicename>: Хоёрдугаар  Ethernet интерфэйс</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><devicename>lp0</devicename>: Параллел порт интерфэйс</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><devicename>lo0</devicename>: Буцаж эргэх төхөөрөмж</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><devicename>tun0</devicename>: Туннель төхөөрөмж нь 
 	<application>ppp</application>-д ашиглагдана.</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <para>&os; нь драйверийн нэр дээр цөмийн ачаалах явцад картууд ямар дарааллаар илрүүлэгдсэн 
 	тэр дарааллын тоог нэмж сүлжээний картыг нэрлэдэг. Жишээ нь <devicename>sis2</devicename>
 	нь систем дээрх &man.sis.4; драйвер ашиглаж байгаа 3 дахь сүлжээний карт байж болох юм.</para>
 
       <para>Энэ жишээн дээр <devicename>dc0</devicename> төхөөрөмж босон ажиллаж байна.
 	Түлхүүр индикаторууд нь:</para>
 
       <orderedlist>
 	<listitem>
 	  <para><literal>UP</literal> нь картын тохиргоо хийгдэж бэлэн болсныг илэрхийлнэ.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Карт нь Интернэт (<literal>inet</literal>) хаягтай 
 	(энэ тохиолдолд <hostid role="ipaddr">192.168.1.3</hostid>).</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Энэ нь зөв дэд сүлжээний багтай (<literal>netmask</literal>;
 	    <hostid role="netmask">0xffffff00</hostid> нь 
 	    <hostid role="netmask">255.255.255.0</hostid> адил).</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Энэ нь зөв нийтэд цацах хаягтай (энэ тохиолдолд 
 	<hostid role="ipaddr">192.168.1.255</hostid>).</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Картны MAC (<literal>ether</literal>) хаяг нь 
 	<hostid role="mac">00:a0:cc:da:da:da</hostid> байна.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Физик зөөгчийн сонголт нь автомат сонголтын 
 	горим дээр байна (<literal>media: Ethernet autoselect (100baseTX
 	    &lt;full-duplex&gt;)</literal>).
 	<devicename>dc1</devicename> нь <literal>10baseT/UTP</literal> 
 	зөөгчтэй ажиллахаар тохируулагдсан байгааг бид харж болно. Байж болох 
 	зөөгчийн төрлүүдийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар өөрийнх нь гарын авлагын 
 	хуудсанд хандаж үзнэ үү.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Холболтын (<literal>status</literal>) төлөв нь 
 	<literal>active</literal> буюу идэвхтэй байна, өөрөөр хэлбэл 
 	дамжуулагч илэрсэн байна. <devicename>dc1</devicename>-ийн 
 	хувьд бид <literal>status: no carrier</literal> буюу дамжуулагч
 	байхгүйг харж болно. Энэ нь Ethernet кабель картанд залгагдаагүй байх үед 
 	хэвийн байна.</para>
 	</listitem>
       </orderedlist>
 
       <para>Хэрэв &man.ifconfig.8;-ийн үр дүн дараах маягтай төстэй байвал:</para>
 
 <screen>dc0: flags=8843&lt;BROADCAST,SIMPLEX,MULTICAST&gt; mtu 1500
 	        ether 00:a0:cc:da:da:da</screen>
 
       <para>Энэ нь карт тохируулагдаагүйг илэрхийлнэ.</para>
 
       <para>Картаа тохируулахын тулд танд <username>root</username> зөвшөөрлүүд 
 	хэрэгтэй. Сүлжээний картын тохируулгууд тушаалын мөрөөс &man.ifconfig.8;-р
 	хийгдэх боломжтой, гэхдээ та системийг дахин ачаалсан болгоныхоо дараа үүнийг хийх хэрэгтэй болно.
 	<filename>/etc/rc.conf</filename> файл нь сүлжээний картын тохиргоог нэмэх 
 	газар юм.</para>
 
       <para><filename>/etc/rc.conf</filename>-ийг өөрийн дуртай засварлагч дээр 
 	нээгээрэй. Систем дээрх сүлжээний карт бүрийн хувьд мөр нэмэх хэрэгтэй, манай 
 	жишээн дээр бид эдгээр мөрүүдийг нэмсэн:</para>
 
 <programlisting>ifconfig_dc0="inet 192.168.1.3 netmask 255.255.255.0"
 ifconfig_dc1="inet 10.0.0.1 netmask 255.255.255.0 media 10baseT/UTP"</programlisting>
 
       <para>Та <devicename>dc0</devicename>,
 	<devicename>dc1</devicename> болон бусдуудыг өөрийн картуудад зориулсан  
 	төхөөрөмжөөр өөрчлөх болон хаягуудыг зөвөөр солих хэрэгтэй. Зөвшөөрөгдсөн тохируулгуудын 
 	талаар дэлгэрэнгүйг картын драйвер болон &man.ifconfig.8;-ийн гарын авлагын хуудаснуудаас, 
 	бас &man.rc.conf.5; гарын авлагын хуудаснаас <filename>/etc/rc.conf</filename>-ийн 
 	синтаксын тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг унших хэрэгтэй.</para>
 
       <para>Хэрэв та суулгах явцад сүлжээг тохируулсан бол сүлжээний карт(ууд)ын талаар зарим 
 	мөрүүд аль хэдийн байж болох юм. Мөрүүд нэмэхээсээ өмнө <filename>/etc/rc.conf</filename>-ийг 
 	дахин шалгаарай.</para>
 
       <para>Мөн та LAN дахь төрөл бүрийн машинуудын нэрүүд болон IP хаягууд  
 	<filename>/etc/hosts</filename> файлд  байхгүй бол тэдгээрийг нэмж засварлах 
 	шаардлагатай. Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.hosts.5; болон 
 	<filename>/usr/share/examples/etc/hosts</filename> файлд хандана уу.</para>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Тест хийх болон алдааг олж засварлах нь</title>
 
       <para><filename>/etc/rc.conf</filename>-д хэрэгцээтэй өөрчлөлтүүдийг 
 	хийснийхээ дараа та системээ дахин ачаалах шаардлагатай. Ингэснээр 
 	интерфэйс(үүд)эд хийгдэх өөрчлөлт(үүд)ийг зөвшөөрөх бөгөөд ямар нэг тохиргооны
 	алдаагүйгээр систем ачаалж байгаа эсэхийг шалгадаг.</para>
 
       <para>Систем дахин ачаалагдсаны дараа та сүлжээний интерфэйсүүдээ тест 
 	хийх хэрэгтэй.</para>
 
       <sect3>
 	<title>Ethernet карт тест хийх нь</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>сүлжээний картууд</primary>
 	  <secondary>тест хийх нь</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>Ethernet карт зөв тохируулагдсаныг шалгахдаа та 2 зүйлийг оролдох 
 	хэрэгтэй. Эхлээд интерфэйс уруу өөр уруу нь ping хийгээд дараа нь LAN дахь өөр 
 	машин уруу ping хийх хэрэгтэй.</para>
 
 	<para>Эхлээд локал интерфэйсийг тест хийнэ:</para>
 
 <screen>&prompt.user; <userinput>ping -c5 192.168.1.3</userinput>
 PING 192.168.1.3 (192.168.1.3): 56 data bytes
 64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=0 ttl=64 time=0.082 ms
 64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=1 ttl=64 time=0.074 ms
 64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=2 ttl=64 time=0.076 ms
 64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=3 ttl=64 time=0.108 ms
 64 bytes from 192.168.1.3: icmp_seq=4 ttl=64 time=0.076 ms
 
 --- 192.168.1.3 ping statistics ---
 5 packets transmitted, 5 packets received, 0% packet loss
 round-trip min/avg/max/stddev = 0.074/0.083/0.108/0.013 ms</screen>
 
 	<para>Одоо бид LAN дахь өөр машин уруу ping хийх хэрэгтэй:</para>
 
 <screen>&prompt.user; <userinput>ping -c5 192.168.1.2</userinput>
 PING 192.168.1.2 (192.168.1.2): 56 data bytes
 64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=0 ttl=64 time=0.726 ms
 64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=1 ttl=64 time=0.766 ms
 64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=2 ttl=64 time=0.700 ms
 64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=3 ttl=64 time=0.747 ms
 64 bytes from 192.168.1.2: icmp_seq=4 ttl=64 time=0.704 ms
 
 --- 192.168.1.2 ping statistics ---
 5 packets transmitted, 5 packets received, 0% packet loss
 round-trip min/avg/max/stddev = 0.700/0.729/0.766/0.025 ms</screen>
 
 	<para>Хэрэв та 
 	<filename>/etc/hosts</filename> файлыг тохируулсан бол 
 	<hostid role="ipaddr">192.168.1.2</hostid>-ийн оронд 
 	машины нэрийг бас ашиглаж болох болох юм.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Алдааг олж засварлах нь</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>сүлжээний картууд</primary>
 	<secondary>алдааг олж засварлах нь</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Тоног төхөөрөмж болон програм хангамжийн тохиргоонуудын алдааг олж 
 	засварлах нь үргэлж зовлон байдаг бөгөөд зовлонг энгийн зүйлүүдийг эхлээд шалгаснаар 
 	багасгах боломжтой. Таны сүлжээний кабель холбогдсон уу? Сүлжээний үйлчилгээнүүдээ 
 	зөв тохируулсан уу? Галт ханаа зөв тохируулсан уу? Таны хэрэглэж байгаа картыг 
 	&os; дэмждэг үү? Алдааны тайланг явуулахаасаа өмнө тоног төхөөрөмжийн 
 	тэмдэглэлийг заавал шалгах хэрэгтэй. Өөрийн &os;-ийн хувилбарыг хамгийн сүүлийн STABLE 
 	хувилбар уруу шинэчлээрэй. Захидлын жагсаалтын архивууд шалгах буюу эсвэл Интернетээс 
 	хайгаарай.</para>
 
       <para>Хэрэв карт ажилласан мөртлөө ажиллагаа муу бол &man.tuning.7; гарын авлагын хуудсыг 
 	унших нь зүйтэй юм. Мөн буруу сүлжээний тохиргоонууд удаан холболтын шалтгаан болдог учир 
 	та сүлжээний тохиргоог бас шалгаж болох юм.</para>
 
       <para>Зарим хэрэглэгчид ганц хоёр <errorname>device
 	timeout</errorname> мэдээлэлтэй тулгарч болох бөгөөд энэ нь зарим картуудын 
 	хувьд хэвийн юм. Хэрэв энэ нь үргэлжлээд  эсвэл шаналгаатай болоод эхэлбэл  
 	уг төхөөрөмж өөр бусад төхөөрөмжтэй зөрчилдөж байгаа эсэхийг та магадгүй 
 	шалгахыг хүсэх байх. Кабелийн холболтуудыг дахин шалгаарай. Магадгүй танд 
 	өөр нэг карт хэрэгтэй байж болох юм.</para>
 
       <para>Хэрэглэгчид зарим үед цөөн <errorname>watchdog timeout</errorname> 
 	гэсэн алдаанууд хардаг. Ийм үед эхлээд хийх юм нь сүлжээний кабелийг шалгана.
 	Олон картууд Bus Mastering дэмждэг PCI оролтыг шаарддаг. Зарим нэг эх хавтангуудад
 	үүнийг зөвхөн нэг PCI оролт зөвшөөрдөг (ихэнхдээ 0-р оролт). Энэ нь асуудал 
 	байж болох эсэхийг сүлжээний карт болон эх хавтангийн баримтаас шалгаарай.</para>
 
       <para>Систем пакетийг зорьсон газар нь чиглүүлж чадахгүй тохиолдолд 
 	<errorname>No route to host</errorname> мэдээллүүд гардаг.
 	Энэ нь анхдагч чиглүүлэлт заагаагүй тохиолдолд эсвэл кабель салгагдсан бол 
 	гардаг. <command>netstat -rn</command> тушаалын үр дүнг 
 	үзээд таны хүрэхийг оролдож байгаа тэр хост уруу чинь зөв чиглүүлэлт байгаа 
 	эсэхийг шалгаарай. Хэрэв байхгүй бол 
 	<xref linkend="advanced-networking">-г уншаарай.</para>
 
       <para><errorname>ping: sendto: Permission denied</errorname>
 	алдааны мэдээллүүд нь буруу тохируулсан галт ханаас ихэвчлэн болдог. 
 	Хэрэв <command>ipfw</command> нь цөмд идэвхжсэн бөгөөд 
 	ямар ч дүрэм тодорхойлогдоогүй бол анхдагч бодлого нь бүх трафикийг бүр 
 	ping хүсэлтийг хүртэл татгалзан хаадаг! Дэлгэрэнгүйг <xref
 	linkend="firewalls">-с уншина уу.</para>
 
       <para>Заримдаа картын ажиллагаа муу эсвэл дунджаас доогуур байдаг.
 	Эдгээр тохиолдолд зөөгч сонголтын горимыг 
 	<literal>autoselect</literal> горимоос зөв зөөгчийн сонголт 
 	уруу болгож тааруулах нь шилдэг арга юм. Энэ нь ихэнх тоног төхөөрөмжийн 
 	хувьд ихэвчлэн ажиллах боловч хүн болгоны хувьд байгаа ийм асуудлыг шийдэхгүй ч 
 	байж болох юм. Дахин хэлэхэд бүх сүлжээний тохиргоонуудыг шалгаж 
 	&man.tuning.7; гарын авлагын хуудсыг уншаарай.</para>
 
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-virtual-hosts">
     <title>Виртуал Хостууд</title>
 
     <indexterm><primary>виртуал хостууд</primary></indexterm>
     <indexterm><primary>өөр IP хаягууд (alias)</primary></indexterm>
 
     <para>&os;-ийн хамгийн түгээмэл хэрэглээ бол нэг сервер сүлжээн дээр олон сервер мэтээр 
 	ажиллах виртуал сайт хост хийх боломж юм. Үүнийг нэг интерфэйс дээр олон сүлжээний хаягууд 
 	тавьж хийдэг.</para>
 
     <para>Өгөгдсөн сүлжээний интерфэйс нь нэг <quote>жинхэнэ</quote> хаягтай бөгөөд 
 	дурын тооны <quote>өөр(alias)</quote> хаягуудтай байж болох юм. 
 	Эдгээр өөр хаягуудыг ихэнхдээ <filename>/etc/rc.conf</filename>-д 
 	тохирох хаягийн оруулгуудыг оруулан нэмж өгдөг.</para>
 
     <para><devicename>fxp0</devicename> интерфэйсд зориулсан өөр хаягийн оруулга нь иймэрхүү байна:</para>
 
 <programlisting>ifconfig_fxp0_alias0="inet xxx.xxx.xxx.xxx netmask xxx.xxx.xxx.xxx"</programlisting>
 
     <para>Өөр хаягийн оруулгууд нь <literal>alias0</literal> гэж эхлэх ёстой бөгөөд дээш өгсөх дарааллаар 
 	явдаг (жишээ нь <literal>_alias1</literal>, <literal>_alias2</literal>, гэх мэт).
 	Тохиргооны үйл явц эхний байхгүй дугаар дээр хүрч зогсдог.
     </para>
 
     <para>Өөр хаягийн сүлжээний багуудыг тооцоолох нь чухал байдаг, гэхдээ азаар энэ нь 
 	маш амархан. Өгөгдсөн интерфэйсийн хувьд сүлжээний багийг зөвөөр үзүүлдэг нэг хаяг 
 	байх ёстой. Энэ сүлжээн дэх өөр бусад хаягууд бүгд <literal>1</literal>-ээс 
 	(энэ нь <hostid role="netmask">255.255.255.255</hostid> гэх буюу эсвэл  
 	<hostid role="netmask">0xffffffff</hostid> гэж илэрхийлэгддэг)
 	тогтсон сүлжээний багтай байх ёстой.
       </para>
 
     <para>Жишээ нь <devicename>fxp0</devicename> интерфэйс  нь 
 	<hostid role="ipaddr">10.1.1.0</hostid>
       	сүлжээнд <hostid role="netmask">255.255.255.0</hostid> болон 
       	<hostid role="ipaddr">202.0.75.16</hostid> сүлжээнд <hostid role="netmask">255.255.255.240</hostid>
 	багуудыг ашиглаж хоёр сүлжээнд холбогдсон гэж бодъё. 
 	Бид системийг <hostid role="ipaddr">10.1.1.1</hostid>-ээс 
       	<hostid role="ipaddr">10.1.1.5</hostid> хүртэл болон 
 	<hostid role="ipaddr">202.0.75.17</hostid>-ээс эхлээд 
 	<hostid role="ipaddr">202.0.75.20</hostid> хүртэлх хаягууд дээр 
 	байлгахыг хүсэж байна. Дээр тэмдэглэсний дагуу өгөгдсөн сүлжээний хүрээн дэх  
 	зөвхөн эхний хаяг (энэ тохиолдолд <hostid role="ipaddr">10.0.1.1</hostid> болон 
 	<hostid role="ipaddr">202.0.75.17</hostid>) жинхэнэ сүлжээний багтай байх 
 	ёстой; бусад үлдсэн бүгд   (<hostid role="ipaddr">10.1.1.2</hostid>-ээс 
       	<hostid role="ipaddr">10.1.1.5</hostid> хүртэл болон 
 	<hostid role="ipaddr">202.0.75.18</hostid>-ээс эхлээд 
 	<hostid role="ipaddr">202.0.75.20</hostid> хүртэл) 
 	<hostid role="netmask">255.255.255.255</hostid> сүлжээний багтай байхаар 
 	тохируулагдах хэрэгтэй.</para>
 
     <para>Дараах <filename>/etc/rc.conf</filename> оруулгууд нь энэ зорилгоор адаптерийг зөв 
 	тохируулж байна:</para>
 
     <programlisting>ifconfig_fxp0="inet 10.1.1.1 netmask 255.255.255.0"
 ifconfig_fxp0_alias0="inet 10.1.1.2 netmask 255.255.255.255"
 ifconfig_fxp0_alias1="inet 10.1.1.3 netmask 255.255.255.255"
 ifconfig_fxp0_alias2="inet 10.1.1.4 netmask 255.255.255.255"
 ifconfig_fxp0_alias3="inet 10.1.1.5 netmask 255.255.255.255"
 ifconfig_fxp0_alias4="inet 202.0.75.17 netmask 255.255.255.240"
 ifconfig_fxp0_alias5="inet 202.0.75.18 netmask 255.255.255.255"
 ifconfig_fxp0_alias6="inet 202.0.75.19 netmask 255.255.255.255"
 ifconfig_fxp0_alias7="inet 202.0.75.20 netmask 255.255.255.255"</programlisting>
 
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-configfiles">
     <title>Тохиргооны Файлууд</title>
 
     <sect2>
       <title><filename>/etc</filename>-н бүтэц</title>
       <para>Тохиргооны мэдээллийг хадгалдаг хэд хэдэн сангууд байдаг.
 	Эдгээр нь:</para>
 
       <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	<tgroup cols="2">
 	  <colspec colwidth="1*">
 	  <colspec colwidth="2*">
 
 	  <tbody>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/etc</filename></entry>
 	      <entry>Системийн ерөнхий тохиргооны мэдээлэл; энд байгаа өгөгдөл нь системийн хувьд өөр өөр.</entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/etc/defaults</filename></entry>
 	      <entry>Системийн тохиргооны файлуудын анхдагч хувилбарууд.</entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/etc/mail</filename></entry>
 	      <entry>&man.sendmail.8;-ийн нэмэлт тохиргоо, бусад MTA тохиргооны файлууд.
 	      </entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/etc/ppp</filename></entry>
 	      <entry>Хэрэглэгч- болон цөмийн-ppp програмуудад зориулсан тохиргоо.
 	      </entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/etc/namedb</filename></entry>
 	      <entry>&man.named.8; өгөгдөлд зориулсан анхдагч байрлал. Ихэнхдээ 
 		<filename>named.conf</filename> болон бүсийн файлууд энд 
 		хадгалагддаг.</entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/usr/local/etc</filename></entry>
 	      <entry>Суулгагдсан програмуудад зориулсан тохиргооны файлууд.
 		Програм болгоны дэд сангуудыг агуулж болно.</entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/usr/local/etc/rc.d</filename></entry>
 	      <entry>Суулгагдсан програмуудад зориулсан эхлүүлэх/зогсоох скриптүүд.</entry>
 	    </row>
 	    <row>
 	      <entry><filename>/var/db</filename></entry>
 	      <entry>Багцын өгөгдлийн бааз, байршил олох өгөгдлийн бааз, гэх зэрэг 
 		систем болгоны хувьд автоматаар үүсгэгдсэн өгөгдлийн баазын файлууд.</entry>
 	    </row>
 	  </tbody>
 	</tgroup>
       </informaltable>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Хостын нэрс</title>
 
       <indexterm><primary>хостын нэр</primary></indexterm>
       <indexterm><primary>DNS</primary></indexterm>
 
       <sect3>
 	<title><filename>/etc/resolv.conf</filename></title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary><filename>resolv.conf</filename></primary>
 	</indexterm>
 
 	<para><filename>/etc/resolv.conf</filename> нь &os;-ийн 
 	тодорхойлогч Интернэт Домэйн Нэрийн Системд (DNS) хэрхэн хандахыг заадаг.</para>
 
 	<para><filename>resolv.conf</filename> дахь хамгийн түгээмэл оруулгууд нь:
 	</para>
 
 	<informaltable frame="none" pgwide="1">
 	  <tgroup cols="2">
 	  <colspec colwidth="1*">
 	  <colspec colwidth="2*">
 
 	    <tbody>
 	      <row>
 		<entry><literal>nameserver</literal></entry>
 		<entry>Тодорхойлогчийн асуух нэрийн серверийн IP хаяг. Серверүүд 
 		нь хамгийн ихдээ гурав байх жагсаасан дарааллаар асуугддаг.</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry><literal>search</literal></entry>
 		<entry>Хостын нэрийн хайлтад зориулж жагсаалтаас хайх. Энэ нь 
 		ихэнхдээ локал хостын нэрийн домэйноор тодорхойлогддог.</entry>
 	      </row>
 	      <row>
 		<entry><literal>domain</literal></entry>
 		<entry>Локал домэйн нэр.</entry>
 	      </row>
 	    </tbody>
 	  </tgroup>
 	</informaltable>
 
 	<para>Ердийн <filename>resolv.conf</filename>:</para>
 
 	<programlisting>search example.com
 nameserver 147.11.1.11
 nameserver 147.11.100.30</programlisting>
 
 	<note><para><literal>search</literal> болон 
 	  <literal>domain</literal> тохируулгуудын зөвхөн нэг нь хэрэглэгдэх 
 	ёстой.</para></note>
 
 	<para>Хэрэв та DHCP ашиглаж байгаа бол &man.dhclient.8; нь DHCP серверээс 
 	хүлээн авсан мэдээллээр <filename>resolv.conf</filename>-г дарж бичдэг.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><filename>/etc/hosts</filename></title>
 
 	<indexterm><primary>хостууд</primary></indexterm>
 
 	<para><filename>/etc/hosts</filename> нь хуучин Интернэтийн үлдэгдэл 
 	энгийн текст өгөгдлийн бааз юм. Энэ нь DNS болон NIS-тэй цуг нэрийг IP хаяг уруу 
 	болгож тааруулах боломжийг ханган ажилладаг. LAN-аар холбогдсон локал компьютеруудыг  
 	амархан нэрлэх зориулалтаар &man.named.8; сервер суулгаж тохируулахын оронд  энд 
 	байрлуулж болдог. Мөн <filename>/etc/hosts</filename> нь түгээмэл ханддаг 
 	нэрсэд зориулагдсан гадагшаа хандах хүсэлтийг багасгаж Интернэтийн нэрсийн локал 
 	бичлэгийг хангадаг байж болно.</para>
 
 	<programlisting># &dollar;&os;&dollar;
 #
 # Host Database
 # This file should contain the addresses and aliases
 # for local hosts that share this file.
 # In the presence of the domain name service or NIS, this file may
 # not be consulted at all; see /etc/nsswitch.conf for the resolution order.
 #
 #
 ::1                     localhost localhost.my.domain myname.my.domain
 127.0.0.1               localhost localhost.my.domain myname.my.domain
 
 #
 # Imaginary network.
 #10.0.0.2               myname.my.domain myname
 #10.0.0.3               myfriend.my.domain myfriend
 #
 # According to RFC 1918, you can use the following IP networks for
 # private nets which will never be connected to the Internet:
 #
 #       10.0.0.0        -   10.255.255.255
 #       172.16.0.0      -   172.31.255.255
 #       192.168.0.0     -   192.168.255.255
 #
 # In case you want to be able to connect to the Internet, you need
 # real official assigned numbers.  PLEASE PLEASE PLEASE do not try
 # to invent your own network numbers but instead get one from your
 # network provider (if any) or from the Internet Registry (ftp to
 # rs.internic.net, directory `/templates').
 #</programlisting>
 
 	<para><filename>/etc/hosts</filename> нь энгийн хэлбэрийг агуулдаг:</para>
 
 	<programlisting>[Internet address] [official hostname] [alias1] [alias2] ...</programlisting>
 
 	<para>Жишээ нь:</para>
 
 	<programlisting>10.0.0.1 myRealHostname.example.com myRealHostname foobar1 foobar2</programlisting>
 
 	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.hosts.5; хуудаснаас зөвлөгөө авна уу.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Бүртгэлийн файлын тохиргоо</title>
 
       <indexterm><primary>бүртгэлийн файлууд</primary></indexterm>
 
       <sect3>
 	<title><filename>syslog.conf</filename></title>
 
 	<indexterm><primary>syslog.conf</primary></indexterm>
 
 	<para><filename>syslog.conf</filename> нь &man.syslogd.8; 
 	програмын тохиргооны файл юм. Энэ нь ямар төрлийн <command>syslog</command> 
 	мэдээллүүд яг аль бүртгэлийн файлд бүртгэгдэхийг заадаг.</para>
 
 	<programlisting># &dollar;&os;&dollar;
 #
 #       Spaces ARE valid field separators in this file. However,
 #       other *nix-like systems still insist on using tabs as field
 #       separators. If you are sharing this file between systems, you
 #       may want to use only tabs as field separators here.
 #       Consult the syslog.conf(5) manual page.
 *.err;kern.debug;auth.notice;mail.crit          /dev/console
 *.notice;kern.debug;lpr.info;mail.crit;news.err /var/log/messages
 security.*                                      /var/log/security
 mail.info                                       /var/log/maillog
 lpr.info                                        /var/log/lpd-errs
 cron.*                                          /var/log/cron
 *.err                                           root
 *.notice;news.err                               root
 *.alert                                         root
 *.emerg                                         *
 # uncomment this to log all writes to /dev/console to /var/log/console.log
 #console.info                                   /var/log/console.log
 # uncomment this to enable logging of all log messages to /var/log/all.log
 #*.*                                            /var/log/all.log
 # uncomment this to enable logging to a remote log host named loghost
 #*.*                                            @loghost
 # uncomment these if you're running inn
 # news.crit                                     /var/log/news/news.crit
 # news.err                                      /var/log/news/news.err
 # news.notice                                   /var/log/news/news.notice
 !startslip
 *.*                                             /var/log/slip.log
 !ppp
 *.*                                             /var/log/ppp.log</programlisting>
 
 	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.syslog.conf.5; гарын авлагын хуудаснаас
 	зөвлөгөө авна уу.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><filename>newsyslog.conf</filename></title>
 
 	<indexterm><primary>newsyslog.conf</primary></indexterm>
 
 	<para><filename>newsyslog.conf</filename> нь ихэнхдээ &man.cron.8; хуваарилан 
 	цагаар ажиллуулдаг &man.newsyslog.8;-д зориулагдсан тохиргоо юм. &man.newsyslog.8; 
 	нь хэзээ бүртгэлийн файлууд архивлагдах эсвэл дахин зохицуулагдахыг тодорхойлдог. 
 	<filename>logfile</filename> нь <filename>logfile.0</filename> уруу, 
 	<filename>logfile.0</filename> нь <filename>logfile.1</filename> 
 	шилжих гэх зэргээр зохицуулагддаг. Бүртгэлийн файлууд өөрөөр &man.gzip.1; 
 	хэлбэрээр <filename>logfile.0.gz</filename>, <filename>logfile.1.gz</filename> 
 	гэх зэргээр нэрлэгдэн архивлагдаж болно.</para>
 
 	<para><filename>newsyslog.conf</filename> нь аль бүртгэлийн файлууд удирдагдах,
 	хичнээн нь хадгалагдах болон хэзээ тэдгээрт хүрэхийг зааж өгдөг. Бүртгэлийн файлууд нь 
 	тодорхой хэмжээнд хүрэх үед болон эсвэл тодорхой цаг/огнооны давтамжтайгаар зохицуулагддаг ба/эсвэл 
 	архивлагддаг.</para>
 
 	<programlisting># configuration file for newsyslog
 # &dollar;&os;&dollar;
 #
 # filename          [owner:group]    mode count size when [ZB] [/pid_file] [sig_num]
 /var/log/cron                           600  3     100  *     Z
 /var/log/amd.log                        644  7     100  *     Z
 /var/log/kerberos.log                   644  7     100  *     Z
 /var/log/lpd-errs                       644  7     100  *     Z
 /var/log/maillog                        644  7     *    @T00  Z
 /var/log/sendmail.st                    644  10    *    168   B
 /var/log/messages                       644  5     100  *     Z
 /var/log/all.log                        600  7     *    @T00  Z
 /var/log/slip.log                       600  3     100  *     Z
 /var/log/ppp.log                        600  3     100  *     Z
 /var/log/security                       600  10    100  *     Z
 /var/log/wtmp                           644  3     *    @01T05 B
 /var/log/daily.log                      640  7     *    @T00  Z
 /var/log/weekly.log                     640  5     1    $W6D0 Z
 /var/log/monthly.log                    640  12    *    $M1D0 Z
 /var/log/console.log                    640  5     100  *     Z</programlisting>
 
 	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.newsyslog.8; гарын авлагын хуудаснаас
 	зөвлөгөө авна уу.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="configtuning-sysctlconf">
       <title><filename>sysctl.conf</filename></title>
 
       <indexterm><primary>sysctl.conf</primary></indexterm>
       <indexterm><primary>sysctl</primary></indexterm>
 
       <para><filename>sysctl.conf</filename> нь <filename>rc.conf</filename>-той 
 	бараг л адил харагддаг. Утгууд нь <literal>хувьсагч=утга</literal> 
 	хэлбэрээр заагддаг. Тодорхойлсон утгууд нь систем олон-хэрэглэгчийн горимд шилжсэний 
 	дараа тохируулагддаг. Энэ горимд бүх хувьсагчууд тохируулагдах боломжгүй.</para>
 
       <para>Сүйрлийн дохионы гаралтуудын бүртгэлийг хааж бусад хэрэглэгчдийн эхлүүлсэн 
 	процессуудыг өөр хэрэглэгчдэд харуулахгүй байлгахын тулд дараах тохируулгуудыг 
 	<filename>sysctl.conf</filename> файлд тохируулж өгч болно:</para>
 
       <programlisting># Do not log fatal signal exits (e.g. sig 11)
 kern.logsigexit=0
 
 # Prevent users from seeing information about processes that
 # are being run under another UID.
 security.bsd.see_other_uids=0</programlisting>
 
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-sysctl">
     <title>sysctl ашиглан тааруулах нь</title>
 
     <indexterm><primary>sysctl</primary></indexterm>
     <indexterm>
       <primary>тааруулах нь</primary>
       <secondary>sysctl ашиглан</secondary>
     </indexterm>
 
     <para>&man.sysctl.8; нь ажиллаж байгаа &os; системд өөрчлөлтүүдийг хийхийг 
 	танд зөвшөөрдөг интерфэйс юм. Энэ нь туршлагатай системийн администраторын хувьд 
 	ажиллагааг мэдэгдэхүйц сайжруулж чадах TCP/IP болон виртуал санах ойн системийн 
 	олон нарийн тохируулгуудыг агуулдаг. Таван зуу гаруй системийн хувьсагчуудыг 
 	&man.sysctl.8; ашиглан унших болон тохируулж болдог.</para>
 
     <para>&man.sysctl.8; нь голдоо хоёр үүргийг гүйцэтгэдэг: системийн тохиргоонуудыг 
 	унших болон өөрчлөх.</para>
 
     <para>Уншигдаж болох бүх хувьсагчуудыг харахдаа:</para>
 
     <screen>&prompt.user; <userinput>sysctl -a</userinput></screen>
 
     <para>Тухайн хувьсагчийг уншихдаа, жишээ нь, 
       <varname>kern.maxproc</varname>:</para>
 
     <screen>&prompt.user; <userinput>sysctl kern.maxproc</userinput>
 kern.maxproc: 1044</screen>
 
     <para>Тухайн хувьсагчийг заахдаа хялбар 
 	<replaceable>хувьсагч</replaceable>=<replaceable>утга</replaceable> 
 	синтаксийг ашиглаарай:</para>
 
     <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl kern.maxfiles=5000</userinput>
 kern.maxfiles: 2088 -&gt; 5000</screen>
 
     <para>sysctl хувьсагчуудын тохиргоонууд нь ихэвчлэн тэмдэгтүүд (strings), 
 	тоонууд эсвэл boolean (boolean <literal>1</literal> нь  тийм эсвэл 
       	<literal>0</literal> нь үгүй байна) утгууд байна.</para>
 
     <para>Хэрэв та машин ачаалах болгонд автоматаар зарим хувьсагчуудыг тохируулахыг 
 	хүсвэл <filename>/etc/sysctl.conf</filename> файлд тэдгээрийг 
 	нэмээрэй. Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.sysctl.conf.5; гарын авлагын 
 	хуудас болон <xref linkend="configtuning-sysctlconf">-с үзнэ үү.</para>
 
   <sect2 id="sysctl-readonly">
     <sect2info>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Том</firstname>
 	  <surname>Рөүдс</surname>
 	  <contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
 	 <!-- 31 January 2003 -->
         </author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect2info>
     <title>Зөвхөн-унших &man.sysctl.8;</title>
 
     <para>Зарим тохиолдолд зөвхөн-унших &man.sysctl.8; утгуудыг өөрчлөх шаардлагатай 
 	байж болох юм. Энэ нь заримдаа хийхээс өөр аргагүй байдаг боловч зөвхөн 
 	(дахин) ачаалахад хийгдэх боломжтой.</para>
 
     <para>Жишээ нь зарим зөөврийн компьютерийн загваруудад &man.cardbus.4; төхөөрөмж нь 
 	санах ойн хүрээг шалгадаггүй бөгөөд доор дурдсантай төстэй алдаанууд гарган амжилтгүй болдог:</para>
 
     <screen>cbb0: Could not map register memory
 device_probe_and_attach: cbb0 attach returned 12</screen>
 
     <para>Дээрх шиг тохиолдлууд нь ихэвчлэн зөвхөн уншихаар тохируулагдсан 
 	зарим анхдагч &man.sysctl.8; тохиргоонуудыг өөрчлөхийг шаарддаг. Эдгээр 
 	нөхцөлүүдийг давж гарахын тулд хэрэглэгч 
 	&man.sysctl.8; <quote>OID</quote>-уудыг тэдгээрийн  
 	<filename>/boot/loader.conf</filename> файлд хийж өгч болно. 
 	Анхдагч тохиргоонууд <filename>/boot/defaults/loader.conf</filename> 
 	файлд байрладаг.</para>
 
     <para>Дээр дурдсан асуудлыг шийдэхийн тулд хэрэглэгч урьд нь дурдсан файлд 
 	<option>hw.pci.allow_unsupported_io_range=1</option> гэж 
 	тохируулах шаардлагатай. Ингэснээр &man.cardbus.4; зөв ажиллах болно.</para>
 
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-disk">
     <title>Дискнүүдийг тааруулах нь</title>
 
     <sect2>
       <title>Sysctl хувьсагчууд</title>
 
       <sect3>
 	<title><varname>vfs.vmiodirenable</varname></title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary><varname>vfs.vmiodirenable</varname></primary>
 	</indexterm>
 
 	<para><varname>vfs.vmiodirenable</varname> sysctl хувьсагч нь 
 	0 (идэвхгүй) эсвэл 1 (идэвхтэй) гэж тохируулагдаж болно; анхдагчаар 1 байна.
 	Энэ хувьсагч нь систем сангуудыг хэрхэн кэш (шуурхай санамж) хийхийг хянадаг. 
 	Ихэнх сангууд  зөвхөн ганц фрагментийг (ихэвчлэн 1&nbsp;K) файлын системд 
 	болон түүнээс багыг буфер кэшд хэрэглэн жижиг хэмжээтэй байдаг. 
 	Энэ хувьсагчийг хааснаар (0 болгосноор) буфер кэш нь таныг асар их хэмжээний 
 	санах ойтой байсан ч гэсэн зөвхөн тодорхой тооны сангуудыг кэш хийдэг. 
 	Нээгдсэн (1 болгосон) үед энэ sysctl нь бүх санах ойг кэш хийхэд бэлэн болгож 
 	буфер кэшд VM Хуудасны Кэшийг хэрэглэн сангуудыг кэш хийх боломжийг олгодог.
 	Гэхдээ сангуудыг кэш хийх хамгийн бага гол дахь санах ой нь 512&nbsp; байт биш 
 	харин физик хуудасны хэмжээ (ихэвчлэн 4&nbsp;K) байдаг. Хэрэв та их олон тооны 
 	файлуудтай ажилладаг үйлчилгээ ажиллуулж байгаа бол бид энэ тохируулгыг идэвхтэй 
 	байлгахыг зөвлөж байна. Тийм үйлчилгээнүүдэд вэб кэшүүд, том захидлын системүүд, 
 	болон мэдээний системүүд орж болно. Энэ тохируулгыг идэвхтэй байлгах нь хайр 
 	гамгүй зарцуулсан санах ойтой байхад ч гэсэн ерөнхийдөө ажиллагааг удаашруулдаггүй, 
 	гэхдээ та түүнийг мэдэхийн тулд туршиж үзэж болно.</para>
       </sect3>
 
      <sect3>
  	<title><varname>vfs.write_behind</varname></title>
 
  	<indexterm>
  	  <primary><varname>vfs.write_behind</varname></primary>
  	</indexterm>
 
  	<para><varname>vfs.write_behind</varname> sysctl хувьсагчийн 
 	анхдагч утга нь <literal>1</literal> (идэвхтэй) байна. Энэ нь том 
 	дараалсан файлуудыг бичих үед ихэвчлэн гардаг бүх кластеруудыг цуглуулсан 
 	үед зөөгчийн бичилтүүдийг хийхийг файлын системд хэлж өгдөг. Санаа нь бол 
 	I/O ажиллагааны хувьд ашиггүй байхад бохир буферууд бүхий буферийн кэшийг 
 	замхруулахаас зайлсхийхэд оршдог. Гэхдээ энэ нь процессуудыг зогсоож магадгүй 
 	бөгөөд зарим нөхцөл байдалд та магадгүй үүнийг идэвхгүй болгохыг хүсэж болох юм.</para>
        </sect3>
 
        <sect3>
  	<title><varname>vfs.hirunningspace</varname></title>
 
  	<indexterm>
  	  <primary><varname>vfs.hirunningspace</varname></primary>
  	</indexterm>
 
  	<para><varname>vfs.hirunningspace</varname> sysctl хувьсагч  
 	өгөгдсөн дурын хоромд системийн хувьд бүхэлд нь хэдий хэмжээний хүлээгдэж байгаа 
 	бичих I/O-г дискний хянагчуудад өгөх дараалалд оруулж болохыг тодорхойлдог. 
 	Анхдагч утга нь ихэвчлэн хангалттай гэхдээ олон дисктэй машинууд дээр та
 	үүнийг дөрөв эсвэл таван <emphasis>мегабайт</emphasis> хүртэл 
 	ихэсгэхийг хүсэж болох юм. Утгыг хэтэрхий өндөр тавих нь (буфер кэшийн бичих 
 	тогтоосон хэмжээг давах нь) туйлын муу кластерлах ажиллагаанд хүргэж болно. 
 	Энэ утгыг хэтэрхий өндөр бүү тавь! Өндөр бичих утгууд нь яг тэр үед хийгдэж байгаа 
 	уншилтуудад хоцрогдол нэмж магадгүй юм.
  	</para>
 
  	<para>Бусад төрөл бүрийн буфер-кэш болон VM хуудасны кэштэй холбоотой sysctl-ууд 
 	байдаг. Бид эдгээр утгуудыг өөрчлөхийг зөвлөдөггүй, VM систем нь өөрийгөө автоматаар 
 	тааруулж туйлын сайн ажилладаг.</para>
        </sect3>
 
        <sect3>
  	<title><varname>vm.swap_idle_enabled</varname></title>
 
  	<indexterm>
  	  <primary><varname>vm.swap_idle_enabled</varname></primary>
  	</indexterm>
 
  	<para><varname>vm.swap_idle_enabled</varname> sysctl хувьсагч нь 
 	маш олон хэрэглэгчид таны системд орж гарч байдаг, сул зогссон олон процессуудтай, 
 	том, олон-хэрэглэгчийн системүүд дээр ашигтай байдаг. Ийм системүүд нь 
 	чөлөөт санах ойн хадгалалтад ихээхэн хэмжээний байнгын дарамтыг үүсгэж байдаг. 
 	Энэ боломжийг идэвхтэй болгож ар араас нь swap хийн гаргахыг (зогссон секундээр) 
 	<varname>vm.swap_idle_threshold1</varname> болон 
  	<varname>vm.swap_idle_threshold2</varname> хувьсагчуудын тусламжтай 
 	тохируулснаар зогссон процессуудтай холбоотой санах ойн хуудаснуудын дарааллыг ердийн 
 	хуудаслаж гаргах алгоритмаас илүү хурднаар багасгах боломжийг олгодог. 
 	Энэ нь хуудаслаж гаргах дэмонд тусламжийн гарыг өгөх болно. Энэ тохируулгыг 
 	танд хэрэгтэй л биш бол идэвхтэй болгож болохгүй, учир нь үүнийг та хийснээр үндсэндээ 
 	санах ойг илүү түргэн урьдчилан-хуудаслаж ингэснээр swap болон дискний багтаамжийг 
 	илүүтэйгээр идэхэд хүргэх юм. Жижиг систем дээр энэ тохируулга нь тодорхойлогдож 
 	болохуйц нөлөөлөлтэй байх ба харин боломжийн хуудаслалт аль хэдийн хийгээд байгаа 
 	том системүүдэд энэ тохируулга нь VM системд бүх процессуудыг санах ой уруу болон 
 	санах ойгоос хялбараар гаргах боломжийг бүрдүүлдэг.</para>
        </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><varname>hw.ata.wc</varname></title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary><varname>hw.ata.wc</varname></primary>
 	</indexterm>
 
 	<para>&os;&nbsp;4.3-д IDE бичих кэш хийлтийг хаасан байдаг. Энэ нь 
 	IDE дискэнд бичих багтаамжийг багасгасан боловч хатуу диск үйлдвэрлэгчдийн гаргасан 
 	өгөгдлийн бүрэн бүтэн байдлын ноцтой асуудлуудаас болоод шаардлагатай болсон. 
 	Тэр асуудал нь IDE хөтлөгчүүд  бичилт дуусах үед худлаа мэдээлдэг явдал юм. 
 	IDE бичих кэшийг идэвхтэй болгосноор IDE хатуу дискнүүд ямар нэг дараалалгүйгээр 
 	бичихээс гадна диск их ачаалалтай үед зарим блокуудыг бичихэд заримдаа 
 	тодорхойгүй саатдаг. Сүйрэл болон тэжээлийн уналт файлын системийн ноцтой  
 	эвдрэлд хүргэж болзошгүй байдаг. &os;-ийн анхдагч нь аюулгүй байхаар өөрчлөгдсөн. 
 	Харамсалтай нь үүний үр дүнд ажиллагааны асар том алдагдалд хүргэсэн бөгөөд 
 	хувилбар гарсны дараа бид бичих кэш хийлтийг анхдагчаар идэвхтэй байхаар буцаан 
 	өөрчилсөн юм. Та өөрийн систем дээрээ <varname>hw.ata.wc</varname> sysctl 
 	хувьсагчийг ажиглан анхдагч утгыг шалгах хэрэгтэй. Хэрэв IDE бичих кэш хийлт 
 	хаалттай бол та цөмийн хувьсагчийн утгыг 1 болгон түүнийг идэвхжүүлж болно.
 	Үүнийг ачаалах үед ачаалагчаас хийх шаардлагатай. Цөм ачаалсны дараа хийхийг 
 	оролдвол ямар ч нөлөө үзүүлэхгүй.</para>
 
 	<para>Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.ata.4;-с үзнэ үү.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><literal>SCSI_DELAY</literal>
 	(<varname>kern.cam.scsi_delay</varname>)</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary><varname>kern.cam.scsi_delay</varname></primary>
 	</indexterm>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>цөмийн тохируулгууд</primary>
 	  <secondary><literal>SCSI_DELAY</literal></secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para><literal>SCSI_DELAY</literal> цөмийн тохиргоо нь системийн ачаалах 
 	хугацааг багасгахад хэрэглэгддэг. Анхдагч утга нь нэлээн өндөр бөгөөд 
 	<literal>15</literal> секундын саатлыг ачаалах процессийн үед өгөхийг хариуцдаг.  
 	<literal>5</literal> секунд хүртэл багасгахад ихэвчлэн ажилладаг (ялангуяа 
 	орчин үеийн хөтлөгчүүдийн хувьд). &os;-ийн шинэ хувилбарууд (5.0 болон түүнээс дээш) 
 	ачаалах үеийн тохируулга болох <varname>kern.cam.scsi_delay</varname> 
 	хувьсагчийг ашиглах хэрэгтэй. Энэ тохируулга болон цөмийн тохиргооны тохируулга нь 
 	<emphasis>секундээр</emphasis> <emphasis>биш</emphasis>
 	<emphasis>миллисекундээр</emphasis> утгыг хүлээн авдаг.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="soft-updates">
       <title>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд</title>
 
       <indexterm><primary>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд</primary></indexterm>
       <indexterm><primary>tunefs</primary></indexterm>
 
       <para>&man.tunefs.8; програм файлын системийг нарийн тааруулахад 
 	ашиглагдаж болно. Энэ програм нь олон янзын тохируулгуудтай гэхдээ 
 	одоохондоо бид зөвхөн Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийг идэвхжүүлэх ба хаах дээр 
 	анхаарах бөгөөд үүнийг дараах аргаар хийнэ:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>tunefs -n enable /filesystem</userinput>
 &prompt.root; <userinput>tunefs -n disable /filesystem</userinput></screen>
 
       <para>Файлын систем нь холбогдсон байхдаа &man.tunefs.8;-ээр өөрчлөгдөх 
 	боломжгүй. Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийг идэвхжүүлэхэд тохирох үе нь аль ч 
 	хуваалтууд холболт хийгдээгүй байгаа ганц хэрэглэгчийн горим юм.</para>
 
       <para>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд нь мета-өгөгдлийн ажиллагааг мэдэгдэхүйц сайжруулдаг бөгөөд 
 	санах ойн кэшийг ашиглан голчлон файлын үүсгэлт болон устгалтыг хурдасгадаг.
 	Бид Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийг өөрийн бүх файлын системүүдэд ашиглахыг зөвлөж байна. 
 	Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийн хоёр дутагдалтай талыг та мэдэж байх ёстой: Нэгдүгээрт, 
 	Зөөлөн Шинэчлэлтүүд нь сүйрэл болсон тохиолдолд файлын системийн бүрэн бүтэн 
 	байдалд баталгаа өгдөг боловч физик дискийг шинэчлэхэд хэдэн секундын (минут ч байж болно!) 
 	хоцрогдолтой байж болно. Хэрэв таны систем сүйрэхэд бусад тохиолдлоос илүүтэйгээр  
 	та хийсэн ажлаа алдаж болзошгүй юм. Хоёрдугаарт, Зөөлөн Шинэчлэлтүүд нь 
 	файлын системийн блокуудыг чөлөөлөхийг саатуулдаг. Хэрэв та бараг дүүрсэн 
 	файлын системтэй (root файл систем гэх зэрэг) байгаа бол 
 	<command>make installworld</command> зэрэг гол шинэчлэлтийг 
 	хийх нь файлын системийг зайгүй болгож шинэчлэлт амжилтгүй болох шалтгаанд хүргэж 
 	болох юм.</para>
 
       <sect3>
 	<title>Зөөлөн Шинэчлэлтүүдийн талаар дэлгэрэнгүй</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>Зөөлөн Шинэчлэлтүүд</primary>
 	  <secondary>дэлгэрэнгүй</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>Файлын системийн мета-өгөгдлийг диск уруу бичих уламжлалт хоёр хандлага 
 	байдаг. (Мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд нь inode эсвэл сангууд зэрэг агуулгын бус 
 	өгөгдөлд хийх шинэчлэлтүүд юм)</para>
 
 	<para>Түүхээс авч үзэхэд анхдагч ажиллах горим нь мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүдийг 
 	синхроноор буюу зэрэг бичдэг байсан явдал юм. Хэрэв сан өөрчлөгдсөн бол 
 	систем өөрчлөлтийг диск уруу бичигдэхийг хүлээдэг. Файлын өгөгдлийн буферууд 
 	(файлын агуулгууд) буфер кэшээр дамжин диск уруу сүүлд нь асинхроноор хадгалагддаг. 
 	Энэ шийдлийн давуу тал нь аюулгүй ажилладаг. Хэрэв шинэчлэлтийн үед амжилтгүй 
 	болбол мета-өгөгдөл нь үргэлж бүрэн бүтэн байдаг. Файл эсвэл бүрэн үүсч эсвэл 
 	бүр ерөөсөө үүсдэггүй. Хэрэв файлын өгөгдлийн блокууд сүйрэл болох үед 
 	буферийн кэшээс диск уруу өөрсдийн гарах замаа олохгүй байгаа бол 
 	&man.fsck.8; нь үүнийг таньж файлын уртыг 0 болгон файлын системийг 
 	засварладаг. Нэмж хэлэхэд энэ шийдэл нь цэвэрхэн ба хялбар юм. 
 	Сул тал нь мета-өгөгдлийн өөрчлөлтүүд нь удаан байдаг. 
 	<command>rm -r</command> тушаал жишээ нь сан дахь бүх файлуудад дараалан 
 	хандах бөгөөд гэхдээ сан болгоны өөрчлөлт (файлын устгалт) синхроноор зэрэг 
 	диск уруу бичигддэг. Үүнд сан уруу өөрт нь хийгдэх шинэчлэлтүүд, inode хүснэгт 
 	болон магадгүй файлын гаргасан шууд бус блокуудад хийх шинэчлэлтүүд ордог. 
 	Том иерархуудыг задлахад (<command>tar -x</command>) үүний нэгэн адилаар 
 	авч үздэг.</para>
 
 	<para>Хоёр дахь нь асинхрон мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд юм. Энэ нь 
 	Линукс/ext2fs-ийн хувьд анхдагч байх бөгөөд 
 	*BSD ufs-ийн хувьд
 	<command>mount -o async</command> байх юм. 
 	Бүх мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд 
 	нь буфер кэшээр бас дамждаг, тэгэхээр тэдгээр нь файлын агуулгын өгөгдлийн 
 	шинэчлэлтүүдтэй харилцан холилдох болно. Энэ шийдлийн давуу тал нь 
 	мета-өгөгдөл бүрийн шинэчлэлт диск уруу бичигдэхийг хүлээдэггүй бөгөөд 
 	ингэснээр ихээхэн хэмжээний мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүдийг хийдэг бүх 
 	үйлдлүүд синхрон хийгдэхээс хамаагүй хурдан ажилладаг. Мөн энэ шийдэл нь 
 	цэвэрхэн бас энгийн бөгөөд ингэснээр хорхойнууд (алдаа) код уруу мөлхөн 
 	орох эрсдэл бага юм. Сул тал нь файлын системийн бүрэн бүтэн төлвийн 
 	ямар нэг баталгаа ерөөсөө байдаггүй. Хэрэв их хэмжээний мета-өгөгдөл  
 	шинэчлэх үйлдлийн явцад амжилтгүй болсон бол (тэжээлийн тасалдал, эсвэл хэн 
 	нэг нь дахин эхлүүлэх товч дарсан зэрэгт) файлын систем тааж болшгүй 
 	төлөвт үлдэх болно. Систем дахин ачаалаад дуусахад файлын системийн 
 	төлөвийг мэдэх боломжгүй байдаг; inode хүснэгт эсвэл холбоотой сангийн  
 	шинэчлэлтүүд бичигдээгүй байхад файлын өгөгдлийн блокууд диск уруу аль хэдийн 
 	бичигдчихсэн байж болох юм. Ер нь гаргасан замбараагүйтлийг (учир нь хэрэгцээтэй 
 	мэдээлэл диск дээр байхгүй) цэвэрлэж чаддаг <command>fsck</command> 
 	тушаалын шийдлийг хийх боломжгүй. Хэрэв файлын систем засвар хийж чадахааргүй  
 	эвдэрсэн бол түүнд дээр &man.newfs.8;-ийг хэрэглэж нөөцөөс сэргээхээс өөр 
 	аргагүй юм. 
 	  </para>
 
 	<para>Энэ асуудлын шийдэл нь 
 	<emphasis>бохир бүсийн бүртгэл</emphasis> буюу бас 
 	<emphasis>журналчлалт</emphasis> гэгддэг шийдлийг гаргах явдал бөгөөд 
 	энэ ухагдахуун нь тогтвортой хэрэглэгддэггүй ба шилжүүлэлтийн бүртгэлийн бусад 
 	хэлбэрүүдэд бас заримдаа ашиглагддаг. Мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд нь 
 	синхроноор бичигдсэн хэвээр байх бөгөөд гэхдээ зөвхөн дискний жижиг бүсэд 
 	бичигдэнэ. Дараа нь тэдгээрийг тэдний зөв байрлал  уруу зөөдөг. Бүртгэлийн 
 	талбар нь диск дээр бага, үргэлжилсэн бүс байдаг учраас  бүр хүнд үйлдлүүдийн үед 
 	ч гэсэн дискний толгойнууд шилжихэд хол зайтай биш байдаг болохоор эдгээр 
 	үйлдлүүд нь синхрон шинэчлэлтүүдээс илүү хурдан байдаг. 
 	Мөн энэ шийдлийн төвөгтэй байдал нь маш хязгаарлагдмал болохоор алдаанууд 
 	байх эрсдэл нь бага байдаг. Сул тал нь бүх мета-өгөгдөл нь хоёр удаа бичигддэг 
 	(бүртгэлийн бүсэд нэг удаа болон зөв байрлал уруу бас нэг удаа) болохоор 
 	энгийн ажлын хувьд ажиллагааны <quote>өөдрөг бус үзэгдэл</quote>
 	гарч болзошгүй юм. Нөгөө талаас сүйрэл болоод систем дахин ачаалаад дуусахад 
 	хүлээгдэж байгаа бүх мета-өгөгдлийн үйлдлүүд бүртгэлийн талбараас хурдан 
 	буцаагдаж эсвэл гүйцэд хийгдэн дуусч болох бөгөөд энэ нь файлын системийг 
 	хурдан эхлүүлэхэд хүргэдэг.</para>
 
 	<para>Беркли FFS-ийн хөгжүүлэгч Кирк МкКюзик энэ асуудлыг Soft Updates 
 	буюу Зөөлөн Шинэчлэлтүүдээр шийдсэн: хүлээгдэж байгаа бүх мета-өгөгдлийн 
 	шинэчлэлтүүд нь санах ойд хадгалагдах бөгөөд диск уруу эрэмбэлэгдсэн дарааллаар 
 	бичигддэг (<quote>дараалуулсан мета-өгөгдлийн шинэчлэлтүүд</quote>). 
 	Энэ нь мета-өгөгдлийн хүнд үйлдлүүдийн үед хэрэв эрт хийгдсэн шинэчлэлтүүд диск 
 	уруу бичигдээгүй санах ойд байж байхад нь сүүлд хийгдэх шинэчлэлтүүд тэдгээрийг 
 	<quote>барьж</quote> авдаг. Тэгэхээр сангийн хувьд хэлбэл түүнд хийгдэх 
 	бүх үйлдлүүд нь санах ойд шинэчлэлт диск уруу бичигдэхээс өмнө хийгддэг 
 	(өгөгдлийн блокууд нь мета-өгөгдлөөсөө түрүүлээд диск дээр байж байхгүйгээр 
 	өөрсдийн байрлалынхаа дагуу эрэмбэлэгддэг ). 
 	Хэрэв систем сүйрвэл энэ нь <quote>бүртгэл урагшлуулахад</quote> хүргэдэг: 
 	диск уруу гарах замаа олохгүй байгаа бүх үйлдлүүд хэзээ ч хийгдээгүй юм шиг 
 	байдаг. Файлын системийн бүрэн бүтэн төлөв хадгалагдаж 30-аас 60 секундын 
 	өмнөх төлөвт ордог. Хэрэглэгдэж байгаа эх үүсвэрүүдийг тэдгээрийн өөрсдийнх 
 	харгалзах битмапуудад: блокууд болон inode-уудад  байдаг шигээр  тэмдэглэхийг 
 	үүнд ашигласан алгоритм нь баталгаатай хангадаг. Сүйрэл болсны дараа 
 	зөвхөн гарсан эх үүсвэр суллан гаргалтын алдаа нь яг үнэндээ <quote>чөлөөтэй</quote> 
 	мөртлөө <quote>ашиглагдаж байгаа</quote> гэж тэмдэглэгдсэн эх үүсвэрүүд 
 	байдаг. &man.fsck.8; энэ байдлыг таних бөгөөд ашиглагдаагүй байгаа эх 
 	үүсвэрүүдийг чөлөөлдөг. Сүйрлийн дараа файлын системийн бохир төлвийг авч үзэлгүйгээр  
 	хүчээр <command>mount -f</command> тушаалаар холбох нь аюулгүй юм. 
 	Ашиглагдаагүй байж болзошгүй эх үүсвэрүүдийг чөлөөлөхдөө &man.fsck.8;-г 
 	сүүлд нь ажиллуулах хэрэгтэй. Энэ нь <emphasis>ард ажиллах fsck</emphasis>-ийн 
 	цаана байгаа санаа юм: системийг эхлүүлэх үед зөвхөн файлын системийн 
 	<emphasis>хормын зураг</emphasis> бичигддэг. 
 	<command>fsck</command>-г сүүлд нь ажиллуулж болно. Дараа нь бүх файлын 
 	системүүд <quote>бохир</quote> холбогдож системийн эхлэлт олон хэрэглэгчийн 
 	горимд үргэлжилдэг. Дараа нь ард ажиллах <command>fsck</command>-үүд 
 	ашиглагдаагүй байгаа эх үүсвэрүүдийг чөлөөлөхөөр шаардлагатай байгаа бүх файлын 
 	системийн хувьд ажиллахаар төлөвлөгддөг. (Зөөлөн Шинэчлэлтүүд ашигладаггүй 
 	файлын системүүдэд ердийн нүүрэн дээр ажиллах <command>fsck</command> 
 	хэрэгтэй хэвээр байна)</para>
 
 	 <para>Давуу тал нь мета-өгөгдлийн үйлдлүүд нь асинхрон шинэчлэлтүүдтэй
 	бараг л адил хурдан  байдаг (өөрөөр хэлбэл мета-өгөгдлийг хоёр дахин бичдэг 
 	<emphasis>бүртгэл хийлтээс</emphasis> хурдан байдаг). Сул талууд нь 
 	төвөгтэй код (хэрэглэгчийн өгөгдлийн алдагдлын хувьд их мэдрэмтгий талбар дахь 
 	байж болох алдаануудын тэр өндөр эрсдэлийг хэлж байна) болон санах ойн илүү 
 	хэрэглээ юм. Мөн хэн нэгний хэрэглэж байсан хувийн тохиргоонууд ч бас байдаг.
 	Сүйрэл болсны дараа файлын системийн төлөв <quote>хуучин</quote> 
 	юм шиг харагддаг. Стандарт синхрон хандлага  нь 
 	<command>fsck</command>-ийн дараа зарим нэг тэг-урттай файлуудыг 
 	үлдээхэд хүргэсэн нөхцөлд тэдгээр файлууд нь Зөөлөн Шинэчлэлтүүдтэй файлын 
 	системийн үед огт байдаггүй бөгөөд учир нь мета-өгөгдөл болон файлын агуулгууд 
 	хэзээ ч диск уруу бичигдээгүй байдаг. Дискний зай нь магадгүй 
 	<command>rm</command> ажиллуулснаас хэсэг хугацааны дараа диск уруу 
 	шинэчлэлтүүд  бичигдэх хүртэл сулардаггүй. Энэ нь бүх файлуудыг хоёр дахин 
 	хадгалахад хангалттай хүрэлцэхүйц хэмжээний чөлөөтэй зай байхгүй файлын систем 
 	дээр их хэмжээний өгөгдлийг суулгаж байх үед асуудлууд гарахад хүргэж болох юм.</para>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="configtuning-kernel-limits">
     <title>Цөмийн хязгаарууд тохируулах нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>тохируулах нь</primary>
       <secondary>цөмийн хязгаарууд</secondary>
     </indexterm>
 
     <sect2 id="file-process-limits">
       <title>Файл/Процессийн хязгаарууд</title>
 
       <sect3 id="kern-maxfiles">
 	<title><varname>kern.maxfiles</varname></title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary><varname>kern.maxfiles</varname></primary>
 	</indexterm>
 
 	<para><varname>kern.maxfiles</varname> нь таны системийн шаардлагуудаас 
 	хамаараад дээшилж эсвэл доошилж болно. Энэ хувьсагч нь таны систем дээрх файлын 
 	тодорхойлогчуудын (descriptor) хамгийн их тоог илэрхийлдэг. Файлын тодорхойлогчийн 
 	хүснэгт дүүрсэн тохиолдолд <errorname>file: table is full</errorname> 
 	буюу файл: хүснэгт дүүрсэн гэсэн мэдээлэл давтагдан системийн богино мэдээллийн буфферт 
 	үзэгдэх бөгөөд үүнийг <command>dmesg</command> тушаал ашиглан үзэж болдог.</para>
 
 	<para>Нээлттэй файл, сокет эсвэл fifo болгон нэг файлын тодорхойлогч хэрэглэдэг. 
 	Ажиллаж байгаа том-хэмжээний сервер зэрэгцээ ажиллаж байгаа үйлчилгээнүүдийн тоо  болон 
 	төрлөөс хамааран олон мянган файлын тодорхойлогчуудыг өлхөн шаардаж болох юм.</para>
 
         <para>Хуучин FreeBSD хувилбаруудад <varname>kern.maxfiles</varname>-ийн 
 	анхдагч утга нь таны цөмийн тохиргооны файлын <option>maxusers</option> тохируулгаас 
 	гарсан байдаг. <varname>kern.maxfiles</varname> нь 
 	<option>maxusers</option> утгатай пропорционалаар өсдөг. Өөрчлөн тохируулсан цөмийг 
 	бүтээхдээ энэ цөмийн тохиргооны тохируулгыг өөрийн системийн хэрэглээний дагуу зааж өгөх нь  
 	зүйтэй байдаг. Энэ тооноос хамаарч цөм өөрийн ихэнх урьдчилан-тодорхойлсон хязгааруудыг   
 	өгдөг. Ажиллагаанд байгаа машин яг үнэндээ нэг удаа 256 хэрэглэгч зэрэг холбогдоогүй 
 	байж болох боловч өндөр-хэмжээний вэб серверийнхтэй адил эх үүсвэрүүд  хэрэгтэй байж болох 
 	юм.</para>
 
         <para>FreeBSD 4.5-аас эхлэн  <varname>kern.maxusers</varname> нь системд байгаа санах ойн 
 	дээр үндэслэн ачаалах үед автоматаар тавигддаг бөгөөд ажиллаж байх явцад зөвхөн уншигдах 
 	<varname>kern.maxusers</varname> sysctl хувьсагчийн утгыг  шалгаж тогтоогдож 
 	болох юм. Зарим сайтууд <varname>kern.maxusers</varname>-ийн илүү их эсвэл бага  
 	утгуудыг шаардаж үүнийг ачаалагчаар тааруулагдахаар тохируулж болох юм; 64, 128, болон 256 
 	утгууд нь ховор байдаг. Танд асар их тооны файлын тодорхойлогчууд хэрэгтэй л биш бол бид 
 	256-аас дээш байлгахыг зөвлөдөггүй; өөрсдийн анхдагч утгуудад 
 	<varname>kern.maxusers</varname>-р заагддаг, тааруулагдах боломжтой утгуудын 
 	олонх нь тус тусдаа ачаалалтын үед эсвэл ажиллах явцад <filename>/boot/loader.conf</filename>-оор 
 	эсвэл энэ баримтын хаа нэгтээ тайлбарласнаар өөрчлөгдөж болдог 
 	(&man.loader.conf.5; гарын авлага эсвэл <filename>/boot/defaults/loader.conf</filename>
 	файлыг санаа авахын тулд үзнэ үү). FreeBSD&nbsp;4.4-өөс хуучин системүүд энэ утгыг 
 	цөмийн &man.config.8; тохируулга <option>maxusers</option>-ээр зааж өгөх хэрэгтэй.</para>
 
 	<para>Хуучин хувилбаруудад хэрэв та <literal>maxusers</literal>-ийг 
 	<literal>0</literal> гэж шууд зааж өгсөн бол систем автоматаар тааруулж өгдөг 
 	<footnote><para>Автоматаар тааруулах алгоритм <literal>maxusers</literal>-ийг 
 	систем дэх санах ойн хэмжээтэй адилаар хамгийн багадаа 32 ба хамгийн ихдээ 384 гэж зааж 
 	өгдөг.</para></footnote>. Энэ тохируулгыг заахдаа ялангуяа та хэрэв X Цонхны Систем 
 	ашиглаж байгаа эсвэл програм хангамж хөрвүүлж байгаа бол <literal>maxusers</literal>-ийг 
 	хамгийн багадаа 4 гэж заахыг хүсэх болно. Шалтгаан нь гэвэл <literal>maxusers</literal>-ээр 
 	заагдсан хамгийн чухал хүснэгт бол <literal>20 + 16 * maxusers</literal> гэж заагдсан 
 	процессуудын хамгийн их тоо бөгөөд хэрэв та <literal>maxusers</literal>-ийг 1 гэж 
 	заасан бол та 18 орчмыг нь ачаалах үед системийг эхлүүлэхэд болон 15 орчмыг нь таныг X Цонхны 
 	Системийг эхлүүлэхэд магадгүй үүсэж та нийт зөвхөн 36 зэрэг процесстой байж болох юм.
 	Гарын авлагыг унших зэрэг хялбар бодлого хүртэл шүүх, шахсаныг задлах, болон 
 	үзэхэд зориулж есөн процессийг эхлүүлдэг. <literal>maxusers</literal>-ийг 64 гэж заах нь 
 	бараг л бүх хэрэгцээнд хангалттай байх 1044 зэрэг процесстой байж болохыг танд зөвшөөрнө.
 	Гэхдээ өөр програм эхлүүлэхээр оролдож байх үед эсвэл их олон тооны зэрэгцээ хэрэглэгчидтэй 
 	сервер (<hostid role="fqdn">ftp.FreeBSD.org</hostid>-той адил) ажиллуулж 
 	байхад айдас төрүүлэм <errortype>proc table full</errortype> буюу proc хүснэгт 
 	дүүрсэн гэсэн алдаа хэрэв та харах юм бол үргэлж энэ тоог ихэсгэн цөмийг дахин бүтээж 
 	болох юм.</para>
 
 	<note>
 	  <para><literal>maxusers</literal> нь таны машин уруу нэвтрэх хэрэглэгчдийн 
 	тоог <emphasis>хязгаарладаггүй</emphasis>. Энэ нь ердөө л таны систем дээр байж 
 	болох хамгийн их хэрэглэгчийн тоо болон тэдгээр тус бүрийн ажиллуулах процессийн тооноос 
 	хамааран төрөл бүрийн хүснэгтийн хэмжээнүүдийг боломжийн утгуудаар зааж өгдөг. 
 	Алсаас хандах зэрэгцээ нэвтрэлтүүдийн тоо болон X терминал цонхнуудыг 
 	<emphasis>хязгаарладаг</emphasis> нэг түлхүүр нь <link linkend="kernelconfig-ptys">
 	<literal>псевдо-төхөөрөмж pty 16</literal></link> юм. &os;&nbsp;5.X дээр  
 	&man.pty.4; драйвер <quote>aвто-клон</quote> хийх боломжтой болохоор та энэ тоон 
 	дээр санаа зовохгүй байж болно; та тохиргооны файлдаа <literal>device pty</literal> 
 	гэсэн мөрийг л ашилах юм.</para>
 	</note>
 
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title><varname>kern.ipc.somaxconn</varname></title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary><varname>kern.ipc.somaxconn</varname></primary>
 	</indexterm>
 
 	<para><varname>kern.ipc.somaxconn</varname> sysctl хувьсагч нь 
 	шинэ TCP холболтуудыг хүлээн авахад зориулсан сонсох дарааллын хэмжээг 
 	хязгаарладаг. Анхдагч утга <literal>128</literal> нь ачаалал ихтэй вэб 
 	серверийн орчин дахь шинэ холболтуудыг хүлээж авахад ерөнхийдөө хэтэрхий бага 
 	юм. Тийм орчны хувьд энэ утгыг <literal>1024</literal> эсвэл түүнээс их 
 	болгохыг зөвлөдөг. Үйлчилгээний дэмон нь өөрөө сонсох дарааллын хэмжээгээ 
 	(өөрөөр хэлбэл &man.sendmail.8;, эсвэл <application>Apache</application>) 
 	хязгаарлаж болох боловч ихэвчлэн өөрийн тохиргооны файлдаа дарааллын хэмжээг 
 	тааруулах тохиргооны мөртэй байдаг. Их хэмжээний сонсох дарааллууд нь бас 
 	Үйлчилгээг Зогсоох халдлагуудаас (<abbrev>DoS</abbrev>) илүү сайн зайлсхийж 
 	ажилладаг.</para>
       </sect3>
 
     </sect2>
     <sect2 id="nmbclusters">
       <title>Сүлжээний хязгаарууд</title>
 
       <para><literal>NMBCLUSTERS</literal> цөмийн тохиргооны тохируулга нь 
 	системд байгаа сүлжээний Mbuf-уудын тоог зааж өгдөг. Бага тооны Mbuf-уудтай 
 	трафикийн ачаалал ихтэй сервер &os;-ийн чадварт саад болдог. Кластер бүр 
 	ойролцоогоор 2&nbsp;K санах ойг илэрхийлдэг, тийм болохоор 1024 гэсэн 
 	утга нь сүлжээний буферуудад зориулж хадгалсан 2 мегабайт цөмийн санах ойг 
 	илэрхийлнэ. Хичнээн хэрэгтэйг олохын тулд хялбар тооцоо хийж болно. 
 	Хэрэв та хамгийн ихдээ 1000 зэрэгцээ холболтуудтай, холболт бүр нь 16&nbsp;K 
 	хүлээн авах болон 16&nbsp;K илгээх буферийг иддэг вэб сервертэй бол 
 	танд ойролцоогоор вэб серверийг хангахын тулд 32&nbsp;MB хэмжээтэй тэнцэх 
 	сүлжээний  буферууд хэрэгтэй болно. Практикаар ер нь 2-оор үржүүлдэг, 
 	тэгэхээр 2x32&nbsp;MB&nbsp;/&nbsp;2&nbsp;KB&nbsp;=
 	64&nbsp;MB&nbsp;/&nbsp;2&nbsp;kB&nbsp;= 32768 болох юм. 
 	Бид их санах ойтой машинуудын хувьд утгуудыг 4096-аас 32768-ын хооронд байлгахыг 
 	зөвлөдөг. Энэ параметрийн хувьд өндөр утгыг ямар ч нөхцөлд тавьж болохгүй, учир нь 
 	энэ нь ачаалах үеийн сүйрэлд хүргэж болно. &man.netstat.1;-д 
 	<option>-m</option> тохируулгыг ашиглаж сүлжээний кластерийн ашиглалтыг 
 	ажиглаж болох юм.</para>
 
       <para><varname>kern.ipc.nmbclusters</varname> ачаалалтын тааруулах 
 	боломжтой тохируулга нь ачаалах үед үүнийг тааруулахад хэрэглэгдэх ёстой. 
 	Зөвхөн &os;-ийн хуучин хувилбарууд <literal>NMBCLUSTERS</literal> 
 	цөмийн &man.config.8; тохируулгыг ашиглахыг танаас шаарддаг.</para>
 
       <para>&man.sendfile.2; системийн дуудлагыг өргөнөөр ашигладаг завгүй 
 	серверүүдийн хувьд <literal>NSFBUFS</literal> цөмийн тохиргооны тохируулгын 
 	тусламжтай эсвэл түүний утгыг <filename>/boot/loader.conf</filename>-д зааж  
 	&man.sendfile.2; буферуудын тоог ихэсгэх шаардлагатай байж болох юм 
 	(дэлгэрэнгүйг &man.loader.8;-с үзнэ үү). Процессууд <literal>sfbufa</literal> 
 	төлөвт харагдах нь энэ параметрийг тааруулах хэрэгтэйг ихэвчлэн заадаг. 
 	<varname>kern.ipc.nsfbufs</varname> sysctl хувьсагч нь цөмөөр 
 	тохируулагдсан хувьсагч дахь зөвхөн уншигддаг гялбаа юм. Энэ параметр нь 
 	<varname>kern.maxusers</varname>-ийн хэмжээгээр тааруулагддаг, 
 	гэхдээ үүнийг түүний дагуу тохируурах шаардлагатай байж болох юм.</para>
 
       <important>
 	<para>Сокет блок-хийгддэггүй гэж тэмдэглэгдсэн ч гэсэн блок-хийгддэггүй 
 	сокет дээр &man.sendfile.2;-ийг дуудах нь хангалттай хэмжээний 
 	<literal>struct sf_buf</literal>-уудыг бий болготол 
 	&man.sendfile.2; дуудлага блок хийгдэхэд хүргэж болох юм.</para>
       </important>
 
       <sect3>
 	<title><varname>net.inet.ip.portrange.*</varname></title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>net.inet.ip.portrange.*</primary>
 	</indexterm>
 
 	<para><varname>net.inet.ip.portrange.*</varname> sysctl хувьсагчууд нь 
 	TCP болон UDP сокетуудад автоматаар уягдах портын дугаарын хүрээнүүдийг хянадаг. 
 	Гурван хүрээ байдаг: доод хүрээ, анхдагч хүрээ, болон өндөр хүрээ. Ихэнх сүлжээний 
 	програмууд нь анхдагчаар 1024 болон 5000 байдаг 
 	<varname>net.inet.ip.portrange.first</varname> болон 
 	<varname>net.inet.ip.portrange.last</varname> хувьсагчуудаар хянагддаг
 	 анхдагч хүрээг ашигладаг. Уягдах портын хүрээнүүд гарах холболтуудад ашиглагддаг 
 	бөгөөд зарим тохиолдолд систем дэх портууд дуусч болох юм. Энэ нь ихэвчлэн 
 	таныг ачаалал ихтэй вэб прокси ашиглаж байхад гардаг. Ихэвчлэн ирж байгаа холболтуудыг 
 	хүлээн авдаг ердийн вэб сервер эсвэл захидал дамжуулагч зэрэг хязгаарлагдмал тооны гарах 
 	холболтуудтай серверүүдийг ажиллуулж байхад портын хүрээ нь асуудал биш юм. 
 	Таны порт дуусаж болох тийм тохиолдлуудад 
 	<varname>net.inet.ip.portrange.last</varname> хувьсагчийг даруухнаар 
 	ихэсгэхийг зөвлөдөг. <literal>10000</literal>, <literal>20000</literal> эсвэл 
 	  <literal>30000</literal> нь боломжийн утгууд юм. Портын хүрээг өөрчилж 
 	байхдаа галт ханын нөлөөллүүдийг бас бодолцох хэрэгтэй. Зарим галт хана 
 	их хэмжээний портуудыг хааж болох бөгөөд (ихэнхдээ бага дугаарын портууд)
 	систем өндөр дугаарын портуудыг гарах холболтууддаа ашигладгийг бодолцох ёстой &mdash; 
 	ийм учраас <varname>net.inet.ip.portrange.first</varname>-ийг 
 	багасгахыг зөвлөдөггүй.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>TCP хурд сааруулагч бүтээгдэхүүнүүд</title>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>TCP хурд сааруулагч бүтээгдэхүүний хязгаарлалт</primary>
 	  <secondary><varname>net.inet.tcp.inflight.enable</varname></secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>TCP хурд сааруулагч бүтээгдэхүүний хязгаарлалт нь NetBSD дэх 
 	TCP/Vegas-тай адилхан юм. <varname>net.inet.tcp.inflight.enable</varname>
 	sysctl хувьсагчийг <literal>1</literal> болгон тохируулж үүнийг идэвхжүүлдэг. 
 	Систем холболт бүрийн хувьд хурд сааруулагч бүтээгдэхүүнийг тооцоолохыг оролддог 
 	бөгөөд сүлжээн дэх дараалалд оруулах өгөгдлийн хэмжээг хамгийн боломжийн нэвтрүүлэх 
 	чадамжийг байнга барьж байх тэр хэмжээнд хүргэж хязгаарладаг.</para>
 
 	<para>Хэрэв та өгөгдлийг модемууд, Гигабит Ethernet, эсвэл бүр өндөр 
 	хурдны WAN холболтуудаар (эсвэл дурын өндөр хурд сааруулагч бүтээгдэхүүнтэй холболт) 
 	дамжуулж байгаа бол ялангуяа та бас цонх өсгөлтийг ашиглаж байгаа эсвэл том илгээх цонх 
 	тохируулсан бол энэ боломж нь ашигтай юм. Хэрэв та энэ тохируулгыг идэвхжүүлэх бол  
 	бас <varname>net.inet.tcp.inflight.debug</varname>-ийг 
 	<literal>0</literal> (дибаг хийхийг болиулах) болгож тохируулах хэрэгтэй бөгөөд
 	үйлдвэрлэлийн ашиглалтад <varname>net.inet.tcp.inflight.min</varname>-ийг 
 	хамгийн багаар бодоход <literal>6144</literal> болгох нь ашигтай байж болох юм. 
 	Гэхдээ хамгийн бага тоог өндөр болгох нь холболтоос хамааран хурд хязгаарлалтыг 
 	идэвхтэйгээр болиулж болохыг санах хэрэгтэй. Хязгаарлах боломж нь дундын чиглүүлэлтийн 
 	үед бүтээгдсэн өгөгдлийн хэмжээг багасгах бөгөөд пакетийн дарааллуудыг сольж локал 
 	хостын интерфэйс дэх дараалал дээр бүтээгдсэн өгөгдийн хэмжээг мөн багасгадаг.
 	Дараалалд орсон цөөн тооны пакетуудтай, ялангуяа удаан модемоор дамжсан интерактив 
 	холболтууд нь бага <emphasis>Round Trip Times буюу Эргэн Аялах Хугацаатайгаар</emphasis>
 	ажиллаж бас чаддаг. Гэхдээ энэ боломж нь зөвхөн өгөгдөл дамжуулалтад (илгээх / сервер талын)
 	нөлөөлдгийг санах хэрэгтэй. Энэ нь өгөгдөл хүлээн авахад нөлөө үзүүлэхгүй (татаж авах).
 	</para>
 
 	<para><varname>net.inet.tcp.inflight.stab</varname>-ийг тааруулахыг 
 	<emphasis>зөвлөдөггүй</emphasis>. Энэ параметр нь хурд сааруулах бүтээгдэхүүний 
 	цонхны тооцоололд нэмсэн 2 хамгийн их пакетийг илэрхийлж анхдагчаар 20 байдаг. 
 	Энэ алгоритмийг тогтворжуулах болон өөрчлөгдөж байгаа нөхцлүүдэд хариу өгөх боломжийг 
 	сайжруулахад нэмэлт цонх шаардлагатай боловч энэ нь бас удаан холболт дээр 
 	ping хийх хугацаа ихэсгэхэд хүргэдэг (гэхдээ таныг энэ (inflight) алгоритмийг 
 	ашиглаагүй байхад гарсан үр дүнгээс хамаагүй бага хэвээр л байна). 
 	Ийм тохиолдолд энэ параметрийг 15, 10, эсвэл 5 болгон багасгахыг хүсэж болох юм;
 	мөн хүссэн үр дүндээ хүрэхийн тулд 
 	<varname>net.inet.tcp.inflight.min</varname> хувьсагчийг 
 	(жишээ нь 3500 болгож) бас багасгаж болох юм. Эдгээр параметрүүдийг багасгах нь 
 	хамгийн сүүлд авах арга хэмжээ байх ёстой юм.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2>
       <title>Виртуал санах ой</title>
 
       <sect3>
         <title><varname>kern.maxvnodes</varname></title>
 
         <para>vnode нь файл эсвэл  сангийн дотоод  дүрслэл юм. Тэгэхээр үйлдлийн 
 	системд байх vnode-ийн тоог ихэсгэх нь диск I/O-г багасгадаг. Энэ нь ихэвчлэн 
 	үйлдлийн системээр зохицуулагддаг бөгөөд өөрчлөх хэрэггүй байдаг. 
 	Зарим тохиолдолд диск I/O нь гол асуудал учруулж системд vnode байхгүй болж 
 	байвал энэ тохируулгыг ихэсгэх хэрэгтэй болно. Идэвхгүй болон чөлөөтэй RAM-ийн 
 	хэмжээг бодолцох шаардлагатай.</para>
 
         <para>Тухайн үед ашиглагдаж байгаа vnode-уудыг үзэхдээ:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl vfs.numvnodes</userinput>
 vfs.numvnodes: 91349</screen>
 
         <para>Хамгийн их vnode-уудыг үзэхдээ:</para>
 
         <screen>&prompt.root; <userinput>sysctl kern.maxvnodes</userinput>
 kern.maxvnodes: 100000</screen>
 
         <para>Хэрэв тухайн үеийн vnode ашиглалт хамгийн их хэмжээ уруу бараг дөхөж 
 	байвал <varname>kern.maxvnodes</varname>-ийг 1,000-аар ихэсгэх нь 
 	зүйтэй байж болох юм. <varname>vfs.numvnodes</varname>-ийн тоон 
 	дээр бас анхаарлаа хандуулаарай. Хэрэв энэ нь дахин хамгийн их уруугаа дээшилбэл 
 	<varname>kern.maxvnodes</varname>-ийг цааш ихэсгэх шаардлагатай болно. 
 	&man.top.1;-ийн гаргасан дүнгээс таны санах ойн өөрчлөлт харагдах ёстой. 
 	Түрүүнийхээс илүү санах ой идэвхтэй байх ёстой.</para>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="adding-swap-space">
     <title>Swap зай нэмэх нь</title>
 
     <para>Та яаж ч сайн төлөвлөсөн байлаа гэсэн заримдаа систем таны бодсоноор 
 	ажилладагүй. Хэрэв танд swap зай илүү хэрэгцээтэйг мэдвэл та үүнийг 
 	амархнаар нэмж болно. Та гурван аргаар swap зайг ихэсгэж болно: 
 	шинэ хатуу диск нэмэх, NFS-ийн тусламжтай swap идэвхжүүлэх болон 
 	байгаа хуваалт дээр swap файл үүсгэж ихэсгэж болно.</para>
 
     <para>Swap зайг хэрхэн шифрлэх, ямар тохируулгууд байгаа болон яагаад
 	хийх ёстой талаар гарын авлагын <xref linkend="swap-encrypting">
 	хуудсанд хандана уу.</para>
 
     <sect2 id="new-drive-swap">
       <title>Шинэ диск дээрх swap</title>
 
       <para>Мэдээж swap нэмэх хамгийн шилдэг арга нь энэ боломжийг шалтаг болгон 
 	ашиглаж өөр хатуу диск нэмэх явдал юм. Ер нь та үргэлж өөр хатуу диск ашиглаж
 	болно л доо. Хэрэв та ингэх бол өөрийн swap-аа хэрхэн хамгийн шилдгээр 
 	зохион байгуулж болох талаар дурдсан зарим зөвлөгөөнүүдийн тухай Гарын авлагын 
 	<xref linkend="configtuning-initial"> дахь swap зайн хэлэлцүүлгээс 
 	дахин уншаарай.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="nfs-swap">
       <title>NFS-ийн тусламжтай swap хийх нь</title>
 
       <para>NFS-ийн тусламжтай swap хийхийг зөвхөн swap хийх локал хатуу диск 
 	танд байхгүй үед л зөвлөдөг; NFS swap хийх нь байгаа сүлжээний хурдаар 
 	хязгаарлагддаг бөгөөд NFS серверт нэмэлт ачаалал үзүүлдэг.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="create-swapfile">
       <title>Swap файлууд</title>
 
       <para>Та swap файл болгон ашиглахаар заасан хэмжээтэй файлыг үүсгэж  болно. 
 	Энд байгаа жишээн дээр бид <filename>/usr/swap0</filename> гэсэн 
 	нэртэй 64MB файлыг ашиглана. Мэдээж та хүссэн ямар ч нэрээ ашиглаж 
 	болно.</para>
 
       <example>
 	<title>Swap файл &os; дээр үүсгэх нь</title>
 
       <orderedlist>
 	<listitem>
 	  <para>Таны цөмийн тохиргоонд санах ойн дискний драйвер (&man.md.4;) 
 	орсон эсэхийг шалгаарай. Энэ нь <filename>GENERIC</filename> 
 	цөмд анхдагчаар орсон байдаг.</para>
 
 	  <programlisting>device   md   # Memory "disks"</programlisting>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Swap файл (<filename>/usr/swap0</filename>) үүсгэнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>dd if=/dev/zero of=/usr/swap0 bs=1024k count=64</userinput></screen>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Зөв зөвшөөрлүүдийг (<filename>/usr/swap0</filename>-д) нээж  тохируулна:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>chmod 0600 /usr/swap0</userinput></screen>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><filename>/etc/rc.conf</filename>-д swap файлыг идэвхжүүлнэ:</para>
 
 	  <programlisting>swapfile="/usr/swap0"   # Set to name of swapfile if aux swapfile desired.</programlisting>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 
 	  <para>Машиныг дахин эхлүүлнэ эсвэл swap файлыг шууд идэвхжүүлэхийн тулд дараах тушаалыг ажиллуулна:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>mdconfig -a -t vnode -f /usr/swap0 -u 0 &amp;&amp; swapon /dev/md0</userinput></screen>
         </listitem>
       </orderedlist>
 
       </example>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="acpi-overview">
     <sect1info>
       <authorgroup>
 	<author>
 	  <firstname>Хитэн</firstname>
 	  <surname>Пандиа</surname>
 	  <contrib>Бичсэн </contrib>
 	</author>
 	<author>
 	  <firstname>Том</firstname>
 	  <surname>Рөүдс</surname>
 	</author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
 
     <title>Тэжээл болон Эх үүсвэрийн Удирдлага</title>
 
     <para>Тоног төхөөрөмжийн эх үүсвэрүүдийг үр ашигтай ашиглах нь чухал юм. 
 	<acronym>ACPI</acronym> танилцуулагдахаас өмнө системийн тэжээлийн 
 	ашиглалт болон дулааны шинж чанаруудыг удирдахад үйлдлийн системүүдийн хувьд 
 	хэцүү, уян хатан биш байсан. Тоног төхөөрөмж нь <acronym>BIOS</acronym>-оор 
 	удирдагддаг байсан болохоор тэжээлийн удирдлагын тохиргоонуудын харагдац бага бөгөөд 
 	хэрэглэгчид хянах боломж бага байсан юм.Зарим нэгэн хязгаарлагдмал тохиргооны 
 	боломж <emphasis>Advanced Power Management буюу Тэжээлийн Дэвшилттэй Удирдлага (APM)</emphasis> 
 	интерфэйсээр хийгдэх боломжтой байсан.
 	Тэжээл болон Эх үүсвэрийн Удирдлага нь орчин үеийн үйлдлийн 
 	системийн түлхүүр хэсгүүдийн нэг юм. Жишээ нь таны системийн хэм гэнэт нэмэгдэх тохиолдолд 
 	системийн хязгааруудыг үйлдлийн систем монитор хийхийг (магадгүй танд мэдээлэхийг) 
 	хүсэж болох юм.</para>
 
     <para>&os; Гарын авлагын энэ хэсэгт бид <acronym>ACPI</acronym>-ийн талаар 
 	нэвтэрхий мэдээллээр хангах болно. Цааш нэмж уншихад зориулсан мэдээллүүдийг 
 	төгсгөл хэсэгт оруулсан байгаа.</para>
 
     <sect2 id="acpi-intro">
       <title>ACPI гэж юу вэ?</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>APM</primary>
       </indexterm>
 
       <para>Advanced Configuration and Power Interface буюу Дэвшилттэй Тохиргоо 
 	ба Тэжээлийн Интерфэйс  (<acronym>ACPI</acronym>) нь тоног төхөөрөмжийн эх үүсвэрүүд 
 	болон тэжээлийн удирдлагад (эндээс нэр гарсан) зориулсан стандарт интерфэйсийг хангах зорилгоор 
 	үйлдвэрлэгчдийн холбооноос бичин гаргасан стандарт юм. 
 	Энэ нь <emphasis>Үйлдлийн Системээр заалгасан тохиргоо ба Тэжээлийн Удирдлагын</emphasis> 
 	түлхүүр элемент юм, өөрөөр хэлбэл: энэ нь илүү хяналт болон уян хатан байдлыг үйлдлийн системд 
 	(<acronym>OS</acronym>) хангадаг. <acronym>ACPI</acronym>-г танилцуулахаас 
 	өмнө одоогийн Залгаад Тоглуулах интерфэйсүүдийн хязгааруудыг орчин үеийн системүүд 
 	<quote>сунгасан</quote> юм. <acronym>ACPI</acronym> нь <acronym>APM</acronym>-ийн  
 	(Advanced Power Management буюу Тэжээлийн Дэвшилтэт Удирдлага) шууд залгамжлагч 
 	юм.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="acpi-old-spec">
       <title>Тэжээлийн Дэвшилтэт Удирдлагын (APM) сул талууд</title>
 
       <para><emphasis>Тэжээлийн Дэвшилтэт Удирдлага (APM)</emphasis> боломж нь 
 	системийн тэжээлийн ашиглалтыг түүний ажиллагаан дээр үндэслэн хянадаг. 
 	APM BIOS нь (систем) үйлдвэрлэгчээс хангагддаг бөгөөд тоног төхөөрөмжийн тавцан 
 	бүрийн хувьд онцлог байдаг. OS дахь APM драйвер нь тэжээлийн түвшингүүдийн 
 	удирдлагыг зөвшөөрдөг <emphasis>APM Програм хангамжийн Интерфэйс</emphasis> 
 	уруу хандах хандалтыг зуучилж өгдөг.  APM-ийг 2000 онд болон тэрнээс өмнө үйлдвэрлэсэн 
 	системүүдэд ашиглах ёстой хэвээр байдаг.</para>
 
       <para>APM-д дөрвөн  үндсэн асуудал байдаг. Нэгдүгээрт, тэжээлийн удирдлага 
 	(үйлдвэрлэгчийн онцлогтой) BIOS-оор хийгддэг бөгөөд OS нь энэ талын ямар ч 
 	мэдлэг байдаггүй. Үүний нэг жишээ нь хэрэглэгч хатуу дискний сул зогсох хугацааг 
 	APM BIOS дээр зааж өгөөд тэр нь зааснаас илүү гарвал BIOS хатуу дискийг OS-ийн 
 	зөвшөөрөлгүйгээр эргүүлдэг. Хоёрдугаарт, APM-ийн логик BIOS-д суулгагдсан байдаг 
 	бөгөөд OS-ийн эрх хэмжээнээс гадна ажилладаг. Энэ нь хэрэглэгчид  өөрсдийн 
 	APM BIOS-ийг зөвхөн шинэ хувилбараар нь ROM уруу нь шарж асуудлуудыг 
 	засварлах боломжтой гэсэн үг юм; энэ нь амжилтгүй болбол системийг дахин 
 	сэргээгдэхгүй төлөвт орхиж болох боломжтой маш аюултай процедур юм. 
 	Гуравдугаарт, APM нь үйлдвэрлэгчийн онцлогтой технологи бөгөөд энэ нь 
 	маш олон адил төсөөтэй байдал (чармайлтуудын хуулбар) болон нэг үйлдвэрлэгчийн 
 	BIOS-д олдсон алдаанууд бусад үйлдвэрлэгчдийн хувьд шийдэгдээгүй байж болно гэсэн үг  
 	юм. Хамгийн сүүлд гэхдээ төгсгөлийнх биш, APM BIOS нь тэжээлийн маш нарийн 
 	бодлого эсвэл машины зориулалтад зориулагдан маш сайн тохируулагдах тийм шийдлийг 
 	хийхэд хангалттай зайгүй байдаг.</para>
 
       <para><emphasis>Залгаад Тоглуулах BIOS (PNPBIOS)</emphasis> нь 
 	олон тохиолдолд найдвартай биш байсан юм. PNPBIOS нь 16-битийн технологи, 
 	тийм болохоор OS нь PNPBIOS аргуудтай холбогдохдоо 16-битийн эмуляц 
 	хэрэглэх шаардлагатай болдог.</para>
 
       <para>&os;-ийн <acronym>APM</acronym> драйвер &man.apm.4; гарын авлагын 
 	хуудсанд баримтжуулагдсан байдаг.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="acpi-config">
       <title><acronym>ACPI</acronym>-г тохируулах нь</title>
 
       <para><filename>acpi.ko</filename> драйвер нь системийг эхлүүлэх үед 
 	&man.loader.8;-оор анхдагчаар ачаалагддаг бөгөөд цөмд оруулж 
 	<emphasis>хөрвүүлэгдэх</emphasis> ёсгүй. Үүний цаадах шалтгаан нь 
 	модулиудтай ажиллах хялбар байдаг, өөрөөр хэлбэл цөмийг дахин хөрвүүлэлгүйгээр 
 	өөр <filename>acpi.ko</filename> уруу шилждэг.  Энэ нь тест хийлтийг 
 	илүү амархан болгодог давуу талтай юм. Нөгөө нэг шалтгаан нь 
 	системийг ажиллуулж дууссаны дараа <acronym>ACPI</acronym>-г ажиллуулахад
 	ихэвчлэн сайн ажилладаггүй. 
 	Хэрэв та асуудлуудтай учирч байгаа бол  <acronym>ACPI</acronym>-г бүхэлд нь хаах хэрэгтэй. 
 	Энэ драйверийг ачаалсны дараа буулгаж болиулж чаддаггүй, болдоггүй, учир нь 
 	системийн шугам үүнийг төрөл бүрийн тоног төхөөрөмжүүдийн харилцан үйлдлүүдэд 
 	хэрэглэдэг. <acronym>ACPI</acronym>-г <filename>/boot/loader.conf</filename> файлд юм уу 
 	эсвэл &man.loader.8; хүлээх мөрөнд <literal>hint.acpi.0.disabled="1"</literal> гэж тохируулан
 	хааж болдог.</para>
 
       <note><para><acronym>ACPI</acronym> болон <acronym>APM</acronym> нь цуг байж болохгүй 
 	бөгөөд салангид хэрэглэгдэх ёстой. Сүүлд ачаалагдах драйвер нь хэрэв  нөгөө нэгийг ажиллаж байгааг 
 	мэдвэл ажиллагаагаа дуусгавар болгодог.</para></note>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym> нь &man.acpiconf.8;-ийн 
 	<option>-s</option> туг болон <literal>1-5</literal> тохируулгын тусламжтайгаар 
 	системийг унтах горим шилжүүлэхэд хэрэглэгдэж болно. Ихэнх хэрэглэгчдэд зөвхөн 
 	<literal>1</literal>  эсвэл <literal>3</literal> (RAM руу түр зогсоох) 
 	хэрэгтэй байдаг. <literal>5</literal> тохируулга нь 
 	дараах тушаалтай нэг ёсондоо адилыг гүйцэтгэнэ:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>halt -p</userinput></screen>
 
       <para>Бусад тохируулгууд &man.sysctl.8;-ийн тусламжтай байдаг.  Дэлгэрэнгүй мэдээллийн талаар &man.acpi.4; болон 
 	&man.acpiconf.8; гарын авлагын хуудаснуудаас шалгана уу.</para>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="ACPI-debug">
     <sect1info>
       <authorgroup>
         <author>
           <firstname>Нэйт</firstname>
           <surname>Лоосон</surname>
           <contrib>Бичсэн </contrib>
         </author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
           <firstname>Питер</firstname>
           <surname>Шульц</surname>
           <contrib>Хувь нэмэрлэцгээсэн </contrib>
         </author>
         <author>
           <firstname>Том</firstname>
           <surname>Рөүдс</surname>
         </author>
       </authorgroup>
       <authorgroup>
         <author>
 	  <firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	  <surname>Ганболд</surname>
 	  <contrib>Орчуулсан  </contrib>
  	  <!-- Nov 2006 -->
         </author>
       </authorgroup>
     </sect1info>
 
     <title>&os;-ийн <acronym>ACPI</acronym>-г ашиглах нь ба дибаг хийх нь</title>
 
     <indexterm>
       <primary>ACPI</primary>
       <secondary>асуудлууд</secondary>
     </indexterm>
 
     <para><acronym>ACPI</acronym> нь төхөөрөмжүүдийг илрүүлэх, тэжээлийн ашиглалтыг 
 	удирдах болон урьд нь <acronym>BIOS</acronym>-оор удирдагддаг байсан төрөл 
 	бүрийн тоног төхөөрөмжид хандах стандартчилагдсан хандалтыг хангадаг цоо шинэ арга 
 	юм. Бүх системүүд дээр <acronym>ACPI</acronym>-г ажиллуулах тал дээр 
 	дэвшил хийгдсэн бөгөөд гэхдээ зарим эх хавтангуудын 
 	<firstterm><acronym>ACPI</acronym> Машины Хэл</firstterm>ний  
 	(<acronym>AML</acronym>) байткод дахь алдаанууд, &os;-ийн цөмийн дэд 
 	системүүдийн бүрэн бүтэн бус байдал болон &intel; <acronym>ACPI-CA</acronym> 
 	тайлбарлагч дахь алдаанууд илэрсээр байна.</para>
 
     <para>Энэ баримт нь таныг &os;-ийн <acronym>ACPI</acronym> дэмжигчдэд тусалж 
 	таны ажигласан асуудлуудын үндсэн учир шалтгааныг таних, дибаг хийх болон шийдлийг 
 	хөгжүүлэхэд  туслах зорилготой юм. Үүнийг уншиж байгаад талархлаа илэрхийлэхийн 
 	ялдамд бид таны системийн асуудлуудыг шийдэж чадна гэдэгт найдаж байна.</para>
 
     <sect2 id="ACPI-submitdebug">
       <title>Дибаг мэдээллийг илгээх нь</title>
 
       <note>
 	<para>Асуудлыг илгээхээсээ өмнө та хамгийн сүүлийн үеийн <acronym>BIOS</acronym>-ийн 
 	хувилбар болон хэрэв байх юм бол суулгагдсан хянагчийн хамгийн сүүлийн firmware хувилбар 
 	ажиллуулж байгаа эсэхээ шалгаарай.</para>
       </note>
 
       <para>Асуудлыг шууд илгээхийг хүсэж байгаачууд дараах мэдээллийг 
 	<ulink url="mailto:freebsd-acpi@FreeBSD.org">
 	freebsd-acpi@FreeBSD.org</ulink> уруу илгээнэ үү:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para>Системийн төрөл болон загварыг оролцуулан алдааг гаргаж байгаа зүйлийн хамтаар 
 		алдаатай ажиллагааг тайлбарласан мэдээлэл. Мөн хэрэв алдаа таны хувьд шинэ бол 
 		яг хэзээ гарч эхэлснийг аль болох тодорхой гаргаарай.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><command>boot -v</command> ажилласны дараах &man.dmesg.8;-ийн 
 		гаралтыг алдааг шалгаж байхад таны үүсгэсэн алдааны мэдээллүүдийн 
 		хамтаар.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэрэв <acronym>ACPI</acronym>-г хаасан байхад асуудлыг шийдэж байвал 
 		тийм байх үе дэх <command>boot -v</command>-ийн гаралт.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><command>sysctl hw.acpi</command>-ийн гаралт. Энэ нь таны 
 		систем ямар ямар боломжуудыг санал болгож байгааг мэдэх бас нэг сайн 
 		арга юм.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Таны <firstterm><acronym>ACPI</acronym> Эх Хэл</firstterm>
 		(<acronym>ASL</acronym>) байх <acronym>URL</acronym> хаяг. 
 		<acronym>ASL</acronym> нь маш том байж болох учир шууд 
 		<emphasis>битгий</emphasis> жагсаалт уруу илгээгээрэй. 
 		Өөрийн <acronym>ASL</acronym>-ийн хуулбарыг энэ тушаалыг 
 		ашиглаж үүсгээрэй:</para>
 
 <screen>&prompt.root; <userinput>acpidump -dt &gt; <replaceable>name</replaceable>-<replaceable>system</replaceable>.asl</userinput></screen>
 
 	  <para>(Өөрийн нэвтрэх нэрийг 
 	    <replaceable>name</replaceable>-ийн оронд болон 
 		үйлдвэрлэгч/загварыг <replaceable>system</replaceable>-ийн 
 		оронд солиорой. Жишээ нь: 
 		<filename>njl-FooCo6000.asl</filename>)</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <para>Ихэнх хөгжүүлэгчид &a.current; үзэж байдаг, гэхдээ асуудлуудаа 
 	харагдуулахын тулд &a.acpi.name; уруу илгээгээрэй. Бид бүгд хаа нэгтээ 
 	өөр өөрийн үндсэн ажилтай учир тэвчээртэй байна уу. Хэрэв таны алдаа 
 	шууд илэрхий биш байх юм бол магадгүй бид таныг &man.send-pr.1;-ийн 
 	тусламжтай <acronym>PR</acronym> илгээхийг асуух байх. 
 	<acronym>PR</acronym> оруулахдаа дээр хүссэний адил мэдээллээ 
 	оруулна уу. Энэ нь асуудлыг мөшгөж шийдвэрлэхэд бидэнд туслах юм. 
 	Бид <acronym>PR</acronym>-уудыг мэдээлэх механизмын зорилгоор биш 
 	байгаа асуудлуудыг санаж байх зорилгоор ашигладаг болохоор эхлээд 
 	&a.acpi.name; уруу захидал илгээлгүйгээр <acronym>PR</acronym> 
 	битгий илгээгээрэй. Магадгүй таны асуудлыг урд нь өөр хэн нэгэн мэдээлсэн 
 	байж болох юм.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="ACPI-background">
       <title>Оршил</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
       </indexterm>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym> нь ia32 (x86), ia64 (Itanium) болон 
 	amd64 (AMD) архитектуруудтай нийцтэй орчин үеийн бүх компьютерт байдаг. 
 	Бүрэн стандарт нь <acronym>CPU</acronym>-ны ажиллагааны удирдлага, 
 	тэжээлийн онгоцуудын хяналт, дулааны бүсүүд, төрөл бүрийн батарейний системүүд, 
 	суулгагдсан хянагчууд болон шугамын жагсаалт зэрэг олон боломжуудтай. 
 	Ихэнх системүүд нь бүрэн стандартыг бүгдийг хангасан шийдэлтэй байдаггүй. 
 	Жишээ нь зөөврийн компьютер хөргөх болон бас батарейний удирдлагын дэмжлэгтэй 
 	байхад ширээний систем зөвхөн шугамын жагсаалтын хэсгийн шийдлийг агуулсан байдаг. 
 	Зөөврийн компьютерууд нь бас өөр өөрийн ярвигтай асуудлуудыг агуулсан түр зогсоох болон 
 	үргэлжлүүлэх боломжуудыг агуулдаг.</para>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym>-нийцтэй систем нь төрөл бүрийн хэсгүүдтэй байдаг. 
 	<acronym>BIOS</acronym> болон бичил схемийн үйлдвэрлэгчид 
 	<acronym>APIC</acronym> зураг (<acronym>SMP</acronym>-д ашиглагддаг), 
 	тохиргооны регистрүүд болон хялбар тохиргооны утгууд зэрэг зүйлсүүдийг заадаг 
 	төрөл бүрийн тогтмол хүснэгтүүдийг (өөрөөр хэлбэл 
 	<acronym>FADT</acronym>) санах ойд хангаж өгдөг. Мөн төхөөрөмжүүд болон 
 	аргуудын мод хэлбэрийн нэрийн талбарыг заадаг байткодын хүснэгтээр 
 	(<firstterm>Differentiated System Description Table буюу Системийн 
 	Ялгаварласан Тайлбарын Хүснэгт </firstterm><acronym>DSDT</acronym>) 
 	бас хангадаг.</para>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym> драйвер нь тогтмол хүснэгтүүдийг задлан ялгал 
 	хийх, байткодын тайлбарлагчийг шийдэх болон <acronym>ACPI</acronym> дэд 
 	системийн мэдээллийг хүлээн авахаар төхөөрөмжүүдийн драйверууд болон цөмийг 
 	өөрчлөх ёстой. &os;-ийн хувьд &intel; нь Линукс болон NetBSD-тэй хуваалцан 
 	хэрэглэгддэг тайлбарлагчаар хангадаг. <acronym>ACPI-CA</acronym> эх кодын 
 	зам нь 
 	<filename class="directory">src/sys/contrib/dev/acpica</filename>.
 	<acronym>ACPI-CA</acronym>-г &os; дээр ажиллуулах тэр цавуу код нь 
 	<filename>src/sys/dev/acpica/Osd</filename> байршилд байдаг. 
 	Эцэст нь төрөл бүрийн <acronym>ACPI</acronym> төхөөрөмжүүдийн драйверууд 
 	<filename class="directory">src/sys/dev/acpica</filename> байршлаас 
 	олддог.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="ACPI-comprob">
       <title>Нийтлэг асуудлууд</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
 	<secondary>асуудлууд</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym> зөв ажиллахын тулд бүх хэсгүүд бас 
 	зөв ажилласан байх ёстой. Энд зарим нэг нийтлэг асуудлуудыг илэрч байгаа  
 	давтамжийн дарааллаар зарим нэг тойрон гарах замууд болон засваруудтайгаар 
 	нь дурдъя.</para>
 
       <sect3>
 	<title>Хулганы асуудлууд</title>
 
 	<para>Зарим тохиолдолд түр зогсоох үйлдэл хийгдсэний дараа үргэлжлүүлэхэд 
 	хулганыг ажиллахгүй болгодог. Мэдэгдэж байгаа тойрон гарах арга зам нь 
 	<literal>hint.psm.0.flags="0x3000"</literal> мөрийг 
 	<filename>/boot/loader.conf</filename> файлд нэмэх явдал 
 	юм. Хэрэв энэ нь ажиллахгүй бол дээр тайлбарласны дагуу алдааны 
 	тайлан илгээхийг бодно уу.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Suspend/Resume буюу Түр зогсоох/Үргэлжлүүлэх</title>
 
 	<para><acronym>ACPI</acronym> нь <acronym>RAM</acronym> уруу 
 	түр зогсоох <literal>S1</literal>-<literal>S3</literal> гэсэн 
 	гурван төлөвтэй (<acronym>STR</acronym>) бөгөөд диск уруу түр 
 	зогсоох <literal>S4</literal> гэгддэг нэг төлөвтэй 
 	(<literal>STD</literal>). <literal>S5</literal> нь 
 	<quote>soft off буюу зөөлөн зогсоолт</quote> бөгөөд тэжээлд залгагдсан 
 	боловч асаагдаагүй байх үеийн таны системийн жирийн төлөв юм. 
 	<literal>S4</literal> нь хоёр тусдаа аргаар хийгдэх боломжтой. 
 	<literal>S4</literal><acronym>BIOS</acronym> нь 
 	<acronym>BIOS</acronym>-ийн тусламжтайгаар диск уруу хийгдэх 
 	түр зогсоолт юм. <literal>S4</literal><acronym>OS</acronym> нь 
 	бүхэлдээ үйлдлийн системээр хийгддэг.</para>
 
 	<para>Түр зогсоолттой холбоотой зүйлүүдийг <command>sysctl hw.acpi</command>
 	тушаалаар шалгаж эхлээрэй. Энд Thinkpad-тай холбоотой үр дүнгүүд байна:</para>
 
 	<screen>hw.acpi.supported_sleep_state: S3 S4 S5
 hw.acpi.s4bios: 0</screen>
 
 	<para>Энэ нь бид <literal>S3</literal>,
 	  <literal>S4</literal><acronym>OS</acronym> болон 
 	  <literal>S5</literal>-ийг шалгахад 
 	<command>acpiconf -s</command> тушаалыг ашиглаж болно гэсэн үг юм. 
 	Хэрэв <option>s4bios</option> нь нэг (<literal>1</literal>) байх 
 	юм бол бид <literal>S4</literal><acronym>OS</acronym>-ийн оронд 
 	<literal>S4</literal><acronym>BIOS</acronym> дэмжлэгтэй байх юм.</para>
 
 	<para>Түр зогсоолт/үргэлжлүүлэлтийг тест хийхдээ хэрэв дэмжигдсэн бол 
 	<literal>S1</literal>-ээс эхлээрэй. Энэ төлөв нь драйверийн дэмжлэг барагтаа л 
 	шаарддаггүй болохоор бараг л ажиллах болно. Хэн ч <literal>S2</literal>-ийг 
 	хийгээгүй байдаг бөгөөд танд энэ хэрэв байгаа бол энэ нь <literal>S1</literal>-тэй 
 	адил байна. Дараагийн оролдох зүйл нь <literal>S3</literal> юм. Энэ нь 
 	хамгийн гүнзгий <acronym>STR</acronym> төлөв бөгөөд таны тоног төхөөрөмжийг 
 	дахин зөв эхлүүлэхийн тулд драйверийн ихээхэн дэмжлэг шаарддаг. Хэрэв  
 	үргэлжлүүлэх үед танд асуудлууд гарч байгаа бол &a.acpi.name; жагсаалт уруу  
 	цахим захидал чөлөөтэй илгээгээрэй, гэхдээ илүү их тест хийлт, ажил шаардсан маш 
 	олон драйверууд/тоног төхөөрөмжүүд байдаг учир асуудал шийдэгдэхийг хүлээх хэрэггүй юм.</para>
 
 	<para>Асуудлыг тусгаарлахад туслахын тулд өөрийн цөмөөс аль болох олон драйверуудыг 
 	арилгаарай. Хэрэв энэ нь ажиллаж байвал та яг аль драйвер асуудалтай байгааг 
 	драйверуудыг амжилтгүй ажиллах хүртэл ачаалан тодорхойлж болох юм. 
 	<filename>nvidia.ko</filename>, X11 дэлгэцийн драйверууд болон 
 	<acronym>USB</acronym> зэрэг хоёртын драйверууд нь ерөнхийдөө хамгийн их 
 	асуудлуудтай байдаг байхад Ethernet интерфэйсүүд ихэвчлэн зүгээр ажилладаг. 
 	Хэрэв та драйверуудыг зөв ачаалж/буулгаж чадаж байвал та тохирох тушаалуудыг 
 	<filename>/etc/rc.suspend</filename> болон 
 	  <filename>/etc/rc.resume</filename> файлуудад хийж үүнийг 
 	автоматжуулж болно. Драйверийг буулгах болон ачаалахад зориулсан тайлбар 
 	болгосон жишээ байдаг. Хэрэв таны дэлгэц үргэлжлүүлэлт хийгдсэний дараа заваарсан 
 	бол <option>hw.acpi.reset_video</option>-г тэг (<literal>0</literal>) 
 	болгож үзээрэй. Хэрэв тусламж болохоор бол 
 	<option>hw.acpi.sleep_delay</option>-г арай урт эсвэл арай богино утгуудаар 
 	тохируулж үзээрэй.</para>
 
 	<para>Өөр нэг турших зүйл нь <acronym>ACPI</acronym> дэмжлэгтэй сүүлийн үеийн 
 	Линуксийн түгээлтийг ачаалан тэдний түр зогсоолт/үргэлжлүүлэлтийн дэмжлэгийг адил 
 	тоног төхөөрөмж дээр турших явдал юм. Хэрэв Линукс дээр ажиллаж байвал 
 	энэ нь &os;-ийн драйверийн асуудал гэсэн үг бөгөөд яг аль драйвер асуудлыг үүсгэж 
 	байгааг олсноор асуудлыг засварлахад бидэнд тус болох болно. 
 	<acronym>ACPI</acronym>-ийг дэмжиж байдаг дэмжигчид нь өөр бусад 
 	драйверуудыг (өөрөөр хэлбэл дуу, <acronym>ATA</acronym> гэх мэт) 
 	ихэвчлэн дэмжин ажилладаггүй болохоор драйверийн асуудлыг мөшгөж хийгдсэн ажил бүр 
 	магадгүй эцсийн эцэст &a.current.name; жагсаалт болон драйверийг дэмжигч 
 	уруу илгээгдэх хэрэгтэйг санаарай. Хэрэв та адал явдлыг эрж байгаа бол 
 	драйверийн үргэлжлүүлэлтийн функцын  аль хэсэгт өлгөгдөж байгааг мөшгөхийн тулд 
 	зарим дибаг хийх &man.printf.3;-үүдийг асуудалтай драйверт хийж эхлээрэй.</para>
 
 	<para>Эцэст нь <acronym>ACPI</acronym>-г хааж оронд нь 
 	<acronym>APM</acronym>-г нээж оролдоорой. Хэрэв түр зогсоолт/үргэлжлүүлэлт 
 	<acronym>APM</acronym>-тэй байхад ажиллаж байвал та 
 	<acronym>APM</acronym>-тэйгээ үлдэх нь ялангуяа хуучин тоног төхөөрөмжийн 
 	(2000 оноос өмнөх) хувьд бараг дээр байх бизээ. <acronym>ACPI</acronym> 
 	дэмжлэгийг зөв болгоход үйлдвэрлэгчдэд цаг хугацаа шаардах бөгөөд магадгүй хуучин 
 	тоног төхөөрөмжүүд нь <acronym>ACPI</acronym>-ийн хувьд 
 	<acronym>BIOS</acronym>-ийн асуудлуудтай ихэвчлэн байдаг.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Систем өлгөгдөх (түр хугацаагаар эсвэл бүрмөсөн)</title>
 
 	<para>Ихэнх системийн өлгөгдлүүд нь гээгдсэн тасалдлууд эсвэл тасалдлын 
 	шуургын үр дүн юм. Бичил схемүүд нь ачаалахаас өмнө тасалдлуудыг <acronym>BIOS</acronym> 
 	хэрхэн тохируулдгаас болсон асуудлууд, <acronym>APIC</acronym> 
 	(<acronym>MADT</acronym>) хүснэгтийн зөв байдал болон 
 	<firstterm>System Control Interrupt буюу Системийн Хянагч 
 	Тасалдлын</firstterm> (<acronym>SCI</acronym>) чиглүүлэлт дээр
 	тулгуурласан олон асуудлуудтай байдаг.</para>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>тасалдлын шуургууд</primary>
 	</indexterm>
 
 	<para>Тасалдлын шуургыг <command>vmstat -i</command> тушаалын 
 	гаралтаас <literal>acpi0</literal> бүхий мөрийг шалгаж гээгдсэн 
 	тасалдлуудаас ялгаж болно. Хэрэв тоологч секунд тутам хоёроор нэмэгдэж 
 	байвал та тасалдлын шуургатай байна. Хэрэв систем өлгөгдсөн юм шиг байвал 
 	<acronym>DDB</acronym> 
 	  (консол дээр <keycombo action="simul"><keycap>CTRL</keycap>
 	  <keycap>ALT</keycap><keycap>ESC</keycap></keycombo>) 
 	уруу орж <literal>show interrupts</literal> гэж бичих хэрэгтэй.</para>
 
 	<indexterm>
 	  <primary>APIC</primary>
 	  <secondary>хаах нь</secondary>
 	</indexterm>
 
 	<para>Тасалдлын асуудлуудтай ажиллаж байхад таны хамгийн шилдэг итгэл найдвар 
 	бол <filename>loader.conf</filename>-д <literal>hint.apic.0.disabled="1"</literal> 
 	хэмээн зааж <acronym>APIC</acronym> дэмжлэгийг хаах явдал юм.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Үймээнүүд</title>
 
 	<para>Үймээнүүд нь <acronym>ACPI</acronym>-ийн хувьд харьцангуй ховор 
 	байдаг бөгөөд засварлах нэн тэргүүн ээлжийн асуудал байдаг. Эхний алхам бол 
 	үймээнийг дахин гаргах (хэрэв боломжтой бол) алхмуудыг тусгаарлаж 
 	буцах мөрийг (backtrace) авах явдал юм. <literal>options DDB</literal>
 	мөрийг нээж сериал консол (<xref linkend="serialconsole-ddb">-г үзнэ үү) 
 	тохируулах эсвэл &man.dump.8; хуваалтыг тохируулах зөвлөгөөг дагаарай. 
 	Та буцах мөрийг <acronym>DDB</acronym> дээр <literal>tr</literal>-р 
 	авч болно. Хэрэв та буцах мөрийг гараар бичих болбол мөр дэх хамгийн доодох тав (5) 
 	болон хамгийн дээдэх таван (5) мөрийг хамгийн багадаа бодоход аваарай.</para>
 
 	<para>Дараа нь асуудлыг тусгаарлахыг оролдож <acronym>ACPI</acronym>-г 
 	хааж ачаалж үзээрэй. Хэрэв энэ нь ажиллаж байвал 
 	<option>debug.acpi.disable</option>-ийн төрөл бүрийн утгуудыг хэрэглэж 
 	та <acronym>ACPI</acronym> дэд системийг тусгаарлаж болно. Зарим жишээнүүдийг 
 	&man.acpi.4; гарын авлагын хуудаснаас үзнэ үү.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Түр зогссоны дараа эсвэл унтраасны дараа систем дахин эхлэх</title>
 	<para>Эхлээд &man.loader.conf.5; дээр 
 	<literal>hw.acpi.disable_on_poweroff="0"</literal> гэж тохируулаад 
 	үз. Энэ нь унтраах процессийн үед төрөл бүрийн үйл явцуудыг 
 	<acronym>ACPI</acronym> хаахыг болиулдаг. Энэ зорилгын нэгэн адил зарим 
 	системүүд энэ утгыг <literal>1</literal> (анхдагч) болгож тохируулахыг 
 	шаарддаг. Энэ нь түр зогсоолт эсвэл унтраалт хийгдсэний дараа аяндаа гарсан 
 	систем асаж эхлэх асуудлыг ихэвчлэн засварладаг.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Бусад асуудлууд</title>
 
 	<para>Хэрэв танд <acronym>ACPI</acronym>-тай холбоотой бусад асуудлууд 
 	(суулгах станцтай ажиллах, төхөөрөмжүүд илрүүлэгдэхгүй гэх мэт) байвал 
 	тайлбарыг захидлын жагсаалт уруу бас илгээнэ үү; гэхдээ эдгээр асуудлуудын 
 	зарим нь  <acronym>ACPI</acronym> дэд системийн дуусаагүй хэсгүүдтэй 
 	холбоотой байж болох бөгөөд тэдгээрийг шийдэж хийхэд нэлээн хугацаа зарцуулж 
 	болох юм. Тэвчээртэй байж бидний илгээж болох засваруудыг тест хийхэд 
 	бэлэн байгаарай.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="ACPI-aslanddump">
       <title><acronym>ASL</acronym>, <command>acpidump</command>, болон
         <acronym>IASL</acronym></title>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
 	<secondary>ASL</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Хамгийн нийтлэг асуудал бол <acronym>BIOS</acronym> үйлдвэрлэгчдийн 
 	гаргасан буруу (эсвэл алдаатай!) байткод юм. Энэ нь ихэвчлэн дараах шиг цөмийн 
 	консол мэдээллүүдээр ил тод болдог:</para>
 
       <screen>ACPI-1287: *** Error: Method execution failed [\\_SB_.PCI0.LPC0.FIGD._STA] \\
 (Node 0xc3f6d160), AE_NOT_FOUND</screen>
 
       <para>Ихэвчлэн та эдгээр асуудлуудыг өөрийн <acronym>BIOS</acronym>-ийг 
 	хамгийн сүүлийн хувилбар уруу шинэчилснээр шийдэж болно. Ихэнх консолын 
 	мэдээллүүд нь аюулгүй гэхдээ хэрэв танд батарейний төлөв ажиллахгүй гэх мэт 
 	өөр бусад асуудлууд байгаа бол тэдгээр мэдээллүүд нь <acronym>AML</acronym>-д 
 	байгаа асуудлуудыг хайж болох боломжийн газар нь юм. 
 	<acronym>AML</acronym> гэгддэг байткод нь <acronym>ASL</acronym> 
 	хэмээгддэг эх хэлээс хөрвүүлэгддэг. <acronym>AML</acronym> нь 
 	<acronym>DSDT</acronym> гэгддэг хүснэгтэд байдаг. Өөрийн 
 	<acronym>ASL</acronym>-ийн хуулбарыг авахын тулд &man.acpidump.8;-ийг 
 	ашиглана. Та <option>-t</option> (тогтмол хүснэгтүүдийн агуулгуудыг үзүүлэх)
 	болон <option>-d</option> (<acronym>AML</acronym>-ийг 
 	<acronym>ASL</acronym> уруу дизассембл хийх) тохируулгыг хоёуланг нь 
 	ашиглах хэрэгтэй. Синтаксын жишээг 
 	<link linkend="ACPI-submitdebug">Дибаг Мэдээллийг Илгээх нь</link> 
 	хэсгээс үзнэ үү.</para>
 
       <para>Таны хийж болох хамгийн хялбар анхны шалгалт нь алдаануудыг шалгахын тулд өөрийн 
 	<acronym>ASL</acronym>-ийг хөрвүүлэх явдал юм. Анхааруулгуудыг ихэвчлэн орхиж 
 	болох боловч алдаанууд нь <acronym>ACPI</acronym>-г зөв ажиллуулахад гол төлөв саад 
 	болдог хорхойнууд байдаг. Өөрийн <acronym>ASL</acronym>-ийг дахин хөрвүүлэхдээ 
 	дараах тушаалыг ажиллуулна:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>iasl your.asl</userinput></screen>
     </sect2>
 
     <sect2 id="ACPI-fixasl">
       <title>Өөрийн <acronym>ASL</acronym>-г засварлах нь</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
 	<secondary>ASL</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Бидний эцсийн зорилго бол бараг хүн болгоны хувьд хэрэглэгчийн ямар ч оролцоогүйгээр 
 	<acronym>ACPI</acronym>-г ажиллуулах явдал юм. Гэхдээ өнөөг хүртэл бид 
 	<acronym>BIOS</acronym> үйлдвэрлэгчдийн гаргасан нийтлэг алдаануудад 
 	зориулан тойрон гарах арга замуудыг хөгжүүлсээр байгаа билээ. 
 	&microsoft;-ийн тайлбарлагч (<filename>acpi.sys</filename> болон 
 	<filename>acpiec.sys</filename>) нь стандартыг баримталж байгааг чанд 
 	шалгадаггүй бөгөөд <acronym>BIOS</acronym>-ийн олон үйлдвэрлэгчид 
 	<acronym>ACPI</acronym>-г зөвхөн &windows; дээр тест хийж өөрсдийн 
 	<acronym>ASL</acronym>-ийг хэзээ ч засдаггүй. Бид &microsoft;-ийн 
 	тайлбарлагчид зөвшөөрөгдсөн ямар стандартын бус ажиллагаа байгааг үргэлжлүүлэн 
 	нарийн таньж баримтжуулан хэрэглэгчдээр <acronym>ASL</acronym>-ийг хүчлэн 
 	засуулалгүйгээр &os; ажиллаж чадахаар түүнийг хуулбарлах болно гэж найдаж байна. 
 	Тойрон гарах арга зам болгон биднийг энэ ажиллагааг танихад тусалж та 
 	<acronym>ASL</acronym>-ийг гараар засварлаж болно. Хэрэв таны хувьд энэ нь 
 	ажиллавал хуучин болон шинэ <acronym>ASL</acronym>-ийнхээ &man.diff.1;-ийг 
 	илгээнэ үү, бид бололцоогоороо <acronym>ACPI-CA</acronym> дахь алдаатай 
 	ажиллагааг тойрон гарч ингэснээр хойшид таны засвар байнга хийгдэх шаардлагагүй 
 	болох юм.</para>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
 	<secondary>алдааны мэдээллүүд</secondary>
       </indexterm>
 
       <para>Энд нийтлэг алдааны мэдээллүүд, тэдгээрийн шалтгаан болон хэрхэн засаж болох  
 	жагсаалтыг үзүүлэв:</para>
 
       <sect3>
 	<title>_OS хамаарлууд</title>
 
 	<para>Зарим <acronym>AML</acronym> нь ертөнц төрөл бүрийн &windows;
 	хувилбаруудаас тогтдог гэж үздэг. Хэрэв танд байгаа асуудлыг засаж чадаж байвал 
 	та &os;-г ямар нэг <acronym>OS</acronym> гэж харагдуулахаар хэлж өгч болно.
 	Үүнийг хялбар аргаар дарж бичихийн тулд <filename>/boot/loader.conf</filename>-д 
 	<literal>hw.acpi.osname="Windows 2001"</literal> гэж эсвэл 
 	<acronym>ASL</acronym> дахь өөр бусад адил мөрүүдийг тохируулж өгнө.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Буцах мэдээллүүд байхгүй бол</title>
 
 	<para>Зарим аргууд нь стандартын дагуу шууд утга буцаадаггүй. 
 	<acronym>ACPI-CA</acronym> нь үүнтэй ажиллаж чадахгүй байхад 
 	 &os; үүнийг далдаар утга буцаалгах боломжийг олгодог тойрон гарах арга замтай байдаг. 
 	Хэрэв та утга буцаагдах ёстойг мэдэж байвал шаардлагатай газар нь Return буюу Буцах 
 	мэдээллүүдийг шууд нэмж болно. <acronym>ASL</acronym>-ийг 
 	<command>iasl</command> тушаалаар хүчээр хөрвүүлэхдээ <option>-f</option> 
 	тугийг ашиглана.</para>
       </sect3>
 
       <sect3>
 	<title>Анхдагч <acronym>AML</acronym>-ийг дарж өөрчлөх нь</title>
 
 	<para><filename>your.asl</filename>-ийг өөрчилсний дараа үүнийг 
 	та хөрвүүлэхдээ:</para>
 
 	<screen>&prompt.root; <userinput>iasl your.asl</userinput></screen>
 
 	<para>Хөрвүүлэх явцад алдаанууд байсан ч гэсэн та <option>-f</option> тугийг 
 	нэмж <acronym>AML</acronym>-ийг хүчээр үүсгэж болно. Зарим алдаануудыг  
 	(өөрөөр хэлбэл Буцах мэдээллүүд байхгүй гэх мэт) тайлбарлагчийн тусламжтайгаар 
 	автоматаар тойрон гардгийг санаарай.</para>
 
 	<para><filename>DSDT.aml</filename> нь <command>iasl</command>-ийн 
 	анхдагч гаралт файлын нэр юм. Та өөрийн <acronym>BIOS</acronym>-ийн 
 	алдаатай хуулбарын (флэш санах ойд байсаар байгаа) оронд 
 	<filename>/boot/loader.conf</filename>-ийг дараах байдлаар засварлан 
 	үүнийг ачаалж болно:</para>
 
 	<programlisting>acpi_dsdt_load="YES"
 acpi_dsdt_name="/boot/DSDT.aml"</programlisting>
 
 	<para>Өөрийн <filename>DSDT.aml</filename> файлын хуулбарыг 
 	  <filename class="directory">/boot</filename> сан уруу хуулах хэрэгтэй.</para>
       </sect3>
     </sect2>
 
     <sect2 id="ACPI-debugoutput">
       <title><acronym>ACPI</acronym>-аас дибаг мэдээлэл гаргаж авах нь</title>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
 	<secondary>асуудлууд</secondary>
       </indexterm>
 
       <indexterm>
 	<primary>ACPI</primary>
 	<secondary>дибаг</secondary>
       </indexterm>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym> драйвер нь маш уян хатан дибаг хийх боломжтой. 
 	Энэ нь дэд системүүдийн олонлог болон харуулах түвшинг зааж өгөхийг танд зөвшөөрдөг. 
 	Таны дибаг хийхийг хүсэж байгаа дэд системүүд нь <quote>давхаргууд</quote> 
 	болж заагдсан байдаг бөгөөд <acronym>ACPI-CA</acronym> хэсгүүд 
 	(ACPI_ALL_COMPONENTS) болон <acronym>ACPI</acronym> тоног төхөөрөмжийн 
 	дэмжлэг (ACPI_ALL_DRIVERS) болж задардаг. Дибаг гаралтын харуулалт нь 
 	<quote>үе</quote>ээр заагддаг бөгөөд ACPI_LV_ERROR (зөвхөн алдаануудыг хэлдэг) 
 	тогтмолоос ACPI_LV_VERBOSE (бүгд) хүртэл байдаг. <quote>Үе</quote> нь 
 	олон тохируулгуудыг нэг удаа зайгаар зааглан тохируулж болох бит баг (bitmask) юм.
 	Хэрэв энэ нь маш урт тэгээд консолын мэдээллийн буферийг арилган шинэчилж 
 	байвал та практик дээр гаралтыг бүртгэх сериал консолыг ашиглахыг хүсэж болох юм. 
 	Бие даасан давхаргууд болон түвшингүүдийн бүрэн жагсаалт &man.acpi.4; гарын 
 	авлагын хуудсанд байдаг.</para>
 
       <para>Дибаг гаралт анхдагчаар идэвхжүүлэгдээгүй байдаг. Идэвхтэй болгохын тулд 
 	<acronym>ACPI</acronym> хэрэв цөмд хөрвүүлэгдсэн бол 
 	<literal>options ACPI_DEBUG</literal> мөрийг өөрийн цөмийн тохиргооны 
 	файлд нэмэх хэрэгтэй. Нийтэд нь идэвхтэй болгохын тулд 
 	<filename>/etc/make.conf</filename>-д 
 	<literal>ACPI_DEBUG=1</literal> мөрийг нэмж болно. Хэрэв энэ нь 
 	модуль бол та өөрийн <filename>acpi.ko</filename> модулийг дараах 
 	маягаар дахин хөрвүүлж болно:</para>
 
       <screen>&prompt.root; <userinput>cd /sys/modules/acpi/acpi
 &amp;&amp; make clean &amp;&amp;
 make ACPI_DEBUG=1</userinput></screen>
 
       <para><filename>acpi.ko</filename>-г 
 	<filename class="directory">/boot/kernel</filename>-д суулгаад
 	өөрийн хүссэн давхарга болон түвшинг <filename>loader.conf</filename>-д 
 	нэмнэ. Энэ жишээ нь <acronym>ACPI-CA</acronym>-ийн бүх хэсгүүд болон 
 	бүх <acronym>ACPI</acronym> тоног төхөөрөмжийн драйверуудад  
 	(<acronym>CPU</acronym>, <acronym>LID</acronym>, гэх мэт.)
 	зориулан дибаг мэдээллүүдийг идэвхжүүлдэг. Энэ нь зөвхөн алдааны мэдээллүүдийг 
 	хамгийн багаар гаргаж харуулна.</para>
 
       <programlisting>debug.acpi.layer="ACPI_ALL_COMPONENTS ACPI_ALL_DRIVERS"
 debug.acpi.level="ACPI_LV_ERROR"</programlisting>
 
       <para>Хэрэв таны хүссэн мэдээлэл онцгой үйл явцаар эхэлсэн бол (түр зогсоолт болон 
 	үргэлжлүүлэлт гэж бодъё) та <filename>loader.conf</filename>-ийн 
 	өөрчлөлтүүдийг орхиж оронд нь <command>sysctl</command>-ийг ашиглан 
 	давхарга болон түвшинг ачаалсны дараа зааж онцгой үйл явцад зориулан өөрийн 
 	системийг бэлдэж болно. <command>sysctl</command>-ууд нь 
 	<filename>loader.conf</filename> дахь тохируулгуудын адилаар 
 	нэрлэгддэг.</para>
     </sect2>
 
     <sect2 id="ACPI-References">
       <title>Лавлагаанууд</title>
 
       <para><acronym>ACPI</acronym>-ийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг  
 	дараах байршлуудаас олж болно:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para>&a.acpi;</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><acronym>ACPI</acronym> Захидлын Жагсаалтын Архивууд
 	    <ulink url="http://lists.freebsd.org/pipermail/freebsd-acpi/"></ulink></para>
 	</listitem>
 
         <listitem>
           <para>Хуучин <acronym>ACPI</acronym> Захидлын Жагсаалтын Архивууд
             <ulink url="http://home.jp.FreeBSD.org/mail-list/acpi-jp/"></ulink></para>
         </listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><acronym>ACPI</acronym> 2.0 Тодорхойлолт
 	    <ulink url="http://acpi.info/spec.htm"></ulink></para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>&os; Гарын авлагын хуудаснууд: &man.acpi.4;,
 	    &man.acpi.thermal.4;, &man.acpidump.8;, &man.iasl.8;,
 	    &man.acpidb.8;</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><ulink
 	    url="http://www.cpqlinux.com/acpi-howto.html#fix_broken_dsdt">
 	    <acronym>DSDT</acronym> дибаг эх үүсвэр</ulink>.
 	    (Compaq-ийг жишээ болгон хэрэглэсэн боловч ерөнхийдөө хэрэгтэй.)</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
     </sect2>
   </sect1>
 </chapter>
 
 <!--
      Local Variables:
      mode: sgml
      sgml-declaration: "../chapter.decl"
      sgml-indent-data: t
      sgml-omittag: nil
      sgml-always-quote-attributes: t
      sgml-parent-document: ("../book.sgml" "part" "chapter")
      End:
 -->
diff --git a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/printing/chapter.sgml b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/printing/chapter.sgml
index fa8c6bdfd3..a0a7308245 100644
--- a/mn_MN.UTF-8/books/handbook/printing/chapter.sgml
+++ b/mn_MN.UTF-8/books/handbook/printing/chapter.sgml
@@ -1,4933 +1,4933 @@
 <!--
      The FreeBSD Mongolian Documentation Project
 
-     Original revision 1.101
+     Original revision 1.102
 
      $FreeBSD$
 -->
 
 <chapter id="printing">
   <chapterinfo>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Шон</firstname>
 	<surname>Келли</surname>
 	<contrib>Хувь нэмэр болгон оруулсан </contrib>
       </author>
       <!-- 30 Sept 1995 -->
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Жим</firstname>
 	<surname>Мок</surname>
 	<contrib>Дахин бүтцийг өөрчилж шинэчилсэн </contrib>
 	<!-- Mar 2000 -->
       </author>
     </authorgroup>
     <authorgroup>
       <author>
 	<firstname>Цагаанхүүгийн</firstname>
 	<surname>Ганболд</surname>
 	<contrib>Орчуулсан  </contrib>
       </author>
       <author>
 	<firstname>Шагдарын</firstname>
 	<surname>Нацагдорж</surname>
       </author>
     </authorgroup>
   </chapterinfo>
 
   <title>Хэвлэлт</title>
 
   <sect1 id="printing-synopsis">
     <title>Ерөнхий агуулга</title>
     <indexterm><primary>LPD түр хадгалах систем</primary></indexterm>
     <indexterm><primary>хэвлэлт</primary></indexterm>
 
     <para>FreeBSD дээр хамгийн хуучин цохидог хэвлэгчдээс авахуулаад хамгийн сүүлийн 
 	хэвлэгчид хүртэл, мөн тэдгээрийн хооронд байгаа хэвлэгчид зэрэг төрөл бүрийн 
 	хэвлэгчдийг хэвлэхэд ашиглаж болдог бөгөөд энэ нь таны ажиллаж байгаа програмуудаас 
 	өндөр чанарын хэвлэсэн гаралтыг бүтээх боломж олгох юм.</para>
 
     <para>FreeBSD-г бас сүлжээн дэх хэвлэх сервер болгон тохируулж бас болдог; энэ 
 	боломжид FreeBSD нь бусад FreeBSD компьютерууд, &windows; болон &macos; хостууд 
 	зэрэг төрөл бүрийн бусад компьютеруудаас хэвлэх ажлуудыг хүлээн авдаг. 
 	FreeBSD нь зөвхөн нэг ажлыг тухайн үед хэвлэхийг баталгаажуулж ихэнх хэвлэлтийг аль 
 	хэрэглэгчид болон машинууд хийж байгаа талаар статистикууд цуглуулж 
 	хэний хэвлэсэн зүйл хэнийх болохыг үзүүлэх <quote>сурталчилгаа</quote> 
 	хуудаснуудыг бүтээх зэрэг олон үйлдлийг хийж чаддаг.</para>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншиж дууссаны дараа та дараах зүйлсийг мэдэх болно:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>FreeBSD-ийн хэвлэгчийн түр хадгалагчийг хэрхэн тохируулах талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Ирж байгаа баримтуудыг таны хэвлэгчид ойлгодог хэвлэх хэлбэршилтэд оруулж хөрвүүлэх 
 	зэрэг тусгай хэвлэх ажлуудыг өөрөөр зохицуулдаг хэвлэх шүүлтүүрүүдийг хэрхэн 
 	суулгах талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Толгой эсвэл сурталчилгаа хуудаснуудыг өөрийн хэвлэх зүйл дээрээ 
 	хэрхэн идэвхжүүлэх талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Бусад компьютерууд уруу холбогдсон хэвлэгчдээр хэрхэн хэвлэх талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Сүлжээнд шууд холбогдсон хэвлэгчдээр хэрхэн хэвлэх талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Хэвлэх ажлуудын хэмжээг хязгаарлах болон зарим хэрэглэгчдийг хэвлэхийг 
 	болиулах зэрэг хэвлэгчийн хязгаарлалтуудыг хэрхэн хянах талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Хэвлэгчийн статистикууд болон хэвлэгчийн хэрэглээнд зориулсан 
 	бүртгэлийг хэрхэн хадгалж байх талаар.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Хэвлэх асуудлуудыг хэрхэн олж засварлах талаар.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Энэ бүлгийг уншихаасаа өмнө, та дараах зүйлсийг мэдэх шаардлагатай:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Шинэ цөмийг хэрхэн тохируулж суулгах талаар мэдэх  
 	  (<xref linkend="kernelconfig">).</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
   </sect1>
 
   <sect1 id="printing-intro-spooler">
     <title>Танилцуулга</title>
 
     <para>FreeBSD дээр хэвлэгчдийг ашиглахын тулд та тэдгээрийг 
 	<application>LPD</application> түр хадгалах систем буюу ердөө л 
 	<application>LPD</application> гэж бас нэрлэгддэг Берклигийн 
 	шугаман хэвлэгчийн түр хадгалах системтэй ажиллахаар болгож тохируулж болох юм. 
 	Энэ нь FreeBSD дээрх стандарт хэвлэгч хянагч систем юм. Энэ бүлэг нь 
 	<application>LPD</application>-г танилцуулж түүний тохиргоог
 	тайлбарлах болно.</para>
 
     <para>Хэрэв та <application>LPD</application> юм уу эсвэл бусад 
 	хэвлэгчийн түр хадгалах системийг мэддэг бол <link
       linkend="printing-intro-setup">Үндсэн тохируулга</link> хэсэг 
 	уруу шууд орохыг хүсэж болох юм.</para>
 
     <para><application>LPD</application> нь хостын хэвлэгчдийн талаар 
 	бүгдийг хянадаг. Энэ нь хэд хэдэн зүйлсийг хариуцдаг:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Залгагдсан хэвлэгчид болон сүлжээн дэх өөр хостуудад залгагдсан 
 	хэвлэгчдэд хандах хандалтыг хянадаг.</para>
       </listitem>
 
       <indexterm><primary>хэвлэх ажлууд</primary></indexterm>
       <listitem>
 	<para>Файлууд хэвлэхээр өгөх боломжийг хэрэглэгчдэд зөвшөөрдөг; эдгээр 
 	өгөлтүүд нь <emphasis>jobs</emphasis> буюу <emphasis>ажлууд</emphasis> 
 	гэгддэг.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Хэвлэгч болгоны хувьд <emphasis>queue</emphasis> буюу 
 	дарааллыг зохицуулж олон хэрэглэгчид нэгэн зэрэг хэвлэгчид хандах хандалтаас 
 	сэргийлдэг.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Хэрэглэгчид хэвлэсэн тоо томшгүй олон юмнаас өөрсдийн хэвлэсэн ажлуудыг 
 	хялбархан олдог байхын тулд энэ нь <emphasis>толгой хуудаснуудыг</emphasis> 
 	(бас <emphasis>сурталчилгаа</emphasis> эсвэл <emphasis>тэсрэлт</emphasis>
 	хуудсууд гэгддэг) хэвлэдэг.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Цуваа портууд дээр холбогдсон хэвлэгчдийн холбооны параметрүүдэд 
 	анхаарлаа хандуулдаг.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Өөр хост дээр байгаа <application>LPD</application> түр хадгалагч 
 	уруу сүлжээгээр ажлууд илгээж чаддаг.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Төрөл бүрийн хэвлэгчийн хэлнүүд эсвэл хэвлэгчийн боломжуудад 
 	зориулж хэвлэх ажлуудыг хэлбэршүүлэх тусгай шүүлтүүрүүдийг ажиллуулж 
 	чаддаг.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Хэвлэгчийн хэрэглээг бүртгэж чаддаг.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <para>Тохиргооны файл  (<filename>/etc/printcap</filename>) болон 
 	тусгай шүүлтүүр програмууд ашиглан олон төрлийн хэвлэгч тоног төхөөрөмжүүдийн хувьд 
 	дээр дурдсануудын заримууд болон бүгдийг хийдэг байхаар 
 	<application>LPD</application> системийг та идэвхжүүлж чадна.</para>
 
     <sect2 id="printing-intro-why">
       <title>Яагаад заавал түр хадгалагчийг ашиглах ёстой гэж</title>
 
       <para>Та системийнхээ цорын ганц хэрэглэгч бол 
 	хандалтын хяналт, толгой хуудаснууд эсвэл хэвлэгчийн бүртгэл танд хэрэгггүй 
 	байхад яагаад заавал түр хадгалагчийн талаар санаа зовох ёстой гэж та 
 	гайхаж байж болох юм. Хэвлэгч уруу шууд хандалтыг идэвхжүүлэх 
 	боломжтой байдаг боловч та түр хадгалагчийг ямар ч байсан ашиглах ёстой, 
 	учир нь:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para><application>LPD</application> нь ажлуудыг ард 
 		хэвлэдэг; та өгөгдлийг хэвлэгч уруу хуулагдахыг хүлээх 
 		хэрэггүй юм.</para>
 	</listitem>
 
 	<indexterm><primary>&tex;</primary></indexterm>
 	<listitem>
 	  <para><application>LPD</application> нь  огноо/цаг бүхий толгой 
 		нэмэх эсвэл тусгай файлын хэлбэршилтээс (&tex; DVI файл зэрэг) 
 		хэвлэгчийн ойлгох хэлбэршилт уруу хөрвүүлдэг шүүлтүүрүүдээр дамжуулан 
 		хэвлэгдэх ажлыг тохиромжтойгоор ажиллуулдаг. Та гараараа эдгээр алхмуудыг
 		хийх шаардлагагүй юм.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэх боломж бүхий чөлөөтэй, арилжааны олон програмууд нь 
 		таны систем дээрх түр хадгалагчтай ярилцахыг ихэвчлэн хүлээж 
 		байдаг. Түр хадгалагч системийг тохируулснаар танд байгаа болон 
 		таны сүүлд суулгаж болох бусад програм хангамжуудыг илүү 
 		амархнаар та дэмжих болно.</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="printing-intro-setup">
     <title>Үндсэн тохируулга</title>
 
     <para><application>LPD</application> түр хадгалах системтэй хэвлэгчдийг 
 	ашиглахын тулд өөрийн хэвлэгчийн тоног төхөөрөмж болон <application>LPD</application> 
 	програм хангамжийг тохируулах хэрэгтэй болно. Энэ баримт нь тохиргооны 
 	хоёр түвшинг тайлбарладаг:</para>
 
     <itemizedlist>
       <listitem>
 	<para>Хэвлэгчийг хэрхэн холбохыг сурахын тулд 
 	<link linkend="printing-simple">Хэвлэгчийн хялбар тохиргоо</link> 
 	хэсгийг үзэж <application>LPD</application>-д хэрхэн түүнтэй 
 	холбоо тогтоохыг хэлж хэвлэгч уруу цэвэр текст файлуудыг хэвлэх.</para>
       </listitem>
 
       <listitem>
 	<para>Төрөл бүрийн тусгай файлын хэлбэршилтүүдийг хэрхэн хэвлэх, 
 	толгой хуудаснуудыг хэрхэн хэвлэх, сүлжээгээр хэрхэн хэвлэх, хэвлэгчдэд 
 	хандах хандалтыг хэрхэн хянах болон хэрхэн хэвлэгчийн бүртгэлийг хийхийг 
 	сурахын тулд <link linkend="printing-advanced">Хэвлэгчийн илүү 
 	нарийн тохиргоо</link> хэсгийг үзэх.</para>
       </listitem>
     </itemizedlist>
 
     <sect2 id="printing-simple">
       <title>Хэвлэгчийн хялбар тохиргоо</title>
 
       <para>Энэ хэсэг нь хэвлэгчийг ашиглахын тулд хэвлэгчийн тоног төхөөрөмж болон 
 	<application>LPD</application> програм хангамжийг хэрхэн тохируулахыг 
 	хэлж өгнө. Энэ нь үндсэн ойлголтуудад сургана:</para>
 
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para><link linkend="printing-hardware">Тоног төхөөрөмжийн тохиргоо</link>
 		хэсэг нь хэвлэгчийг таны компьютер дээрх порт уруу холбох зарим 
 		заавруудыг өгдөг.</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para><link linkend="printing-software">Програм хангамжийн тохиргоо</link>
 		хэсэг нь <application>LPD</application> түр хадгалагчийн 
 		тохиргооны файлыг (<filename>/etc/printcap</filename>) 
 		хэрхэн тохируулахыг үзүүлдэг.</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
 
       <para>Хэвлэх өгөгдлийг хүлээн авахдаа компьютерийн локал интерфэйсүүдийг 
 	биш сүлжээний протоколыг ашигладаг хэвлэгчийг та тохируулж байгаа бол 
 	<link linkend="printing-advanced-network-net-if">Сүлжээнд 
 	холбогдсон өгөгдлийн урсгалын интерфэйсүүдтэй хэвлэгчид</link> хэсгийг 
 	үзнэ үү.</para>
 
       <para>Энэ хэсэг нь <quote>Хэвлэгчийн хялбар тохиргоо</quote> гэгддэг 
 	боловч яг үнэндээ нэлээн төвөгтэй юм. Хэвлэгчийг өөрийн компьютер болон 
 	<application>LPD</application> түр хадгалагчтай цуг ажиллуулна гэдэг 
 	хамгийн хэцүү хэсэг юм. Толгой хуудаснууд болон бүртгэл хийх зэрэг дэвшилтэт 
 	тохируулгууд нь хэвлэгчийг ажиллуулсны дараа нэлээн амархан байдаг.</para>
 
       <sect3 id="printing-hardware">
 	<title>Тоног төхөөрөмжийн тохиргоо</title>
 
 	<para>Энэ хэсэг нь өөрийн PC-тэй хэвлэгч холбох төрөл бүрийн аргуудын 
 	талаар хэлдэг. Энэ нь портууд ба кабелиудын талаар болон FreeBSD-г хэвлэгчтэй 
 	харилцдаг болгохын тулд танд хэрэг болох цөмийн тохиргооны талаар бас 
 	өгүүлнэ.</para>
 
 	<para>Хэрэв та өөрийн хэвлэгчийг аль хэдийн холбосон бөгөөд 
 	өөр үйлдлийн систем дээр түүгээр амжилттай хэвлэсэн бол 
 	<link
 	  linkend="printing-software">Програм хангамжийн тохиргоо</link> 
 	хэсэг уруу алгасаж болох юм.</para>
 
 	<sect4 id="printing-ports">
 	  <title>Портууд ба кабелиуд</title>
 
 	  <para>PC дээр ашиглагдах зориулалттай худалдаалж байгаа хэвлэгчид нь 
 		ерөнхийдөө доорх гурван интерфэйсийн аль нэг юм уу эсвэл
 		олон интерфэйстэй ирдэг:</para>
 
 	  <itemizedlist>
 	    <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>цуваа</secondary>
       </indexterm>
 	    <listitem>
 	      <para><emphasis>Цуваа</emphasis> интерфэйсүүд буюу бас 
 		RS-232 эсвэл COM портууд гэгддэг интерфэйсүүд нь өгөгдлийг 
 		хэвлэгч уруу илгээхдээ таны компьютер дээрх цуваа портыг 
 		ашигладаг. Цуваа интерфэйсүүд нь компьютерийн аж үйлдвэрлэлд
 		түгээмэл байдаг бөгөөд кабелиуд нь бэлэн байж байдгаас гадна 
 		хийхэд хялбар байдаг. Цуваа интерфэйсүүд нь заримдаа 
 		тусгай кабелиудыг шаарддаг бөгөөд танаас төвөгтэй холбооны 
 		сонголтуудыг тохируулахыг шаардаж болох юм. Ихэнх PC-ний 
 		цуваа портууд нь хамгийн их дамжуулах хурдны хувьд 115200&nbsp;bps 
 		хурдтай байдаг бөгөөд их том график хэвлэх ажлыг үүгээр хийх 
 		нь практикийн хувьд төвөгтэй болгодог.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>зэрэгцээ</secondary>
       </indexterm>
 	    <listitem>
 	      <para><emphasis>Зэрэгцээ</emphasis> интерфэйсүүд нь 
 		өгөгдлийг хэвлэгч уруу илгээхдээ таны компьютерийн 
 		зэрэгцээ портыг ашигладаг. Зэрэгцээ интерфэйсүүд нь 
 		PC-ийн зах зээлд нийтлэг байдаг бөгөөд RS-232 цуваагаас 
 		илүү хурдан байдаг. Кабелиуд нь байдаг боловч гараар хийхэд 
 		илүү төвөгтэй байдаг. Зэрэгцээ интерфэйсүүдэд холбооны сонголтууд 
 		ихэвчлэн байдаггүй болохоор тэдгээрийн тохиргоог маш хялбар 
 		болгодог.</para>
 
 	      <indexterm>
 	        <primary>centronics</primary>
 		<see>зэрэгцээ хэвлэгчид</see>
 	      </indexterm>
 	      <para>Зэрэгцээ интерфэйсүүд нь хэвлэгчийн холбогчийн төрлийн 
 		нэрээр нэрлэгдсэн <quote>Centronics</quote> 
 		интерфэйсүүд гэж заримдаа хэлэгддэг.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>USB</secondary>
 	</indexterm>
 	    <listitem>
 	      <para>Universal Serial Bus буюу Универсал Цуваа Шугам гэгддэг 
 		USB интерфэйсүүд нь зэрэгцээ болон RS-232 цуваа интерфэйсүүдээс 
 		бүр илүү хурдаар ажиллаж чаддаг. Кабелиуд нь хялбар бөгөөд 
 		хямд байдаг. USB нь RS-232 болон Зэрэгцээ интерфэйсүүдээс 
 		хэвлэхийн хувьд илүү хүчирхэг боловч &unix; системүүд дээр 
 		тийм ч сайн дэмжигдсэн байдаггүй. Энэ асуудлыг тойрон гарахын 
 		тулд олон хэвлэгчид байдаг USB болон Зэрэгцээ интерфэйсүүдтэй 
 		тийм хэвлэгч худалдан авах явдал юм.</para>
 	    </listitem>
 	  </itemizedlist>
 
 	  <para>Ерөнхийдөө зэрэгцээ интерфэйсүүд нь зөвхөн нэг талын холбоог 
 		(компьютераас хэвлэгч уруу) санал болгодог бол цуваа болон 
 		USB нь хоёр талын холбоог өгдөг. Шинэ зэрэгцээ портууд 
 		(EPP болон ECP) болон хэвлэгчид нь IEEE-1284 нийцтэй 
 		кабель ашиглаж байгаа бол FreeBSD дээр хоёр тал уруу 
 		чиглэсэн холбоог хийж чаддаг.</para>
 
 	  <indexterm><primary>PostScript</primary></indexterm>
 
 	  <para>Зэрэгцээ портоор хэвлэгч уруу чиглэсэн хоёр талын холбоог 
 		ерөнхийдөө хоёр аргын аль нэгээр хийдэг. Эхний арга нь 
 		хэвлэгчийн ашигладаг хувийн хэлээр ярьдаг FreeBSD-ийн 
 		өөрчлөн бүтээсэн хэвлэгчийн драйверийг хэрэглэдэг. Энэ нь 
 		бэхэн хэвлэгчдэд нийтлэг байдаг бөгөөд бэхний түвшин 
 		болон бусад төлвийн мэдээллийг үзүүлэхэд хэрэглэгддэг. 
 		Хоёр дахь аргыг хэвлэгч &postscript;-г дэмждэг үед 
 		ашигладаг.</para>
 
 	  <para>&postscript; ажлууд нь жинхэнэдээ хэвлэгч уруу илгээсэн 
 		програмууд юм; тэдгээр нь цаас бүтээх ерөөсөө шаардлагагүй 
 		бөгөөд үр дүнгүүдийг компьютер уруу шууд буцааж болох юм. 
 		&postscript; нь &postscript; програм дахь алдаанууд,
 		эсвэл цаас гацсан зэрэг асуудлуудыг компьютерт хэлэхийн 
 		тулд хоёр талын холбоог бас ашигладаг. Таны хэрэглэгчид 
 		тийм мэдээллийг аваад талархах байх. Бас &postscript; 
 		хэвлэгчийн хувьд үр ашигтай бүртгэл хийх хамгийн шилдэг 
 		арга нь хоёр талын холбоог шаарддаг: хэвлэгчээс 
 		хуудасны тоог (өөрийн амьдралын хугацаандаа нийт хичнээн хуудас 
 		хэвлэсэн талаар) та асууж дараа нь хэрэглэгчийн ажлыг илгээж 
 		тэгээд дахиад хуудасны тоог асуудаг. Хоёр утгын нэгээс нөгөөг 
 		хасаад хэрэглэгчээс хичнээн цаасны төлбөр авахыг та мэдэх 
 		болно.</para>
 	</sect4>
 	  
 	<sect4 id="printing-parallel">
 	  <title>Зэрэгцээ портууд</title>
 
 	  <para>Хэвлэгчийг зэрэгцээ интерфэйс ашиглаад залгахын тулд 
 		Centronics кабелийг хэвлэгч болон компьютерийн хооронд 
 		холбоно. Хэвлэгч, компьютер эсвэл хоёулантай нь цуг ирсэн 
 		зааврууд танд бүрэн гүйцэд заавар өгөх ёстой.</para>
 
 	  <para>Компьютер дээрээ аль зэрэгцээ портыг ашигласнаа санах 
 		хэрэгтэй. Эхний зэрэгцээ порт нь FreeBSD-д 
 		<filename>ppc0</filename> байх бөгөөд хоёр дахь 
 		<filename>ppc1</filename> гэх мэтээр байна. 
 		Хэвлэгчийн төхөөрөмжийн нэр мөн адил схемийг ашигладаг: 
 		<filename>/dev/lpt0</filename> нь эхний зэрэгцээ 
 		порт дээрх хэвлэгч гэх мэтээр байна.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4 id="printing-serial">
 	  <title>Цуваа портууд</title>
 
 	  <para>Цуваа интерфэйсүүдийг ашиглан хэвлэгчийг залгахдаа зөв цуваа 
 		кабелийг хэвлэгч болон компьютерийн хооронд холбоно. 
 		Хэвлэгч, компьютер эсвэл хоёулантай нь цуг ирсэн 
 		зааврууд танд бүрэн гүйцэд заавар өгөх ёстой.</para>
 
 	  <para>Хэрэв та <quote>зөв цуваа кабель</quote> нь юу 
 		вэ гэдэгт эргэлзэж байвал та дараах боломжуудаас аль 
 		нэгийг туршиж үзэхийг хүсэж болох юм:</para>
 
 	  <itemizedlist>
 	    <listitem>
 	      <para><emphasis>Модемийн</emphasis> кабель нь кабелийн нэг талд 
 		байгаа холбогчийн зүү бүрийг нөгөө талд байгаа холбогчийн харгалзах зүүнд 
 		шулуухан холбодог. Энэ төрлийн кабелийг <quote>DTE-ээс DCE</quote>
 		кабель гэж бас нэрлэдэг.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <indexterm><primary>null-модем кабель</primary></indexterm>
 	    <listitem>
 	      <para><emphasis>null-модем</emphasis> кабель нь зарим зүүнүүдийг 
 		шууд шулуухнаар, заримуудыг нь хооронд нь солбидог (жишээ нь өгөгдлийг 
 		хүлээн авахын тулд өгөгдлийг илгээдэг) бөгөөд заримыг нь дотроо 
 		холбогч бүрийн таг дотор богино холбодог. Энэ төрлийн кабелийг 
 		<quote>DTE-ээс DTE</quote> кабель гэж бас нэрлэдэг.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <listitem>
 	      <para>Зарим нэг ховор хэвлэгчдэд шаардагддаг 
 		<emphasis>цуваа хэвлэгчийн</emphasis> кабель нь null-модем кабельтай 
 		адил боловч дотроо богино холбохын оронд зарим дохионуудыг өөрсдийн 
 		эсрэг талдаа илгээдэг.</para>
 	    </listitem>
 	  </itemizedlist>
 
 	  <indexterm><primary>baud хурд</primary></indexterm>
 	  <indexterm><primary>parity</primary></indexterm>
 	  <indexterm><primary>урсгал хянах протокол</primary></indexterm>
 	  <para>Та хэвлэгчийн хувьд холбооны параметрүүдийг бас тохируулах 
 		хэрэгтэй бөгөөд эдгээрийг хэвлэгч дээрх нүүрэн талын хяналтууд юм уу эсвэл 
 		DIP шилжүүлэгчдээр хийдэг. Таны компьютер болон хэвлэгч дэмждэг 
 		хамгийн их <literal>bps</literal>-ийг (bits per second буюу секундэд 
 		дамжих битийн тоо, заримдаа <emphasis>baud хурд</emphasis>) сонгох хэрэгтэй.
 		7 юм уу эсвэл 8 өгөгдлийн бит; байхгүй (none), тэгш (even), 
 		эсвэл сондгой (odd) parity; 
 		болон 1 эсвэл 2 стоп битийг сонгох хэрэгтэй.  Бас урсгал хянах протоколыг 
 		сонгох хэрэгтэй: байхгүй (none) юм уу аль эсвэл XON/XOFF (бас
 	    <quote>in-band</quote> эсвэл <quote>software</quote> гэгддэг) 
 		урсгал хяналтыг сонгох хэрэгтэй. Дараах програм хангамжийн тохиргоонд 
 		зориулж эдгээр тохируулгуудыг санах хэрэгтэй.</para>
 	</sect4>
       </sect3>
 
       <sect3 id="printing-software">
 	<title>Програм хангамжийн тохиргоо</title>
 
 	<para>Энэ хэсэг нь FreeBSD дээр <application>LPD</application> 
 	түр хадгалах системээр хэвлэхэд шаардлагатай програм хангамжийн тохируулгыг 
 	тайлбарладаг.
 	</para>
 
 	<para>Энд шаардлагатай алхмуудыг дурдав:</para>
 
 	<procedure>
 	  <step>
 	    <para>Хэвлэгчийн хувьд ашиглаж байгаа портод зориулж шаардлагатай 
 		бол өөрийн цөмийг тохируулна; Таны юу хийх ёстойг 
 		 <link linkend="printing-kernel">Цөмийн тохиргоо</link> хэсэг 
 		хэлж өгнө.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para>Хэрэв та зэрэгцээ порт ашиглаж байгаа бол зэрэгцээ 
 		портынхоо хувьд холбооны горимыг тохируулах хэрэгтэй; 
 		<link
 	      linkend="printing-parallel-port-mode">Зэрэгцээ портын 
 		хувьд холбооны горимыг тохируулах нь</link> хэсгээс  
 		дэлгэрэнгүйг үзээрэй.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para>Үйлдлийн систем өгөгдлийг хэвлэгч уруу илгээж чадаж байгаа 
 		эсэхийг тест хийнэ. Үүнийг хэрхэн хийх тухай зарим нэгэн 
 		зөвлөгөөнүүдийг <link linkend="printing-testing">Хэвлэгчийн 
 		холбоонуудыг шалгах нь</link> хэсэг өгдөг.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para><filename>/etc/printcap</filename> файлыг засаж 
 		хэвлэгчдээ зориулж тохируулна. Үүнийг хэрхэн хийх талаар 
 		сүүлд нь энэ бүлгээс олох болно.</para>
 	  </step>
 	</procedure>
 
 	<sect4 id="printing-kernel">
 	  <title>Цөмийн тохиргоо</title>
 
 	  <para>Үйлдлийн системийн цөм тусгайлсан хэдэн төхөөрөмжүүдтэй 
 		ажиллахаар эмхэтгэгдсэн байдаг. Таны хэвлэгчид зориулагдсан 
 		цуваа болон зэрэгцээ интерфэйс нь эдгээрийн нэг хэсэг юм. 
 		Тийм болохоор хэрэв таны цөм ингэж тохируулагдаагүй бол 
 		нэмэлт цуваа эсвэл зэрэгцээ портын дэмжлэгийг нэмэх хэрэгтэй 
 		байж болох юм.</para>
 
 	  <para>Таны ашиглаж байгаа цөм цуваа интерфэйсийг дэмжиж байгаа 
 		эсэхийг мэдэхийн тулд доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>grep sio<replaceable>N</replaceable> /var/run/dmesg.boot</userinput></screen>
 
 	  <para>Энд байгаа <replaceable>N</replaceable> нь тэгээс эхлэх 
 		цуваа портын дугаар юм. Хэрэв та доор дурдсантай төстэй гаралтыг 
 		харвал:</para>
 
 	  <screen>sio2 at port 0x3e8-0x3ef irq 5 on isa
 sio2: type 16550A</screen>
 
 	  <para>цөм нь портыг дэмждэг гэсэн үг юм.</para>
 
 	  <para>Цөм нь зэрэгцээ интерфэйсийг дэмждэг эсэхийг мэдэхийн тулд доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>grep ppc<replaceable>N</replaceable> /var/run/dmesg.boot</userinput></screen>
 
 	  <para>Энд байгаа <replaceable>N</replaceable> нь тэгээс эхлэх 
 		зэрэгцээ портын дугаар юм. Хэрэв та доор дурдсантай төстэй гаралтыг 
 		харвал:</para>
 	    
 	    <screen>ppc0: &lt;Parallel port&gt; at port 0x378-0x37f irq 7 on isa0
 ppc0: SMC-like chipset (ECP/EPP/PS2/NIBBLE) in COMPATIBLE mode
 ppc0: FIFO with 16/16/8 bytes threshold</screen>
 	    
 	    <para>цөм нь портыг дэмждэг гэсэн үг юм.</para>
 
 	  <para>Таны хэвлэгчдээ зориулан ашиглаж байгаа зэрэгцээ эсвэл 
 		цуваа портыг үйлдлийн систем таньж хэрэглэдэг байхын тулд та өөрийн 
 		цөмийг дахин тохируулах хэрэгтэй болж болох юм.</para>
 
 	  <para>Цуваа портод зориулж дэмжлэг нэмэхийн тулд цөмийн тохиргооны 
 		тухай хэсгийг үзнэ үү. Зэрэгцээ портод зориулж дэмжлэг 
 		нэмэхийн тулд тэр хэсгийг <emphasis>болон</emphasis> дараагийн 
 		хэсгийг үзнэ үү.</para>
 	</sect4>
       </sect3>
 	<sect3 id="printing-parallel-port-mode">
 	  <title>Зэрэгцээ портын хувьд холбооны горимыг тохируулах нь</title>
 
 	  <para>Зэрэгцээ интерфэйсийг ашиглаж байхдаа FreeBSD нь 
 		хэвлэгчийн хувьд тасалдлаар зохицуулагдах юм уу эсвэл байнга шалгах 
 		холбооны алийг ашиглахыг та сонгож болно. FreeBSD дээрх ердийн 
 		хэвлэгчийн төхөөрөмжийн драйвер (&man.lpt.4;) нь 
 		портын бичил схемийг &man.ppc.4; драйвераар хянадаг 
 		&man.ppbus.4; системийг ашигладаг.</para>
 
 	  <itemizedlist>
 	    <listitem>
 	      <para><emphasis>interrupt-driven буюу тасалдлаар зохицуулагдах</emphasis> 
 		арга нь GENERIC цөмд анхдагч байдаг. Энэ арганд 
 		үйлдлийн систем нь хэвлэгч өгөгдөл хүлээн авахад хэзээ бэлэн 
 		байгааг тодорхойлохын тулд IRQ шугамыг ашигладаг.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <listitem>
 	      <para><emphasis>polled</emphasis> буюу байнга шалгах арга нь 
 		үйлдлийн системд хэвлэгчээс өгөгдөл хүлээн авахад бэлэн 
 		байгаа эсэхийг нь давталттайгаар асуухыг зааж өгдөг. Бэлэн гэж хариулбал 
 		цөм илүү өгөгдөл илгээдэг.</para>
 	    </listitem>
 	  </itemizedlist>
 
 	  <para>Тасалдлаар зохицуулагдах арга нь ихэвчлэн хурдан байдаг боловч 
 		нандин IRQ шугамыг ихээр ашигладаг. Зарим шинэ HP хэвлэгчид 
 		нь зарим (яг тодорхой ойлгогдоогүй) хугацааны асуудлуудаас болоод 
 		тасалдлын горимд зөв ажилладаггүй гэгддэг. Эдгээр хэвлэгчдэд 
 		байнга шалгах горим хэрэгтэй. Аль ажиллаж байгааг нь л та ашиглах 
 		хэрэгтэй. Зарим хэвлэгчид нь аль алин дээр нь ажилладаг боловч 
 		тасалдлын горим асар удаан байдаг.</para>
 
 	  <para>Та холбооны горимыг хоёр аргаар тохируулж болно: цөмийг 
 		тохируулах замаар эсвэл &man.lptcontrol.8; програм 
 		ашиглан хийж болно.</para>
 
 	  <para><emphasis>Цөмийг тохируулах замаар холбоог тохируулахдаа:</emphasis></para>
 
 	  <procedure>
 	    <step>
 	      <para>Өөрийн цөмийн тохиргооны файлаа засварлана. <literal>ppc0</literal> 
 		оруулгыг хайна. Хэрэв та хоёр дахь зэрэгцээ портыг тохируулж байгаа бол 
 		<literal>ppc1</literal>-г ашиглаарай. Гурав дахь портын хувьд 
 		<literal>ppc2</literal> гэх мэтээр ашиглана.</para>
 
 	      <itemizedlist>
 		<listitem>
 		  <para>Хэрэв та тасалдлаар зохицуулагдах горимыг хүсэж байгаа бол 
 			дараах мөрийг:</para>
 
 		  <programlisting>hint.ppc.0.irq="<replaceable>N</replaceable>"</programlisting>
 
 		  <para><filename>/boot/device.hints</filename> файлд засварлаж 
 			<replaceable>N</replaceable>-ий оронд зөв IRQ дугаарыг 
 			солих хэрэгтэй. Цөмийн тохиргооны файл &man.ppc.4; драйверийг 
 			бас агуулсан байх ёстой:</para>
 
 		  <screen>device ppc</screen>
 
 		</listitem>
 
 		<listitem>
 		  <para>Хэрэв та байнга шалгадаг горимыг хүсэж байвал 
 			өөрийн <filename>/boot/device.hints</filename> файлаас 
 			дараах мөрийг арилгана:</para>
 
 		  <programlisting>hint.ppc.0.irq="<replaceable>N</replaceable>"</programlisting>
 
 		  <para>Зарим тохиолдолд энэ нь FreeBSD дээр портыг байнга шалгах 
 			горимд оруулахад хангалтгүй байдаг. Ихэнхдээ энэ нь 
 			&man.acpi.4; драйвераас гардаг бөгөөд энэ нь 
 			төхөөрөмжүүдийг шалгаж болон залгаж чаддаг 
 			болохоор хэвлэгчийн порт уруу хандах горимыг 
 			хянаж чаддаг байна. Энэ асуудлыг засварлахын тулд 
 			та өөрийн &man.acpi.4; тохиргоог шалгах хэрэгтэй.</para>
 		</listitem>
 	      </itemizedlist>
 	    </step>
 
 	    <step>
 	      <para>Файлыг хадгална. Дараа нь цөмд тохиргоо хийн бүтээж цөмийг 
 		суулгаад дахин ачаална. Илүү дэлгэрэнгүйг <link
 		linkend="kernelconfig">цөмийн тохиргоо</link> хэсгээс үзнэ үү.</para>
 	    </step>
 	  </procedure>
 
 	  <para><emphasis>Холбооны горимыг</emphasis>
 	    &man.lptcontrol.8;-р тохируулахын тулд:</para>
 
 	  <procedure>
 	    <step>
 	      <para>Доор дурдсаныг бичиж:</para>
 
 	      <screen>&prompt.root; <userinput>lptcontrol -i -d /dev/lpt<replaceable>N</replaceable></userinput></screen>
 
 	      <para><literal>lpt<replaceable>N</replaceable></literal>-д зориулж 
 		тасалдлаар зохицуулагдах горимыг тохируулна.</para>
 	    </step>
 
 	    <step>
 	      <para>Доор дурдсаныг бичиж:</para>
 
 	      <screen>&prompt.root; <userinput>lptcontrol -p -d /dev/lpt<replaceable>N</replaceable></userinput></screen>
 
 	      <para><literal>lpt<replaceable>N</replaceable></literal>-д зориулж 
 		байнга шалгах горимыг тохируулна.</para>
 	    </step>
 	  </procedure>
 
 	  <para>Эдгээр тушаалуудыг өөрийн <filename>/etc/rc.local</filename> файлд 
 		нэмж таны системийг ачаалах болгонд горимыг тохируулдаг байхаар хийж болох 
 		юм. Илүү мэдээллийг &man.lptcontrol.8;-с үзнэ үү.</para>
 	</sect3>
 
 	<sect3 id="printing-testing">
 	  <title>Хэвлэгчийн холбоог шалгах нь</title>
 
 	  <para>Түр хадгалагч системийг тохируулахаасаа өмнө та үйлдлийн системийг 
 		өгөгдлийг амжилттайгаар өөрийн хэвлэгч уруу илгээж чадаж байгаа 
 		эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Хэвлэгчийн холбоо болон түр хадгалагч системийг 
 		тусад нь дибаг хийх нь хамаагүй хялбар байдаг.</para>
 
 	  <para>Хэвлэгчийг тест хийхийн тулд бид ямар нэг текст түүн үрүү илгээнэ. 
 		Илгээгдсэн тэмдэгтүүдийг тэр даруй нь хэвлэх хэвлэгчдийн хувьд 
 		&man.lptest.1; програм төгс байдаг: энэ нь бүх 96 хэвлэх 
 		боломжтой ASCII тэмдэгтүүдийг 96 мөрөнд үүсгэдэг.</para>
 
 	  <indexterm><primary>PostScript</primary></indexterm>
 	  <para>&postscript; (эсвэл бусад хэлэн дээр суурилсан) хэвлэгчийн 
 		хувьд бидэнд илүү төвөгтэй тест хэрэгтэй. Доор дурдсантай төстэй 
 		жижиг &postscript; програм хангалттай байх болно:</para>
 
 	  <programlisting>%!PS
 100 100 moveto 300 300 lineto stroke
 310 310 moveto /Helvetica findfont 12 scalefont setfont
 (Is this thing working?) show
 showpage</programlisting>
 
 	  <para>Дээрх &postscript; кодыг файлд хийгээд доорх хэсгүүдэд гарч 
 		байгаа жишээнүүдэд үзүүлсэн шигээр ашиглаж болно.</para>
 
 	  <indexterm><primary>PCL</primary></indexterm>
 	  <note>
 	    <para>Энэ баримт нь хэвлэгчийн хэл гэдгийг Hewlett
 	      Packard-ийн PCL биш харин &postscript;-тэй адил 
 		хэлийг хэлж байгаа юм. PCL нь мундаг ажиллагаатай боловч 
 		та цэвэр текстийг өөрийнх нь escape (зугтах) дарааллуудтай нь 
 		хольж болдог. &postscript; нь цэвэр текстийг шууд хэвлэж 
 		чаддаггүй бөгөөд энэ нь тусгай зохицуулалтууд хийж өгөх ёстой 
 		тийм хэвлэгчийн хэл юм.</para>
 	  </note>
 
 	  <sect4 id="printing-checking-parallel">
 	    <title>Зэрэгцээ хэвлэгчийг шалгах нь</title>
 
 	    <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>зэрэгцээ</secondary>
       </indexterm>
 	    <para>Энэ хэсэг нь зэрэгцээ порт уруу холбогдсон хэвлэгчтэй 
 		FreeBSD холбогдож чадах эсэхийг хэрхэн шалгахыг хэлж 
 		өгөх болно.</para>
 
 	    <para><emphasis>Зэрэгцээ порт дээрх хэвлэгчийг тест хийхийн тулд:</emphasis></para>
 
 	    <procedure>
 	      <step>
 		<para>&man.su.1; ашиглан <username>root</username> болно.</para>
 	      </step>
 
 	      <step>
 		<para>Хэвлэгч уруу өгөгдөл илгээнэ.</para>
 
 		<itemizedlist>
 		  <listitem>
 		    <para>Хэрэв хэвлэгч цэвэр текст хэвлэж чаддаг бол &man.lptest.1;-г 
 			ашиглана. Доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 		    <screen>&prompt.root; <userinput>lptest &gt; /dev/lpt<replaceable>N</replaceable></userinput></screen>
 
 		    <para>Энд байгаа <replaceable>N</replaceable> нь 
 			тэгээс эхлэх зэрэгцээ портын дугаар юм.</para>
 		  </listitem>
 
 		  <listitem>
 		    <para>Хэрэв хэвлэгч &postscript; эсвэл бусад хэвлэгчийн 
 			хэлийг ойлгодог бол жижиг програм хэвлэгч уруу илгээх 
 			хэрэгтэй. Доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 		    <screen>&prompt.root; <userinput>cat &gt; /dev/lpt<replaceable>N</replaceable></userinput></screen>
 
 		    <para>Тэгээд мөр мөрөөр програмыг анхааралтай оруулах хэрэгтэй. 
 			Учир нь <literal>RETURN</literal>
 		      эсвэл <literal>ENTER</literal> дарсны дараа та засварлаж 
 			чадахгүй болох юм. Програмаа оруулж дуусаад 
 			<literal>CONTROL+D</literal> юм уу эсвэл файлын төгсгөл 
 			товчлуур ямар байна тэрийг дарах хэрэгтэй.</para>
 
 		    <para>Мөн өөрөөр програмыг файлд хийж доор дурдсаныг бичин өгч болно:</para>
 
 		    <screen>&prompt.root; <userinput>cat <replaceable>file</replaceable> &gt; /dev/lpt<replaceable>N</replaceable></userinput></screen>
 
 		    <para>Энд байгаа <replaceable>file</replaceable> нь 
 			таны илгээхийг хүсэж байгаа програмыг агуулсан файлын 
 			нэр юм.</para>
 		  </listitem>
 		</itemizedlist>
 	      </step>
 	    </procedure>
 
 	    <para>Та ямар нэгэн зүйл харах ёстой. Текст зөв харагдахгүй 
 		байвал санаа зовсны хэрэггүй; бид иймэрхүү зүйлсийг 
 		сүүлд нь засах болно.</para>
 	  </sect4>
 
 	  <sect4 id="printing-checking-serial">
 	    <title>Цуваа хэвлэгчийг шалгах нь</title>
 
 	    <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>цуваа</secondary>
       </indexterm>
 	    <para>Энэ хэсэг нь цуваа порт уруу холбогдсон хэвлэгчтэй 
 		FreeBSD холбогдож чадах эсэхийг хэрхэн шалгахыг хэлж 
 		өгөх болно.</para>
 
 	    <para><emphasis>Цуваа порт дээрх хэвлэгчийг тест хийхдээ:</emphasis></para>
 
 	    <procedure>
 	      <step>
 		<para>&man.su.1; ашиглан <username>root</username> болно.</para>
 	      </step>
 
 	      <step>
 		<para><filename>/etc/remote</filename> файлыг засварлана. 
 		Дараах мөрийг нэмнэ:</para>
 
 		<programlisting>printer:dv=/dev/<replaceable>port</replaceable>:br#<replaceable>bps-rate</replaceable>:pa=<replaceable>parity</replaceable></programlisting>
 
 		<indexterm><primary>bits-per-second</primary></indexterm>
 		<indexterm><primary>цуваа порт</primary></indexterm>
 		<indexterm><primary>parity</primary></indexterm>
 		<para>Энд байгаа <replaceable>port</replaceable> нь 
 		цуваа портод (<literal>ttyd0</literal>,
 		  <literal>ttyd1</literal>, гэх мэт) зориулсан төхөөрөмжийн оруулга, 
 		 <replaceable>bps-rate</replaceable> нь хэвлэгчийн 
 		холбогдох секундэд илгээх битийн хурд, болон <replaceable>parity</replaceable> 
 		нь хэвлэгчийн шаарддаг parity юм (<literal>even</literal>,
 		  <literal>odd</literal>, <literal>none</literal>, эсвэл
 		  <literal>zero</literal>).</para>
 
 		<para>Цуваа шугамаар гурав дахь цуваа порт уруу 19200&nbsp;bps хурдаар 
 			parity байхгүйгээр холбогдсон хэвлэгчид зориулсан жишээ оруулга энд 
 			байна:</para>
 
 		<programlisting>printer:dv=/dev/ttyd2:br#19200:pa=none</programlisting>
 	      </step>
 
 	      <step>
 		<para>&man.tip.1; ашиглан хэвлэгч уруу холбогдоно.
 		  Доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 		<screen>&prompt.root; <userinput>tip printer</userinput></screen>
 
 		<para>Хэрэв энэ алхам нь ажиллахгүй бол <filename>/etc/remote</filename> 
 		файлыг дахин засварлаж <filename>/dev/ttyd<replaceable>N</replaceable></filename>-ийн 
 		оронд <filename>/dev/cuaa<replaceable>N</replaceable></filename>-г 
 		ашиглаж үзээрэй.</para>
 	      </step>
 
 	      <step>
 		<para>Өгөгдлийг хэвлэгч уруу илгээнэ.</para>
 
 		<itemizedlist>
 		  <listitem>
 		    <para>Хэрэв хэвлэгч цэвэр текст хэвлэж чаддаг бол &man.lptest.1;-г 
 			ашиглана. Доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 		    <screen>&prompt.user; <userinput>$lptest</userinput></screen>
 		  </listitem>
 
 		  <listitem>
 		    <para>Хэрэв хэвлэгч &postscript; эсвэл бусад хэвлэгчийн 
 			хэлийг ойлгодог бол жижиг програм хэвлэгч уруу илгээх 
 			хэрэгтэй. Програмыг мөр мөрөөр <emphasis>маш анхааралтайгаар</emphasis> 
 			бичиж оруулах хэрэгтэй. Учир нь арилгах болон бусад 
 			засварлах товчлуурууд хэвлэгчийн хувьд чухал байж болох 
 			юм. Та програмыг бүгдийг нь хүлээж авсан гэж хэвлэгчид 
 			таниулахын тулд тусгай файлын төгсгөл товчлуурыг хэвлэгчид 
 			зориулж оруулах хэрэгтэй.  &postscript;-ийн хэвлэгчдийн 
 			хувьд <literal>CONTROL+D</literal> дарна.</para>
 
 		    <para>Мөн өөрөөр та програмыг файлд хийж доор дурдсаныг бичин оруулж 
 			болно:</para>
 
 		    <screen>&prompt.user; <userinput>&gt;<replaceable>file</replaceable></userinput></screen>
 
 		    <para>Энд байгаа <replaceable>file</replaceable> нь 
 			програмыг агуулж байгаа файлын нэр юм. &man.tip.1; 
 			файлыг илгээсний дараа шаардлагатай файлын төгсгөл 
 			товчлуурыг дарах хэрэгтэй.</para>
 		  </listitem>
 		</itemizedlist>
 	      </step>
 	    </procedure>
 
 	    <para>Та ямар нэгэн зүйл хэвлэгдэхийг харах ёстой. Текст зөв харагдахгүй 
 		байвал санаа зовсны хэрэггүй; бид иймэрхүү зүйлсийг 
 		сүүлд нь засах болно.</para>
 	  </sect4>
 	</sect3>
 
       <sect3 id="printing-printcap">
 	<title>Түр хадгалагчийг идэвхжүүлэх  нь: <filename>/etc/printcap</filename>
 	  файл</title>
 
 	<para>Энэ үед таны хэвлэгч залгагдаж таны цөм түүнтэй холбогдохоор 
 	тохируулагдсан (хэрэв шаардлагатай бол) бөгөөд та хэвлэгч уруугаа зарим 
 	энгийн өгөгдлийг илгээж чаддаг байна. Одоо бид таны хэвлэгч уруу хандах 
 	хандалтыг хянахын тулд <application>LPD</application>-г тохируулахад 
 	бэлэн боллоо.</para>
 
 	<para>Та <filename>/etc/printcap</filename> файлыг засварлаж 
 	<application>LPD</application>-г тохируулна. <application>LPD</application> 
 	түр хадгалагч систем нь түр хадгалагч ашиглагдах болгонд энэ файлыг уншдаг 
 	учир энэ файл уруу хийгдсэн шинэчлэл шууд нөлөөлөх болно.</para>
 
 	<indexterm>
     <primary>хэвлэгчид</primary>
     <secondary>боломжууд</secondary>
   </indexterm>
 	<para>&man.printcap.5; файлын хэлбэршилт хялбархан. 
 	<filename>/etc/printcap</filename> файлд засвар хийхдээ 
 	өөрийн дуртай текст засварлагчийг ашиглах хэрэгтэй. Хэлбэршилт нь 
 	<filename>/usr/share/misc/termcap</filename> болон
 	  <filename>/etc/remote</filename> зэрэг бусад боломжийн 
 	файлуудтай төстэй байдаг. Хэлбэршилтийн тухай бүрэн 
 	мэдээллийг &man.cgetent.3;-с үзнэ үү.</para>
 
 	<para>Энгийн түр хадгалагчийн тохиргоо дараах алхмуудаас тогтоно:</para>
 
 	<procedure>
 	  <step>
 	    <para>Хэвлэгчид зориулж нэр (болон хэдэн тохиромжтой alias-уудыг) 
 		сонгож <filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 		хийж өгнө; Нэрлэх тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 		<link linkend="printing-naming">Хэвлэгчийг нэрлэх нь</link> 
 		хэсгээс үзнэ үү.</para>
 	  </step>
 
 	  <indexterm><primary>толгой хуудаснууд</primary></indexterm>
 	  <step>
 	    <para><literal>sh</literal> боломжийг оруулан толгой хуудаснуудыг 
 		болиулах хэрэгтэй (анхдагчаар идэвхтэй байдаг); Дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 		<link linkend="printing-no-header-pages">Толгой хуудаснуудыг 
 		дарах нь</link> хэсгээс үзнэ үү.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para>Түр хадгалах санг үүсгэж түүний байрлалыг <literal>sd</literal> 
 		боломжоор зааж өгөх хэрэгтэй; Дэлгэрэнгүй мэдээллийг <link
 	      linkend="printing-spooldir">Түр хадгалах санг үүсгэх нь</link> 
 		хэсгээс үзнэ үү.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para>Хэвлэгчид зориулж ашиглахаар <filename>/dev</filename> 
 		оруулгыг тохируулж <literal>lp</literal> боломжоор 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлд түүнийг тэмдэглэх 
 		хэрэгтэй; Дэлгэрэнгүй мэдээллийг <link
 	      linkend="printing-device">Хэвлэгчийн төхөөрөмжийг таних нь</link> 
 		хэсгээс үзнэ үү. Хэрэв хэвлэгч цуваа порт дээр байгаа бол 
 		холбооны параметрүүдийг <link
 	      linkend="printing-commparam">Түр хадгалагчийн холбооны 
 		параметрүүдийг тохируулах нь</link> хэсэгт хэлэлцсэн 
 		<literal>ms#</literal> боломжоор тохируулах хэрэгтэй.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para>Цэвэр текст оруулах шүүлтүүрийг суулгана; Дэлгэрэнгүйг 
 		<link
 	    linkend="printing-textfilter">Текст шүүгчийг суулгах нь</link> 
 		хэсгээс үзнэ үү.</para>
 	  </step>
 
 	  <step>
 	    <para>&man.lpr.1; тушаалаар ямар нэг юм хэвлэж тест хийнэ. 
 		Илүү дэлгэрэнгүйг <link linkend="printing-trying">Турших нь</link> болон
 	      <link
 	      linkend="printing-troubleshooting">Алдааг олж засварлах</link> 
 		хэсгүүдээс үзнэ үү.</para>
 	  </step>
 	</procedure>
 
 	<note>
 	  <para>&postscript; хэвлэгчид зэрэг хэлэн дээр суурилсан хэвлэгчид цэвэр 
 		текстийг шууд хэвлэж чаддаггүй. Дээр болон дараагийн хэсгүүдэд 
 		тайлбарласан энгийн тохиргоо нь хэрэв та ийм хэвлэгч суулгаж байгаа бол 
 		таныг зөвхөн хэвлэгчийн ойлгодог файлыг хэвлэнэ гэж тооцдог.</para>
 	</note>
 
 	<para>Хэрэглэгчид нь цэвэр текстийг таны системд суулгагдсан дурын хэвлэгч уруу 
 	өгч хэвлэж болно гэж ихэвчлэн боддог. <application>LPD</application> уруу 
 	залгагдсан програмууд өөрсдийн хэвлэлтийг хийхдээ бас ингэж тооцдог. 
 	Хэрэв та тийм хэвлэгч суулгаж хэвлэгчийн хэл дээр ажлуудаа хэвлэх 
 	<emphasis>болон</emphasis> цэвэр текст ажлуудыг хэвлэж чаддаг байхыг 
 	хүсэж байгаа бол дээр дурдсан энгийн тохиргоонд нэмэлт алхам нэмж өгөх 
 	зайлшгүй шаардлагатай: цэвэр текстээс &postscript; уруу автоматаар хөрвүүлэх 
 	програмыг суулгах хэрэгтэй. <link
 	  linkend="printing-advanced-if-conversion">Цэвэр текст ажлуудыг 
 	&postscript; хэвлэгчид дээр тааруулах нь</link> гэж нэрлэгдсэн 
 	хэсэг үүнийг хэрхэн хийхийг хэлж өгнө.</para>
 
 	<sect4 id="printing-naming">
 	  <title>Хэвлэгчийг нэрлэх нь</title>
 
 	  <para>Эхний (хялбар) алхам бол өөрийн хэвлэгчид зориулж нэр сонгох явдал 
 		юм. Ажиллагаатай нь холбогдуулж юм уу эсвэл этгээд чамин нэр 
 		сонгох нь яг үнэндээ хамаагүй юм. Учир нь та хэвлэгчид зориулж 
 		бас хэд хэдэн alias буюу өөр нэрсийг өгч болох юм.</para>
 
 	  <para><filename>/etc/printcap</filename>-д тодорхойлогдсон 
 		хэвлэгчдийн хамгийн багаар бодоход аль нэг <literal>lp</literal> 
 		гэсэн alias-тай байх ёстой. Энэ нь анхдагч хэвлэгчийн нэр юм. 
 		Хэрэв хэрэглэгчдэд <envar>PRINTER</envar> орчны хувьсагч 
 		байхгүй юм уу эсвэл <application>LPD</application> тушаалуудыг 
 		өгөх тушаалын мөрөнд хэвлэгчийн нэрийг зааж өгөөгүй бол 
 		<literal>lp</literal> нь тэдгээрийн ашиглаж сурсан 
 		анхдагч хэвлэгч болох юм.</para>
 
 	  <para>Хэвлэгчийн хамгийн сүүлийн alias-д хэвлэгчийн бүрэн тайлбарыг
 		үйлдвэрлэгч болон загварыг оруулан өгөх нь нийтлэг практик байдаг.</para>
 
 	  <para>Нэр болон зарим нийтлэг alias-уудыг сонгосныхоо дараа тэдгээрийг 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлд хийж өгөх хэрэгтэй. 
 		Хэвлэгчийн нэр хамгийн зүүн баганаас эхлэх ёстой. Alias болгоныг 
 		босоо шугамаар тусгаарлаж хамгийн сүүлийн alias-ийн ард тодорхойлох
 		цэг тавьна.</para>
 
 	  <para>Дараах жишээн дээр хоёр хэвлэгчийг (Diablo 630 шугамын хэвлэгч болон Panasonic KX-P4455 &postscript;
 	    	лазерийн хэвлэгч) тодорхойлох <filename>/etc/printcap</filename> 
 		файлаас бид эхлэх болно:</para>
 
 	  <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:</programlisting>
 
 	  <para>Энэ жишээн дээр эхний хэвлэгч нь <literal>rattan</literal> гэж 
 		нэрлэгдсэн бөгөөд <literal>line</literal>, <literal>diablo</literal>,
 	    <literal>lp</literal>, болон <literal>Diablo 630 Line
 	    Printer</literal> гэсэн alias-уудтай байна. Энэ нь 
 		<literal>lp</literal> alias-тай болохоор энэ нь 
 		бас анхдагч хэвлэгч юм. Хоёр дахь нь <literal>bamboo</literal> гэж 
 		нэрлэгдсэн бөгөөд <literal>ps</literal>, <literal>PS</literal>,
 	    <literal>S</literal>, <literal>panasonic</literal>, болон
 	    <literal>Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4</literal> гэсэн 
 		alias-уудтай байна.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4 id="printing-no-header-pages">
 	  <title>Толгой хуудаснуудыг дарах нь</title>
 	  <indexterm>
       <primary>хэвлэлт</primary>
       <secondary>толгой хуудаснууд</secondary>
     </indexterm>
 
 	  <para><application>LPD</application> түр хадгалах систем нь 
 		ажил бүрийн хувьд анхдагчаар <emphasis>толгой хуудас</emphasis> 
 		хэвлэдэг. Толгой хуудас нь том сайхан үсгээр бичигдсэн ажлыг хүссэн 
 		хэрэглэгчийн нэр, ажил ирсэн хост болон ажлын нэрийг  агуулдаг. 
 		Харамсалтай нь энэ бүх нэмэлт текст нь энгийн хэвлэгчийн тохиргоог 
 		дибаг хийх замд саад болдог учир бид толгой хуудаснуудыг дарж 
 		хаах болно.</para>
 
 	  <para>Толгой хуудаснуудыг дарахын тулд <filename>/etc/printcap</filename> 
 		файл дахь хэвлэгчийн оруулгад <literal>sh</literal> боломжийг 
 		нэмэх хэрэгтэй. Энд <literal>sh</literal> нэмсэн 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлын жишээ байна:</para>
 
 	  <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - no header pages anywhere
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:</programlisting>
 
 	  <para>Бидний зөв хэлбэршилт хэрхэн хэрэглэснийг хараарай: эхний мөр нь 
 		хамгийн зүүн талын баганаас эхэлж дараа дараачийн мөрүүд нь 
 		хойш зай авагдсан байна. Оруулга дахь сүүлийн мөрөөс бусад мөр бүр 
 		урагш налуу тэмдэгтээр төгссөн байна.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4 id="printing-spooldir">
 	  <title>Түр хадгалах санг үүсгэх нь</title>
 	  <indexterm><primary>хэвлэгчийн түр хадгалалт</primary></indexterm>
 	  <indexterm><primary>хэвлэх ажлууд</primary></indexterm>
 
 	  <para>Түр хадгалагчийн энгийн тохиргоон дахь дараагийн алхам нь хэвлэгдэх 
 		ажлууд хэвлэгдэх хүртлээ байдаг, түр хадгалагчийн бусад дэмжлэгийн 
 		файлууд бас байдаг <emphasis>түр хадгалах сан</emphasis>г 
 		үүсгэх явдал юм.</para>
 
 	  <para>Түр хадгалах сангийн хувьсамтгайгаас болоод эдгээр сангуудыг 
 		<filename>/var/spool</filename>-д хийх нь зуршил 
 		болсон зүйл юм. Түр хадгалах сангуудын агуулгыг заавал нөөцлөх 
 		ч бас шаардлагагүй юм. Тэдгээрийг үүсгэх нь 
 		&man.mkdir.1; тушаалыг ажиллуулахтай адил хялбар юм.</para>
 
 	  <para>Доор үзүүлсэн шиг хэвлэгчийн нэртэй адил нэрээр санг үүсгэх нь бас зуршил болсон 
 		байдаг:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>mkdir /var/spool/<replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></userinput></screen>
 
 	  <para>Гэхдээ та сүлжээндээ их олон хэвлэгчидтэй бол 
 		түр хадгалах сангуудаа зөвхөн <application>LPD</application>-ээр хэвлэхийн тулд 
 		нөөцөлсөн нэг сангийн доор хийхийг хүсэж болох юм. Бид 
 		<literal>rattan</literal> болон <literal>bamboo</literal>
 		гэсэн хоёр жишээ хэвлэгчдээ зориулж үүнийг хийх болно:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>mkdir /var/spool/lpd</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir /var/spool/lpd/rattan</userinput>
 &prompt.root; <userinput>mkdir /var/spool/lpd/bamboo</userinput></screen>
 
 	  <note>
 	    <para>Хэрэглэгчдийн хэвлэх ажлын нууцлалын талаар та бодож байгаа бол 
 		түр хадгалах санд олон нийт хандах боломжгүй болгож түүнийг хамгаалахыг хүсэж 
 		болох юм. Түр хадгалах сангуудыг хэрэглэгчийн дэмон болон бүлгийн 
 		дэмон эзэмшиж, өөр хэнээр ч биш зөвхөн эдгээр дэмонуудаар уншигдах, 
 		бичигдэх, болон хайлт хийх боломжтой байх ёстой. Бид үүнийг 
 		өөрсдийн жишээ хэвлэгчдэд зориулж хийх болно:</para>
 
 	    <screen>&prompt.root; <userinput>chown daemon:daemon /var/spool/lpd/rattan</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chown daemon:daemon /var/spool/lpd/bamboo</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chmod 770 /var/spool/lpd/rattan</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chmod 770 /var/spool/lpd/bamboo</userinput></screen>
 	  </note>
 
 	  <para>Төгсгөлд нь та эдгээр сангуудын талаар <application>LPD</application> 
 		програмд <filename>/etc/printcap</filename> файл ашиглан 
 		хэлж өгөх хэрэгтэй. Түр хадгалах сангийн замыг <literal>sd</literal> 
 		боломжтой цуг зааж өгнө:</para>
 
 	  <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - added spooling directories
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:</programlisting>
 
 	  <para>Хэвлэгчийн нэр эхний баганаас эхэлж харин хэвлэгчийг тайлбарлах 
 		бусад бүх оруулгууд догол мөрөөс эхэлж мөр бүрийн төгсгөл урагш 
 		налуу тэмдэгтээр төгсөх ёстой.</para>
 
 	  <para>Хэрэв та түр хадгалах санг <literal>sd</literal>-ээр зааж өгөхгүй бол 
 		түр хадгалах систем нь анхдагчаар <filename>/var/spool/lpd</filename>-г 
 		ашиглах болно.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4 id="printing-device">
 	  <title>Хэвлэгч төхөөрөмжийг таних нь</title>
 
 	  <para>Портын хэсэгт зориулагдсан оруулгуудад бид 
 		<filename>/dev</filename> сан дахь аль оруулгыг 
 		FreeBSD нь хэвлэгчтэй холбогдохдоо ашиглахыг мэдлээ. 
 		Одоо бид <application>LPD</application>-д тэр 
 		мэдээллийг хэлнэ. Түр хадгалах систем нь хэвлэх ажилтай 
 		байгаа үедээ шүүгч програмын өмнөөс заасан төхөөрөмжийг онгойлгох 
 		болно (шүүгч програм нь өгөгдлийг хэвлэгч уруу дамжуулахыг 
 		хариуцдаг).</para>
 
 	  <para><literal>lp</literal> боломж ашиглан 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 		<filename>/dev</filename> оруулгын замыг жагсааж өгнө.</para>
 
 	  <para>Бидний ажиллах жишээн дээр <literal>rattan</literal> нь 
 		эхний зэрэгцээ порт дээр, <literal>bamboo</literal> нь 
 		зургаа дахь цуваа порт дээр байгаа гэж үзье; энд <filename>/etc/printcap</filename> 
 		файлд хийгдэх нэмэлтүүд байна:</para>
 
 	  <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - identified what devices to use
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:\
         :lp=/dev/lpt0:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:\
         :lp=/dev/ttyd5:</programlisting>
 
 	  <para>Хэрэв та өөрийн <filename>/etc/printcap</filename> файл дээрээ 
 		хэвлэгчдээ зориулж <literal>lp</literal> боломжийг зааж өгөхгүй 
 		бол <application>LPD</application> нь анхдагчаар 
 		<filename>/dev/lp</filename>-г ашиглах болно. 
 		<filename>/dev/lp</filename> нь одоогоор FreeBSD дээр 
 		байхгүй байгаа.</para>
 
 	  <para>Хэрэв таны суулгаж байгаа хэвлэгч зэрэгцээ порт уруу холбогдсон бол 
 		<link
 	    linkend="printing-textfilter">Текст шүүгчийг суулгах нь</link> 
 		хэсэг уруу алгасаарай. Үгүй бол дараагийн хэсэг дэх заавруудыг 
 		дагахаа битгий мартаарай.</para>
 	</sect4>
 
 	<sect4 id="printing-commparam">
 	  <title>Түр хадгалагчийн холбооны параметрүүдийг тохируулах нь</title>
 	  <indexterm>
       <primary>хэвлэгчид</primary>
       <secondary>цуваа</secondary>
     </indexterm>
 
 	  <para>Зэрэгцээ портууд дээрх хэвлэгчдийн хувьд <application>LPD</application> нь 
 		bps хурд, parity, болон бусад цуваа холбооны параметрүүдийг хэвлэгч уруу өгөгдөл 
 		илгээдэг шүүгч програмын өмнөөс тохируулж чаддаг. Энэ нь давуу талуудтай, учир нь:</para>
 
 	  <itemizedlist>
 	    <listitem>
 	      <para>Энэ нь <filename>/etc/printcap</filename> файлыг 
 		засварлан өөр холбооны параметрүүдийг турших боломжийг танд 
 		олгодог; та шүүгч програмыг дахин эмхэтгэх шаардлагагүй.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <listitem>
 	      <para>Энэ нь өөр өөр цуваа холбооны тохируулгуудтай байж болох олон 
 		хэвлэгчдэд зориулж нэг шүүгч програмыг ашиглахаар 
 		болгож түр хадгалах системийг идэвхжүүлдэг.</para>
 	    </listitem>
 	  </itemizedlist>
 
 	  <para>Дараах <filename>/etc/printcap</filename> боломжууд нь 
 		<literal>lp</literal> боломжид жагсаагдсан төхөөрөмжийн 
 		цуваа холбооны параметрүүдийг хянадаг:</para>
 
 	  <variablelist>
 	    <varlistentry>
 	      <term><literal>br#<replaceable>bps-rate</replaceable></literal></term>
 
 	      <listitem>
 		<para>Төхөөрөмжийн холбооны хурдыг <replaceable>bps-rate</replaceable> 
 		болгож тохируулах бөгөөд <replaceable>bps-rate</replaceable> нь 
 		секундэд 50, 75, 110,
 		  134, 150, 200, 300, 600, 1200, 1800, 2400, 4800, 9600,
 		  19200, 38400, 57600, эсвэл 115200 бит байж болно.</para>
 	      </listitem>
 	    </varlistentry>
 
 	    <varlistentry>
 	      <term><literal>ms#<replaceable>stty-mode</replaceable></literal></term>
 
 	      <listitem>
 		<para>Төхөөрөмжийг онгойлгосны дараа терминал төхөөрөмжид зориулж 
 		сонголтуудыг тохируулна. &man.stty.1; нь байж болох сонголтуудыг 
 		тайлбарладаг.</para>
 	      </listitem>
 	    </varlistentry>
 	  </variablelist>
 
 	  <para><literal>lp</literal> боломжоор заагдсан төхөөрөмжийг 
 		<application>LPD</application> онгойлгох үед 
 		энэ нь төхөөрөмжийн үзүүлэлтүүдийг <literal>ms#</literal> 
 		боломжоор заагдсанаар тохируулдаг. Тухайлбал, 
 		&man.stty.1; гарын авлагын хуудсанд тайлбарлагдсан байгаа 
 		<literal>parenb</literal>,
 	    <literal>parodd</literal>, <literal>cs5</literal>,
 	    <literal>cs6</literal>, <literal>cs7</literal>,
 	    <literal>cs8</literal>, <literal>cstopb</literal>,
 	    <literal>crtscts</literal>, болон <literal>ixon</literal> 
 		горимууд юм.</para>
 
 	  <para>Зургаа дахь цуваа порт дээр өөрсдийн жишээ хэвлэгчээ нэмье. 
 		Бид bps хурдыг 38400 гэж тохируулна. Горимын хувьд бид 
 		<literal>-parenb</literal> тохируулгаар parity байхгүй, 
 		<literal>cs8</literal> тохируулгаар 8 бит тэмдэгтүүд, 
 		<literal>clocal</literal> тохируулгаар модемийн хяналт 
 		байхгүй, <literal>crtscts</literal> тохируулгаар 
 		тоног төхөөрөмжийн урсгалын хяналт байхгүй гэж тохируулах 
 		болно:</para>
 
 	  <programlisting>bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:</programlisting>
 	</sect4>
 
 	<sect4 id="printing-textfilter">
 	  <title>Текст шүүгчийг суулгах нь</title>
 	  <indexterm>
 	    <primary>хэвлэлт</primary>
 	    <secondary>шүүгчид</secondary>
 	  </indexterm>
 
 	  <para>Одоо бид хэвлэгч уруу ажлууд илгээхийн тулд ямар текстийн шүүгчийг 
 		ашиглахыг <application>LPD</application>-д хэлэхэд бэлэн 
 		боллоо. <emphasis>Оролтын шүүгч</emphasis> гэж бас нэрлэгддэг 
 		<emphasis>Текст шүүгч</emphasis> нь хэвлэх ажил байхад 
 		<application>LPD</application>-ийн ажиллуулдаг програм 
 		юм. <application>LPD</application> нь хэвлэгчид 
 		зориулж текст шүүгчийг ажиллуулахдаа шүүгчийн стандарт оролтыг 
 		хэвлэх ажил уруу тохируулж өгдөг бөгөөд стандарт гаралтыг 
 		<literal>lp</literal> боломжоор заагдсан хэвлэгчийн төхөөрөмж 
 		уруу тохируулдаг. Шүүгч нь стандарт оролтоос ажлыг уншиж 
 		хэвлэгчид зориулж шаардлагатай орчуулгыг хийж үр дүнг стандарт 
 		гаралт уруу бичихээр хийгдсэн байдаг. Ингэснээр хэвлэгдэх болно. 
 		Текст шүүгчийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг 
 		<link linkend="printing-advanced-filters">Шүүгчид</link> 
 		хэсгээс үзнэ үү.</para>
 
 	  <para>Бидний энгийн хэвлэгчийн тохиргооны хувьд текст шүүгч нь 
 		хэвлэгч уруу ажлыг илгээхийн тулд <command>/bin/cat</command> 
 		тушаалыг ажиллуулах жижиг бүрхүүлийн скрипт байж болох юм. 
 		FreeBSD нь  устгах болон доогуур зурах зэрэг тэмдэгтийн урсгалуудтай 
 		сайн ажиллаж чаддаггүй хэвлэгчдэд зориулсан тэдгээр тэмдэгтүүдийг
 		зохицуулдаг <filename>lpf</filename> гэсэн өөр шүүгчтэй 
 		ирдэг. Тэгээд мэдээж та хүссэн өөр бусад шүүгч програмыг ашиглаж 
 		болно. <command>lpf</command> шүүгч нь 
 		<link linkend="printing-advanced-lpf">lpf: текстийн шүүгч
 		</link> хэсэгт дэлгэрэнгүй тайлбарлагдсан байгаа.</para>
 
 	  <para>Эхлээд <filename>/usr/local/libexec/if-simple</filename> 
 		гэсэн бүрхүүлийн скриптийг энгийн текст шүүгч болгоё. Энэ файлдаа өөрийн 
 		дуртай засварлагчаа ашиглан дараах текстийг оруулъя:</para>
 
 	  <programlisting>#!/bin/sh
 #
 # if-simple - Simple text input filter for lpd
 # Installed in /usr/local/libexec/if-simple
 #
 # Simply copies stdin to stdout.  Ignores all filter arguments.
 
 /bin/cat &amp;&amp; exit 0
 exit 2</programlisting>
 
 	  <para>Файлыг ажиллах боломжтой болгоно:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>chmod 555 /usr/local/libexec/if-simple</userinput></screen>
 
 	  <para><filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 		<literal>if</literal> боломжоор үүнийг зааж 
 		LPD-д ашиглах ёстойг нь хэлж өгнө. Бид үүнийг 
 		<filename>/etc/printcap</filename> жишээ файл дахь 
 		одоогоор бидэнд байгаа өөрсдийн хоёр хэвлэгчдээ нэмэх 
 		болно:</para>
 
 	  <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - added text filter
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:\ :lp=/dev/lpt0:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:</programlisting>
 
 	  <note>
 	    <para><filename>if-simple</filename> скриптийн хуулбарыг
 		<filename
 	      class="directory">/usr/share/examples/printing</filename>
 		сангаас олж болно.</para>
 	  </note>
 	</sect4>
 
 	<sect4>
 	  <title><application>LPD</application>-г идэвхжүүлэх</title>
 
 	  <para>&man.lpd.8; нь <literal>lpd_enable</literal> хувьсагчаар 
 		хянагддаг <filename>/etc/rc</filename>-с ажилладаг. 
 		Энэ хувьсагчийн анхдагч утга нь <literal>NO</literal> байдаг. 
 		Тэгж хийгээгүй байгаа бол та:</para>
 
 	  <programlisting>lpd_enable="YES"</programlisting>
 
 	  <para>мөрийг <filename>/etc/rc.conf</filename> файлд нэмж 
 		өөрийн машиныг дахин ачаалах юм уу эсвэл ердөө л &man.lpd.8;-г 
 		ажиллуулах хэрэгтэй.</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>lpd</userinput></screen>
 	</sect4>
 	
 	<sect4 id="printing-trying">
 	  <title>Турших нь</title>
 
 	  <para>Та энгийн <application>LPD</application> тохиргооны 
 		төгсгөлд хүрлээ. Харамсалтай нь баяр хүргэх арай л 
 		болоогүй байна. Учир нь бид тохиргоог тест хийж асуудал байвал 
 		засварлах хэрэгтэй хэвээр байгаа билээ. Тохиргоог тест хийхийн тулд 
 		ямар нэгэн юм хэвлэхийг оролдож үзээрэй. 
 		<application>LPD</application> системээр хэвлэхийн тулд 
 		ажлыг хэвлэхээр илгээдэг &man.lpr.1; тушаалыг ашиглана.</para>
 
 	  <para>Та &man.lpr.1;-г <link
 	    linkend="printing-testing">Хэвлэгчийн холбоог шалгах нь</link> 
 		хэсэгт танилцуулсан &man.lptest.1; програмтай 
 		цуг хамтатган ямар нэг тест текст үүсгэхийн тулд ашиглаж болно.</para>
 
 	  <para><emphasis>Энгийн <application>LPD</application> тохиргоог тест 
 		хийхийн тулд:</emphasis></para>
 
 	  <para>Доор дурдсаныг бичнэ:</para>
 
 	  <screen>&prompt.root; <userinput>lptest 20 5 | lpr -P<replaceable>printer-name</replaceable></userinput></screen>
 	  
 	  <para>Энд байгаа <replaceable>printer-name</replaceable> нь 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлд заагдсан 
 		хэвлэгчийн нэр (эсвэл alias) юм. Анхдагч хэвлэгчийг тест хийхийн тулд 
 		&man.lpr.1;-г ямар нэгэн <option>-P</option> нэмэлт өгөгдөлгүйгээр 
 		бичих хэрэгтэй. Дахин хэлэхэд &postscript;-г хүлээж байдаг 
 		хэвлэгчийг тест хийж байгаа бол &man.lptest.1;-г ашиглахын оронд 
 		&postscript; програмыг тэр хэл дээр нь илгээх хэрэгтэй. 
 		Ингэхийн тулд та програмыг файлд хийж <command>lpr 
 	    <replaceable>file</replaceable></command> гэж бичиж болно.</para>
 
 	  <para>&postscript; хэвлэгчийн хувьд та програмын үр дүнг авах ёстой.
 		Хэрэв та &man.lptest.1;-г ашиглаж байгаа бол таны авсан 
 		үр дүн иймэрхүү харагдах ёстой:</para>
 
 	  <programlisting>!"#$%&amp;'()*+,-./01234
 "#$%&amp;'()*+,-./012345
 #$%&amp;'()*+,-./0123456
 $%&amp;'()*+,-./01234567
 %&amp;'()*+,-./012345678</programlisting>
 
 	  <para>Хэвлэгчийг цааш тест хийхийн тулд илүү том програмуудыг 
 		(хэлэн дээр суурилсан хэвлэгчдийн хувьд) татаж авах юм уу 
 		эсвэл &man.lptest.1;-г өөр нэмэлт өгөгдлүүдтэй ажиллуулж үзээрэй. 
 		Жишээ нь <command>lptest 80 60</command> тушаал нь 
 		мөр бүртээ 80 тэмдэгттэй 60 мөрийг үүсгэх болно.</para>
 
 	  <para>Хэрэв хэвлэгч ажиллаагүй бол <link
 	    linkend="printing-troubleshooting">Алдааг олж засварлах</link> 
 		хэсгийг үзнэ үү.</para>
 	</sect4>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
   
   <sect1 id="printing-advanced">
     <title>Хэвлэгчийн илүү нарийн тохиргоо</title>
     
     <para>Энэ хэсэгт онцгой загварчлагдсан файлыг шүүгчид, хуудасны толгой хэсэг, 
 	сүлжээгээр хэвлэх мөн хэвлэгчийг хэрэглэх эрх болон хязгаарлалт гэсэн зүйлүүдийн 
 	тухай зааварлах болно.</para>
 
     <sect2 id="printing-advanced-filter-intro">
       <title>Шүүлтүүрүүд</title>
       <indexterm>
 	<primary>хэвлэх</primary>
 	<secondary>шүүлтүүр</secondary>
       </indexterm>
       
       <para>Хэдийгээр <application>LPD</application> нь сүлжээний протокол, 
 	  дараалал, хандалтын хяналт гэх мэтчилэн хэвлэлтийн асуудлуудыг хариуцдаг ч 
 	  <emphasis>жинхэнэ</emphasis> ажлыг нь <emphasis>шүүлтүүрүүд</emphasis> хийдэг.
 	  Шүүлтүүрүүд нь тусгай програмууд бөгөөд хэвлэгчийн төхөөрөмжүүд болон 
 	  онцгой шаардлагуудыг нь хариуцаж байдаг. Бид хамгийн энгийн суулгац хийх үед 
 	  их амархан бөгөөд бараг бүх хэвлэгчид тохирдог текст шүүлтүүр 
 	  суулгасан билээ. (<link
           linkend="printing-textfilter">Текст шүүлтүүр суулгах нь</link> хэсэгт).</para>
           
       <para>Хэвлэх төрлийн хувиргалт, хэвлэгчийн онцгой шинж чанар зэрэг давуу
 	    чанаруудыг нь хэрэглэхийн тулд танд шүүлтүүрийг зөв ойлгох шаардлага гарна. 
 		Ийм ажлуудыг зөвхөн шүүлтүүр хийдэг. Тэгээд муу мэдээ нь юу вэ гэхээр 
 		тэдгээр бүгдийг <emphasis>та</emphasis> тодорхойлж өгөх ёстой. Сайн мэдээ нь 
 		юу вэ гэхээр тэдгээрийн ихэнх нь боломжтой бэлэн байдаг бөгөөд хэрэв бичихээр 
 		бол тун амархан бичигддэг юм.</para>
           
       <para>Мөн түүнчлэн FreeBSD 
         <filename>/usr/libexec/lpr/lpf</filename> гэдэг нэртэй, бараг бүх хэвлэгчид
 		ердийн текст хэвлэж чаддаг шүүлтүүртэй ирдэг. (энэ нь файл дотор байгаа
 		зай болон том зай авалтуудыг таньдаг бөгөөд мөн эрх үүсгэх гээд түүний 
 		чаддаг бүх зүйл нь үүгээр дуусдаг)
         FreeBSD-н портын цуглуулга дотор хэд хэдэн шүүлтүүр болон шүүлтүүрийн 
 		бүрдэл хэсгүүд байдаг.</para>
           
       <para>Энэ хэсэгт танд танилцуулах зүйлсүүдийг харуулъя:</para>
       
       <itemizedlist>
         <listitem>
           <para><link linkend="printing-advanced-filters">Шүүлтүүр хэрхэн 
 		  ажилладаг вэ</link> хэсэгт хэвлэх явцад шүүлтүүр ямар үүрэг гүйцэтгэдэг 
 		  талаар тайлбарлахыг оролдох болно. <application>LPD</application> хэвлэх
 		  үедээ шүүлтүүрийг <quote>хөшигний цаана</quote> хэрхэн ашигладаг талаар
 		  та энд ойлгох болно. Үүнийг мэдсэнээр хэрэв өөр үед та олон шүүлтүүр суулгах 
 		  үед хүндрэл гарвал даван туулахад тань хэрэг болно. 
            </para>
         </listitem>
               
         <listitem>
           <para><application>LPD</application> нь хэвлэгч бүрийг анхны тохируулгаараа
 		  ердийн текстийг хэвлэж чадна гэж авч үздэг. Энэ нь &postscript; (
 		  эсвэл бусад програмын хэл дээр үндэслэсэн хэвлэгчид ) хэвлэгч 
 		  зэргийн ердийн текстийг шууд хэвлэж чаддаггүй хэвлэгчид дээр хүндрэл 
 		  гаргадаг.
             <link
               linkend="printing-advanced-if-conversion">
               &postscript; хэвлэгчид дээр ердийн текст хэвлэдэг болох </link> хэсэгт 
 			  иймэрхүү хүндрэлийг даван туулах талаар хэлэх болно. Хэрэв танд
 			  &postscript; хэвлэгч байдаг бол энэ хэсгийг уншаарай.</para>
         </listitem>
 
         <listitem>
           <para>&postscript; нь маш олон програмын гаралт болж байдаг. 
 		  Тэр бүү хэл зарим хүмүүс шууд &postscript; бичиж чаддаг. Харамсалтай нь 
 		  &postscript; хэвлэгч нар үнэтэй. <link
               linkend="printing-advanced-ps"> &postscript; биш төрлийн хэвлэгчийг 
 			  &postscript; мэт хэрэглэх</link> хэсэгт танд &postscript; өгөгдлийг
             <emphasis>&postscript; биш төрлийн</emphasis> хэвлэгч дээр 
 			хэвлэж болдог талаар зааварлах болно. Хэрэв танд &postscript; хэвлэгч 
 			байхгүй бол энэ хэсгийг та уншаарай.</para>
         </listitem>
               
         <listitem>
           <para><link
               linkend="printing-advanced-convfilters">Хувиргагч шүүлтүүрүүд</link>
 			  хэсэг танд онцгой төрлийн файлууд болох график эсвэл 
 			  өөр төрлийн бичиглэлтэй файлуудыг хэрхэн таны хэвлэгчийн ойлгодог 
 			  төрөл рүү хувиргаж хэвлэх талаар өгүүлэх болно. 
 			  Энэ хэсгийг уншсаны дараа, та жишээ нь хэрэглэгчид 
 			  <command>lpr -t</command> тушаал өгөн troff өгөгдөл хэвлэх
 			  эсвэл <command>lpr -d</command> тушаал өгөн &tex; DVI өгөгдөл 
 			  хэвлэх эсвэл <command>lpr
               -v</command> тушаал өгөн зураг төрлийн файл хэвлэх зэрэг 
 			  зүйлүүдийг мэдэх болно. Энэ хэсгийг заавал унших хэрэгтэй гэж танд
 			  зөвлөж байна. </para>
         </listitem>
               
         <listitem>
           <para><link linkend="printing-advanced-of">Гаралтын шүүлтүүр
               </link> хэсэг нь <application>LPD</application>-н нэг их 
 			  хэрэглэгддэг шинж чанарууд болох гаралтын шүүлтүүрүүдийн 
 			  тухай өгүүлэх болно:
              Та хуудасны толгой хэсгийг хэвлэж болж л байвал 
 			 (<link
               linkend="printing-advanced-header-pages">Хуудасны толгой хэсэг</link>
 			  хэсэгт харна уу) энэ хэсгийг та алгасаж болно.</para>
         </listitem>
 
         <listitem>
           <para><link linkend="printing-advanced-lpf">lpf: текст шүүлтүүр
               </link> хэсэгт FreeBSD-тэй хамт нэлээн төгс ажиллагаатай
 			  мөрөөр нь хэвлэдэг (лазер хэвлэгч нар мөр мөрөөр нь хэвлэдэг 
 			  туузан хэвлэгч шиг ажилладаг) <command>lpf</command> текст шүүлтүүрийн 
 			  тухай өгүүлэх болно. Хэрэв та хэвлэгчийнхээ эрхийг түргэн бэлэн 
 			  болгох эсвэл таны хэвлэгч хоосон зайг утаа байна гэж хүлээж
 			  аваад байвал та яах аргагүй <command>lpf</command>-тэй
 			  ажиллах хэрэг гарна.</para>
         </listitem>
       </itemizedlist>
       
       <note>
 	<para>Доорх хэсэгт харуулах янз бүрийн скриптийн хуулбарыг <filename
 	  class="directory">/usr/share/examples/printing</filename> сангаас
 	  олж болно.</para>
       </note>
 
       <sect3 id="printing-advanced-filters">
         <title>Шүүлтүүр хэрхэн ажилладаг вэ</title>
 
         <para>Өмнө дурдсанаар шүүлтүүр нь хэвлэгчтэй холбогдох төхөөрөмжөөс чөлөөтэй 
 	хэсгийг зохицуулах <application>LPD</application>-ээр эхлүүлэгдэн 
 	ажилладаг програм юм.</para>
             
         <para>Ажил дахь файлыг <application>LPD</application> хэвлэхийг 
 	хүсэхдээ шүүлтүүр програмыг эхлүүлдэг. Энэ нь шүүлтүүрийн стандарт оролтыг 
 	хэвлэх файл уруу, өөрийн стандарт гаралтыг хэвлэгч уруу, өөрийн стандарт алдааг 
 	алдаа бүртгэх файл (<filename>/etc/printcap</filename> файл 
 	дахь <literal>lf</literal> боломжид эсвэл анхдагчаар 
 	<filename>/dev/console</filename>) уруу тохируулдаг.</para>
             
         <indexterm>
           <primary><command>troff</command></primary>
         </indexterm>
         <para><application>LPD</application> аль шүүлтүүрийг эхлүүлэх болон 
 	<filename>/etc/printcap</filename> файлд юу байгаа болон  
 	&man.lpr.1; тушаалын мөр дэх ажилд зориулж хэрэглэгч ямар нэмэлт өгөгдлүүд 
 	зааснаас шүүлтүүрийн нэмэлт өгөгдлүүд хамаардаг. Жишээ нь хэрэв хэрэглэгч 
 	<command>lpr -t</command> тушаал бичсэн бол 
 	<application>LPD</application> нь хүрэх хэвлэгчийн <literal>tf</literal> 
 	боломжид жагсаагдсан troff шүүлтүүрийг эхлүүлэх болно. Хэрэв хэрэглэгч 
 	цэвэр текстийг хэвлэхийг хүссэн бол энэ нь <literal>if</literal> 
 	шүүлтүүрийг эхлүүлэх байсан (энэ нь бараг л үнэн юм: дэлгэрэнгүйг <link
             linkend="printing-advanced-of">Гаралтын шүүлтүүрүүд</link> хэсгээс 
 	үзнэ үү).</para>
 
         <para><filename>/etc/printcap</filename> файлд зааж өгч болох гурван 
 	төрлийн шүүлтүүр байдаг:</para>
 
         <itemizedlist>
           <listitem>
             <para><emphasis>текст шүүлтүүр</emphasis> буюу 
 		<emphasis>оролтын шүүлтүүр</emphasis> гэж <application>LPD</application> 
 		баримтад толгой эргүүлмээр нэрлэгдсэн шүүлтүүр нь ердийн текст хэвлэлтийг 
 		зохицуулдаг. Үүнийг анхдагч шүүлтүүр гэж бодох хэрэгтэй. 
 		<application>LPD</application> нь хэвлэгч бүрийг цэвэр текстийг 
 		анхдагчаар хэвлэж чаддаг гэж тооцдог бөгөөд устгах тэмдэгтүүд, tab-ууд 
 		эсвэл бусад тусгай тэмдэгтүүд хэвлэгчийг будлиулахгүй байлгахад санаа 
 		тавих нь текст шүүлтүүрийн ажил юм. Хэрэв та хэвлэгчийн хэрэглээний 
 		хувьд бүртгэлтэй тийм орчинд байгаа бол текст шүүлтүүр нь 
 		хэвлэгдсэн мөрүүдийн тоог тоолж тэр тоогоо хэвлэгчийн дэмждэг нэг хуудсан 
 		дахь мөрийн тоотой жишиж хэвлэсэн хуудаснуудыг бас бүртгэх ёстой. 
 		Текст шүүлтүүрийг дараах нэмэлт өгөгдлийн жагсаалттай эхлүүлдэг:
 
               <cmdsynopsis>
                 <command>filter-name</command>
                 <arg>-c</arg>
                 <arg choice="plain">-w <replaceable>width</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-l <replaceable>length</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-i <replaceable>indent</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-n <replaceable>login</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-h <replaceable>host</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain"><replaceable>acct-file</replaceable></arg>
               </cmdsynopsis>
 
               		энд байгаа
               
               <variablelist>
                 <varlistentry>
                   <term><option>-c</option></term>
 
                   <listitem>
                     <para>нь ажил <command>lpr
                         -l</command> тушаалаар илгээгдсэн бол гарч ирнэ</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
                 
                 <varlistentry>
                   <term><replaceable>width</replaceable></term>
                   
                   <listitem>
                     <para>нь <filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 			заагдсан <literal>pw</literal> (хуудасны өргөн) боломжийн 
 			утга юм. Анхдагчаар 132 байна</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
                 
                 <varlistentry>
                   <term><replaceable>length</replaceable></term>
                   
                   <listitem>
                     <para>нь <literal>pl</literal> (хуудасны урт) 
 			боломжийн утга бөгөөд анхдагчаар 66 байна</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
                 
                 <varlistentry>
                   <term><replaceable>indent</replaceable></term>
                   
                   <listitem>
                     <para>нь <command>lpr
                         -i</command> тушаалаас өгөгдөх догол мөрний хэмжээ юм. 
 			Анхдагчаар 0 байна</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
                 
                 <varlistentry>
                   <term><replaceable>login</replaceable></term>
                   
                   <listitem>
                     <para>нь файлыг хэвлэж байгаа хэрэглэгчийн бүртгэл юм</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
                 
                 <varlistentry>
                   <term><replaceable>host</replaceable></term>
                   
                   <listitem>
                     <para>нь ажлыг илгээсэн хостын нэр юм</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
                 
                 <varlistentry>
                   <term><replaceable>acct-file</replaceable></term>
                   
                   <listitem>
                     <para>нь <literal>af</literal> боломжийн 
 			бүртгэлийн файлын нэр юм.</para>
                   </listitem>
                 </varlistentry>
               </variablelist>
             </para>
           </listitem>
 
 	  <indexterm>
       <primary>хэвлэлт</primary>
       <secondary>шүүлтүүрүүд</secondary>
     </indexterm>          
           <listitem>
             <para><emphasis>Хувиргах шүүлтүүр</emphasis> нь тусгай файлын хэлбэршилтийг 
 		хэвлэгчийн цаасан дээр амилуулж чадах хэлбэршилт уруу хувиргадаг. Жишээ нь 
 		ditroff маяг хийгдсэн өгөгдлийг шууд хэвлэж болдоггүй боловч 
 		ditroff өгөгдлийг хэвлэгчийн ойлгож хэвлэх хэлбэр уруу хувиргах ditroff 
 		файлуудад зориулсан хувиргах шүүлтүүрийг та суулгаж болох юм. 
 		Тэдгээрийн талаар бүгдийг <link
                 linkend="printing-advanced-convfilters">Хувиргах шүүлтүүрүүд</link> 
 		хэсэг хэлж өгдөг. Хэрэв танд хэвлэгчийн бүртгэл хийлт хэрэгтэй бол хувиргах шүүлтүүрүүд 
 		бас бүртгэл хийх хэрэгтэй болно. Хувиргах шүүлтүүрүүдийг дараах нэмэлт өгөгдлүүдтэй 
 		эхлүүлдэг:
 
               <cmdsynopsis>
                 <command>filter-name</command>
                 <arg
                   choice="plain">-x <replaceable>pixel-width</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-y <replaceable>pixel-height</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-n <replaceable>login</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-h <replaceable>host</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain"><replaceable>acct-file</replaceable></arg>
               </cmdsynopsis>
 
 		энд байгаа <replaceable>pixel-width</replaceable> нь 
 		<literal>px</literal> боломжийн утга (анхдагчаар 0) бөгөөд 
 		<replaceable>pixel-height</replaceable> нь <literal>py</literal> 
 		боломжийн утга юм (анхдагчаар 0).</para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><emphasis>Гаралтын шүүлтүүр</emphasis> нь шүүх текст байхгүй байх 
 		юм уу эсвэл толгой хуудаснууд идэвхтэй байх тохиолдолд зөвхөн ашиглагддаг. 
 		Миний туршлага дээрээс харахад гаралтын шүүлтүүрүүд ховор ашиглагддаг. 
 		<link
                 linkend="printing-advanced-of">Гаралтын шүүлтүүрүүд</link> хэсэг 
 		тэдгээрийг тайлбарладаг. Гаралтын шүүлтүүрт зөвхөн хоёр нэмэлт өгөгдөл 
 		байдаг:
 
               <cmdsynopsis>
                 <command>filter-name</command>
                 <arg choice="plain">-w <replaceable>width</replaceable></arg>
                 <arg choice="plain">-l <replaceable>length</replaceable></arg>
               </cmdsynopsis>
 
               		эдгээр нь текст шүүлтүүрийн <option>-w</option> болон
               <option>-l</option> нэмэлт өгөгдлүүдтэй адил юм.</para>
           </listitem>
         </itemizedlist>
 
         <para>Шүүлтүүрүүд нь бас дараах гарах төлөвтэйгөөр <emphasis>гарах</emphasis> 
 		ёстой:</para>
             
         <variablelist>
           <varlistentry>
             <term>exit 0</term>
 
             <listitem>
               <para>Шүүлтүүр файлыг амжилттай хэвлэсэн тохиолдолд.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term>exit 1</term>
             
             <listitem>
               <para>Шүүлтүүр файлыг хэвлэж чадаагүй боловч <application>LPD</application>-гээр 
 		файлыг дахин хэвлүүлэхээр оролдохыг хүссэн. <application>LPD</application> нь 
 		шүүлтүүр энэ төлөвтэй гарсан бол түүнийг дахин эхлүүлэх болно.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term>exit 2</term>
             
             <listitem>
               <para>Шүүлтүүр файлыг хэвлэж чадаагүй бөгөөд <application>LPD</application>-гээр 
 		файлыг дахин хэвлүүлэхийг хүсээгүй. <application>LPD</application>-нь 
 		файлыг гаргаж хаях болно.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
         </variablelist>
 
         <para>FreeBSD хувилбартай цуг ирдэг текст шүүлтүүр <filename>/usr/libexec/lpr/lpf</filename> нь 
 	хуудасны өргөн болон уртын нэмэлт өгөгдлүүдийг ашиглан хэзээ form feed илгээх
 	болон хэвлэгчийн хэрэглээг хэрхэн бүртгэхийг тодорхойлдог. Энэ нь бүртгэлийн оруулгуудыг 
 	бичихийн тулд нэвтрэлт, хост болон файлын нэмэлт өгөгдлүүдийн бүртгэл хийлтийг 
 	ашигладаг.</para>
 
         <para>Хэрэв та шүүлтүүр худалдаж авахыг хүсэж байгаа бол тэдгээр нь LPD-тэй 
 	нийцтэй эсэхийг нь үзээрэй. Хэрэв тийм бол тэдгээр нь дээр тайлбарласан 
 	нэмэлт өгөгдлийн жагсаалтуудыг дэмжих ёстой. Та ердийн хэрэглээнд зориулж 
 	шүүлтүүрүүд бичих төлөвлөгөөтэй байгаа бол дээрх нэмэлт өгөгдлийн жагсаалт 
 	болон гарах кодуудыг дэмждэгээр тэдгээрийг хийгээрэй.</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-if-conversion">
         <title>&postscript; хэвлэгчид дээр цэвэр текст ажлуудыг тааруулах нь</title>
         <indexterm><primary>хэвлэх ажлууд</primary></indexterm>
 
         <para>Та өөрийн компьютер болон &postscript; (эсвэл бусад хэлэн дээр 
 	суурилсан) хэвлэгчийнхээ зөвхөн цорын ганц хэрэглэгч бөгөөд өөрийн хэвлэгч уруугаа 
 	цэвэр текстийг хэзээ ч илгээхгүй, таны хэвлэгч уруу цэвэр текстийг илгээхийг хүсдэг 
 	төрөл бүрийн програмуудын боломжуудыг хэзээ ч ашиглахгүй гэж амлах юм бол та 
 	энэ хэсгийн талаар санаа ерөөсөө зовох хэрэггүй юм.</para>
             
         <para>Гэхдээ та &postscript; болон цэвэр текст ажлуудыг хэвлэгч уруу илгээхийг 
 	хүсэж байгаа бол өөрийн хэвлэгчийн тохиргоог нэн даруй нэмэх хэрэгтэй юм. Ингэхийн 
 	тулд ирж байгаа ажил цэвэр текст үү эсвэл &postscript; үү гэдгийг илрүүлэх 
 	текст шүүлтүүртэй байна. Бүх &postscript; ажлууд <literal>%!</literal>-аар 
 	(бусад хэвлэгчийн хэлнүүдийн хувьд өөрийн хэвлэгчийн баримтыг үзнэ үү) эхлэх ёстой. 
 	Хэрэв тэдгээр нь ажил дахь эхний хоёр тэмдэгт байгаа бол бид &postscript;-ийг 
 	ашиглаж ажлын үлдсэн хэсгийг шууд дамжуулж болно. Хэрэв тэдгээр нь файл дахь 
 	эхний хоёр тэмдэгт биш бол шүүлтүүр текстийг &postscript; уруу хувиргаж 
 	үр дүнг хэвлэх болно.</para>
             
         <para>Үүнийг бид хэрхэн хийх вэ?</para>
 
         <indexterm>
           <primary>хэвлэгчид</primary>
           <secondary>цуваа</secondary>
         </indexterm>
         <para>Хэрэв танд цуваа хэвлэгч байгаа бол үүнийг хийх агуу арга нь 
 	<command>lprps</command>-г суулгах явдал юм. <command>lprps</command> 
 	нь хэвлэгчтэй хоёр талын холбоог хийдэг &postscript; хэвлэгчийн шүүлтүүр юм. 
 	Энэ нь хэвлэгчийн төлвийн файлыг хэвлэгчийн дэлгэрэнгүй мэдээллээр шинэчилдэг. 
 	Ингэснээр хэрэглэгчид болон администраторууд хэвлэгчийн төлөвийг яг ямар байгааг 
 	(<errorname>toner low</errorname> эсвэл <errorname>paper jam</errorname>
 	гэх зэрэг) харах боломжтой болох юм. Гэхдээ илүү чухал зүйл бол энэ нь 
 	ирж байгаа ажлыг цэвэр текст эсэхийг илрүүлж &postscript; уруу хөрвүүлэх 
 	<command>textps</command> (<command>lprps</command>-тэй цуг ирдэг 
 	өөр програм) тушаалыг дууддаг <command>psif</command> 
 	гэгддэг програмыг агуулдаг явдал юм. Дараа нь хэвлэгч уруу ажлыг илгээхийн тулд 
 	<command>lprps</command> тушаалыг энэ нь ашигладаг.</para>
             
         <para><command>lprps</command> нь FreeBSD-ийн портын цуглуулгад 
 	байдаг (<link linkend="ports">Портын цуглуулга</link> бүлгийг үзнэ үү). 
 	Мэдээж та өөрөө татаж аван бүтээж суулгаж болно. <command>lprps</command>-г 
 	суулгасны дараа <command>lprps</command>-ийн хэсэг болох <command>psif</command> 
 	програмд замыг зааж өгөх хэрэгтэй. Хэрэв та <command>lprps</command>-г 
 	портын цуглуулгаас суулгасан бол доор дурдсаныг <filename>/etc/printcap</filename> 
 	файл дахь цуваа &postscript; хэвлэгчийн оруулгад ашиглах хэрэгтэй:</para>
               
         <programlisting>:if=/usr/local/libexec/psif:</programlisting>
 
         <para><application>LPD</application>-д хэвлэгчийг унших-бичих горимоор 
 	онгойлгох боломж олгохын тулд <literal>rw</literal> боломж нь бас 
 	орсон байх шаардлагатай.</para>
             
         <para>Хэрэв танд зэрэгцээ &postscript; хэвлэгч байгаа (бөгөөд 
 	тиймээс <command>lprps</command>-д хэрэгтэй хоёр талын холбоог хэвлэгчтэй 
 	цуг ашиглаж чадахгүй байгаа) бол та дараах бүрхүүлийн 
 	скриптийг текст шүүлтүүр маягаар ашиглаж болно:</para>
 
         <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  psif - Print PostScript or plain text on a PostScript printer
 #  Script version; NOT the version that comes with lprps
 #  Installed in /usr/local/libexec/psif
 #
 
 IFS="" read -r first_line
 first_two_chars=`expr "$first_line" : '\(..\)'`
 
 if [ "$first_two_chars" = "%!" ]; then
     #
     #  PostScript job, print it.
     #
     echo "$first_line" &amp;&amp; cat &amp;&amp; printf "\004" &amp;&amp; exit 0
     exit 2
 else
     #
     #  Plain text, convert it, then print it.
     #
     ( echo "$first_line"; cat ) | /usr/local/bin/textps &amp;&amp; printf "\004" &amp;&amp; exit 0
     exit 2
 fi</programlisting>
             
         <para>Дээрх скрипт дээр байгаа <command>textps</command> нь цэвэр текстийг 
 	&postscript; уруу хувиргахаар бидний тусдаа суулгасан програм юм. 
 	Та дурын текстээс-&postscript; уруу хувиргадаг хүссэн програмаа ашиглаж болно. 
 	FreeBSD-ийн портын цуглуулга (<link linkend="ports">Портын цуглуулга</link> 
 	бүлгийг үзнэ үү) нь өргөн боломжтой текстээс-&postscript; уруу хувиргадаг 
 	<literal>a2ps</literal> гэгддэг програмыг агуулдаг бөгөөд та магадгүй үүнийг 
 	судлахыг хүсэж болох юм.</para>
       </sect3>
           
       <sect3 id="printing-advanced-ps">
         <title>&postscript; биш хэвлэгчид дээр &postscript; дүр үзүүлэх</title>
         <indexterm>
           <primary>PostScript</primary>
           <secondary>эмуляц хийх</secondary>
         </indexterm>
         <indexterm>
           <primary>Ghostscript</primary></indexterm>
         <para>&postscript; нь өндөр чанарын маяг тохируулалт болон хэвлэлтэд зориулагдсан 
 	<emphasis>албан ёсны</emphasis> стандарт юм. &postscript; нь гэхдээ 
 	<emphasis>үнэтэй</emphasis> стандарт юм. 
 	Aladdin Enterprises-ийн ачаар харин чөлөөтэй &postscript;-тэй төстэй, 
 	FreeBSD дээр ажилладаг <application>Ghostscript</application> гэгддэг 
 	програм байдаг. Ghostscript нь ихэнх &postscript; файлуудыг уншиж чаддаг бөгөөд 
 	тэдгээрийн хуудаснуудыг PostScript биш хэвлэгчдийн олон загваруудыг оролцуулаад 
 	төрөл бүрийн төхөөрөмжүүд рүү амилуулж чаддаг. Ghostscript-г суулгаж 
 	өөрийн хэвлэгчийн хувьд тусгай текстийн шүүлтүүрийг ашиглан та өөрийн &postscript; 
 	биш хэвлэгчийг жинхэнэ &postscript; хэвлэгч шигээр ажиллуулах боломжтой 
 	байдаг.</para>
             
         <para>Ghostscript нь FreeBSD-ийн портын цуглуулгад байдаг учир хэрэв та үүнийг 
 	суулгахыг хүсвэл тэндээс суулгаж болно. Та өөрөө үүнийг хялбархнаар татан авч, бүтээн 
 	суулгаж бас болох юм.</para>
             
         <para>&postscript; шиг дүр үзүүлэхийн тулд &postscript; файл хэвлэж байна уу 
 	гэдгийг илрүүлэх текст шүүлтүүр бидэнд байна. Хэрэв энэ нь тийм биш бол шүүлтүүр нь 
 	файлыг хэвлэгч уруу шууд дамжуулна; үгүй бол энэ нь файлыг хэвлэгчийн ойлгодог 
 	хэлбэр уруу эхлээд хувиргах Ghostscript-г ашиглах болно.</para>
             
         <para>Энд жишээ байна: дараах скрипт нь Hewlett Packard DeskJet 500 
 	хэвлэгчдэд зориулсан текст шүүлтүүр юм. Бусад хэвлэгчдийн хувьд 
 	<option>-sDEVICE</option> нэмэлт өгөгдлийг сольж <command>gs</command> (Ghostscript) 
 	тушаал уруу өгөх хэрэгтэй. (Ghostscript-ийн тухайн үеийн суулгацын дэмждэг төхөөрөмжүүдийн 
 	жагсаалтыг авахын тулд <command>gs -h</command> гэж бичих хэрэгтэй.</para>
 
         <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  ifhp - Print Ghostscript-simulated PostScript on a DeskJet 500
 #  Installed in /usr/local/libexec/ifhp
 
 #
 #  Treat LF as CR+LF (to avoid the "staircase effect" on HP/PCL
 #  printers):
 #
 printf "\033&amp;k2G" || exit 2
 
 #
 #  Read first two characters of the file
 #
 IFS="" read -r first_line
 first_two_chars=`expr "$first_line" : '\(..\)'`
 
 if [ "$first_two_chars" = "%!" ]; then
     #
     #  It is PostScript; use Ghostscript to scan-convert and print it.
     #
     /usr/local/bin/gs -dSAFER -dNOPAUSE -q -sDEVICE=djet500 \
       -sOutputFile=- - &amp;&amp; exit 0
 else
     #
     #  Plain text or HP/PCL, so just print it directly; print a form feed
     #  at the end to eject the last page.
     #
     echo "$first_line" &amp;&amp; cat &amp;&amp; printf "\033&amp;l0H" &amp;&amp; 
 exit 0
 fi
 
 exit 2</programlisting>
 
         <para>Төгсгөлд нь та шүүлтүүрийн <application>LPD</application>-д 
 	<literal>if</literal> боломжийн тусламжтай мэдэгдэх хэрэгтэй:</para>
             
         <programlisting>:if=/usr/local/libexec/ifhp:</programlisting>
 
         <para>Ингээд л боллоо. Та <command>lpr plain.text</command> болон
           <filename>lpr whatever.ps</filename> гэж бичиж болох бөгөөд 
 	хоюулаа амжилттайгаар хэвлэгдэх болно.</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-convfilters">
         <title>Хувиргах шүүлтүүрүүд</title>
 
         <para><link
             linkend="printing-simple">Хэвлэгчийн энгийн тохиргоо</link> хэсэгт 
 	тайлбарласан энгийн тохиргоог дуусгасны дараа магадгүй таны хамгийн эхэнд хийхийг хүссэн 
 	зүйл чинь өөрийн дуртай файлын хэлбэршилтүүдэд (цэвэр ASCII текстээс гадна) 
 	зориулж хувиргах шүүлтүүрүүдийг суулгах явдал байж болох юм.</para>
             
         <sect4>
           <title>Хувиргах шүүлтүүрүүдийг яагаад суулгах ёстой вэ?</title>
           <indexterm>
             <primary>&tex;</primary>
             <secondary>DVI файлуудыг хэвлэх</secondary>
           </indexterm>
           
           <para>Хувиргах шүүлтүүрүүд нь төрөл бүрийн файлуудыг хэвлэхэд амар болгодог. 
 		Жишээ нь бид &tex; хэв маяг тохируулах системтэй их ажилладаг бөгөөд 
 		бидэнд &postscript; хэвлэгч байна гэж бодъё. &tex;-ээс DVI файлыг 
 		үүсгэх болгонд бид DVI файлыг &postscript; уруу хувиргалгүйгээр 
 		шууд хэвлэж чадахгүй. Тушаалын дараалал иймэрхүү хийгдэнэ:</para>
                 
           <screen>&prompt.user; <userinput>dvips seaweed-analysis.dvi</userinput>
 &prompt.user; <userinput>lpr seaweed-analysis.ps</userinput></screen>
                 
           <para>DVI файлуудад зориулсан хувиргах шүүлтүүрийг суулгаж 
 		<application>LPD</application>-ээр өөрсөддөө зориулан хийлгэж 
 		бид гараар хувиргах алхмыг алгасаж болно. Одоо, DVI файлыг авах болгонд 
 		бидэнд хэвлэхэд нэг алхам дутуу байх болно:</para>
               
           <screen>&prompt.user; <userinput>lpr -d seaweed-analysis.dvi</userinput></screen>
                 
           <para>Бидэнд зориулж DVI файлын хувиргалтыг хийх <application>LPD</application> 
 		програмд <option>-d</option> тохируулгыг зааж өгнө. 
 		<link
               linkend="printing-lpr-options-format">Хэлбэршүүлэх болон хувиргах 
 		тохируулгууд</link> хэсэг хувиргах тохируулгуудыг жагсаасан байгаа.</para>
               
           <para>Таны хүсэх хэвлэгчийн дэмжих хувиргах тохируулга бүрт зориулж  
 		<emphasis>хувиргах шүүлтүүр</emphasis> суулгаж түүний замыг 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлд зааж өгнө. 
 		Хувиргах шүүлтүүр нь энгийн хэвлэгчийн тохиргоон дахь 
 		(<link linkend="printing-textfilter">Текст шүүлтүүрийг 
 		суулгах нь</link> хэсгийг үзнэ үү) текст шүүлтүүртэй төстэй. Ялгаа нь 
 		цэвэр текст хэвлэхийн оронд энэ шүүлтүүр нь файлыг хэвлэгчийн ойлгодог 
 		хэлбэршилт уруу хувиргадаг.</para>
         </sect4>
 
         <sect4>
           <title>Аль хувиргах шүүлтүүрүүдийг би суулгах ёстой вэ?</title>
           
           <para>Та ашиглах хувиргах шүүлтүүрүүдээ суулгах ёстой. Хэрэв та маш их 
 		DVI өгөгдлийг хэвлэх бол DVI хувиргах шүүлтүүр хэрэглэгдэнэ. 
 		Хэрэв танд маш их troff хэвлэх хэрэгтэй бол та troff шүүлтүүрийг 
 		суулгахыг хүсэх байх.</para>
               
           <para>Дараах хүснэгтэд <application>LPD</application>-ийн 
 		ажилладаг шүүлтүүрүүд, тэдгээрийн <filename>/etc/printcap</filename> 
 		файл дахь боломжийн оруулгууд болон тэдгээрийг <command>lpr</command> 
 		тушаалаар хэрхэн дуудах талаар дурдсан болой:</para>
 
           <informaltable frame="none" pgwide="1">
             <tgroup cols="3">
               <thead>
                 <row>
                   <entry>Файлын төрөл</entry>
                   <entry><filename>/etc/printcap</filename> боломж</entry>
                   <entry><command>lpr</command> тохируулга</entry>
                 </row>
               </thead>
               
               <tbody>
                 <row>
                   <entry>cifplot</entry>
                   <entry><literal>cf</literal></entry>
                   <entry><option>-c</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>DVI</entry>
                   <entry><literal>df</literal></entry>
                   <entry><option>-d</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>plot</entry>
                   <entry><literal>gf</literal></entry>
                   <entry><option>-g</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>ditroff</entry>
                   <entry><literal>nf</literal></entry>
                   <entry><option>-n</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>FORTRAN текст</entry>
                   <entry><literal>rf</literal></entry>
                   <entry><option>-f</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>troff</entry>
                   <entry><literal>tf</literal></entry>
                   <entry><option>-f</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>raster</entry>
                   <entry><literal>vf</literal></entry>
                   <entry><option>-v</option></entry>
                 </row>
                 
                 <row>
                   <entry>цэвэр текст</entry>
                   <entry><literal>if</literal></entry>
                   <entry>none, <option>-p</option>, or
                     <option>-l</option></entry>
                 </row>
               </tbody>
             </tgroup>
           </informaltable>
           
           <para>Бидний жишээн дээрх <command>lpr -d</command> тушаалыг ашиглах нь 
 		хэвлэгчийн хувьд <filename>/etc/printcap</filename> файл дахь түүний  
 		оруулгад <literal>df</literal> боломж хэрэгтэй гэсэн үг юм.</para>
               
           <indexterm><primary>FORTRAN</primary></indexterm>
           <para>Бусад хүмүүс магадгүй маргаж болох юм. Гэхдээ FORTRAN текст болон 
 		plot зэрэг хэлбэршилтүүд нь магадгүй хуучирсан хэлбэршилтүүд юм. 
 		Та өөрийн талдаа эдгээр шинэ ойлголтууд юм уу эсвэл ердөө л 
 		өөрчлөн тохируулсан шүүлтүүрүүдийг суулгаж аль нэг хэлбэршилтийн 
 		сонголтуудыг өгч болох юм. Жишээ нь та Printerleaf файлуудыг 
 		(Interleaf ширээний хэвлэх програмаас гарах файлууд) шууд хэвлэхийг 
 		хүсчээ. Гэхдээ plot файлуудыг хэзээ ч хэвлэхгүй гэж бодъё. 
 		Тэгвэл та <literal>gf</literal> боломжийн доор 
 		Printerleaf хувиргах шүүлтүүрийг суулгаж <command>lpr -g</command> 
 		тушаал нь <quote>Printerleaf файлуудыг хэвлэх</quote> 
 		гэсэн үг болохыг өөрийн хэрэглэгчиддээ сургах хэрэгтэй болох юм.</para>
         </sect4>
 
         <sect4>
           <title>Хувиргах шүүлтүүрүүдийг суулгах нь</title>
           
           <para>Хувиргах шүүлтүүрүүд нь үндсэн FreeBSD суулгацаас гадна суулгах програмууд 
 		бөгөөд <filename>/usr/local</filename> сан дотор байрлана. 
 		<filename>/usr/local/libexec</filename> сан нь түгээмэл хэрэглэгддэг 
 		байрлал юм. Учир нь тэдгээр нь <application>LPD</application>-ийн 
 		зөвхөн ажиллуулах тусгай програмууд юм; ердийн хэрэглэгчид нь тэдгээрийг 
 		хэзээ ч ажиллуулах хэрэггүй юм.</para>
               
           <para>Хувиргах шүүлтүүрийг идэвхжүүлэхийн тулд <filename>/etc/printcap</filename> 
 		файлд хүрэх хэвлэгчийн хувьд тохирох боломжийн доор түүний замыг зааж өгөх 
 		явдал юм.</para>
               
           <para>Бидний жишээн дээр <literal>bamboo</literal> гэж нэрлэгдсэн хэвлэгчийн 
 		оруулгад DVI хувиргах шүүлтүүрийг бид нэмэх болно. <literal>bamboo</literal> 
 		хэвлэгчийн хувьд шинэ <literal>df</literal> боломжийг оруулсан 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлын жишээг энд дахин 
 		үзүүлэв.</para>
 
           <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - added df filter for bamboo
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:\
         :lp=/dev/lpt0:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:rw:\
         :if=/usr/local/libexec/psif:\
         :df=/usr/local/libexec/psdf:</programlisting>
 
           <para>DVI шүүлтүүр нь <filename>/usr/local/libexec/psdf</filename> 
 		гэж нэрлэгдсэн бүрхүүлийн скрипт юм. Энд тэр скриптийг үзүүлэв:</para>
 
           <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  psdf - DVI to PostScript printer filter
 #  Installed in /usr/local/libexec/psdf
 #
 # Invoked by lpd when user runs lpr -d
 #
 exec /usr/local/bin/dvips -f | /usr/local/libexec/lprps "$@"</programlisting>
 
           <para>Энэ скрипт нь <command>dvips</command>-г шүүлтүүрийн горимд 
 		(<option>-f</option> нэмэлт өгөгдөл) хэвлэх ажил болох стандарт 
 		оролт дээр ажиллуулдаг. Дараа нь &postscript; хэвлэгчийн шүүлтүүр 
 		<command>lprps</command>-г (<link
               linkend="printing-advanced-if-conversion">&postscript; хэвлэгчид 
 		дээр текст ажлуудыг тааруулах нь</link> хэсгийг үзнэ үү)
 		<application>LPD</application>-ийн 
 		энэ скрипт уруу дамжуулсан нэмэлт өгөгдлүүдтэй цуг эхлүүлнэ. 
 		<command>lprps</command> тушаал нь хэвлэсэн хуудаснуудыг 
 		бүртгэхийн тулд тэдгээр нэмэлт өгөгдлүүдийг ашиглах болно.</para>
         </sect4>
             
         <sect4>
           <title>Хувиргах шүүлтүүрийн зарим жишээнүүд</title>
               
           <para>Хувиргах шүүлтүүрүүдийг суулгах тогтмол алхмууд байдаггүй болохоор 
 		зарим жишээнүүдийг энд дурдъя. Эдгээрийг өөрийн шүүлтүүрийг 
 		хийхдээ заавар болгон ашиглаарай. Тохирохоор бол шууд ашиглах 
 		хэрэгтэй.</para>
               
           <para>Энэ жишээ скрипт нь Hewlett Packard LaserJet III-Si хэвлэгчид 
 		зориулсан raster (яг үнэндээ GIF файл) хувиргах шүүлтүүр 
 		юм:</para>
 
           <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  hpvf - Convert GIF files into HP/PCL, then print
 #  Installed in /usr/local/libexec/hpvf
                   
 PATH=/usr/X11R6/bin:$PATH; export PATH
 giftopnm | ppmtopgm | pgmtopbm | pbmtolj -resolution 300 \
     &amp;&amp; exit 0 \
     || exit 2</programlisting>
 
           <para>Энэ нь GIF файлыг зөөгдөх anymap уруу, гарсныг нь зөөгдөх graymap уруу, 
 		гарсныг нь зөөгдөх bitmap уруу, тэр гарсныг нь LaserJet/PCL-тэй 
 		нийцтэй өгөгдөлд хувиргаж ажилладаг.</para>
               
           <para>Дээрх шүүлтүүрийг ашиглаж байгаа хэвлэгчид зориулсан оруулгатай 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлыг энд үзүүлэв:</para>
 
           <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host orchid
 #
 teak|hp|laserjet|Hewlett Packard LaserJet 3Si:\
         :lp=/dev/lpt0:sh:sd=/var/spool/lpd/teak:mx#0:\
         :if=/usr/local/libexec/hpif:\
         :vf=/usr/local/libexec/hpvf:</programlisting>
               
           <para>Дараах скрипт нь <literal>bamboo</literal> гэж нэрлэгдсэн 
 		&postscript; хувилагчийн groff маяг тохируулах системээс troff 
 		өгөгдөлд зориулсан хувиргах шүүлтүүр юм:</para>
 
           <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  pstf - Convert groff's troff data into PS, then print.
 #  Installed in /usr/local/libexec/pstf
 #
 exec grops | /usr/local/libexec/lprps "$@"</programlisting>
               
           <para>Дээрх скрипт нь хэвлэгчтэй хийх холбоог зохицуулахын тулд 
 		<command>lprps</command>-г дахин ашигладаг. Хэрэв хэвлэгч 
 		зэрэгцээ порт дээр байгаа бол бид энэ скриптийг харин ашиглах болно:</para>
 
           <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  pstf - Convert groff's troff data into PS, then print.
 #  Installed in /usr/local/libexec/pstf
 #
 exec grops</programlisting>
           
           <para>Ингээд л боллоо. Шүүлтүүрийг идэвхжүүлэхийн тулд бид 
 		дараах оруулгыг <filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 		нэмэх хэрэгтэй:</para>
                 
           <programlisting>:tf=/usr/local/libexec/pstf:</programlisting>
               
           <para>Хуучин гаруудыг FORTRAN-с ичихэд хүргэх жишээг энд үзүүлэв. 
 		Энэ нь цэвэр текстийг шууд хэвлэж чадах дурын хэвлэгчид зориулсан 
 		FORTRAN-текст шүүлтүүр юм. Бид үүнийг <literal>teak</literal> 
 		хэвлэгчид зориулж суулгах болно:</para>
 
           <programlisting>#!/bin/sh
 #
 # hprf - FORTRAN text filter for LaserJet 3si:
 # Installed in /usr/local/libexec/hprf
 #
 
 printf "\033&amp;k2G" &amp;&amp; fpr &amp;&amp; printf "\033&amp;l0H" &amp;&amp;
  exit 0
 exit 2</programlisting>
               
           <para>Тэгээд бид энэ шүүлтүүрийг идэвхжүүлэхийн тулд 
 		<literal>teak</literal> хэвлэгчид зориулж 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файлд энэ мөрийг 
 		нэмэх болно:</para>
               
           <programlisting>:rf=/usr/local/libexec/hprf:</programlisting>
               
           <para>Энд сүүлийн бөгөөд зарим талаараа төвөгтэй жишээ байна. Бид DVI шүүлтүүрийг 
 		өмнө танилцуулсан LaserJet хэвлэгч <literal>teak</literal>-д 
 		нэмэх болно. Эхлээд амархан хэсэг нь: <filename>/etc/printcap</filename> 
 		файлыг DVI шүүлтүүрийн байрлалаар шинэчлэх явдал юм:</para>
               
           <programlisting>:df=/usr/local/libexec/hpdf:</programlisting>
               
           <para>Одоо хэцүү хэсэг нь: шүүлтүүр хийх явдал юм. Үүний тулд бидэнд 
 		DVI-ээс-LaserJet/PCL уруу хувиргах програм хэрэгтэй. FreeBSD-ийн 
 		портын цуглуулгад (see <link linkend="ports">Портын цуглуулга</link>) 
 		нэг байдаг: <command>dvi2xx</command> нь багцын нэр юм. 
 		Энэ багцыг суулгах нь бидэнд хэрэгтэй програм <command>dvilj2p</command>-г 
 		өгдөг. Энэ нь DVI-г LaserJet IIp, LaserJet III, болон LaserJet 2000-тай 
 		нийцтэй кодууд уруу хувиргадаг.</para>
               
           <para><command>dvilj2p</command> нь шүүлтүүр <command>hpdf</command>-г 
 		нэлээн төвөгтэй болгодог. Учир нь <command>dvilj2p</command> нь 
 		стандарт оролтоос уншиж чаддаггүй. Энэ нь файлын нэртэй ажиллахыг хүсдэг. 
 		Юу нь бүр муу вэ гэхээр файлын нэр нь <filename>.dvi</filename> гэж 
 		төгсөх ёстой. Тэгэхээр <filename>/dev/fd/0</filename>-г 
 		стандарт оролтод зориулж ашиглах нь асуудалтай болно. 
 		Бид түр зуурын файлын нэрийг (<filename>.dvi</filename>-аар төгссөн) 
 		<filename>/dev/fd/0</filename> уруу болгож холбоос үүсгэн энэ асуудлыг 
 		тойрон гарч болох юм. Ингэснээр <command>dvilj2p</command> тушаалыг 
 		стандарт оролтоос уншуулах юм.</para>
               
           <para>Асуудалтай нэг зүйл нь бид <filename>/tmp</filename>-г түр зуурын 
 		холбоост ашиглаж болохгүй явдал юм. Симболын холбоосуудыг 
 		<username>bin</username> хэрэглэгч болон бүлэг эзэмшдэг. Тэгээд 
 		<filename>/tmp</filename> санд наалттай (sticky) бит тохируулагдсан 
 		байдаг. Шүүлтүүр нь холбоос үүсгэж чадах боловч холбоос нь өөр хэрэглэгчид 
 		харьяалагдах болохоор дууссаныхаа дараа цэвэрлэж устгаж чаддаггүй юм.</para>
               
           <para>Харин шүүлтүүр нь түр хадгалах сан (<filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 		<literal>sd</literal> боломжоор заагдсан) болох одоо ажиллаж 
 		байгаа санд симболын холбоос үүсгэх болно . Энэ нь шүүлтүүрийн ажлаа хийх 
 		төгс газар юм. Ялангуяа илүү их чөлөөтэй дискний зай <filename>/tmp</filename> сан 
 		доторхоос илүү түр хадгалах санд (заримдаа) байдаг.</para>
               
           <para>Ингээд эцэст нь шүүлтүүр энэ байна:</para>
 
           <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  hpdf - Print DVI data on HP/PCL printer
 #  Installed in /usr/local/libexec/hpdf
 
 PATH=/usr/local/bin:$PATH; export PATH
 
 #
 #  Define a function to clean up our temporary files.  These exist
 #  in the current directory, which will be the spooling directory
 #  for the printer.
 #
 cleanup() {
    rm -f hpdf$$.dvi
 }
 
 #
 #  Define a function to handle fatal errors: print the given message
 #  and exit 2.  Exiting with 2 tells LPD to do not try to reprint the
 #  job.
 #
 fatal() {
     echo "$@" 1&gt;&amp;2
     cleanup
     exit 2
 }
 
 #
 #  If user removes the job, LPD will send SIGINT, so trap SIGINT
 #  (and a few other signals) to clean up after ourselves.
 #
 trap cleanup 1 2 15 
 
 #
 #  Make sure we are not colliding with any existing files.
 #
 cleanup
 
 #
 #  Link the DVI input file to standard input (the file to print).
 #
 ln -s /dev/fd/0 hpdf$$.dvi || fatal "Cannot symlink /dev/fd/0"
 
 #
 #  Make LF = CR+LF
 #
 printf "\033&amp;k2G" || fatal "Cannot initialize printer"
 
 # 
 #  Convert and print.  Return value from dvilj2p does not seem to be
 #  reliable, so we ignore it.
 #
 dvilj2p -M1 -q -e- dfhp$$.dvi
 
 #
 #  Clean up and exit
 #
 cleanup
 exit 0</programlisting>
         </sect4>
 
         <sect4 id="printing-advanced-autoconv">
           <title>Автомат хувиргалт: Хувиргагч шүүлтүүртэй ижилхэн шүүлтүүрүүд
 		</title>
               
           <para>Эдгээр бүх хувиргагч шүүлтүүрүүд нь таны хэвлэх 
 		   орчинд тань маш олон ажлыг гүйцэтгэж өгдөг ч хэрэглэгчдийг
 		   тэднээс аль нэгийг нь хэрэглэхийг шаарддаг (&man.lpr.1;-н тушаалын
 		   мөрөн дээр). Хэрэв таны хэрэглэгчид компьютер дээр 
 		   сайн гаршаагүй хүмүүс бол иймэрхүү шүүлтүүрийн сонголтууд 
 		   тэд нарыг залхаах болно. Бүр муудаж болох нөхцөл юу гэвэл 
 		   буруу сонгосон шүүлтүүрийг буруу файлд хэрэглэснээр 
 		   хэвлэгчээр олон зуун хуудас үр дүнгүй хэвлэгдэх явдал юм. 
 		   </para>
               
           <para>Анхнаасаа хувиргагч шүүлтүүрүүдийг суулгахаасаа өмнө 
 		    эхлээд та энгийн текст шүүлтүүрийг суулгаад (анхдагч 
 			шүүлтүүр ) хэвлэгдэх файлын төрлийг нь таниад хэрэгтэй
 			шүүлтүүрийг хэрэглэх нь зүйтэй. <command>file</command> 
 			гэх мэтийн хэрэгслүүд иймэрхүү зүйлд ашиглагдаж болох юм. 
 			Мэдээж <emphasis>зарим</emphasis> файлын  төрлийг хооронд нь 
 			ялгахад бэрх боловч мэдээж тэдэнд зориулж та шүүлтүүр үүсгэж
 			болно. </para>
               
           <indexterm><primary>apsfilter</primary></indexterm>
           <indexterm>
             <primary>хэвлэх</primary>
             <secondary>шүүлтүүр</secondary>
             <tertiary>apsfilter</tertiary>
           </indexterm>
           <para>FreeBSD-н портын цуглуулга дотор <command>apsfilter</command>
 		  нэртэй автомат хувиргалт хийдэг текст шүүлтүүр бий. Энэ шүүлтүүр нь 
 		  энгийн текст, &postscript;, мөн DVI файлуудыг таньж тэдэнд
 		  тохирсон шүүлтүүрийг нь автоматаар ажиллуулдаг. </para>
         </sect4>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-of">
         <title>Гаралтын шүүлтүүрүүд</title>
 
         <para><application>LPD</application> түр хадгалагч системд 
 		бид нарын нээгээгүй бас нэг шүүлтүүрийн төрөл бий. 
 		Гаралтын шүүлтүүр гэгч нь текст шүүлтүүр шиг зөвхөн энгийн 
 		текст хэвлэх зориулалттай бөгөөд маш олон зүйлийг
 		хялбаршуулсан байдаг. Хэрэв та текст шүүлтүүр хэрэглээгүй мөртлөө
 		гаралтын шүүлтүүр хэрэглэж байгаа бол:</para>
 
         <itemizedlist>
           <listitem>
             <para><application>LPD</application> нь хэвлэгдэх файл болгонд 
 			шүүлтүүр ажиллуулалгүйгээр гаралтын шүүлтүүрийг нэг удаа л 
 			эхлүүлдэг. </para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><application>LPD</application> нь гаралтын шүүлтүүрт
 			зориулж файлын эхлэл болон төгсгөлийг мэдээлэх алба байхгүй. 
 			</para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><application>LPD</application> нь хэрэглэгчийн болон компьютерийн нэвтрэх эрхийг дамжуулдаггүй болохоор бүртгэл хийх зориулалт 
 			байдаггүй. Үнэн хэрэгтээ бол энэ нь ердөө хоёр утга авдаг:</para>
                     
             <cmdsynopsis>
               <command>шүүлтүүрийн-нэр</command>
               <arg choice="plain">-w<replaceable>өргөн</replaceable></arg>
               <arg choice="plain">-l<replaceable>урт</replaceable></arg>
             </cmdsynopsis>
             
             <para>Энд <replaceable>өргөн</replaceable> нь 
 			<literal>pw</literal>-н шинж чанар бөгөөд 
               <replaceable>урт</replaceable> нь 
               <literal>pl</literal>-н шинж чанар юм. </para>
           </listitem>
         </itemizedlist>
 
         <para>Гаралтын шүүлтүүрийн амарчлалд бас найдах хэрэггүй. Хэрэв
 		  хэвлэгдэх файлуудыг тусдаа хуудаснаас эхлүүлэхийг та хүсэж байгаа
 		  бол гаралтын шүүлтүүр <emphasis>ажиллахгүй</emphasis>. Үүнд
 		  текст шүүлтүүр (бас оролтын шүүлтүүр гэж нэрлэдэг) хэрэглэх 
 		  хэрэгтэй ба <link
             linkend="printing-textfilter">Текст шүүлтүүрийг суулгах нь </link> 
 			хэсгээс харна уу.
           Мөн цаашлаад үнэн чанартаа бол гаралтын шүүлтүүрүүд нь байт
 		  хэлбэрээр урсаж байгаа хэвлэгдэх зүйлсээс 
 		  онцгой тэмдэгтүүдийг ялгаж 
 		   <application>LPD</application>-н нэрийн өмнөөс дохио илгээх 
 		   маягаар ажилладаг 
 		  <emphasis>нэлээн төвөгтэй</emphasis> систем юм.</para>
             
         <para>Хэрэв та толгой хуудаснуудыг хэвлэхийг хүсэж escape дарааллууд юм уу 
 	эсвэл эхлүүлэх мөрүүдийг илгээх хэрэгтэй бол гарах шүүлтүүр нь 
 	<emphasis>шаардлагатай</emphasis> юм. (Гэхдээ 
 	хэрэв та толгой хуудаснуудыг хүсэж байгаа хэрэглэгчийн бүртгэлээс 
 	төлбөр авах хүсэлтэй байгаа бол энэ нь <emphasis>дэмий</emphasis> зүйл юм.
 	Учир нь <application>LPD</application> нь гаралтын шүүлтүүрт ямар ч 
 	хэрэглэгч юм уу эсвэл хостын мэдээллийг өгдөггүй юм.)</para>
             
         <para>Нэг хэвлэгч дээр <application>LPD</application> нь гаралтын 
 	шүүлтүүр болон текст эсвэл бусад шүүлтүүрүүдийг зөвшөөрдөг. Ийм тохиолдолд 
 	<application>LPD</application> нь зөвхөн толгой хуудсыг хэвлэхийн тулд 
 	гаралтын шүүлтүүрийг эхлүүлэх болно (<link
             linkend="printing-advanced-header-pages">Толгой хуудаснууд</link>
 	хэсгийг үзнэ үү). Тэгээд <application>LPD</application> нь хоёр байтыг 
 	шүүлтүүр рүү илгээж гаралтын шүүлтүүр нь <emphasis>өөрийгөө зогсооно</emphasis> 
 	гэж тооцдог: эдгээр хоёр байт нь ASCII 031 дараа нь ASCII 001 юм. 
 	Гаралтын шүүлтүүр нь эдгээр хоёр байтыг (031, 001) хараад өөртөө <literal>SIGSTOP</literal> 
 	илгээж зогсох ёстой. <application>LPD</application> бусад шүүлтүүрийг 
 	ажиллуулж дууссаны дараа гаралтын шүүлтүүрт <literal>SIGCONT</literal> 
 	илгээж түүнийг дахин эхлүүлэх болно.</para>
             
         <para>Хэрэв гаралтын шүүлтүүр байгаа боловч текст шүүлтүүр <emphasis>байхгүй</emphasis> 
 	бөгөөд <application>LPD</application> цэвэр текст ажил дээр ажиллаж байгаа 
 	бол <application>LPD</application> нь ажлыг хийхийн тулд гаралтын шүүлтүүрийг 
 	ашигладаг. Өмнө хэлсэнчлэн гаралтын шүүлтүүр нь ажлын файл бүрийг дарааллаар 
 	form feed-үүд эсвэл бусад цаасны дэвшилт зэрэг хөндлөнгийн оролцоогүйгээр хэвлэх 
 	бөгөөд энэ нь таны хүсэж байгаа зүйл <emphasis>биш</emphasis> байж 
 	болох юм. Бараг бүх тохиолдолд танд текст шүүлтүүр хэрэгтэй.</para>
             
         <para><command>lpf</command> гэж танд урьд нь текст шүүлтүүр хэмээн
 		  танилцуулсан шүүлтүүр бас гаралтын шүүлтүүр болон ажилладаг. 
 		  Хэрэв танд ямар нэгэн урсгалаас байт таньж код илгээх гаралтын 
 		  шүүлтүүр бичилгүйгээр түргэн-боловч-бултар шүүлтүүр хэрэгтэй
 		  бол <command>lpf</command>-г хэрэглээрэй. Та мөн бүрхүүл дээр 
 		  скрипт бичиж хэвлэгчид шаардлагатай анхдагч утгуудыг нь 
 		  <command>lpf</command>-аар тохируулж бас болно. </para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-lpf">
         <title><command>lpf</command>: Текст шүүлтүүр</title>
 
         <para>FreeBSD хоёртын түгээлттэй цуг ирдэг <filename>/usr/libexec/lpr/lpf</filename> 
 	програм нь гаралтад (<command>lpr -i</command> тушаалаар илгээгдсэн ажил) догол гаргах, 
 	үсгэн тэмдэгтүүдийг дамжуулахыг зөвшөөрөх (<command>lpr -l</command> тушаалаар 
 	илгээгдсэн ажил), ажил дахь устгах тэмдэгтүүд болон tab-уудад зориулж хэвлэх байрлалыг 
 	тааруулах болон хэвлэсэн хуудаснуудыг бүртгэж чаддаг текст шүүлтүүр (оролтын шүүлтүүр) юм. 
 	Энэ нь бас гаралтын шүүлтүүр шиг ажиллаж чаддаг.</para>
             
         <para><command>lpf</command> нь олон хэвлэх орчнуудад тохирдог. Хэдийгээр 
 	энэ нь хэвлэгч уруу эхлүүлэх дарааллуудыг илгээх боломжгүй боловч хэрэгтэй эхлүүлэлтийг 
 	хийж <command>lpf</command>-г ажиллуулах бүрхүүлийн скрипт бичихийг хялбар 
 	болгодог.</para>
             
         <indexterm><primary>хуудас бүртгэл</primary></indexterm>
         <indexterm>
           <primary>бүртгэл</primary>
           <secondary>хэвлэгч</secondary>
         </indexterm>
         <para>Хуудсын бүртгэлийг <command>lpf</command>-ээр зөв хийлгэхийн тулд 
 	<filename>/etc/printcap</filename> файл дахь 
 	<literal>pw</literal> болон <literal>pl</literal> боломжуудад 
 	зөв утгуудыг оруулах хэрэгтэй. Хуудсанд хичнээн текст багтах болон хэрэглэгчийн 
 	ажилд хичнээн хуудас байгааг тодорхойлохын тулд энэ нь эдгээр утгуудыг ашигладаг. 
 	Хэвлэгчийн бүртгэлийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг <link
             linkend="printing-advanced-acct">Хэвлэгчийн хэрэглээг бүртгэх нь</link> 
 	хэсгээс үзнэ үү.</para>
       </sect3>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-advanced-header-pages">
       <title>Толгой хуудаснууд</title>
       
       <para>Хэрэв та <emphasis>маш их</emphasis> хэрэглэгчтэй бөгөөд бүгд төрөл 
 	бүрийн хэвлэгч ашиглаж байгаа бол та магадгүй <emphasis>толгой хуудаснууд</emphasis>ыг 
 	ашиглахыг хүсэж болох юм.</para>
           
       <indexterm>
         <primary>сурталчилгаа хуудаснууд</primary>
 	<see>толгой хуудаснууд</see>
       </indexterm>
       <indexterm><primary>толгой хуудаснууд</primary></indexterm>
       <para>Толгой хуудаснууд, бас <emphasis>сурталчилгаа</emphasis> эсвэл
         <emphasis>тэсрэх хуудаснууд</emphasis> гэгддэг хуудаснууд нь хуудсууд 
 	хэвлэгдсэний дараа ажлууд нь хэнд хамаарахыг тодорхойлдог. Тэдгээр нь 
 	ихэвчлэн том, тод үсгээр, магадгүй чимсэн хүрээнүүдтэйгээр хэвлэгддэг. 
 	Ингэснээр хэвлэсэн олон хуудаснууд дотроос хэрэглэгчдийн ажлуудыг багтаасан
 	жинхэнэ баримт болон ялгардаг. Энэ нь хэрэглэгчдэд өөрсдийн ажлуудыг 
 	хурдан олох боломжийг олгодог. Толгой хуудасны илэрхий сул тал нь ажил болгоны 
 	хувьд илүү хуудас хэвлэгддэг явдал бөгөөд тэдний түр зуурын ашиг хэдхэн 
 	минут үргэлжилж тун удалгүй тэдгээрийг хогийн сав эсвэл хогийн овоон дотор орохыг 
 	харж болох юм. (Толгой хуудаснууд нь файл болгонтой биш, ажил болгонтой цуг явдгийг 
 	санаарай. Тэгэхээр цаас дэмий үрэх нь тийм ч их муу биш байж болох юм.)</para>
           
       <para>Хэрэв таны хэвлэгч цэвэр текстийг шууд хэвлэж чаддаг бол 
 	<application>LPD</application> систем нь таны хэвлэсэн зүйлүүдэд 
 	толгой хуудаснуудыг автоматаар өгч чаддаг. Хэрэв танд &postscript; 
 	хэвлэгч байгаа бол толгой хуудсыг үүсгэхийн тулд танд гадаад програм 
 	хэрэгтэй болох юм; <link
           linkend="printing-advanced-header-pages-ps">&postscript; хэвлэгчид 
 	дээрх толгой хуудаснууд</link> хэсгийг үзнэ үү.</para>
       
           <sect3 id="printing-advanced-header-pages-enabling">
         <title>Толгой хуудаснуудыг идэвхжүүлэх нь</title>
 
         <para><link linkend="printing-simple">Хэвлэгчийн энгийн тохиргоо</link> 
 	хэсэгт бид <filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 	<literal>sh</literal>-ийг (<quote>suppress header</quote> буюу толгойг дарах 
 	гэсэн утгатай) зааж өгөн толгой хуудаснуудыг болиулсан. Хэвлэгчийн хувьд толгой хуудаснуудыг 
 	идэвхжүүлэхийн тулд ердөө л <literal>sh</literal> боломжийг устгах хэрэгтэй.</para>
 
         <para>Хэтэрхий амархан санагдаж байна, тийм үү?</para>
 
         <para>Таны зөв. Та хэвлэгч уруу эхлүүлэх мөрүүдийг илгээхийн тулд 
 	гаралтын шүүлтүүрийг өгөх хэрэгтэй болж <emphasis>болох</emphasis> юм. 
 	Энд Hewlett Packard PCL-тэй нийцтэй хэвлэгчдэд зориулсан жишээ гаралтын 
 	шүүлтүүр байна:</para>
 
         <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  hpof - Output filter for Hewlett Packard PCL-compatible printers
 #  Installed in /usr/local/libexec/hpof
 
 printf "\033&amp;k2G" || exit 2
 exec /usr/libexec/lpr/lpf</programlisting>
             
         <para>Гаралтын шүүлтүүрийн замыг <literal>of</literal> боломжид 
 	зааж өгөх хэрэгтэй. Дэлгэрэнгүй мэдээллийг <link
             linkend="printing-advanced-of">Гаралтын шүүлтүүрүүд</link> 
 	хэсгээс үзнэ үү.</para>
             
         <para>Бидний урьд нь танилцуулсан <literal>teak</literal> хэвлэгчид 
 	зориулсан жишээ <filename>/etc/printcap</filename> файл энд байна; 
 	бид толгой хуудаснуудыг идэвхжүүлж дээрх гаралтын шүүлтүүрийг нэмсэн:</para>
 
         <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host orchid
 #
 teak|hp|laserjet|Hewlett Packard LaserJet 3Si:\
         :lp=/dev/lpt0:sd=/var/spool/lpd/teak:mx#0:\
         :if=/usr/local/libexec/hpif:\
         :vf=/usr/local/libexec/hpvf:\
         :of=/usr/local/libexec/hpof:</programlisting>
             
         <para>Одоо хэрэглэгч <literal>teak</literal> уруу ажлуудаа хэвлэхэд 
 	ажил болгонтой толгой хуудас хүлээн авах болно. Хэрэв хэрэглэгчид өөрсдийн 
 	хэвлэсэн зүйлсээ хайхад цаг зарцуулахыг хүсэж байгаа бол толгой хуудаснуудыг 
 	дарж ажлаа <command>lpr -h</command> тушаалаар илгээж болно; 
 	&man.lpr.1;-ийн тохируулгуудын талаар дэлгэрэнгүйг <link
         linkend="printing-lpr-options-misc">Толгой хуудасны тохируулгууд</link>
 	хэсгээс үзнэ үү.</para>
 
         <note>
           <para><application>LPD</application> нь толгой хуудасны дараа 
 		form feed тэмдэгт хэвлэдэг. Хэрэв таны хэвлэгч хуудсаа гаргахын 
 		тулд өөр тэмдэгт юм уу эсвэл өөр тэмдэгтүүдийн дараалал ашигладаг 
 		бол тэдгээрийг <filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 		<literal>ff</literal> боломжоор зааж өгөх хэрэгтэй.</para>
         </note>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-header-pages-controlling">
         <title>Толгой хуудаснуудыг хянах нь</title>
 
         <para>Толгой хуудаснуудыг идэвхжүүлснээр <application>LPD</application> 
 	нь хэрэглэгч, хост, болон ажлыг таниулах том үсгүүдтэй <emphasis>урт
             	толгой</emphasis> бүхий хуудсыг үүсгэх болно. Энд жишээ байна (kelly нь
 	outline гэсэн нэртэй ажлыг <hostid>rose</hostid>-с хэвлэжээ):</para>
             
         <programlisting>      k                   ll       ll
       k                    l        l
       k                    l        l
       k   k     eeee       l        l     y    y
       k  k     e    e      l        l     y    y
       k k      eeeeee      l        l     y    y
       kk k     e           l        l     y    y
       k   k    e    e      l        l     y   yy
       k    k    eeee      lll      lll     yyy y
                                                y
                                           y    y
                                            yyyy
 
 
                                    ll
                           t         l        i
                           t         l
        oooo    u    u   ttttt       l       ii     n nnn     eeee
       o    o   u    u     t         l        i     nn   n   e    e
       o    o   u    u     t         l        i     n    n   eeeeee
       o    o   u    u     t         l        i     n    n   e
       o    o   u   uu     t  t      l        i     n    n   e    e
        oooo     uuu u      tt      lll      iii    n    n    eeee
 
 
 
 
 
 
 
 
 
       r rrr     oooo     ssss     eeee
       rr   r   o    o   s    s   e    e
       r        o    o    ss      eeeeee
       r        o    o      ss    e
       r        o    o   s    s   e    e
       r         oooo     ssss     eeee
 
 
 
 
 
 
 
                                               Job:  outline
                                               Date: Sun Sep 17 11:04:58 1995</programlisting>
 
         <para><application>LPD</application> нь ажлыг шинэ хуудсан дээр 
 	эхлүүлэхийн тулд энэ текстийн дараа form feed-г нэмдэг 
 	(<filename>/etc/printcap</filename> дахь хүрэх хэвлэгчийн оруулгад 
 	<literal>sf</literal> (form feed-г дарах) байхгүй бол).</para>
             
         <para>Хэрэв та хүсэж байгаа бол <application>LPD</application> нь 
 	<emphasis>богино толгой</emphasis> хийж чаддаг; <filename>/etc/printcap</filename> 
 	файлд <literal>sb</literal>-г (short banner буюу богино сурталчилгаа) 
 	зааж өгөх хэрэгтэй. Толгой хуудас иймэрхүү харагдах болно:</para>
             
         <programlisting>rose:kelly  Job: outline  Date: Sun Sep 17 11:07:51 1995</programlisting>
 
         <para>Бас анхдагчаар <application>LPD</application> нь эхлээд толгой
 	хуудсыг дараа нь ажлыг хэвлэдэг. Эсрэгээр болгохын тулд 
 	<filename>/etc/printcap</filename> файлд <literal>hl</literal>-г 
 	(header last буюу толгой сүүлд) зааж өгөх хэрэгтэй.</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-header-pages-accounting">
         <title>Толгой хуудаснуудыг бүртгэх нь</title>
 
         <para><application>LPD</application>-н өөрт нь суугдсан толгой
 		хуудаснууд нь хэвлэлтэд бүртгэл тооцоо хийх шаардлагатай үед 
 		<emphasis>үнэгүй</emphasis> байх зарчмыг шаарддаг.</para>
             
         <para>Яагаад?</para>
 
         <para>Учир нь гаралтын шүүлтүүр бол толгой хуудас
 		  хэвлэгдэх үед ажилладаг тусдаа биеэ даасан гадаад 
 		  програм бөгөөд бүртгэл хийж болох юм шиг боловч
 		  <emphasis>хэрэглэгч юм уу компьютерийн</emphasis> тухай
 		  ямар ч бүртгэлийн мэдээллээр хангагддаггүй учир 
 		  хэн дээр ямар тооцоо бүртгэл хийхээ мэдэж чаддаггүй. 
 		  Зөвхөн <quote>нэг хуудас</quote> текст шүүлтүүр рүү нэмснээр 
 		  юм уу эсвэл хувиргах ямар нэгэн шүүлтүүрийг (хэрэглэгч юм уу
 		  компьютерийн мэдээлэлтэй) хэрэглэгч <command>lpr -h</command> 
 		  гэсэн тушаалаар дарж болдог.
           Дарагдсан ч гэсэн тэдгээр толгой хуудаснууд бүртгэл 
 		  тооцоо хийж байдаг. Үндсэндээ орчны хувьсагчдад дассан хэрэглэгчдэд
 		  <command>lpr -h</command> тушаал илүү аятайхан байж болох боловч
 		  шаардлагатай гэсэн үг биш билээ.
 		  </para>
             
         <para>Шүүлтүүр бүр өөрсдийн гэсэн толгой хуудас 
 		үүсгэх нь <emphasis>тийм хангалттай шийдэл бас биш</emphasis> 
 		(хэдийгээр тус бүрдээ төлбөр тооцоо хийж чадах байсан ч ). 
 		Хэрэв хэрэглэгч <command>lpr -h</command> тушаалаар 
 		толгой хуудсыг дарсан ч <application>LPD</application>
 	    нь шүүлтүүрүүд рүү <option>-h</option>  гэсэн сонголтын талаар
 		ямар ч мэдээлэл явуулдаггүй болохоор төлбөр тооцоо хийгдсээр байх 
 		болно. </para>
 
         <para>Тэгэхээр танд ямар сонголтууд байна вэ?</para>
 
         <para>Та дараах зүйлсийг хийх боломжтой:</para>
 
         <itemizedlist>
           <listitem>
             <para><application>LPD</application>-н зарчмыг хүлээн 
 			зөвшөөрч толгой хуудсанд төлбөр тооцохгүй болох.</para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><application>LPRng</application> гэх мэтийн <application>LPD</application>-н ижил төрлийн түр хадгалагчдыг хэрэглэх. 
               <link linkend="printing-lpd-alternatives">Түр хадгалагчидтай
 			  ижил төрлийн хадгалагчид </link> хэсэгт 
 			  <application>LPD</application>-г орлуулж болох түр хадгалагчдын
 			  талаар өгүүлсэн буй.
 	    </para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><emphasis>Гайгүй сэргэлэн</emphasis> гаралтын 
 			шүүлтүүр бичих. Гаралтын шүүлтүүр гэдэг нь ердийн үед бол
 			хэвлэгчийг тохируулах юм уу эсвэл энгийн тэмдэгт хувиргуур
 			хийдэг програм юм. Ийм шүүлтүүр нь 
 			толгой хуудас болон энгийн текст зэрэгт тун таардаг (
 			хэрэв тэнд ямар ч текст (оролтын) шүүлтүүр байхгүй бол).
 			Гэхдээ хэрэв тэнд энгийн текст хэвлэх текст шүүлтүүр байгаа 
 			бол <application>LPD</application> нь гаралтын шүүлтүүрийг 
 			зөвхөн толгой хуудсанд ажиллуулдаг. Тэгээд 
 			гаралтын шүүлтүүр нь толгой хуудаснаас 
 			<application>LPD</application>-н үүсгэсэн хэрэглэгч болон
 			компьютерт тооцсон тооцоог салгаж авч чаддаг. Энэ арганд 
 			буй нэг хүндрэл бол гаралтын шүүлтүүр нь ямар бүртгэлийн 
 			файл хэрэглэхээ мэдэхгүйд байгаа юм (энэ файл нь 
 			<literal>af</literal> тохиргоогоор дамжигддаггүй). Гэвч 
 			хэрэв танд бэлэн бүртгэл файл байгаа бол тэдгээрийг 
 			гаралтын шүүлтүүр дотор бичиж өгч болно. Тооцоог салгаж авах 
 			хэсэгт нэмэр болгохын тулд <literal>sh</literal> (short header буюу
 			богино толгой) тохиргоог <filename>/etc/printcap</filename> 
 			файл дотор оруулах нь зүйтэй. Тэгээд ч энэ бүхэн танд төвөгтэй санагдаж магадгүй бөгөөд 
 			хэрэглэгчид толгой хуудсанд төлбөр тооцдоггүй 
 			өгөөмөр сүлжээ зохицуулагчийг илүүд үзэж бас болох юм.</para>
           </listitem>
         </itemizedlist>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-header-pages-ps">
         <title>&postscript; хэвлэгч дээрх толгой хуудаснууд</title>
 
         <para>Өмнө өгүүлснээр <application>LPD</application> нь маш 
 		олон хэвлэгчдэд зориулж энгийн текст толгой хуудас үүсгэж 
 		чаддаг. Мэдээж &postscript; нь энгийн текстийг шууд 
 		хэвлэж чаддаггүй болохоор <application>LPD</application>-н энэ
 		шинж чанар бараг хэрэггүй билээ.</para>
             
         <para>Толгой хуудас байлгах нэг арга бол хувиргах шүүлтүүр болгон 
 		толгой хуудас үүсгэх юм. Ингэхийн тулд шүүлтүүрүүд нь 
 		хэрэглэгч болон компьютерийн мэдээллийг хүлээж аваад толгой 
 		хуудас үүсгэдэг байхаар зохицуулах хэрэгтэй. Энэ аргын нэг 
 		муу тал нь хэрэглэгчид <command>lpr
             -h</command> тушаал ашигласан ч толгой хуудастай хуудас
 			хэвлээд байх болно.</para>
             
         <para>Энэ аргыг жаахан судалж үзэцгээе. Дараах 
 		скрипт гурван утга хүлээж аваад(хэрэглэгчийн 
 		нэвтрэх нэр, компьютерийн нэр, хэвлэгдэх ажлын нэр) 
 		&postscript; толгой хуудас үүсгэж байна:</para>
 
         <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  make-ps-header - make a PostScript header page on stdout
 #  Installed in /usr/local/libexec/make-ps-header
 #
 
 #
 #  These are PostScript units (72 to the inch).  Modify for A4 or
 #  whatever size paper you are using:
 #
 page_width=612
 page_height=792
 border=72
 
 #
 #  Check arguments
 #
 if [ $# -ne 3 ]; then
     echo "Usage: `basename $0` &lt;user&gt; &lt;host&gt; &lt;job&gt;" 1&gt;&amp;2
     exit 1
 fi
 
 #
 #  Save these, mostly for readability in the PostScript, below.
 #
 user=$1
 host=$2
 job=$3
 date=`date`
 
 #
 #  Send the PostScript code to stdout.
 #
 exec cat &lt;&lt;EOF
 %!PS
 
 %
 %  Make sure we do not interfere with user's job that will follow
 %
 save
 
 %
 %  Make a thick, unpleasant border around the edge of the paper.
 %
 $border $border moveto
 $page_width $border 2 mul sub 0 rlineto
 0 $page_height $border 2 mul sub rlineto
 currentscreen 3 -1 roll pop 100 3 1 roll setscreen
 $border 2 mul $page_width sub 0 rlineto closepath
 0.8 setgray 10 setlinewidth stroke 0 setgray
 
 %
 %  Display user's login name, nice and large and prominent
 %
 /Helvetica-Bold findfont 64 scalefont setfont
 $page_width ($user) stringwidth pop sub 2 div $page_height 200 sub moveto
 ($user) show
 
 %
 %  Now show the boring particulars
 %
 /Helvetica findfont 14 scalefont setfont
 /y 200 def
 [ (Job:) (Host:) (Date:) ] {
 200 y moveto show /y y 18 sub def }
 forall
 
 /Helvetica-Bold findfont 14 scalefont setfont
 /y 200 def
 [ ($job) ($host) ($date) ] {
         270 y moveto show /y y 18 sub def
 } forall
 
 %
 % That is it
 %
 restore
 showpage
 EOF</programlisting>
 
         <para>Одоо ямар ч хувиргах шүүлтүүр болон текст шүүлтүүрүүд нь 
 		энэ скриптийг дуудаж толгой хуудас үүсгэж хэвлэж болно. 
 		Энд одоо өмнө үзүүлж байсан DVI хувиргах шүүлтүүрийг 
 		жаахан өөрчилж толгой хуудас үүсгэхийг харуулав:</para>
 
         <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  psdf - DVI to PostScript printer filter
 #  Installed in /usr/local/libexec/psdf
 #
 #  Invoked by lpd when user runs lpr -d
 #
                 
 orig_args="$@"
 
 fail() {
     echo "$@" 1&gt;&amp;2
     exit 2
 }
 
 while getopts "x:y:n:h:" option; do
     case $option in
         x|y)  ;; # Ignore
         n)    login=$OPTARG ;;
         h)    host=$OPTARG ;;
         *)    echo "LPD started `basename $0` wrong." 1&gt;&amp;2
               exit 2
               ;;
     esac
 done
 
 [ "$login" ] || fail "No login name"
 [ "$host" ] || fail "No host name"
 
 ( /usr/local/libexec/make-ps-header $login $host "DVI File"
   /usr/local/bin/dvips -f ) | eval /usr/local/libexec/lprps $orig_args</programlisting>
 
         <para>Хэрэглэгчийн нэр болон компьютерийн нэрийг хэрхэн 
 		салгаж авч байгааг анхаарах хэрэгтэй. Бусад шүүлтүүр дээр ийм салгалт
 		хийх нь ижилхэн. Текст шүүлтүүр нь хэрэглэгчийн нэр болон 
 		компьютерийн нэрийг арай өөр аргаар салгаж авдаг. 
 		(<link
             linkend="printing-advanced-filters">Шүүлтүүр хэрхэн ажилладаг
 			вэ</link> хэсгээс харна уу).</para>
             
         <para>Өмнө өгүүлсний дагуу дээр үзүүлсэн энэ загвар нь 
 		хэдийгээр тун энгийн бүтээгдсэн ч гэсэн 
           <quote>suppress header page</quote> сонголтыг (
           <option>-h</option> сонголт) <command>lpr</command> дээр хорьдог.
 		  Хэрэв хэрэглэгчид жаахан хэмнэхийг хүссэн ч (эсвэл 
 		  толгой хуудасны төлбөрт өгөх хэдэн төгрөгөө)
 		  шүүлтүүр болгон толгой хуудас хэвлэдэг болохоор 
 		  дээрх аргыг хэрэглээд үр дүн өгөхгүй.</para>
             
         <para>Хэвлэгдэх бүр толгой хуудсыг хорихын тулд 
 		  <link
             linkend="printing-advanced-header-pages-accounting">Толгой хуудасны
 			тооцоо бүртгэл</link> хэсэгт үзүүлсэн дараах бяцхан аргыг хэрэглэнэ:
 			гаралтын шүүлтүүр бичээд түүгээрээ LPD-н үүсгэсэн 
 			толгой хэсгийг салгаж аван &postscript; хувилбарыг нь үүсгэх.
 			Хэрэв хэрэглэгч <command>lpr -h</command> тушаал хэрэглэвэл 
 			<application>LPD</application> толгой хэсэг үүсгэхгүй бөгөөд 
 			бас таны гаралтын шүүлтүүрийг ажиллуулахгүй. Бусад үед 
 			гаралтын шүүлтүүр нь <application>LPD</application>-с текстийг 
 			уншаад түүнд тохирсон &postscript; толгой хуудсыг 
 			хэвлэгчид өгдөг.</para>
             
         <para>Хэрэв танд цуваа холболттой &postscript; хэвлэгч 
 		байгаа бол <command>lprps</command>-г та хэрэглэж болох 
 		бөгөөд энэ нь дээр ярьсан зүйлийг гүйцэтгэж чаддаг 
 		<command>psof</command> нэртэй гаралтын шүүлтүүртэй хамт
 		ирдэг. Тэмдэглэж хэлэхэд, <command>psof</command> нь 
 		толгой хуудсанд тооцоо боддоггүй. </para>
       </sect3>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-advanced-network-printers">
       <title>Сүлжээгээр хэвлэх</title>
       
       <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>сүлжээ</secondary>
       </indexterm>
       <indexterm><primary>сүлжээгээр хэвлэх</primary></indexterm>
       <para>FreeBSD нь хэвлэх ажлыг алсад буй компьютер руу илгээж 
 		сүлжээгээр хэвлэхийг бас дэмждэг. Сүлжээгээр хэвлэх нь 
 		хоёр зүйлийг хамарч байдаг.</para>
       
       <itemizedlist>
         <listitem>
           <para>Алсад буй компьютерт залгагдсан хэвлэгч рүү хандах. Та нэг 
 		    хэвлэгчийг нэг компьютер дээр тохирох цуваа юм уу зэрэгцээ 
 			холболтоор хэвлэгчийг залгана. Дараа нь та 
 			<application>LPD</application>-г суулгаж алсад буй компьютер 
 			уг хэвлэгч залгагдсан компьютер руу хандаж болохыг
 			тохируулна. <link
               linkend="printing-advanced-network-rm">Алсад буй 
 			  компьютерт залгагдсан хэвлэгч</link> хэсэгт үүнийг хэрхэн 
 			  хийх талаар зааварласан бий.</para>
         </listitem>
 
         <listitem>
           <para>Шууд сүлжээнд залгагдсан хэвлэгч рүү хандах. Ийм хэвлэгч нь 
 		    ердийн цуваа юм уу эсвэл зэрэгцээ холболтын интерфэйсээс гадна (эсвэл оронд нь) 
 			сүлжээний залгууртай байдаг. Ийм хэвлэгч дараах маягаар 
 			ажилладаг:</para>
           
           <itemizedlist>
             <listitem>
               <para>Хэвлэгч <application>LPD</application>-н дамжуулах
 			  протоколыг таньж ойлгох ба алсаас ирүүлсэн ажлуудад 
 			  дараалал үүсгэж чаддаг. Ийм тохиолдолд уг хэвлэгч нь 
 			  өөр дээрээ <application>LPD</application> суулгасан 
 			  ердийн компьютер шиг ажиллах болно. 
 			  <link linkend="printing-advanced-network-rm">Алсад буй
 			  компьютерт залгагдсан хэвлэгчид</link> хэсэгт иймэрхүү
 			  хэвлэгчийг хэрхэн тохируулах талаар харна уу.</para>
             </listitem>
             
             <listitem>
               <para>Хэвлэгч нь сүлжээгээр өгөгдлийг урсгал мэт хүлээж авдаг 
 			  тийм төрлийн холболт дэмждэг байж болох юм. 
 			  Энэ тохиолдолд та нэг компьютерт уг хэвлэгчийг 
 			  <quote>залгаад</quote> суулгасан компьютер нь 
 			  ирж буй ажлуудыг түр хадгалах хариуцлагыг нь дааж хэвлэгч рүүгээ
 			  өгөгдлийг урсгаж байхаар тохируулах хэрэгтэй. 
 			  <link
                   linkend="printing-advanced-network-net-if">
 				  Сүлжээний өгөгдлийн урсгал холболтын төхөөрөмжтэй
 				  хэвлэгчид</link> хэсэгт ийм төрлийн хэвлэгчийг 
 				  хэрхэн суулгах талаар зааварласан байгаа. </para>
             </listitem>
           </itemizedlist>
         </listitem>
       </itemizedlist>
           
       <sect3 id="printing-advanced-network-rm">
         <title>Алсад буй компьютерт залгагдсан хэвлэгчид</title>
 
         <para><application>LPD</application>-д өөрт нь өөр газар 
 		<application>LPD</application> (эсвэл <application>LPD</application>-тэй
 		зохимжтой) ажиллаж байгаа машин руу хэвлэх ажлыг илгээж чаддаг 
 		ажиллагаа байдаг. Энэ шинж чанарыг ашиглаж та өөр компьютерт хэвлэгчээ
 		залгаад түүнд өөр газраас хандаж болох боломж нээж өгч байна. 
 		Энэ арга нь мөн <application>LPD</application> дамжуулах 
 		протоколыг ойлгодог хэвлэгчид дээр бас ажиллана .</para>
             
         <para>Иймэрхүү алсаас хэвлэх ажиллагааг гүйцэтгэхийн тулд эхлээд 
 		  хэвлэгчээ <emphasis>хэвлэгчийн эзэн</emphasis> болгож нэг машинд 
 		  <link linkend="printing-simple">Хэвлэгч суулгах энгийн явц</link>
 		  хэсэгт заасны дагуу залгах хэрэгтэй. Шаардлагатай бол 
 		  <link
             linkend="printing-advanced">Хэвлэгчийн нэмэлт тохиргоо</link> хэсэгт
 			заасан тохиргоог хийж болно. Хэвлэгчээ хэвлэж байгааг нь магадлаад
 			<application>LPD</application> тохиргоог зөвшөөрсөн эсэхийг 
 			шалгах хэрэгтэй.  
 	   Мөн <emphasis>remote host</emphasis> дотор 
 	   <emphasis>local host</emphasis> нь <application>LPD</application>
           үйлчилгээг хэрэглэх эрхтэй эсэхийг шалгаарай (<link
             linkend="printing-advanced-restricting-remote">Алсад буй
 			хэвлэгчид хэвлэх хязгаарлалт хийх</link> хэсэгт харна уу).</para>
             
         <indexterm>
           <primary>хэвлэгчид</primary>
           <secondary>сүлжээ</secondary>
         </indexterm>
         <indexterm><primary>сүлжээгээр хэвлэх</primary></indexterm>
         <para>Хэрэв та сүлжээний карттай бөгөөд <application>LPD</application>
 		протокол дэмждэг хэвлэгч хэрэглэж байгаа бол дээр өгүүлснээр 
 		<emphasis>хэвлэгчийн эзэн</emphasis> болон <emphasis>хэвлэгчийн нэр</emphasis>
 		нь уг тохируулж буй хэвлэгчийн нэр байх ёстой. Хэвлэгчтэй хамт ирсэн 
 		үйлдвэрлэгчийнх нь гарын авлагаас хэвлэгчийнх нь тухай эсвэл сүлжээний 
 		төхөөрөмжийнх нь тухай мэдээллийг хараарай. </para>
 
         <tip>
           <para>Хэрэв та Hewlett Packard Laserjet хэвлэгч хэрэглэж байгаа 
 		  бол <literal>text</literal> нэртэй хэвлэгч нь автоматаар 
 		  LF-г CRLF руу хувиргадаг болохоор <filename>hpif</filename> скрипт
 		  хэрэглэх шаардлагагүй.</para>
         </tip>
             
         <para>Дараа нь хэвлэгч рүү хандах гэж буй нөгөө машины
           <filename>/etc/printcap</filename> файл дотор дараах зүйлсийг
 		  оруулж өгдөг:</para>
 
         <orderedlist>
           <listitem>
             <para>Хүссэн нэрээ оруулна. Алсад буй компьютерийн нэрэнд давхар 
 			нэр өгч оруулан амарчилж болох юм. </para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><literal>lp</literal> тохиргоог хоосон орхино. 
 			(<literal>:lp=:</literal>).</para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para>Түр хадгалах сан үүсгэж түүний байршлыг <literal>sd</literal> хэсэгт
 			зааж өгдөг. <application>LPD</application> нь алсад буй
 			хэвлэгч рүү ажлуудыг илгээхээсээ өмнө энэ санд хадгалдаг.</para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para>Хэвлэгчийн эзний нэрийг <literal>rm</literal> хэсэгт
 			бичиж өгнө.</para>
           </listitem>
           
           <listitem>
             <para><emphasis>Хэвлэгчийн эзэнд</emphasis> холбогдсон 
 			хэвлэгчийн нэрийг <literal>rp</literal>
               хэсэгт оруулна. </para>
           </listitem>
         </orderedlist>
 
         <para>Ингээд болох нь тэр. Та хувиргах шүүлтүүр, цаасны хэмжээ гэх мэтийг 
 		<filename>/etc/printcap</filename> файл дотор оруулах шаардлагагүй.</para>
 
         <para>Энд нэг жишээ татъя.  <hostid>rose</hostid> нэртэй машин 
            <literal>bamboo</literal> болон <literal>rattan</literal> гэсэн 
 		   хоёр хэвлэгчтэй.
           Бид одоо <hostid>orchid</hostid> машиныг уг хэвлэгчид рүү хандаж болдог 
 		  болгож тохируулцгаая. 
           Энд ( <link
             linkend="printing-advanced-header-pages-enabling">Толгой хуудсыг 
 			зөвшөөрөх</link> хэсгээс дахин авав)
 			<hostid>orchid</hostid> машины <filename>/etc/printcap</filename> файл
 			хэрхэн харагдаж байгааг харуулав. Уг машинд өмнө нь 
 			<literal>teak</literal> нэртэй машин тохируулагдсан байгаа бөгөөд 
 			бид <hostid>rose</hostid> машины хоёр хэвлэгчийг нэмэх болно:</para>
 
         <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host orchid - added (remote) printers on rose
 #
 
 #
 #  teak is local; it is connected directly to orchid:
 #
 teak|hp|laserjet|Hewlett Packard LaserJet 3Si:\
         :lp=/dev/lpt0:sd=/var/spool/lpd/teak:mx#0:\
         :if=/usr/local/libexec/ifhp:\
         :vf=/usr/local/libexec/vfhp:\
         :of=/usr/local/libexec/ofhp:
 
 #
 #  rattan is connected to rose; send jobs for rattan to rose:
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :lp=:rm=rose:rp=rattan:sd=/var/spool/lpd/rattan:
 
 #
 #  bamboo is connected to rose as well:
 #
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :lp=:rm=rose:rp=bamboo:sd=/var/spool/lpd/bamboo:</programlisting>
 
         <para>Дараа нь бид <hostid>orchid</hostid> дээр түр хадгалах
 		сан нэмэх хэрэгтэй:</para>
               
         <screen>&prompt.root; <userinput>mkdir -p /var/spool/lpd/rattan /var/spool/lpd/bamboo</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chmod 770 /var/spool/lpd/rattan /var/spool/lpd/bamboo</userinput>
 &prompt.root; <userinput>chown daemon:daemon /var/spool/lpd/rattan /var/spool/lpd/bamboo</userinput></screen>
               
         <para>Одоо <hostid>orchid</hostid> дээрх хэрэглэгчид 
 		<literal>rattan</literal> болон <literal>bamboo</literal> хэвлэгчдийг 
 		хэрэглэж чадна. Жишээ нь <hostid>orchid</hostid> дээрх хэрэглэгч 
 		дараах тушаал өгвөл
               
           <screen>&prompt.user; <userinput>lpr -P bamboo -d sushi-review.dvi</userinput></screen>
 
           <hostid>orchid</hostid> дээрх <application>LPD</application> 
 		  систем хэвлэх ажлуудыг <filename>/var/spool/lpd/bamboo</filename> 
 		  гэсэн түр хадгалагч руу хуулна. Энэ хэвлэгдэх ажил нь 
           DVI файл байсныг та анзаарна уу.  <hostid>rose</hostid> машинд 
 		  <literal>bamboo</literal> түр хадгалах сан үүсэнгүүт 
 		  хоёр машины <application>LPD</application>-ууд хоорондоо 
 		  уг файлыг <hostid>rose</hostid> машин уруу дамжуулдаг.
 		  Дараа нь уг файл <hostid>rose</hostid>-н дараалалд очиж зогсоод 
 		  хэвлэгдэх хүртлээ хүлээгдэнэ. Энэ файл DVI-с 
           &postscript; уруу (<literal>bamboo</literal> нь &postscript; хэвлэгч учир)
 		  <hostid>rose</hostid> дээр хувиргагдана.</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-network-net-if">
         <title>Сүлжээгээр өгөгдлийг урсгал хэлбэрээр дамжуулдаг 
 		холболттой хэвлэгчид</title>
 
         <para>Ихэнх тохиолдолд, хэвлэгчдэд зориулж сүлжээний төхөөрөмж авах 
 		  үед танд хоёр сонголт бий: түр хадгалагчтай (илүү үнэтэй),
 		  эсвэл цуваа юм уу зэрэгцээ холболтоор холбогдсон мэт өгөгдлийг 
 		  хэвлэгч рүү шууд илгээдэг (хямд үнэтэй).
           Энэ хэсэгт хямд үнэтэйг нь авч хэлэлцэнэ. Үнэтэйг нь <link
             linkend="printing-advanced-network-rm">Алсад буй компьютерт
             холбогдсон хэвлэгчид</link> хэсгээс хараарай.</para>
             
         <para><filename>/etc/printcap</filename> файлд 
           ямар цуваа юм уу эсвэл ямар зэрэгцээ холболт хэрэглэхийг зааж өгдөг 
 		  бөгөөд (хэрэв та цуваа холболтоор холбосон бол ) ямар 
 		  давтамжаар илгээх, ямар урсгал хянагч ашиглах, илгээх 
 		  завсарлагаа, шинэ мөр тэмдгийг хэрхэн хувиргах гэх мэтчилэн 
 		  маш олон зүйлийг тохируулж болно. Хэрэв хэвлэгч TCP/IP порт
 		  юм уу эсвэл өөр сүлжээний порт чагнаж байгаа хэвлэгчийг энд 
 		  зааж өгөх боломжгүй. </para>
             
         <para>Сүлжээнд холбогдсон хэвлэгч рүү илгээхийн тулд 
 		  текст болон хувиргах шүүлтүүрээр дуудагдаж болдог 
 		  холболтын програм та бичих хэрэгтэй. 
 		  Энд нэг жишээ үзүүлье. 
           <command>netprint</command> нэртэй скрипт нь 
 		  бүх өгөгдлийг ердийн оролтоос аваад сүлжээнд холбогдсон 
 		  хэвлэгч рүү илгээх болно. Хэвлэгч холбогдсон компьютерийн нэрийг нь
 		  эхний утгаар авах бөгөөд хоёр дахь утгаараа чагнаж буй
 		  портын дугаарыг <command>netprint</command>-д өгнө. Тэмдэглэж хэлэхэд,
 		  энэ нь зөвхөн нэг чиглэлтэй холболт (FreeBSD-с хэвлэгч рүү) бөгөөд
 		  ихэнх сүлжээний хэвлэгчид хоёр тийш чиглэсэн холболтыг дэмждэг
 		  болохоор тэр чанарыг нь та мөн ашиглаж болох юм 
 		  (хэвлэгчийн төлөв байдлыг мэдэх, бүртгэл хийх гэх мэт).</para>
 
         <programlisting>#!/usr/bin/perl
 #
 #  netprint - Text filter for printer attached to network
 #  Installed in /usr/local/libexec/netprint
 #
 $#ARGV eq 1 || die "Usage: $0 &lt;printer-hostname&gt; &lt;port-number&gt;";
 
 $printer_host = $ARGV[0];
 $printer_port = $ARGV[1];
 
 require 'sys/socket.ph';
 
 ($ignore, $ignore, $protocol) = getprotobyname('tcp');
 ($ignore, $ignore, $ignore, $ignore, $address)
     = gethostbyname($printer_host);
 
 $sockaddr = pack('S n a4 x8', &amp;AF_INET, $printer_port, $address);
 
 socket(PRINTER, &amp;PF_INET, &amp;SOCK_STREAM, $protocol)
     || die "Can't create TCP/IP stream socket: $!";
 connect(PRINTER, $sockaddr) || die "Can't contact $printer_host: $!";
 while (&lt;STDIN&gt;) { print PRINTER; }
 exit 0;</programlisting>
             
         <para>Дараа нь бид энэ скриптийг янз бүрийн шүүлтүүртэй хамт хэрэглэж болно.
 		  Сүлжээнд 
           Diablo 750-N туузан хэвлэгч холбогдсон байна гэж авч үзье. 
 		  Хэвлэгч хэвлэгдэх өгөгдлийг  5100 гэсэн портын дугаар дээр хүлээж авна.
-		  Хэвлэгчийн холбогдсон компьютерийн нэр нь scrivener.
+		  Хэвлэгчийн холбогдсон компьютерийн нэр нь <hostid>scrivener</hostid>.
 		  Одоо энэ хэвлэгчид дараах текст шүүлтүүр хэрэглэе:</para>
 
         <programlisting>#!/bin/sh
 #
 #  diablo-if-net - Text filter for Diablo printer `scrivener' listening
 #  on port 5100.   Installed in /usr/local/libexec/diablo-if-net
 #
 exec /usr/libexec/lpr/lpf "$@" | /usr/local/libexec/netprint scrivener 5100</programlisting>
       </sect3>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-advanced-restricting">
       <title>Хэвлэгч хэрэглэх хязгаарлалт</title>
       
       <indexterm>
         <primary>хэвлэгчид</primary>
         <secondary>хэрэглэх хязгаарлалт</secondary>
       </indexterm>
       <para>Энэ хэсэгт хэвлэгч хэрэглэлтийг хязгаарлах талаар өгүүлэх болно.
 	    <application>LPD</application> систем хэвлэгчийг гадаад сүлжээ юм уу
 		дотоодоос хэн олон хувилах, хэр зэрэг том хэмжээний
 		ажил хэвлэж болох, хэвлэгчийн дараалал хэр урт байх ёстой зэргийг 
 		зааж өгч болно. </para>
       
       <sect3 id="printing-advanced-restricting-copies">
         <title>Олон хэвлэлтийг хязгаарлах</title>
 
         <para><application>LPD</application> нь хэрэглэгчдэд нэг файлыг олон 
 		хэвлэхийг амарчилж өгдөг. Хэрэглэгч нар <command>lpr -#5</command>
 		(жишээ болгож) тушаалаар файлыг таван удаа хувилж чадна. 
 		Үүний сайн эсэх нь танаас хамаарна.</para>
             
         <para>Хэрэв ингэж олон хувилах нь цаг болон цаасны дайсан юм байна 
 		  гэж үзэж байгаа бол <option>-#</option> сонголтыг 
             &man.lpr.1; дээр хорьж болох бөгөөд ингэхийн тулд 
 			<literal>sc</literal> сонголтыг 
           <filename>/etc/printcap</filename> файл дотор оруулж өгнө.
 		  Хэрэв хэрэглэгч <option>-#</option> сонголттой хэвлэх тушаал илгээвэл 
 		  дараах мэдэгдлийг харах болно:</para>
               
         <screen>lpr: multiple copies are not allowed</screen>
 
 
         <para>Хэрэв та алсын хэвлэгч тохируулсан байвал (<link linkend="printing-advanced-network-rm">Алсын компьютерт холбогдсон хэвлэгчид</link> хэсгээс харна уу) 
           <literal>sc</literal> сонголтыг алсад буй компьютерийн
           <filename>/etc/printcap</filename> файл дотор хийж өгөхгүй бол
 		  хэрэглэгчид хүссэн тоогоороо хувилж чадсаар байх болно. 
           </para>
 
         <para>Энд нэг жишээ авцгаая. Дараах файл бол алсад буй 
 		<hostid>rose</hostid> компьютерийн 
           <filename>/etc/printcap</filename> файл.  
 		  Хэвлэгч <literal>rattan</literal> нь нэлээн өгөөмөр бөгөөд 
 		  хэн хүссэнд нь хувилж өгдөг байхад лазер хэвлэгч 
           <literal>bamboo</literal> нь нэлээн харамч болохоор 
 		  өөртөө  <literal>sc</literal> тохиргоог агуулж байна:</para>
 
         <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - restrict multiple copies on bamboo
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:\
         :lp=/dev/lpt0:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:sc:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:rw:\
         :if=/usr/local/libexec/psif:\
         :df=/usr/local/libexec/psdf:</programlisting>
             
         <para>Одоо  <literal>sc</literal> тохиргоог мөн <hostid>orchid</hostid>
 		компьютерийн 
           <filename>/etc/printcap</filename> файл дотор оруулж
 		  өгөх хэрэгтэй (бид өөрсдөө энэ компьютер дээр байгаа болохоор 
 		   <literal>teak</literal> хэвлэгч дээр олон хуулбар хийхийг хорих болно):</para>
 
         <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host orchid - no multiple copies for local
 #  printer teak or remote printer bamboo
 teak|hp|laserjet|Hewlett Packard LaserJet 3Si:\
         :lp=/dev/lpt0:sd=/var/spool/lpd/teak:mx#0:sc:\
         :if=/usr/local/libexec/ifhp:\
         :vf=/usr/local/libexec/vfhp:\
         :of=/usr/local/libexec/ofhp:
 
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :lp=:rm=rose:rp=rattan:sd=/var/spool/lpd/rattan:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :lp=:rm=rose:rp=bamboo:sd=/var/spool/lpd/bamboo:sc:</programlisting>
             
         <para><literal>sc</literal> тохиргоог хэрэглэснээр 
           <command>lpr -#</command> тушаалын хэрэглээг хорих боловч
 		  &man.lpr.1; тушаалын олон удаагийн хэрэглээ юм уу эсвэл 
 		  нэг удаагийн хэвлэгдэх ажилд нэг файлыг дараах маягаар олон илгээхийг хорих 
 		  боломжгүй:</para>
               
         <screen>&prompt.user; <userinput>lpr forsale.sign forsale.sign forsale.sign forsale.sign forsale.sign</userinput></screen>
               
         <para>Үүнийг хорих олон арга бий бөгөөд та чөлөөтэй оролдон үзэх 
 		хэрэгтэй (үл тоомсорлох аргыг оруулаад).</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-restricting-access">
         <title>Хэвлэгч рүү хандах хандалтыг хязгаарлах</title>
 
         <para>&unix;-н бүлэглэл болон <filename>/etc/printcap</filename> файлын
           <literal>rg</literal> тохиргоог ашигласнаар ямар хэвлэгч рүү хэн 
 		  хандаж юм хэвлэж болохыг та тохируулж болдог. Нэг тодорхой бүлэгт
 		  хэрэглэгчдээ хамруулж оруулаад тэр бүлгийнхээ нэрийг 
           <literal>rg</literal> тохиргоонд бичиж өгөөд л болох нь тэр.</para>
             
         <para>Хэрэв тухайн хяналттай хэвлэгч рүү уг бүлэгт хамаараагүй 
 		хэрэглэгч (<username>root</username>-г оруулаад) юм хэвлэхийг оролдох үед
           <errorname>lpr: Not a member of the restricted group</errorname>
           
           гэсэн алдаатай тулгарах болно. </para>
 
         <para><literal>sc</literal> (suppress multiple copies буюу олон хуулбарыг хорих)
 		тохиргооны адилаар алсын компьютерууд таны хэвлэгч рүү хандахаар хэрэв та зөвшөөрсөн 
 		бол <literal>rg</literal>-г тохируулах хэрэгтэй болно. 
 		  (<link
             linkend="printing-advanced-network-rm">Алсын компьютерт суугдсан хэвлэгчид</link> 
 			хэсгээс харна уу)</para>
             
         <para>Жишээ нь, ямар ч хэрэглэгч 
           <literal>rattan</literal> хэвлэгч рүү хандаж чадахаар, харин 
           <literal>artists</literal> бүлгийн хэрэглэгчид зөвхөн <literal>bamboo</literal> хэвлэгчийг
 		  хэрэглэж болно гэж үзье. Энд бидний танил <hostid>rose</hostid> компьютерийн 
           <filename>/etc/printcap</filename> файлыг харуулж байна:</para>
 
         <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose - restricted group for bamboo
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:\
         :lp=/dev/lpt0:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:
 
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:sc:rg=artists:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:rw:\
         :if=/usr/local/libexec/psif:\
         :df=/usr/local/libexec/psdf:</programlisting>
 
         <para>
           <filename>/etc/printcap</filename> файлын (
           <hostid>orchid</hostid> машины) тохиргоог орхие. Мэдээж 
           <hostid>orchid</hostid> дээрх хэн гуай ч <literal>bamboo</literal>-г 
 		  хэрэглэж чадахгүй. 
           Магадгүй 
           <hostid>orchid</hostid> дээрх онцгой хэрэглэгчдийг хэвлэгч рүү 
 		  хандах эрх олгож болох юм. Үгүй ч байсан болох юм :)</para>
 
         <note>
           <para>Хэвлэгч бүрд зөвхөн нэг л хязгаарлах бүлэг байж болно.</para>
         </note>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-restricting-sizes">
         <title>Хэвлэгдэхээр илгээгдэх файлын хэмжээг хязгаарлах</title>
 
         <indexterm><primary>хэвлэх</primary></indexterm>
         <para>Хэрэв танд хэвлэгч хэрэглэх эрхтэй хэвлэгчид байгаа бол тэдгээрийн 
 		  хэвлэх файлд нь хэмжээг нь хязгаарлах тохиргоо хийхийг хүсэж болох юм.
 		  Хэдийгээр файл систем дээрх хэвлэгчийн түр хадгалагчийн санд 
 		  хангалттай зай байгаа ч гэсэн хэрэглэгч бүрд тохирсон тодорхой хэмжээг 
 		  зааж өгөх шаардлага гарч магадгүй.</para>
             
         <indexterm>
           <primary>ажлыг хэвлэх</primary>
           <secondary>хянах</secondary>
         </indexterm>
         <para><application>LPD</application> нь <literal>mx</literal> тохиргоонд
 		зааж өгсөн байтын хэмжээгээр хэвлэгдэх ажлын хэмжээг хязгаарлах 
 		боломж өгдөг. Хэмжих нэгж нь 
           <literal>BUFSIZ</literal>-д зааж өгсөн багцын хэмжээ байдаг ба 
 		  нэг багц нь 1024 байт байдаг билээ. Хэрэв та энэ тохиргоонд тэгийн тоо бичих юм бол
 		  файлын хэмжээнд хязгаар тавихгүй болно. Гэхдээ та ямар ч
 		  <literal>mx</literal> тохиргоо зааж өгөөгүй бол 
 		  анхдагч хязгаарлалт нь 
            1000 багц байдаг.</para>
 
         <note>
           <para>Энэ хязгаарлалт нь хэвлэгдэх гэж буй <emphasis>файлд</emphasis> хамаатай
 		  болохоос хэвлэгдэх бүх ажлуудыг 
             <emphasis>хязгаарлана гэсэн үг биш</emphasis>.</para>
         </note>
 
         <para><application>LPD</application> нь хэвлэгдэх файл нь хязгаарласан хэмжээнээс
 		их файл ирвэл татгалздаггүй харин хязгаар хүртэлх хэмжээг нь хэвлэх дараалалд оруулж
 		өгдөг бөгөөд тэр хэсэг нь хэвлэгддэг. Үлдсэн хэсэг нь цуцлагдах болно. 
 		Иймэрхүү хязгаарлалт нь зөв буруу эсэх нь таны шийдэл билээ. </para>
             
         <para>Бидний жишээ болсон 
           <literal>rattan</literal> болон <literal>bamboo</literal> нар дээрээ
 		  хязгаарлалт хийж үзэцгээе.  Зураг бүтээл туурвидаг нөхдийн 
           &postscript; файлууд их хэмжээтэй байх хандлагатай байдаг болохоор 
 		  тэдгээрийг таван мегабайтаас хэтрэхгүй гэж хязгаарлая. Энгийн 
 		  текст файлд харин ямар ч хязгаарлалт өгөхгүй байя:</para>
 
         <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host rose
 #
 
 #
 #  No limit on job size:
 #
 rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:mx#0:sd=/var/spool/lpd/rattan:\
         :lp=/dev/lpt0:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:
 
 #
 #  Limit of five megabytes:
 #
 bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:sc:rg=artists:mx#5000:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:rw:\
         :if=/usr/local/libexec/psif:\
         :df=/usr/local/libexec/psdf:</programlisting>
 
         <para>Зөвхөн дотоод хэрэглэгчдэд ийм хязгаарлалт хэрэгжих болно гэдгийг 
 		дахин сануулъя. Хэрэв та алсад буй хэвлэгчид ийм хязгаарлалт 
 		хийвэл алсаас хандагдаж буй хэрэглэгчдэд энэ хязгаарлалт хүчингүй. 
 		Үүнийг биелүүлэхийн тулд алсад буй машины <filename>/etc/printcap</filename>
 		файл дотор <literal>mx</literal>
           тохиргоог зааж өгөх ёстой. 
           <link
             linkend="printing-advanced-network-rm">Алсад буй компьютер дээр
 			холбогдсон хэвлэгчид
             </link> хэсгээс алсын хэвлэлт хийх талаар уншаарай. 
           </para>
             
         <para>Алсад буй хэвлэгчид хязгаарлалт тавих өөр нэг онцгой арга байдаг. 
 		<link
             linkend="printing-advanced-restricting-remote">Алсын хэвлэгч дээр
 			хэвлэх үйлдлийг хязгаарлах
             </link> хэсгээс дэлгэрэнгүй уншина уу.</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-advanced-restricting-remote">
         <title>Алсаас хэвлэгч дээр
 			хэвлэх үйлдлийг хязгаарлах</title>
 
         <para><application>LPD</application> нь алсын компьютераас
 		илгээгдсэн хэвлэх ажлыг бас хянаж болдог боломж олгодог:</para>
             
         <variablelist>
           <varlistentry>
             <term>Компьютерээр нь хязгаарлах</term>
 
             <listitem>
               <para>Дотоод 
 		<application>LPD</application> руу ямар компьютер хандаж болохыг 
                 <filename>/etc/hosts.equiv</filename> болон
                 <filename>/etc/hosts.lpd</filename> файлд зааж өгснөөр
 				хянаж болдог.
 		<application>LPD</application> нь саяны хоёр файлын аль нэгэнд нь 
 		хэвлэлт хүссэн компьютерийн нэр байгаа эсэхийг шалгадаг. 
 		Хэрэв нэр нь байхгүй бол 
                 <application>LPD</application> уг хүсэлтээс татгалздаг.
 		</para>
                     
               <para>Уг файлын загвар бол тун энгийн.
                 <filename>/etc/hosts.equiv</filename> файл нь мөн 
                   &man.ruserok.3; протоколд хэрэглэгддэг бөгөөд 
                   &man.rsh.1; болон &man.rcp.1; зэрэг програмд нөлөөлдөг 
 				  болохоор тун болгоомжтой хэрэглэхийг сануулж байна.</para>
               
               <para>Жишээ нь, <hostid>rose</hostid> компьютер дээрх 
                 <filename>/etc/hosts.lpd</filename> файл:</para>
 
               <programlisting>orchid
 violet
 madrigal.fishbaum.de</programlisting>
 
               <para>Энэ нь тэгэхээр <hostid>rose</hostid> компьютер нь 
                 <hostid>orchid</hostid>, <hostid>violet</hostid>,
                 болон <hostid role="fqdn">madrigal.fishbaum.de</hostid> зэрэг
 				компьютераас хэвлэх хүсэлт хүлээж авч болно гэсэн үг. 
                 Хэрэв эдгээрээс өөр компьютерууд <hostid>rose</hostid>-н 
                 <application>LPD</application> руу хандахыг хүсвэл
 				тэр хүсэлт нь татгалзагдах болно.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term>Хэмжээгээр нь хязгаарлах</term>
             
             <listitem>
               <para>Түр хадгалагч санд байрлаж болох файлуудын хэмжээ нь хэд 
 			  хүртэл байж болохыг хянаж болдог. 
                 Дотоод хэвлэгчид зориулсан 
 				түр хадгалах сан дотор <filename>minfree</filename> нэртэй
 				файл үүсгэх хэрэгтэй. Уг файл дотор алсаас ирсэн хэвлэгдэх 
 				ажлын хэмжээ нь хичнээн дискний багцаар 
                 (512 байт) байж болох дугаарыг бичиж өгдөг. 
 				</para>
                     
               <para>Ингэснээр алсаас хэрэглэх хэрэглэгчид таны дискийг
 			  дүүргэхээс сэргийлнэ. Та энэ файлыг ашигласнаар бас
 			  тодорхой дотоод хэрэглэгчдэд давуу эрхийн дараалал
 			  тогтоож болдог ба
                 <filename>minfree</filename> файлд зааж өгсөн хэмжээнээс 
 				хэтэрсэн хэмжээгээр нь дараалал тогтоодог.</para>
                     
               <para>Жишээ болгож <filename>minfree</filename>
                 файлыг <literal>bamboo</literal> хэвлэгчид зориулж нэмж үзье. 
                 Бид <filename>/etc/printcap</filename> файл дээр 
 				дадлага хийх бөгөөд 
                 хэвлэгчид зориулсан түр хадгалагч тохируулсан хэсгийг 
 				нь олж харцгаая. Ингээд <literal>bamboo</literal>-н
 				оруулгыг харуулъя:</para>
                   
               <programlisting>bamboo|ps|PS|S|panasonic|Panasonic KX-P4455 PostScript v51.4:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/bamboo:sc:rg=artists:mx#5000:\
         :lp=/dev/ttyd5:ms#-parenb cs8 clocal crtscts:rw:mx#5000:\
         :if=/usr/local/libexec/psif:\
         :df=/usr/local/libexec/psdf:</programlisting>
 
               <para>Түр хадгалах санг <literal>sd</literal>
                 тохиргооны хэсэгт зааж өгсөн байна.
 				Одоо <application>LPD</application>-н алсаас илгээгдсэн 
 				хэвлэгдэх 
 				ажилд зориулж гурван мегабайт хэмжээг 
 				(6144 дискний багц) зааж өгцгөөе. 
                 :</para>
                   
               <screen>&prompt.root; <userinput>echo 6144 &gt; /var/spool/lpd/bamboo/minfree
               </userinput></screen>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term>Хэрэглэгчээр нь хязгаарлах</term>
             
             <listitem>
               <para>Та ямар хэрэглэгч алсаас хэвлэх хүсэлт тавьж болохыг 
 			   <filename>/etc/printcap</filename> файл дотор 
                 <literal>rs</literal> тохиргооны хэсэгт зааж өгдөг. 
                 Хэрэв дотоод хэвлэгчийн оруулгын хэсэгт 
                 <literal>rs</literal> гэж харагдвал 
                 <application>LPD</application> нь 
 				алсаас хэвлэх хүсэлт илгээсэн компьютерийн 
 				хэрэглэгч
                 <emphasis>хэрэв</emphasis> дотоод компьютер дээрх 
 				нэвтрэх эрхтэй ижилхэн нэртэй хэрэглэгч байвал 
 				зөвшөөрөл өгч хэвлүүлнэ. 
                 Бусад тохиолдолд <application>LPD</application> нь 
 				тухай ажлыг хэвлэхээс татгалзана.</para>
                     
               <para>Энэ тохиргоо нь (жишээлбэл) нэг хэвлэгчийг 
 			  хувааж хэрэглэдэг олон салбартай байгууллагад ашиглагдаж болох 
 			  бөгөөд зарим хэрэглэгчид нь хэд хэдэн салбарт харьяалагддаг 
 			  бол уг хэрэглэгчид эрх өгснөөр 
 			  өөрийнхөө байгаа салбараас өөр салбарт буй 
 			  хэвлэгчид хэвлэх ажил илгээх маягаар ашиглаж болох юм.
 			  Хэрэв та тэдгээр хэрэглэгчдийг  <emphasis>зөвхөн</emphasis> 
 			  таны хэвлэгчийг л хэрэглэх бөгөөд бусад зүйлсийг ашиглуулахгүй
 			  гэж бодож байгаа бол тэд нарт эхлэл сан байхгүй
 			  бөгөөд <filename>/usr/bin/false</filename> гэсэн хэрэглэгдэхгүй
 			  бүрхүүлтэй 
 			  <quote>хязгаарлагдмал</quote> бүртгэл үүсгэх хэрэгтэй.
                 </para>
             </listitem>
           </varlistentry>
         </variablelist>
       </sect3>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-advanced-acct">
       <title>Хэвлэгчийн хэрэглээнд бүртгэл тооцох</title>
           
       <indexterm>
         <primary>бүртгэл</primary>
         <secondary>хэвлэгч</secondary>
       </indexterm>
       <para>За тэгэхээр та хэвлэлт болгонд мөнгө тооцох шаардлага байг.
 		Цаас болон хэвлэх хорнуудыг мөнгөөр авдаг болохоор яагаад 
 		болохгүй гэж? 
 		Мөн дээрээс нь хэвлэгчийн эд анги байнга хөдөлж эвдрэх магадлалтай
 		байдаг болохоор хэвлэгчээ тордох нь бас үнэтэй билээ. 
 		Та хэвлэгчээ арчилж хуудас болгондоо 
 		(эсвэл хуудасны хэсэг бүрд, гарчиг бүрд, эсвэл юу ч байсан яахав)
 		мөнгө тооцохыг хүсэв. Тэгэхээр та яаж хэвлэгдсэн 
 		хуудас болгонд мөнгө тооцож чадах вэ?</para>
           
       <para>Гэхдээ, жаахан таагүй мэдээ нь юу вэ гэхээр 
 	  <application>LPD</application> түр хадгалагч гуай иймэрхүү талын
 	  үйлчилгээ хийхдээ тун тааруу юм. Иймэрхүү бүртгэл тооцоо нь
 	  хэвлэгчээ хэрхэн ашиглахаас их хамаардаг бөгөөд 
 	  хэвлэгдэх загвар, мөн 
         <emphasis>таны</emphasis> хэвлэгчээсээ мөнгө олборлох
 		шаардлагаас их шалтгаална.</para>
       
       <para>Бүртгэл тооцоо хийхийн тулд та хэвлэгчийнхээ 
 	    текст шүүлтүүрийг өөрчлөх хэрэгтэй 
 		(энгийн текст ажлаас мөнгө тооцохын тулд) бөгөөд 
 		мөн хувиргагч шүүлтүүрүүдийг бас (мөн бусад файл төрлүүдээс)
 		өөрчлөх шаардлагатай. Энгийн шүүлтүүр ашиглаад 
 		та бүртгэл тооцоо хийж чадахгүй. <link
           linkend="printing-advanced-filter-intro">Шүүлтүүр</link> 
 		  хэсгийг харна уу.</para>
           
       <para>Ерөнхийдөө бүртгэл тооцоо хийж болох хоёр арга бий:</para>
       
       <itemizedlist>
         <listitem>
           <para><emphasis>Үечлэн бүртгэл тооцох</emphasis> гэдэг бол 
 		    тун амархан бөгөөд байнга хэрэглэгддэг арга. Хэн нэгэн 
 			хэвлэх үед хэрэглэгчийн нэр, компьютерийн нэр, мөн 
 			хэвлэсэн хуудасны дугаар зэргийг бүртгэл файлд хадгалдаг. 
 			Хэвлэгчдээ зориулсан нэгжийнх нь тооцоог та сараар, эсвэл 
 			жилээр, эсвэл өөрийнхөө заасан хугацаагаар хэрэглэгч 
 			бүрийн хувьд тохирсон жагсаалт авч болдог. Ингэж бүртгэл тооцоо 
 			хийгээд уг файлыг цэвэрлэж дараагийн үеэр нь 
 			мөн тооцоо хийхээр бэлтгэнэ.</para>
         </listitem>
               
         <listitem>
           <para><emphasis>Цагаар бүртгэж тооцох</emphasis> гэдэг нь 
 			жаахан хэцүү болохоор нэлээн бага хэрэглэгддэг. 
 			Энэ арганд хэрэглэгчдийг хэвлэж эхлэнгүүт тооцоо хийдэг 
 			шүүлтүүр байдаг. Дискний хэмжээ хязгаарлагчтай ижилхэн 
 			энэ бүртгэл тооцоо нь харьцангуй шулуухан гүйцэтгэгддэг. 
 			Та хэрэглэгчдийн бүртгэлд заагдсан хэмжээ дуусах дөхөхөөр 
 			хэвлүүлэхгүй болгож болохоос гадна хэрэглэгчдэд өөрсдийн 
 			<quote>хэвлэх хувийг</quote> шалгаж тохируулах боломжийг 
 			олгон тохируулж болох юм. Гэвч энэ арга нь 
 			хэрэглэгчийн бүртгэл болон тэдгээрийн хязгаарласан хэмжээг 
 			мөрдөхийн тулд зарим өгөгдлийн бааз руу хандах 
 			шаардлагатай байдаг. </para>
         </listitem>
       </itemizedlist>
       
       <para>Та шаардагдах шүүлтүүрүүдийг, мөн бүртгэж тооцоо хийх 
 	  кодыг нь хангаж чадаж л байвал <application>LPD</application> 
 	  түр хадгалагч систем нь өмнө тайлбарласан хоёр аргыг дэмждэг.
 	  Бүртгэж тооцох арганд бас онцгой тал байдаг. 
 	  Жишээ нь та үечилж үү эсвэл цагаар тооцох уу гэдгээ сонгож болно. 
 	  Та ямар мэдээллийг бүртгэж бичихээ сонгоно: хэрэглэгчийн нэр, 
 	  компьютерийн нэр, хэвлэсэн төрөл, хэвлэгдсэн хуудасны 
 	  тоо, загвар, хэр удаан хэрэглэсэн гэх мэт. 
 	  Та шүүлтүүрүүдийг өөрчилж эдгээр мэдээллийг хадгалдаг болгох хэрэгтэй.
 	  </para>
           
       <sect3>
         <title>Хэвлэлтэд тооцоо хийх түргэн бөгөөд бохир арга</title>
 
         <para>FreeBSD нь бүртгэл тооцоо хийхэд хэрэглэгдэх 
 		  хоёр үечлэн тооцоо хийдэг програмтай хамт ирдэг. Тэдгээр нь 
 		  <command>lpf</command> текст шүүлтүүрүүд бөгөөд <link
             linkend="printing-advanced-lpf">lpf: Текст шүүлтүүр</link>
 			хэсэгт тайлбарлагдсан байгаа. Нөгөөх нь 
             &man.pac.8; бөгөөд энэ нь хэвлэлтийн бүртгэл тооцоо хийх файлд буй 
 			оруулгуудыг цуглуулдаг програм.</para>
 
         <para>Шүүлтүүрийн хэсэгт тайлбарласны дагуу (<link
             linkend="printing-advanced-filters">Шүүлтүүрүүд</link>), 
 	  <application>LPD</application> нь текст болон хувиргагч шүүлтүүрийг 
 	      бүртгэл файлтай нь хамт шүүлтүүрийн тушаалын мөрнөөс 
 		  эхлүүлдэг. Шүүлтүүр нь ингэж тушаалын мөрнөөс авсан 
 		  утгаар хаана бүртгэл файлд оруулах вэ гэдгээ мэддэг. 
 		  Энэ файлын нэр нь  <filename>/etc/printcap</filename> файл 
 		  доторх <literal>af</literal> тохиргоонд заагдсан байдаг 
 		  ба хэрэв файлынх нь зам нь яг нарийвчилж заагдаагүй 
 		  байгаа бол түр хадгалагчийн сангийн байрлалтай харьцангуй хэлбэрээр 
 		  мөн зааж өгч болно.</para>
 
         <para><application>LPD</application> нь <command>lpf</command>-г
 	      хуудасны өргөн болон өндрийн утгатай нь
           (<literal>pw</literal> болон <literal>pl</literal>
           тохиргуулаас авч) эхлүүлдэг.  <command>lpf</command> нь эдгээр утгыг
 		  ашиглаж хичнээн хуудас хэвлэгдэх вэ гэдгийг тодорхойлдог. 
 		  Файлыг хэвлэгч рүү илгээсний дараа бүртгэл тооцооны файлд тооцоо 
 		  хийх утга нь оруулагддаг. Энэ оруулга нь дараах маягтай байдаг:</para>
 
         <programlisting>2.00 rose:andy
 3.00 rose:kelly
 3.00 orchid:mary
 5.00 orchid:mary
 2.00 orchid:zhang</programlisting>
             
         <para>Та болж өгвөл хэвлэгч болгонд тус тусад нь бүртгэл тооцооны
 		файл хөтлөх хэрэгтэй. Учир нь 
           <command>lpf</command>-д ямар ч түгжиж зохицуулдаг шинж 
 		  чанар байхгүй болохоор хоёр 
           <command>lpf</command>-ууд нэг файлд хандах тохиолдолд 
 		  мөргөлдөөн үүсэж болзошгүй.  Тус тусад нь бүртгэл тооцооны
 		  файл хөтлөх амар арга бол  <filename>/etc/printcap</filename> дотор
           <literal>af=acct</literal> гэсэн тохиргоог оруулах хэрэгтэй.
 		  Дараа нь хэвлэгчид зориулсан түр хадгалах сан бүрд 
 		  <filename>acct</filename> гэсэн файл хөтлөгдөх болно.</para>
             
         <para>Хэрэглэгчдээс хэвлэлтийн төлбөрийг шаардах үедээ 
 		  &man.pac.8; програмыг ажиллуулах хэрэгтэй. 
 		  Тооцоо хийх хэвлэгчийнхээ түр хадгалах санд оронгуутаа 
 		   <literal>pac</literal> гэсэн тушаал ажиллуулахад болно.
           Дараа нь доллараар тооцсон дараах маягийн үр дүнг харах болно:</para>
             
         <screen>  Login               pages/feet   runs    price
 orchid:kelly                5.00    1   $  0.10
 orchid:mary                31.00    3   $  0.62
 orchid:zhang                9.00    1   $  0.18
 rose:andy                   2.00    1   $  0.04
 rose:kelly                177.00  104   $  3.54
 rose:mary                  87.00   32   $  1.74
 rose:root                  26.00   12   $  0.52
 
 total                     337.00  154   $  6.74</screen>
               
         <para>&man.pac.8;-тай хамт хавсруулж хэрэглэдэг сонголтуудыг жагсааж харуулъя:</para>
 
         <variablelist>
           <varlistentry>
             <term><option>-P<replaceable>хэвлэгч</replaceable></option></term>
 
             <listitem>
               <para>Энэ нь тооцоо бодох <replaceable>хэвлэгч</replaceable>ийг зааж өгнө.
                 <filename>/etc/printcap</filename> файл доторх 
                 <literal>af</literal> сонголтод яг нарийвчилсан файлын зам 
 				зааж өгсөн үед л энэ нь хэрэгждэг.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term><option>-c</option></term>
             
             <listitem>
               <para>Хэрэглэгчдийн нэрээр биш үнээр нь эрэмбэлж харуулдаг.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term><option>-m</option></term>
             
             <listitem>
               <para>Тооцоо хийх файлаас компьютерийн нэрийг алгасаж харуулдаг. 
 			  Ийм үед  <hostid>alpha</hostid> компьютер дээрх
                  <username>smith</username> нэртэй хэрэглэгч <hostid>gamma</hostid>
 				 компьютер дээрх
                <username>smith</username> нэртэй хэрэглэгчээс ялгардаггүй. </para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term><option>-p<replaceable>үнэ</replaceable></option></term>
             
             <listitem>
               <para><filename>/etc/printcap</filename> файлд буй 
 			  <literal>pc</literal> тохируулгад зааж өгсөн үнийн оронд 
 			  нэгж хуудас болгоныг <replaceable>үнэ</replaceable>ээр 
                 үнэлж доллараар тооцдог бөгөөд эсвэл хоёр центээр (
 				анхдагч хэмжээ нь) тооцно.  Та энэ <replaceable>үнэ</replaceable>-г 
 				бутархай тоон хэлбэрээр бас бичиж болно.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term><option>-r</option></term>
             
             <listitem>
               <para>Эрэмбэлэх дарааллыг эсрэгээр үйлдэнэ.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term><option>-s</option></term>
             
             <listitem>
               <para>Төлбөр тооцооны дүгнэсэн хуудас үүсгэж бүртгэл тооцооны файлыг 
 			  богиносгодог.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
           
           <varlistentry>
             <term><replaceable>хэрэглэгч</replaceable>
               <replaceable>&hellip;</replaceable></term>
             
             <listitem>
               <para>Зөвхөн зааж өгсөн
                 <replaceable>хэрэглэгчийн</replaceable> бүртгэл тооцоог харуулна.</para>
             </listitem>
           </varlistentry>
         </variablelist>
 
         <para>&man.pac.8; боловсруулсан анхдагч тооцоонд 
 		  янз бүрийн компьютераас хэвлэсэн хэрэглэгч бүрд хуудасных нь 
 		  дугаарыг харуулдаг. Хэрэв танд компьютерийн нэр харуулах 
 		  шаардлага байхгүй (хэрэглэгч янз бүрийн машинаас хэвлэсэн 
 		  байж болно) гэж үзвэл  <command>pac -m</command> гэсэн тушаалаар 
 		  доорх маягаар үр дүнг харах болно:</para>
               
         <screen>  Login               pages/feet   runs    price
 andy                        2.00    1   $  0.04
 kelly                     182.00  105   $  3.64
 mary                      118.00   35   $  2.36
 root                       26.00   12   $  0.52
 zhang                       9.00    1   $  0.18
 
 total                     337.00  154   $  6.74</screen>
               
 
         <para>Долларын хэмжээг тооцохын тулд 
             &man.pac.8; нь <filename>/etc/printcap</filename>  доторх 
 			<literal>pc</literal> тохиргооны утгыг ашигладаг
 			(анхдагч утга нь хуудас болгонд 200, эсвэл 2 цент гэж байдаг).
 			Энэ тохируулгад хуудас бүрд юм уу эсвэл алхам бүрд тооцох центүүдийг 
 			зааж өгдөг. Та энэ утгыг &man.pac.8;-г ажиллуулахдаа 
 			<option>-p</option> гэсэн хавсралт сонголтоор дарж хэрэглэж 
 			болдог. <option>-p</option> сонголтод хэрэглэх утга нь 
 			центээр биш доллараар байх ёстой. Жишээ нь 
               
           <screen>&prompt.root; <userinput>pac -p1.50</userinput></screen>
               
           гэснээр хуудас бүр нэг доллар тавин цент болж байна. Та энэ тохиргоог ашиглаж
 		  үнэхээр ашиг олж болох юм шүү.</para>
 
         <para>Эцэст нь  <command>pac -s</command> гэж тушааснаар 
 		  дүгнэсэн тооцоог дүнгийн бүртгэл файл уруу хадгалах бөгөөд 
 		  энэ файл нь хэвлэгчийн тооцооны файлын нэрийн ард нь  <literal>_sum</literal>
           гэж залгагдсан нэртэй файл болж хадгалагдана. Дараа нь бүртгэлийн файлыг 
 		  богиносгодог. Хэрэв та  &man.pac.8;-г дахин ажиллуулбал энэ нь 
 		  дүгнэлт файлаас нийт утгыг уншиж аваад ердийн тооцооны файлаас авсан утган дээр 
 		  нэмээд ерөнхий нийт нийлбэрийг харуулах болно.</para>
       </sect3>
       
       <sect3>
         <title>Хэвлэгдсэн хуудасны тоог яаж тооцох вэ?</title>
 
         <para>Бүр алсаас бүртгэл хийлтийг зөв хийж гүйцэтгэхийн тулд ажил хэр их 
 	цаас ашигладгийг та тодорхойлж чаддаг байх хэрэгтэй. Энэ нь хэвлэгчийн бүртгэл хийлтийн 
 	үндсэн асуудал юм.</para>
             
         <para>Цэвэр текст ажлуудын хувьд энэ асуудлыг шийдэх нь тийм ч хэцүү биш юм: 
 	та ажилд хичнээн мөр байгааг тоолж тэр тоогоо таны хэвлэгч нэг хуудсандаа хичнээн мөрийг 
 	дэмждэгтэй харьцуулах хэрэгтэй. Мөрүүдийг давхар хэвлэдэг файл дахь устгах тэмдэгтүүд эсвэл 
 	нэг буюу хэд хэдэн нэмэлт мөрүүд болдог урт логик мөрүүдийг бодолцохоо мартуузай.</para>
             
         <para>Текст шүүлтүүр <command>lpf</command> (<link
             linkend="printing-advanced-lpf">lpf: Текст шүүлтүүр</link> хэсэгт 
 	танилцуулагдсан) нь бүртгэл хийхдээ эдгээр зүйлсийг бодолцдог. Бүртгэл хийх хэрэгтэй 
 	текст шүүлтүүр та бичиж байгаа бол <command>lpf</command>-ийн эх кодыг та 
 	магадгүй үзэхийг хүсэж болох юм.</para>
             
         <para>Тэгэхээр та бусад файлын хэлбэршилтүүдтэй хэрхэн ажиллах вэ?</para>
 
         <para>DVI-аас-LaserJet эсвэл  DVI-аас-&postscript; руу хийх хөрвүүлэлтийн 
 	хувьд <command>dvilj</command> эсвэл <command>dvips</command> 
 	тушаалаас гарах оношлогооны гаралтыг та өөрийн шүүлтүүрээр оруулж 
 	хичнээн хуудаснууд хөрвүүлэгдсэнийг хайж олж болох юм. Бусад файлын хэлбэршилтүүд 
 	болон хөрвүүлэх програмуудын хувьд та эдгээртэй төстэй зүйлсийг хийж чадах 
 	ёстой.</para>
 
         <para>Гэхдээ хэвлэгч нь тэдгээр бүх хуудаснуудыг жинхэнэдээ хэвлэхгүй байж 
 	болох сул тал энэ аргуудад ажиглагддаг. Жишээ нь цаас гацах, хор дуусах, эсвэл 
 	дэлбэрсэн хэр нь хэрэглэгчид төлбөр ноогдуулсан хэвээр байж болох зэргийг 
 	дурдаж болох юм.</para>
             
         <para>Тэгэхээр та юу хийж чадах вэ?</para>
 
         <para><emphasis>Зөв</emphasis> бүртгэл хийх цорын ганц 
 	<emphasis>найдвартай</emphasis> арга байдаг. Хичнээн цаас ашигладаг болохоо 
 	хэлж чаддаг хэвлэгч аваад цуваа шугамаар юм уу эсвэл сүлжээгээр залгах хэрэгтэй. 
 	Бараг бүх &postscript; хэвлэгчүүд үүнийг дэмждэг. Бусад загварууд  
 	бас ингэж чаддаг (жишээ нь сүлжээнд холбогдсон Imagen laser хэвлэгчүүд). 
 	Хэвлэгчүүдийг ажил бүрийг хэвлэснийхээ дараа хуудасныхаа хэрэглээг 
 	авч <emphasis>зөвхөн</emphasis> тэр утга дээрээ үндэслэн бүртгэлийн мэдээллээ
 	бүртгүүлдэг болгохын тулд эдгээр хэвлэгчүүдийн хувьд шүүлтүүрүүдийг өөрчлөх хэрэгтэй. 
 	Мөр тоолох эсвэл алдаагүй файл шалгалт шаардлагагүй юм.</para>
             
         <para>Мэдээж та үргэлж өгөөмөр байж бүх хэвлэлтийг үнэгүй болгож болох юм.</para>
       </sect3>
     </sect2>
   </sect1>
 
   <sect1 id="printing-using">
     <title>Хэвлэгчдийг ашиглах нь</title>
     
     <indexterm>
       <primary>хэвлэгчид</primary>
       <secondary>хэрэглээ</secondary>
    </indexterm>
     <para>Энэ хэсэгт таны FreeBSD дээр тохируулсан хэвлэгчийг хэрхэн хэрэглэх
 	талаар өгүүлэх болно. Хэрэглэгчийн ашиглаж болох тушаалууд нь:</para>
 
     <variablelist>
       <varlistentry>
 	<term>&man.lpr.1;</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэх үйлдлийг гүйцэтгэдэг</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
       
       <varlistentry>
 	<term>&man.lpq.1;</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгчийн хэвлэх дарааллыг шалгадаг</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
       
       <varlistentry>
 	<term>&man.lprm.1;</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгчийн хэвлэх дарааллаас устгадаг</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
     </variablelist>
     
     <para>Энд мөн удирдаж зохицуулах тушаалууд байдаг. Тэр нь 
 <link linkend="printing-lpc">Хэвлэгчдийг зохицуулах</link>
     хэсэгт өгүүлсэн &man.lpc.8; тушаал юм.</para>
 
     <para> &man.lpr.1;, &man.lprm.1;, мөн &man.lpq.1; гэсэн эдгээр тушаалууд
 	  нь бүгдээрээ <option>-P
 	<replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></option> гэсэн сонголт
 	  авдаг бөгөөд үүгээрээ <filename>/etc/printcap</filename> файлд 
 	  буй хэвлэгч/дараалалтай ажилладаг. Энэ нь хэвлэгчийн ажлыг 
 	  нэмэх, устгах эсвэл хэвлэгдэж байгаа ажлыг шалгах зэрэгт хэрэглэгддэг. 
 	  Хэрэв та <option>-P</option> сонголт хэрэглэдэггүй бол 
 	  <envar>PRINTER</envar> гэсэн орчны хувьсагчийн утгыг энэ тушаал 
 	  хэрэглэдэг. Эцэст нь хэрэв танд  <envar>PRINTER</envar> 
 	  орчны хувьсагч зарлагдаагүй бол <literal>lp</literal>
 	  нэртэй хэвлэгчийг анхдагч хэвлэгч гэж ханддаг.</para>
 
     <para>Энд <emphasis>анхдагч хэвлэгч</emphasis> гэдэг нь
 	   <envar>PRINTER</envar> орчны хувьсагч дотор буй хэвлэгч юм уу 
 	   эсвэл уг орчны хувьсагчид хэвлэгч заагдаагүй байвал 
 	   <literal>lp</literal> гэсэн нэртэй хэвлэгч байна гэж авч үзэхийг 
 	   хэлж байгаа юм.</para>
     
     <sect2 id="printing-lpr">
       <title>Хэвлэх ажиллагаа</title>
       
       <para>Файлыг хэвлэхийн тулд:</para>
       
       <screen>&prompt.user; <userinput>lpr <replaceable>файлын-нэр</replaceable> <replaceable>...</replaceable></userinput></screen>
 	    
       <indexterm><primary>хэвлэх нь</primary></indexterm>
       <para>Энэ нь жагсааж өгсөн файлуудыг 
 	  анхдагч хэвлэгч рүү илгээж хэвлэдэг. Хэрэв та ямар ч файл зааж 
 	  өгөөгүй бол  &man.lpr.1; нь гарнаас оруулах утгуудыг 
 	  хэвлэгч рүү илгээдэг. Жишээ нь дараах тушаал нь 
 	  системийн чухал файлуудыг хэвлэнэ:</para>
 
       <screen>&prompt.user; <userinput>lpr /etc/host.conf /etc/hosts.equiv</userinput></screen>
 	    
       <para>Хэвлэгчийг онцгойлж сонгохыг хүсвэл :</para>
 		    
       <screen>&prompt.user; <userinput>lpr -P <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable> <replaceable>файлын-нэр</replaceable> <replaceable>...</replaceable></userinput></screen>
 
       <para>Дараах жишээн дээр тухайн байгаа сангийн файлуудыг 
 	  жагсааж <literal>rattan</literal> нэртэй 
 	  хэвлэгч рүү илгээхийх харуулах болно:</para>
 	    
       <screen>&prompt.user; <userinput>ls -l | lpr -P rattan</userinput></screen>
 	    
       <para>Ямар ч файлын жагсаалт өгөөгүй болохоор
 	  &man.lpr.1; тушаал нь <command>ls
 	  -l</command> тушаалын гаралтыг өөрийнхөө оруулга гэж авч үзсэн байна.</para>
       
       <para>&man.lpr.1; тушаал нь файл хувиргалт хийх, 
 	  олон хуулбарлаж хэвлэх гэх мэтчилэн маш олон төрлийн сонголт 
 	  хүлээн авч хэвлэх үйлдлийнхээ загварыг өөрчилж чаддаг. 
 	  <link
 	  linkend="printing-lpr-options">Хэвлэх сонголтууд</link>
 	  хэсгээс нэмэлт мэдээллүүдийг уншина уу.</para>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-lpq">
       <title>Хэвлэж буй ажлыг шалгах</title>
       
       <indexterm><primary>хэвлэх ажиллагаа</primary></indexterm>
       <para>&man.lpr.1; тушаалаар хэвлэгдэх зүйлс 
 <application>LPD</application> түр хадгалагч дээр очдог бөгөөд
 	тэдгээрийг ерөнхийд нь <quote>хэвлэгдэх ажил</quote> гэж нэрлэдэг.
 	Хэвлэгч болгонд хэвлэгдэх ёстой ажлууд жагсаагдсан байдаг бөгөөд
 	таны хэвлэхийг хүссэн юм тань бусад хэрэглэгчидтэй адилхан 
 	хэвлэгдэх дараалалд ээлжээ хүлээгээд зогсож байдаг. Хэвлэгч нь 
 	ирсэн зүйлсийг хэн-түрүүлж-ирнэ түүнийг-түрүүлж-хэвлэнэ гэсэн 
 	зарчим баримталж хэвлэдэг. </para>
 
       <para>Анхдагч хэвлэгчийн дарааллыг харуулахын тулд &man.lpq.1;
 	  тушаалыг бичдэг. Хэрэв хэвлэгчээр нь сонгож харахыг хүсвэл 
 	  <option>-P</option> сонголт хэрэглэдэг. Жишээлбэл 
 
 	<screen>&prompt.user; <userinput>lpq -P bamboo</userinput></screen>
 
 	гэсэн тушаал нь <literal>bamboo</literal> нэртэй хэвлэгч дээр байгаа
 	хэвлэх дарааллыг хардаг. Доорх хэсэгт <command>lpq</command>
 	тушаалын гаралтыг харуулав:</para>
 	    
       <screen>bamboo is ready and printing
 Rank   Owner    Job  Files                              Total Size
 active kelly    9    /etc/host.conf, /etc/hosts.equiv   88 bytes
 2nd    kelly    10   (standard input)                   1635 bytes
 3rd    mary     11   ...                                78519 bytes</screen>
 	    
       <para>Энэ нь <literal>bamboo</literal> хэвлэгчид гурван файл 
 	  жагсаагдан ээлжээ хүлээж байгааг харуулсан байна.
 	Эхний ээлжит ажлыг kelly хэрэглэгч илгээсэн бөгөөд 
 	<quote>хэвлэх дугаар нь</quote> 9 байна.  
 	Хэвлэх ажил болгон давтагдаагүй өөрийн гэсэн дугаар авдаг. 
 	Та хэвлэх дарааллын энэ дугаарыг хэрэгсэхгүй байж болох ч гэсэн 
 	хэрэв хэвлэх ажлыг цуцлах хэрэг гарвал уг дугаарыг мэдэж байх нь 
 	танд хэрэгтэй билээ. Энэ талаар <link
 	  linkend="printing-lprm">Хэвлэх ажлыг устгах</link> хэсгээс 
 	  харна уу.</para>
 	  
       <para>Ес гэсэн дугаартай хэвлэх ажил нь хоёр ширхэг файлаас 
 	  бүтсэн байна. 
 	  &man.lpr.1; тушаалд хэрэв олон файл өгсөн бол тэдгээрийг нэг ажилд 
 	  тооцдог. Энэ ажил нь одоогийн идэвхитэй ажил  (<quote>Rank</quote>
 	  нэртэй баганад  <literal>active</literal> гэж бичсэн байгааг 
 	  анхаарна уу) бөгөөд хэвлэгч яг одоо түүнийг хэвлэж байна гэсэн үг. 
 	  Хоёр дахь ажил нь стандарт оруулгаас &man.lpr.1; тушаал уруу 
 	  илгээгдсэн ажил байна. Гурав дахь ажил нь  <username>mary</username>
 	  хэрэглэгчээс илгээгдсэн бөгөөд нэлээн их хэмжээнийх юм байна. Файлын 
 	  нэрийн урт нь их байгаа учраас &man.lpq.1; нь түүнийг 
 	  гурван цэгээр товчилж харуулсан байна.</para>
 
       <para>&man.lpq.1; тушаалын гаралтын хамгийн эхний мөр бас чухал 
 	  утга илэрхийлдэг нь:
 	хэвлэгч яг одоо юу хийж байгааг (ядаж хэвлэгчийн юу хийж байгааг
 	<application>LPD</application> нөхөр бодож байгааг) харуулдаг.</para>
 
       <para> &man.lpq.1; тушаал нь мөн <option>-l</option> сонголтыг дэмждэг
 	  бөгөөд энэ нь уртасгасан жагсаалтыг харуулдаг юм. Доор 
 	<command>lpq -l</command> тушаалын гаралтыг харуулав:</para>
 	    
       <screen>waiting for bamboo to become ready (offline ?)
 kelly: 1st				 [job 009rose]
        /etc/host.conf                    73 bytes
        /etc/hosts.equiv                  15 bytes
 
 kelly: 2nd				 [job 010rose]
        (standard input)                  1635 bytes
 
 mary: 3rd                                [job 011rose]
       /home/orchid/mary/research/venus/alpha-regio/mapping 78519 bytes</screen>
     </sect2>
 
     <sect2 id="printing-lprm">
       <title>Хэвлэх ажлыг устгах</title>
       
       <para>Хэрэв та хэвлэе гэсэн бодлоо өөрчилбөл &man.lprm.1; тушаалаар 
 	хэвлэгдэх ажлыг устгаж болно. Мөн та 
 	&man.lprm.1; тушаалаар хэвлэгдэж байгаа ажлыг бас устгаж болдог боловч 
 	зарим хэсэг нь хэвлэгдэж магадгүй юм.</para>
 	  
       <para>Анхдагч хэвлэгчээс ажил устгахын тулд эхлээд 
 	  &man.lpq.1; тушаал хэрэглэж дарааллынх нь дугаарыг нь мэддэг. 
 	  Тэгээд дараа нь:</para>
 	  
       <screen>&prompt.user; <userinput>lprm <replaceable>дарааллын-дугаар</replaceable></userinput></screen>
 	    
       <para>Хэвлэгдэх ажлыг хэвлэгчийн нэрийг нь онцгойлж хандан 
 	  устгахын хүсвэл 
 	<option>-P</option> сонголт хэрэглэнэ. 
 	Дараах тушаал нь <literal>bamboo</literal> нэртэй хэвлэгчээс
 	10 дугаартай ажлыг устгана:</para>
 	    
       <screen>&prompt.user; <userinput>lprm -P bamboo 10</userinput></screen>
       
       <para>&man.lprm.1; тушаалын хэд хэдэн товчлол бий:</para>
       
       <variablelist>
 	<varlistentry>
 	  <term>lprm -</term>
 
 	  <listitem>
 	    <para>Танд хамаатай бүх хэвлэгдэх ажлыг устгадаг (анхдагч хэвлэгчээс).</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term>lprm <replaceable>хэрэглэгч</replaceable></term>
 	  
 	  <listitem>
 	    <para><replaceable>Хэрэглэгч</replaceable>-д хамаатай бүх 
 		ажлыг устгана (анхдагч хэвлэгчээс). Супер хэрэглэгч мэдээж 
 		бүх хэрэглэгчдийн ажлыг устгаж болох бөгөөд хэрэв та биш бол 
 		зөвхөн өөрийнхөө л ажлыг устгана.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term>lprm</term>
 	  
 	  <listitem>
 	    <para>Ямар ч дарааллын дугаар, хэрэглэгчийн нэр, 
 		эсвэл <option>-</option> сонголт зэргийг оруулаагүй 
 		бол танд хамаатай яг одоо хэвлэгч дээр идэвхитэй байгаа 
 		ажлыг &man.lprm.1; устгадаг. Супер хэрэглэгч бол 
 		яг одоо идэвхитэй байгаа хэний ч дараалал байсан гэсэн устгана.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
       </variablelist>
       
       <para>Дээрх товчлолуудыг <option>-P</option> сонголт ашиглан хэвлэгчийн 
 	  нэр зааж өгөн ямар нэгэн хэвлэгч рүү онцгойлон хандаж болдог. 
 	  Жишээлбэл дараах тушаал нь <literal>rattan</literal> хэвлэгчээс 
 	  тухайн хэрэглэгчийн бүх дарааллыг устгана:</para>
 	  
       <screen>&prompt.user; <userinput>lprm -P rattan -</userinput></screen>
 	  
       <note>
 	<para>Хэрэв та сүлжээний орчинд ажиллаж байгаа бол 
 	  &man.lprm.1; тушаал нь өөр ижил нэртэй хэвлэгч 
 	  өөр машинд залгаатай байсан ч зөвхөн илгээсэн компьютерийн л дарааллыг 
 	  устгахад зөвшөөрдөг. Доорх жишээнд үүнийг тодруулав:</para>
 	      
 	<screen>&prompt.user; <userinput>lpr -P rattan myfile</userinput>
 &prompt.user; <userinput>rlogin orchid</userinput>
 &prompt.user; <userinput>lpq -P rattan</userinput>
 Rank   Owner	  Job  Files                          Total Size
 active seeyan	  12	...                           49123 bytes
 2nd    kelly      13   myfile                         12 bytes
 &prompt.user; <userinput>lprm -P rattan 13</userinput>
 rose: Permission denied
 &prompt.user; <userinput>logout</userinput>
 &prompt.user; <userinput>lprm -P rattan 13</userinput>
 dfA013rose dequeued
 cfA013rose dequeued
 	</screen>
       </note>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-lpr-options">
       <title>Энгийн текстээс өөр зүйлс хэвлэх нь: Хэвлэх сонголтууд</title>
       
       <para>&man.lpr.1; тушаал нь текст загварчлах, зураг файлыг 
 	  өөр хэлбэрт хувиргах, олон хуулбар хийх, хэвлэгдэж байгаа 
 	  файлууд уруу хандах гэх мэтчилэн маш олон сонголттой. Энэ 
 	  хэсэгт тэр тухай зааварлах болно.</para>
 	  
       <sect3 id="printing-lpr-options-format">
 	<title>Хэлбэршүүлэх болон хувиргах сонголтууд</title>
 
 	<para>Дараах &man.lpr.1;-н сонголтууд нь хэвлэгдэх ажлын 
 	хэлбэршүүлэлтийг хянадаг. Эдгээр сонголтуудыг хэрэв таны 
 	хэвлэх зүйлс тань энгийн текст хэлбэртэй биш юм уу эсвэл 
 	текстээ &man.pr.1; хэрэгсэл ашиглан өөрчилж хэвлэх үед 
 	хэрэглэнэ.</para>
 	    
         <indexterm><primary>&tex;</primary></indexterm>
 	<para>Жишээлбэл дараах тушаал нь <filename>fish-report.dvi</filename>
 	нэртэй DVI төрлий файлыг (&tex; төрлийн бичилтийн системийн ) <literal>bamboo</literal> хэвлэгч рүү явуулна:</para>
 	      
 	<screen>&prompt.user; <userinput>lpr -P bamboo -d fish-report.dvi</userinput></screen>
 	      
 	<para>Энэ сонголт нь хэвлэгдэх гэж буй бүх файлд хэрэгждэг болохоор 
       жишээ нь та DVI болон ditroff файлуудыг хамт хэвлэгч рүү илгээж 
 	  болохгүй. Түүний оронд файлуудыг тусад нь тусдаа сонголттой илгээх 
 	  хэрэгтэй.</para>
 
 	<note>
 	  <para><option>-p</option> болон 
 	    <option>-T</option> сонголтуудаас бусад бүх сонголтуудад
 		хэвлэгч дээр суугдсан хөрвүүлж хувиргадаг шүүгч ажиллагаа
 		шаардагддаг. Жишээ нь <option>-d</option> сонголт DVI 
 		хөрвүүлж хувиргадаг шүүлт шаарддаг. <link
 	      linkend="printing-advanced-convfilters">Хувиргагч шүүлтүүрүүд</link>
 		  хэсэгт тодорхой өгүүлсэн буй.</para>
 	</note>
 
 	<variablelist>
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-c</option></term>
 
 	    <listitem>
 	      <para>cifplot файлуудыг хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-d</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>DVI файлуудыг хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-f</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>FORTRAN текст файлуудыг хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-g</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>plot төрлийн зураг график файлуудыг хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-i <replaceable>тоо</replaceable></option></term>
 		  
 	    <listitem>
 	      <para>Гаралтыг <replaceable>тоо</replaceable>гоор зай авч
 		  хэвлэнэ. Хэрэв та <replaceable>тоо</replaceable> оруулахгүй
 		  тушаавал 8 гэсэн зайгаар хэвлэнэ. Энэ сонголт зөвхөн тодорхой хэдэн
 		  шүүлтүүртэй л ажилладаг.</para>
 
 	      <note>
 		<para><option>-i</option> сонголт болон тоо хоёрын завсар 
 		ямар ч зай байж болохгүй.</para>
 	      </note>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-l</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Текст файлд буй зарим хянагч тэмдэгтүүдтэй нь 
 		  шууд үсэгчлэн хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-n</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>ditroff (төхөөрөмж болгоноос хамааралгүй troff) өгөгдлийг
 		  хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term>-p</term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Хэвлэхээсээ өмнө энгийн текстийг &man.pr.1; хэрэгслээр
 		  хэлбэршүүлдэг. Нэмэлт мэдээллийг &man.pr.1; гарын авлагаас 
 		  харна уу.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-T <replaceable>гарчиг</replaceable></option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>&man.pr.1; хуудасны толгой хэсэгт файлын нэрийг
 		  байрлуулахын оронд зааж өгсөн <replaceable>Гарчиг</replaceable>-г
 		  хэвлэдэг. Энэ сонголт нь гэхдээ зөвхөн <option>-p</option>
 		сонголт хэрэглэсэн үед л хэрэгждэг. </para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-t</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>troff өгөгдлийг хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term><option>-v</option></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>raster өгөгдлийг хэвлэнэ.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	</variablelist>
 		    
 	<para>Жишээ: Дараах тушаал нь &man.ls.1;-н гарын авлагыг 
 	аятайхан загварчлаад анхдагч хэвлэгчээр хэвлэнэ:</para>
 	    
 	<screen>&prompt.user; <userinput>zcat /usr/share/man/man1/ls.1.gz | troff -t -man | lpr -t</userinput></screen>
 	      
 	<para>&man.zcat.1; тушаал нь &man.ls.1; гарын авлагын эх 
 	шахсан файлыг нь задлаад GNU troff хэлбэрт оруулдаг 
 	&man.troff.1; тушаал уруу дамжуулна. Уг хэлбэрт оруулсны дараа
 	&man.lpr.1; руу дамжигдах бөгөөд энэ нь хэвлэх ажлыг 
 	<application>LPD</application> түр хадгалагч уруу илгээдэг. 
 	Бид <option>-t</option> сонголт &man.lpr.1; дээр хэрэглэсэн 
 	болохоор түр хадгалагч хэвлэгдэх үед GNU troff гаралтыг 
 	хэвлэгчийн ойлгох хэлбэрт хувиргаж хэвлэнэ.</para>
       </sect3>
       
       <sect3 id="printing-lpr-options-job-handling">
 	<title>Хэвлэлтэд хандах сонголтууд</title>
 
 	<para>&man.lpr.1; тушаалд өгсөн дараах сонголтууд 
 	  <application>LPD</application> дээрх хэвлэгдэх ажлуудад
 	  онцгойлж ханддаг:</para>
       
 	<variablelist>
 	  <varlistentry>
 	    <term>-# <replaceable>хуулбарлах-тоо</replaceable></term>
 
 	    <listitem>
 	      <para>Зөвхөн нэг удаа хэвлэгдэх ажлуудыг <replaceable>хуулбарлах-тоо</replaceable>гоор хувилдаг. Систем хянаж зохицуулагч албатай хүн магадгүй
 		  хэвлэгчийн ингэж ахин дахин хуулбарлаж хэвлэхийн оронд 
 		  хувилах фото хуулбар үүсгээд түүнийгээ шууд буулгах 
 		  сонголт санал танд тавьж болох юм. <link
 		  linkend="printing-advanced-restricting-copies">Олон хуулбарлалтыг
 		  хязгаарлах</link> хэсэгт тодорхой заасан байгаа.</para>
 
 	      <para>Доорх жишээн дээр <filename>parser.c</filename> файлыг 
 		  гурав, <filename>parser.h</filename> файлыг мөн гурав хувилж
 		  хэвлэв:</para>
 		      
 	      <screen>&prompt.user; <userinput>lpr -#3 parser.c parser.h</userinput></screen>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term>-m</term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Хэвлэх ажил дууссаны дараа захиа илгээнэ. 
 		  Хэвлэгдэх ажил дууссаны дараа <application>LPD</application> 
 		  систем таны бүртгэл рүү захиа явуулдаг. 
 		  Захиан дотроо таны хэвлэх ажиллагаа амжилттай болсон эсвэл 
 		  алдаа гарсан тухай мэдэгддэг бөгөөд алдаа гарсан байвал 
 		  (голдуу) ямар алдаа гарсныг нь бичсэн байдаг.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term>-s</term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Түр хадгалагч сан уруу хуулахгүйгээр уг файлуудад
 		  тэмдэгт холбоос үүсгэдэг.</para>
 		    
 	      <para>Хэрэв та том хэмжээний файл хэвлэх гэж байгаа бол 
 		  энэ сонголт танд тун хэрэг болно. Ингэснээр түр хадгалагчид
 		  буй дискний хэмжээг хэмнэдэг ( таны том хэмжээний файл
 		  түр хадгалагчийн хэмжээнээс хэтэрч түүнтэй зэрэгцээ орших
 		  зай уруу илүүдэж гарах аюултай). <application>LPD</application>
 		  мөн хэвлэх файлыг хуулах гэж цаг зарцуулахгүй түргэн байх 
 		  болно.</para>
 		    
 	      <para>Нэг сул тал бий: 
 		<application>LPD</application> нь хэвлэгдэх файл уруу
 		шууд хандаж байгаа болохоор хэвлэгдэж дуусахаас нааш та уг файлыг 
 		засварлаж чадахгүй байх болно.</para>
 	      
 	      <note>
 		<para>Хэрэв та сүлжээгээр өөр хэвлэгч рүү хэвлэж байгаа бол 
 		<application>LPD</application> нь уг компьютераас алсад буй 
 		хэвлэгч рүү файлыг хуулдаг болохоор <option>-s</option> сонголт
 		нь дотоод зайгаа хэмнэхээс биш алсад буй компьютерийн 
 		дискний зайг хэмнэдэггүй. Гэвч ийм байсан ч хэрэгтэй сонголт билээ.
 		</para>
 	      </note>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term>-r</term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Түр хадгалагч уруу хуулсны дараа юм уу эсвэл 
 		  <option>-s</option> сонголт хэрэглэж хэвлэсний дараа уг файлыг 
 		  утсгана. Энэ сонголтыг тун болгоомжтой хэрэглэнэ үү!</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	</variablelist>
       </sect3>
 	  
       <sect3 id="printing-lpr-options-misc">
 	<title>Хуудасны толгой хэсгийг загварчлах сонголтууд</title>
 
 	<para>&man.lpr.1; тушаалд хэрэглэсэн эдгээр сонголтууд нь 
 	  хуудасны толгой хэсэгт хэвлэгддэг текстийг зааж өгөхөд
 	  хэрэглэгддэг. Хэрэв хуудасны толгой хэсгийг өөр програм
 	  өөрчилнө гэж заасан байвал энэ сонголт хүчингүй болдог. 
 	  <link linkend="printing-advanced-header-pages">Хуудасны толгой
 	  хэсэг</link> хэсэгт энэ талаар тодорхой өгүүлсэн байгаа.</para>
 	    
 	<variablelist>
 	  <varlistentry>
 	    <term>-C <replaceable>текст</replaceable></term>
 
 	    <listitem>
 	      <para>Толгой хэсэгт байдаг компьютерийн нэрийг 
 		  зааж өгсөн <replaceable>текст</replaceable>ээр орлуулдаг.
 		  Ердийн үед бол уг хэвлэх ажлыг илгээсэн компьютерийн нэр байдаг.
 		  </para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term>-J <replaceable>текст</replaceable></term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Толгой хэсэгт байдаг хэвлэх ажлын нэрийг зааж өгсөн 
 		  <replaceable>текст</replaceable>ээр орлуулдаг.
 		  Ердийн үед ажлын нэр нь хэвлэх файлын нэр байдаг ба 
 		  хэрэв та консолийн стандарт оруулга хэрэглэсэн бол 
 		  <filename>stdin</filename> гэж байдаг.</para>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	  
 	  <varlistentry>
 	    <term>-h</term>
 	    
 	    <listitem>
 	      <para>Толгой хэсэггүй хэвлэнэ.</para>
 	      
 	      <note>
 		<para>Хэрэв өөр програмаар толгой хэсэг нь бэлтгэгдсэн бол
 		энэ сонголт зарим тохиолдолд хүчингүй болдог. <link
 		    linkend="printing-advanced-header-pages">Хуудасны
 			толгой хэсэг</link> хуудсанд энэ тухай тайлбарласан буй</para>
 	      </note>
 	    </listitem>
 	  </varlistentry>
 	</variablelist>
       </sect3>
     </sect2>
     
     <sect2 id="printing-lpc">
       <title>Хэвлэгчдийг зохицуулах</title>
       
       <para>Хэвлэгчдийг зохицуулагчийн зүгээс тэдгээрийг суулгаж шалгахад
 	  үүрэгтэй байдаг. &man.lpc.8; тушаал ашиглан хэвлэгчтэйгээ 
 	  та олон аргаар харилцаж чадна. &man.lpc.8; тушаал ашиглан</para>
       
       <itemizedlist>
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгчийг эхлүүлэх болон зогсоох</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгдэх дарааллыг хорих болон зөвшөөрөх</para>
 	</listitem>
 
 	<listitem>
 	  <para>Дараалалд буй хэвлэгдэх ажлын ээлж дарааг өөрчлөх</para>
 	</listitem>
       </itemizedlist>
       
       <para>Эхлээд жаахан тодруулцгаая: Хэрэв хэвлэгч <emphasis>зогссон</emphasis>
 	  бол дараалалд буй ямар ч ажлыг хэвлэхгүй. Хэрэглэгчид хэвлэх
 	  ажил илгээж болох бөгөөд тийм ажлууд бүгд дараалалд нэмэгдэж 
 	  хэвлэгчийг <emphasis>эхлэх</emphasis> хүртэл юм уу эсвэл дарааллыг
 	  цэвэрлэх хүртэл тэнд хадгалагдана.</para>
 	  
       <para>Хэрэв дараалал <emphasis>хоригдсон</emphasis> бол ямар ч 
 	  хэрэглэгч (<username>root</username> хэрэглэгчээс бусад)
 	  хэвлэгч рүү юм илгээж чадахгүй. Дараалал 
 	  <emphasis>зөвшөөрөгдсөн</emphasis> үед л хэвлэх ажил хүлээж авдаг.
 	  Хэвлэгч <emphasis>эхлэх</emphasis> үедээ мөн хоригдсон 
 	  дарааллыг хоосортол нь хэвлэнэ.</para>
 	  
       <para>&man.lpc.8; тушаалыг хэрэглэхийн тулд та
 	  <username>root</username> эрхтэй байх хэрэгтэй байдаг. Энгийн 
 	  хэрэглэгчид бол &man.lpc.8; тушаалыг хэвлэгчийн 
 	  төлөв байдал юм уу эсвэл гацсан хэвлэгчийг 
 	  эхлүүлэхэд хэрэглэнэ. </para>
 
       <para>Энд &man.lpc.8; тушаалын нэгтгэсэн жагсаалтыг харуулав.
 	  Ихэнх тушаалуудад онцгойлон хэвлэгч рүү хандахын тулд 
 	<replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable> нэмж өгдөг. Хэрэв 
 	та <literal>all</literal> гэж <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable>-н 
 	оронд өгвөл <filename>/etc/printcap</filename> файл жагсаалттай
 	буй бүх хэвлэгчийг илэрхийлэх болно.</para>
       
       <variablelist>
 	<varlistentry>
 	  <term><command>abort
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 
 	  <listitem>
 	    <para>Одоогийн хэвлэж байгаа ажлыг цуцлаад хэвлэгчийг 
 		зогсооно. Хэрэв дараалал хоригдоогүй бол хэрэглэгчид хэвлэх 
 		зүйлс илгээж байж болно.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>clean
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 	  
 	  <listitem>
 	    <para>Хэвлэгчийн түр хадгалагчид буй хуучин файлуудыг устгана.
 		  <application>LPD</application> уг файлыг ямар нэгэн шалтгааны 
 		  улмаас устгаагүй байж болох юм. Энэ нь хэвлэх үед 
 		  алдаа гарах, эсвэл зохион байгуулах зарим үйлдэл хийгдэх гэх 
 		  мэт янз бүрийн шалтгаан байж болно. Энэ тушаал түр хадгалагч
 		  санд хамаарахгүй файлуудыг шалгаж олоод устгадаг.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>disable
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 	  
 	  <listitem>
 	    <para>Шинээр ирэх ажлуудад дарааллыг хорьно. Хэрэв хэвлэгч тухайн үед хэвлэж байвал
 		  дараалалд үлдсэн байгаа зүйлсүүдийг хэвлэдэг. 
 		  Супер хэрэглэгч (<username>root</username>) дараалал хоригдсон 
 		  байсан ч хэвлэх зүйл илгээдэг.</para>
 		  
 	    <para>Энэ тушаал шинэ хэвлэгчийн суулгац юм уу шүүлтийг шалгахад
 		  их хэрэгтэй. Жишээ нь хэвлэх дарааллыг хориод 
 		  <username>root</username> эрхээр хэвлэж туршиж болно.
 		  Бусад хэрэглэгчид дарааллыг <command>идэвхжих</command> хүртэл
 		  дараалал уруу ажил илгээж чадахгүй.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>down <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable>
 	      <replaceable>мэдээлэл</replaceable></command></term>
 		
 	  <listitem>
 	    <para>Хэвлэгчийг унтраана. <command>disable</command> тушаалыг 
 		<command>stop</command>-тай хамт хэрэглэсэнтэй ижил.
 	      Хэрэв хэрэглэгч хэвлэгчийн &man.lpq.1; юм уу эсвэл 
 		  <command>lpc
 		status</command> тушаал хэрэглэн төлөв байдлыг 
 		  мэдье гэсэн үед уг зааж өгсөн <replaceable>мэдээлэл</replaceable> 
 		  харуулагддаг. </para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>enable
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 		
 	  <listitem>
 	    <para>Хэвлэгчийн дарааллыг зөвшөөрдөг. Хэрэглэгч хэвлэгч рүү
 		юм илгээж болох боловч хэвлэгч эхлэхээс нааш хэвлэгдэхгүй.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>help
 	      <replaceable>тушаал</replaceable></command></term>
 		
 	  <listitem>
 	    <para><replaceable>тушаал</replaceable>ын хэрэглэх тусламжийг харуулдаг. Хэрэв <replaceable>тушаал</replaceable> бичилгүйгээр тушаавал боломжтой бүх 
 		тушаалын ерөнхий мэдээллийг харуулна.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>restart
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 	  
 	  <listitem>
 	    <para>Хэвлэгчийг эхлүүлдэг. Ердийн хэрэглэгчид энэ тушаалыг хэрэв
 		ямар нэгэн тохиолдлоор <application>LPD</application> гацсан үед
 		хэвлэгчийг эхлүүлэхэд хэрэглэж болдог боловч <command>stop</command> юм уу 
 		<command>down</command> тушаал хэрэглэн ажиллаж байгаа хэвлэгчийг
 		зогсоож чаддаггүй. <command>restart</command> тушаал нь 
 		<command>abort</command> тушаалыг 
 	      <command>start</command> тушаалтай хэрэглэсэнтэй ижилхэн.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>start
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 		
 	  <listitem>
 	    <para>Хэвлэгчийг эхлүүлнэ. Хэвлэгч дараалалд байгаа ажлуудыг
 		хэвлэж эхэлдэг.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>stop
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 	  
 	  <listitem>
 	    <para>Хэвлэгчийг зогсооно. Хэвлэгч яг хэвлэж байсан ажлаа дуусгаад
 		дараалалд байгаа ажлуудыг хэвлэлгүйгээр зогсоно. Хэвлэгч зогссон 
 		байсан ч хэрэглэгчид хэвлүүлэх ажлаа дараалалд илгээж болно.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>topq <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable>
 	      <replaceable>ажил-эсвэл-хэрэглэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 		
 	  <listitem>
 	    <para>
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable> нэртэй хэвлэгчийн
 		  дараалалд байгаа ажлуудын хамгийн дээд хэсэгт нь
 		  зааж өгсөн <replaceable>хэрэглэгчийн-нэр</replaceable> хэрэглэгчийн
 		  <replaceable>ажлыг</replaceable> оруулдаг. Энэ тушаалыг 
 		  <literal>all</literal> гэж
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable>-н оронд хэрэглэх боломжгүй.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
 
 	<varlistentry>
 	  <term><command>up
 	      <replaceable>хэвлэгчийн-нэр</replaceable></command></term>
 		
 	  <listitem>
 	    <para><command>down</command> тушаалын эсрэгээр 
 		уг хэвлэгчийг шинээр эхлүүлдэг. 
 	      <command>start</command> тушаалыг
 	      <command>enable</command>-тай хэрэглэсэнтэй ижилхэн.</para>
 	  </listitem>
 	</varlistentry>
       </variablelist>
       
       <para>&man.lpc.8; нь дээрх тушаалуудыг тушаал бичих мөрнөөс
 	  хүлээж авдаг. Хэрэв та ямар ч тушаал оруулаагүй бол &man.lpc.8; нь 
 	<command>exit</command> юм уу 
 	<command>quit</command>, эсвэл end-of-file тэмдэгт илгээх хүртэл
 	гарнаас тушаал оруулж ажиллах  харилцах горимд шилждэг.</para>
     </sect2>
   </sect1>
   
   <sect1 id="printing-lpd-alternatives">
     <title>Хэвлэгчийн стандарт түр хадгалагчидтай ижил хадгалагчид </title>
     
     <para>Хэрэв та энэ гарын авлагыг эхнээс нь уншиж байгаа бол FreeBSD-тэй цуг ирдэг 
 	түр хадгалах систем болох <application>LPD</application>-ийн 
 	талаар бүх л мэдэж болох зүйлсийг одоо сурсан байх ёстой. Та үүний олонхи 
 	дутагдалтай талуудыг үнэлж чадах байх. Энэ нь дараах асуултанд хүргэдэг: 
 	<quote>Өөр ямар (FreeBSD-тэй ажилладаг) түр хадгалах системүүд
 	байдаг вэ?</quote></para>
 
     <variablelist>
       <varlistentry>
 	<term>LPRng</term>
 
  	<indexterm><primary>LPRng</primary></indexterm>	  
 	<listitem>
 	  <para><application>LPRng</application> буюу <quote>LPR: the Next
 	    Generation</quote> гэгддэг дараа үеийн систем нь PLP-ийг дахин 
 		бичсэн хувилбар юм. Патрик Пауэл болон Жастин Мэйсон (PLP-ийн гол арчлагч) 
 		нар нийлэн <application>LPRng</application>-г хийсэн юм. 
 		<application>LPRng</application>-ийн гол сайт бол <ulink
 	      url="http://www.lprng.org/"></ulink> юм.</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
       <varlistentry>
 	<term>CUPS</term>
 
  	<indexterm><primary>CUPS</primary></indexterm>	  
 	<listitem>
 	  <para><application>CUPS</application> буюу Common UNIX Printing
 	    System нь &unix; дээр тулгуурласан үйлдлийн системүүдэд зориулсан 
 		зөөгдөж болох хэвлэх давхаргын боломжийг олгодог. Энэ нь 
 		бүх &unix; үйлдвэрлэгчид болон хэрэглэгчдэд зориулж стандарт 
 		хэвлэх шийдлийг дэмжихийн тулд Easy Software Products-аас 
 		хөгжүүлэгдсэн юм.</para>
 
 	  <para><application>CUPS</application> нь Internet Printing
 	    Protocol (<acronym>IPP</acronym>) буюу Интернэтийн Хэвлэх Протоколыг 
 		ашиглаж хэвлэх ажлууд болон дарааллуудыг удирдах үндсээ болгодог. 
 		Line Printer Daemon (<acronym>LPD</acronym>) буюу Шугамын 
 		Хэвлэгчийн Дэмон, Server Message Block (<acronym>SMB</acronym>)
 		буюу Серверийн Мэдэгдлийн Блок, болон AppSocket (JetDirect гэгддэг) 
 		протоколууд нь багасгасан ажиллагаатайгаар бас дэмжигдсэн байдаг. 
 		CUPS нь амьдралд байх &unix; дээрх  хэвлэлтийг дэмжихийн тулд 
 		сүлжээний хэвлэгч олох (browsing) болон PostScript Printer Description
 	    (<acronym>PPD</acronym>) буюу PostScript Хэвлэгчийн Тайлбар дээр 
 		суурилсан хэвлэх тохируулгуудыг нэмдэг.</para>
 
 	  <para><application>CUPS</application>-ийн гол сайт нь <ulink
 	    url="http://www.cups.org/"></ulink> юм.</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
     </variablelist>
   </sect1>
 
   <sect1 id="printing-troubleshooting">
     <title>Алдааг олж засварлах</title>
 
     <para>&man.lptest.1; програмын тусламжтайгаар энгийн шалгах
 	  үйлдэл хийж дуусахад та зөв хэвлэгдсэн хүссэн үр дүнд биш 
 	  харин дараах алдаануудтай тулгарч болзошгүй юм:</para>
 
     <variablelist>
       <varlistentry>
 	<term>Хэвлэж болж байна, гэхдээ хэсэг хугацааны дараа юм уу эсвэл 
 	анхнаасаа хуудасны тал хэсгийг хэвлээд зогсох.</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгч дээд хэсгийг нь хэвлээд хэсэг хугацааны дараа 
 	    юу ч хийхгүй болох. Ийм үед та хэвлэгч дээрх 
 		PRINT REMAINING эсвэл FORM FEED товч дарж үлдсэн хэсгийг нь 
 		хэвлэх эсэхийг харах хэрэгтэй.</para>
 
 	  <para>Хэрэв хэвлэгч өөр хэвлэх юм байгаа эсэхийг хүлээгээд байгаа
 	  тийм нөхцөлд орвол хэвлэгч рүү 
 	  FORM FEED тэмдгийг илгээснээр (эсвэл ямар нэгэн юм) уг асуудал 
 	  шийдэгдэж болох юм. Өөрийнхөө түр хадгалагч дээр орж ирсэн өгөгдлийг
 	  шууд хэвлэдэг хэвлэгчдэд иймэрхүү арга хэрэглэхэд хангалттай билээ. 
 	  Хэрэв өмнөх хуудас нь хуудасны тал хүртэл байгаад дараагийн хуудас нь 
 	  шинээр хуудаснаас эхлэх байсан болоод дууссан хуудасны тал 
 	  хэсгээс хэвлэхгүй байгаад байх нөхцөл үүссэн байж болзошгүйг 
 	  шалгахад мөн илүүдэхгүй.</para>
 
 	  <para><filename>/usr/local/libexec/if-simple</filename> 
 	  бүрхүүлийн скриптэд оруулсан дараах оруулга нь хэвлэх 
 	  үйлдлийн дараа хэвлэгч рүү хуудас дууссан тэмдэгт илгээнэ:</para>
 
 	  <programlisting>#!/bin/sh
 #
 # if-simple - Simple text input filter for lpd
 # Installed in /usr/local/libexec/if-simple
 #
 # Simply copies stdin to stdout.  Ignores all filter arguments.
 # Writes a form feed character (\f) after printing job.
 
 /bin/cat &amp;&amp; printf "\f" &amp;&amp; exit 0
 exit 2</programlisting>
 	</listitem>
       </varlistentry>
 
       <varlistentry>
 	<term>Гэхдээ энэ нь <quote>хачирхалтай нөлөө</quote> үүсгэж болох юм.</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Та дараах зүйлсийг хуудсан дээрээ харах болно:</para>
 
 	  <programlisting>!"#$%&amp;'()*+,-./01234
                 "#$%&amp;'()*+,-./012345
                                  #$%&amp;'()*+,-./0123456</programlisting>
 
 	  <indexterm><primary>MS-DOS</primary></indexterm>
  	  <indexterm><primary>OS/2</primary></indexterm>
  	  <indexterm><primary>ASCII</primary></indexterm>
 	  <para>Энэ нь таныг шинэ мөр илэрхийлдэг тэмдэгт хөрвүүлэгдээгүй 
 	  улмаас өнөөх <emphasis>хачирхалтай нөлөөний</emphasis> хохирогч 
 	  нь болсон байна гэдгийг илэрхийлж байна. 
 	&unix; төрлийн үйлдлийн системүүд мөр дууссаныг илэрхийлэхийн тулд
 	ASCII-н 10 гэсэн дугаарыг буюу line feed (LF) гэсэн нэг л 
 	тэмдэгт хэрэглэдэг. Харин &ms-dos;, &os2;, болон бусад үйлдлийн 
 	системүүд ASCII-н 10 <emphasis>ба</emphasis> ASCII-н
 	    13 (CR буюу шинэ мөр эхлэх) гэсэн хоёр тэмдгийг хамтад нь 
 		хэрэглэдэг. Ихэнх хэвлэгч нар шинэ мөрийг илэрхийлэхдээ 
 		&ms-dos;-н шийдлийг хэрэглэдэг.</para>
 
 	  <para>Хэрэв та FreeBSD-с хэвлэхээр бол таны текстүүд 
 	  зөвхөн мөр дууссан тэмдэгт л агуулсан байгаа. 
 	  Мөр дууссан тэмдэгтийг хэвлэгч хүлээж авангуутаа хуудсаа нэг мөрөөр
 	  дээшлүүлсэн мөртлөө яг тухайн байрлалдаа дараагийн тэмдэгт ирэхийг 
 	  хүлээж зогсдог. Энэ үед л шинэ мөр гэсэн тэмдэгт ирж байж хэвлэгчийн 
 	  толгой зүүн хэсэг рүүгээ гүйдэг билээ. </para>
 
 	  <para>FreeBSD дараах маягаар хэвлэх хэрэгтэй байдаг:</para>
 
 	  <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	    <tgroup cols="2">
 	      <tbody>
 		<row>
 		  <entry>Хэвлэгч CR тэмдэг хүлээж авлаа</entry>
 		  <entry>Хэвлэгч CR гэж хэвлэв</entry>
 		</row>
 
 		<row>
 		  <entry>Хэвлэгч LF тэмдэгт хүлээж авлаа</entry>
 		  <entry>Хэвлэгч CR + LF гэж хэвлэх</entry>
 		</row>
 	      </tbody>
 	    </tgroup>
 	  </informaltable>
 
 	  <para>Үүнийг залруулах хэдэн арга бий:</para>
 
 	  <itemizedlist>
 	    <listitem>
 	      <para>Хэвлэгчийнхээ тохируулгын цонхыг ашиглан 
 		  эдгээр тэмдэгтийг өөрөөр хөрвүүлж ойлгохоор тохируулах. 
 		  Иймэрхүү тохиргоо байдаг эсэхийг хэвлэгчийнхээ 
 		  гарын авлагад харах хэрэгтэй.</para>
 
 	      <note>
 	        <para>Хэрэв та системээ шинээр ачаалахдаа
 			давхар суусан өөр үйлдлийн систем рүү орвол 
 			тухайн үйлдлийн системдээ тохируулж  CR болон LF
 			тэмдэгтийн хөрвүүлэх тохиргоог 
 		  <emphasis>дахин хийх</emphasis> хэрэг гарч магадгүй юм.</para>
 	      </note>
 	    </listitem>
 
 	    <listitem>
 	      <para>FreeBSD-н цуваа холболтын таниулагч програм нь 
 		  автоматаар LF тэмдэгтийг CR+LF тэмдэгт рүү хувиргадаг.  
 		  Мэдээж энэ нь <emphasis>зөвхөн</emphasis> цуваа холболтоор
 		  холбогдсон хэвлэгч дээр ажиллана. Энэ шинж чанарыг 
 		  идэвхжүүлэхийн тулд  <literal>ms#</literal> хэрэгслийг 
 		  ашиглан  <literal>onlcr</literal> горимыг хэвлэгчийн
 		   <filename>/etc/printcap</filename> файл дотор оруулж
 		   өгөх хэрэгтэй.</para>
 	    </listitem>
 
 	    <listitem>
 	      <para>Хэвлэгчийн алгасаж болдог 
 		  <emphasis>escape code</emphasis> тэмдэгт 
 		  илгээж хэвлэгчийг LF тэмдэгт илгээгдсэн гэж ойлгуулж
 		  болох юм. Хэвлэгчийн гарын авлагаас ийм тэмдэгт
 		  дэмждэг эсэхийг харах хэрэгтэй. Хэрэв та тохирох тийм
 		  тэмдэгт олсон бол текст шүүгч програмыг өөрчилж
 		  эхлээд тэр тэмдэгтийг илгээгээд дараа нь 
 		  хэвлэх зүйлсийг илгээхээр засах хэрэгтэй. </para>
 
 	      <indexterm><primary>PCL</primary></indexterm>
 	      <para>Энд Hewlett-Packard PCL хэвлэгчийн ойлгодог 
 		  алгасаж болдог тэмдэгтийн текст шүүгч жишээг татаж үзүүлэв. 
 		  Энэ шүүгч нь LF тэмдэгтийг LF ба
 		CR гэж хөрвүүлээд хэвлэгч рүү 
 		хэвлэх ажлыг илгээж дараа нь мөр дууссан тэмдэгтийг илгээж 
 		хэвлэх ажил дууссаныг мэдэгддэг. 
 		Энэ нь бараг бүх  Hewlett Packard хэвлэгчдэд тохирдог.</para>
 
 	      <programlisting>#!/bin/sh
 #
 # hpif - Simple text input filter for lpd for HP-PCL based printers
 # Installed in /usr/local/libexec/hpif
 #
 # Simply copies stdin to stdout.  Ignores all filter arguments.
 # Tells printer to treat LF as CR+LF.  Ejects the page when done.
 
 printf "\033&amp;k2G" &amp;&amp; cat &amp;&amp; printf "\033&amp;l0H" &amp;&amp; exit 0
 exit 2</programlisting>
 
 	      <para>Энд <hostid>orchid</hostid> нэртэй компьютерийн
 		  <filename>/etc/printcap</filename> файлын жишээг харуулж байна. 
 		Энд <literal>teak</literal> нэртэй Hewlett Packard
 		LaserJet 3Si хэвлэгчийг зэрэгцээ холболтоор холбосон байгаа.
 		Энд өмнө үзүүлсэн скриптийг текст шүүгчээ болгож хэрэглэсэн байгаа:</para>
 
 	      <programlisting>#
 #  /etc/printcap for host orchid
 #
 teak|hp|laserjet|Hewlett Packard LaserJet 3Si:\
         :lp=/dev/lpt0:sh:sd=/var/spool/lpd/teak:mx#0:\
         :if=/usr/local/libexec/hpif:</programlisting>
 	    </listitem>
           </itemizedlist>
 	</listitem>
       </varlistentry>
 
       <varlistentry>
 	<term>Энэ нь мөрүүдийг давхарлан хэвлэж байх.</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгч мөрөө дээшлүүлсэнгүй. 
 	  Бүх мөрүүд дээд мөрөнд давхарлагдаж хэвлэгдэв.</para>
 
 	  <para>Энэ хүндрэл нь өнөөх хачирхалтай нөлөөний 
 	  <quote>эсрэг</quote> нөлөөлөл бөгөөд арай бага тохиолддог. 
 	    FreeBSD-н мөрийн төгсгөл илэрхийлсэн LF тэмдэгт нь 
 	    CR тэмдэгтээр солигдоод мөрөө шинээр ахиулалгүй хуудасны 
 		эхэнд очиж дахин хэвлэчихсэн байна.</para>
 
 	  <para>Хэвлэгчийн тохируулгын цонх ашиглан LF болон CR
 	  тэмдэгтүүдийг дараах маягаар хөрвүүлэхээр тохируулах хэрэгтэй:</para>
 
 	  <informaltable frame="none" pgwide="1">
 	    <tgroup cols="2">
 	      <thead>
 		<row>
 		  <entry>Хэвлэгчийн хүлээж авалт</entry>
 		  <entry>Хэвлэгчийн хэвлэлт</entry>
 		</row>
 	      </thead>
 
 	      <tbody>
 		<row>
 		  <entry>CR</entry>
 		  <entry>CR</entry>
 		</row>
 
 		<row>
 		  <entry>LF</entry>
 		  <entry>CR + LF</entry>
 		</row>
 	      </tbody>
 	    </tgroup>
 	  </informaltable>
 	</listitem>
       </varlistentry>
 
       <varlistentry>
 	<term>Хэвлэгч тэмдэгт гээх үзэгдэл.</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгч хэвлэх үедээ мөрөнд зарим тэмдэгтүүдийг хэвлэхгүй
 	  болдог. Энэ хүндрэл нь хэвлэгч ажиллахгүй болох эсвэл маш их тэмдэгт 
 	  гээж эхлэх зэргээс илүү дор үзэгдэл юм. </para>
 
 	  <para>Хүндрэлийн шалтгаан нь цуваа холболтоор компьютерийн илгээсэн 
 	    хурдтай хэвлэгчийн хэвлэх хурд таарахгүй байгаагаас үүсдэг 
 		(ийм хүндрэл зэрэгцээ холбосон хэвлэгчдэд тулгардаггүй). 
 		Энэ хүндрэлийг давах хоёр арга бий:</para>
 
 	  <itemizedlist>
 	    <listitem>
 	      <para>Хэрэв хэвлэгч нь XON/XOFF гэсэн урсгал зохицуулагчийг 
 		  дэмждэг бол <literal>ms#</literal>  шинж чанарыг ашиглан 
 		  <literal>ixon</literal> горимыг FreeBSD дээр хэрэглэхээр 
 		  тааруулах хэрэгтэй.
 	    </listitem>
 
 	    <listitem>
 	      <para>Хэрэв хэвлэгч нь carrier урсгал зохицуулагч дэмждэг бол
 		  <literal>ms#</literal> шинж чанарыг ашиглан <literal>crtscts</literal>
 		  горимыг ашиглах хэрэгтэй. 
 		Ийм урсгал зохицуулагчид тааруулж цуваа холболтоо зөв 
 		холбосон эсэхээ магадлах хэрэгтэй.</para>
 	    </listitem>
 	  </itemizedlist>
 	</listitem>
       </varlistentry>
 
       <varlistentry>
 	<term>Хог хэвлэх үзэгдэл.</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэвлэгч хүссэн текстийг хэвлэхийн оронд 
 	  хог хэвлээд эхлэв. </para>
 
 	  <para>Энэ нь цуваа холболт буруу холбогдсоноос үүсдэг үзэгдэл. 
 	  Дамжуулах хурдны давтамжийн <literal>br</literal> шинж чанарыг 
 	  шалгаад 
 	    <literal>ms#</literal> шинж чанараар өгөгдөл тэгшилж 
 		илгээнэ гэх зэрэг 
 	    <filename>/etc/printcap</filename> файлд байгаа 
 		тохиргоотой тохирч буй эсэхийг шалгах хэрэгтэй.</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
 
       <varlistentry>
 	<term>Юу ч болохгүй байх.</term>
 
 	<listitem>
 	  <para>Хэрэв юу ч болохгүй байвал хүндрэл нь хэвлэгчид биш 
 	  FreeBSD-д байж болох юм. <filename>/etc/printcap</filename>
 	  файлд бүртгэл файл хэрэглэнэ гэсэн 
 	    (<literal>lf</literal>) шинж чанарыг нэмэх хэрэгтэй.  
 		Жишээ нь энд  <literal>rattan</literal> оруулганд 
 		<literal>lf</literal> шинж чанар нэмж байна:</para>
 
 	  <programlisting>rattan|line|diablo|lp|Diablo 630 Line Printer:\
         :sh:sd=/var/spool/lpd/rattan:\
         :lp=/dev/lpt0:\
         :if=/usr/local/libexec/if-simple:\
         :lf=/var/log/rattan.log</programlisting>
 
 	  <para>Тэгээд дахиад хэвлэх гээд оролдоод үз. Гарч болзошгүй алдааны мэдэгдэл 
 		байгаа эсэхийг бүртгэлийн файлаас (бидний жишээн дээр
 	    <filename>/var/log/rattan.log</filename>) шалгах хэрэгтэй. 
 		Мэдэгдлүүдээс хамаарч асуудлыг засахыг оролдох хэрэгтэй.</para>
 
 	  <para>Хэрэв та  <literal>lf</literal> шинж чанар зааж өгөөгүй бол,
 	    <application>LPD</application> нь 
 	    <filename>/dev/console</filename> файлыг анхдагч гэж авч үзнэ.</para>
 	</listitem>
       </varlistentry>
     </variablelist>
   </sect1>
 </chapter>
 
 <!-- 
      Local Variables:
      mode: sgml
      sgml-declaration: "../chapter.decl"
      sgml-indent-data: t
      sgml-omittag: nil
      sgml-always-quote-attributes: t
      sgml-parent-document: ("../book.sgml" "part" "chapter")
      End:
 -->